54 Hoàng Thị Kim Quế (2015), “Nguyên tắc cơ bản và công thức hiến định của mối quan hệ giữa nhà nước và cá nhân trong Hiến pháp năm 2013”, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp (5), tr.3.
2.4.2. Nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng và nâng cao chất lượng của đội ngũ luật sư tranh tụng
nâng cao chất lượng của đội ngũ luật sư tranh tụng
Cần nâng cao trình độ nghiệp vụ cho các chủ thể này, giúp họ nắm vững các quy định của pháp luật nói chung, ngun tắc suy đốn vơ tội nói riêng. Nâng tinh thần trách nhiệm của những người tiến hành tố tụng với cơng việc; có phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống đáp ứng yêu cầu của cải cách tư pháp là địi hỏi khơng ngừng nâng cao chất lượng của đội ngũ cán bộ các cơ quan bảo vệ pháp luật. Từng cán bộ phải có đạo đức, lối sống trong sáng, gương mẫu, tinh thần trách nhiệm và lương tâm nghề nghiệp... Cần làm tốt công tác đào tạo bồi dưỡng về chun mơn nghiệp vụ nói chung, về luật tố tụng hình sự nói riêng, trong đó cần bồi dưỡng chun đề về ngun tắc suy đốn vơ tội để nâng cao năng lực chuyên môn và trách nhiệm của các cơ quan tiến hành tố tụng
Thực hiện nghiêm túc các quy định của pháp luật về tiêu chuẩn, chế độ bổ nhiệm, miễn nhiệm Điều tra viên, đảm bảo tiêu chuẩn về học vấn, nghiệp vụ đối với các chức danh tư pháp giữa các cơ quan tiến hành tố tụng hiện nay. Chỉ những người đủ tiêu chuẩn mới được đưa vào diện bổ nhiệm hoặc tái bổ nhiệm. Quy định cụ thể cơ chế kiểm sốt có hiệu quả hoạt động của Điều tra viên, có chế độ đãi ngộ phù hợp và tương xứng với những địi hỏi về chun mơn, nghiệp vụ. Quy định cụ
thể chế độ khen thưởng và kỷ luật thực hiện nghiêm minh, kịp thời để có biện pháp khuyến khích kịp thời người có thành tích và biện pháp răn đe, ngăn ngừa vi phạm.
Viện kiểm sát nhân dân có vai trị rất quan trọng trong việc đấu tranh phòng chống tội phạm, bảo vệ quyền con người trong tố tụng hình sự. Nâng cao chất lượng kiểm sát viên của Viện kiểm sát nhân dân tại phiên tòa, đảm bảo tranh tụng dân chủ với người bào chữa và những người tham gia tố tụng khác. Bên cạnh đó cần hồn thiện các quy định pháp luật xác định mối quan hệ giữa Cơ quan điều tra - Viện kiểm sát theo hướng tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra.
Lựa chọn và đào tạo những thẩm phán và hội thẩm nhân dân có kiến thức pháp luật, bản lĩnh, thật sự cơng tâm để có những phán quyết đúng đắn khi xem xét vụ án một cách khách quan, khơng có định kiến với bị cáo, không bị phụ thuộc bất cứ yếu tố nào khiến cho bản án khơng khách quan. Việc phán quyết của Tịa án chủ yếu căn cứ vào kết quả tranh tụng tại phiên tòa, trên cơ sở xem xét toàn diện các chứng cứ để ra bản án đúng pháp luật, có sức thuyết phục.
Năng lực, trình độ chuyên mơn của thẩm phán, kiểm sát viên có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng của q trình tranh tụng tại phiên tịa, được thể hiện ở hai khía cạnh là trình độ chun mơn nghiệp vụ và kinh nghiệm khi tham gia phiên tòa, đối với thẩm phán là kỹ năng điều khiển phiên tòa và kiểm sát viên là kỹ năng tranh tụng.
Cần bỏ những tiêu chí khơng hợp lý khi đánh giá hiệu quả hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng. Trong thực tế, nếu cơ quan tiến hành tố tụng đã khởi tố bị can, bắt bị can để tạm giam, mà sau này phải đình chị điều tra, đình chỉ vụ án hoặc Tịa án tun khơng phạm tội, thường bị đánh giá rằng cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng hoạt động kém hiệu quả.Cách nhìn nhận vấn đề như vậy dẫn đến việc người tiến hành tố tụng khơng có động lực để ra quyết định đình chỉ điều tra, đình chỉ vụ án do khơng có sự kiện phạm tội, do hành vi khơng cấu
thành tội phạm, do hết thời hạn điều tra không chứng minh được bị can thực hiện hành vi phạm tội.
Cần phải có cách nhìn ngược lại, nếu đã khởi tố, áp dụng các biện pháp ngăn chặn mà sau đó cơ quan tiến hành tố tụng xác định được bị can khơng phạm tội và ra quyết định đình chỉ điều tra, Viện kiểm sát ra quyết định đình chỉ vụ án hoặc Tịa án tun bị cáo khơng phạm tội, thì đây phải được coi là chiến thắng của công lý. Những cán bộ có trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng đã phát hiện ra những trường hợp oan, sai trong tố tụng hình sự phải được khen thưởng xứng đáng vì họ chính là những người đã lấy lại niềm tin của người oan sai vào sự công minh của pháp luật.57
Với vai trò quan trọng của người bào chữa trong việc bảo vệ quyền và lợi ích