hóa và hiện đại
Có một câu danh ngơn của ấn Độ: giáo dục một người đàn ông được một con người; giáo dục một người đàn bà được cả một gia đình; cịn giáo dục một thầy giáo sẽ được cả một thế hệ. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng nói: “Thầy tốt thì ảnh hưởng tốt, thầy xấu thì ảnh hưởng xấu” [35, tr.467-468]. Điều đó cho thấy, điều kiện quan trọng nhất để nâng cao chất lượng giáo dục là phải có được một đội ngũ nhà giáo đủ về số lượng và có chất lượng. Để làm được điều này, cần đổi mới công tác đào tạo nhà giáo ở cả 3 giai đoạn: - Giai đoạn hướng nghiệp sư phạm trước đào tạo.
- Giai đoạn đào tạo cơ bản trong trường sư phạm.
- Giai đoạn bồi dưỡng, hồn thiện trình độ nghề nghiệp sau đào tạo.
Đối với giai đoạn hướng nghiệp sư phạm: Hướng nghiệp là hướng dẫn con người chọn
được một nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích của mình ngay từ khi người đó cịn đang là học sinh ở các trường phổ thông. Về mặt lý luận, khơng ai phủ nhận vai trị quan trọng của nhà giáo trong xã hội, nhưng trong thực tế vì nhiều lý do khác nhau nên rất ít học sinh sau khi tốt nghiệp phổ thơng thật sự có nguyện vọng làm nghề dạy học. Chúng ta sẽ khơng thể có được những nhà giáo thực sự tâm huyết với nghề, hết lịng vì học sinh thân yêu nếu như những nhà giáo đó bước vào nghề dạy học khơng phải do yêu thích và tự mình lựa chọn. Vì thế cơng tác hướng nghiệp sự phạm thực sự cần thiết và công tác này cần được đổi mới bằng việc cung cấp cho mọi người 3 loại hiểu biết sau: những hiểu biết cơ bản về nghề dạy học; những hiểu biết về nhu cầu của xã hội, của địa phương đối với lao động sư phạm; những hiểu biết về đặc điểm nhân cách của bản thân. Những biện pháp để các cơ quan quản lý giáo dục trong tỉnh cung cấp những hiểu biết đó là:
Thơng báo về ý nghĩa, vai trị, các điều kiện lao động, các yêu cầu, nhu cầu của xã hội, của tỉnh đối với phát triển nghề dạy học, các phương thức và con đường tiếp cận nghề dạy học, những đòi hỏi về các phẩm chất tâm sinh lý cá nhân, các chính sách đầu tư, giải quyết việc làm, thu hút sinh viên các trường đại học sư phạm về công tác tại tỉnh.
Tuyên truyền nghề nghiệp qua các phương tiện thông tin đại chúng, qua gia đình, nhà trường, bè bạn, các tổ chức, đoàn thể xã hội nhằm hình thành thái độ tự giác đối với việc lựa chọn nghề dạy học.
Tư vấn nghề nghiệp với hệ thống chỉ dẫn thực tế nhằm bồi dưỡng lý tưởng, tình cảm, hứng thú nghề nghiệp, giúp học sinh tự mình quyết định và lựa chọn nghề thích hợp với những đặc điểm nhân cách cá nhân của mình.
Đối với giai đoạn đào tạo cơ bản trong trường sư phạm. Hiện nay, việc đào tạo đội ngũ
nhà giáo THPT trong đó có nhà giáo THPT tỉnh Thái Bình chủ yếu do các trường đại học sư phạm đảm nhiệm, các trường này giữ vai trò nòng cốt trong việc đào tạo một lớp nhà giáo mới, góp phần quan trọng trong việc bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ nhà giáo đang cơng tác. Những gì được học, được trang bị trong trường sư phạm là nền móng vững chắc để sau khi tốt nghiệp những nhà giáo trẻ có thể tự tin bước vào nghề và thực hiện vai trị của mình. Vì thế, đào tạo cơ bản trong các trường sư phạm được coi là khâu then chốt, quyết định chất lượng của đội ngũ nhà giáo sau này. Do đó, việc củng cố và đổi mới cơng tác đào tạo cơ bản trong hệ thống trường đại học sư phạm là hết sức cần thiết:
Trước hết, ưu tiên đầu tư cho các trường đại học sư phạm về cơ sở vật chất, thiết bị giáo
dục, chính sách ưu đãi đối với nhà giáo và sinh viên.
Hai là, đảm bảo về số lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ giảng dạy ở các
trường đại học sư phạm vì chất lượng của đội ngũ này trực tiếp quyết định và ảnh hưởng lâu dài tới đội ngũ nhà giáo THPT. Do đó, cần có quy hoạch đào tạo đội ngũ cán bộ giảng dạy cho từng trường, từng ngành trong trường đại học sư phạm. Chú trọng đào tạo trình độ trên đại học cho đội ngũ cán bộ giảng dạy đặc biệt là những cán bộ trẻ có năng lực. Tổ chức những trung tâm thông tin khoa học trong trường sư phạm để đội ngũ này được tiếp cận những vấn đề khoa học mới nhất. Tuyển chọn những sinh viên ưu tú trong các khóa đào tạo để tạo nguồn bổ sung vào đội ngũ cán bộ giảng dạy ở các trường đại học sư phạm.
Ba là, đổi mới nội dung, chương trình đào đạo, phương pháp giảng dạy, học tập, kiểm tra,
đánh giá kết quả học tập của sinh viên sư phạm:
Cần thường xuyên đổi mới nội dung, chương trình, cập nhật kiến thức giáo trình chuyên ngành cho phù hợp với tình hình phát triển các lĩnh vực đào tạo chuyên ngành trong và ngoài nước. Đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập theo hướng tạo điều kiện để tăng cường tính chủ động của sinh viên trong học tập, biến quá trình đào tạo thành quá trình “tự đào tạo”. Phương pháp đánh giá cần đề cao tính sáng tạo của sinh viên, kết quả kiểm
tra đánh giá không chỉ đơn thuần dựa vào kết quả của các môn học mà phải dựa cả vào kết quả rèn luyện các mặt đạo đức, tư cách của sinh viên.
Bốn là, tăng cường giáo dục năng lực sư phạm cho sinh viên:
Trường đại học sư phạm có vai trị quyết định trong việc tổ chức, điều khiển, hướng dẫn kiểm tra, đánh giá quá trình hình thành và phát triển nhân cách của các nhà giáo tương lai thơng qua các hình thức học tập, rèn luyện nghiệp vụ. Nhờ đó xu hướng sư phạm sẽ dần trở thành tình cảm, hứng thú, lý tưởng nghề nghiệp. Có yêu nghề, coi trọng nghề thì mới tồn tâm, tồn ý với nghề, mới gắn bó và mong muốn cống hiến tồn bộ tài năng, sức lực cho nghề. Những tình cảm ấy cần phải được xây dựng ngay từ khi các nhà giáo tương lai mới bước chân vào trường thông qua các môn khoa học cơ bản và các môn khoa học giáo dục, qua các hoạt động thực tập sư phạm, sinh hoạt tập thể, sinh hoạt truyền thống,... Tăng cường giáo dục thế giới quan Mác-Lênin, tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, tính tích cực cơng dân, tinh thần lao động tận tâm vì xã hội, tinh thần tương trợ tập thể, tinh thần đấu tranh không khoan nhượng chống các hiện tượng tiêu cực trong nhà trường và ngoài xã hội để những nhà giáo tương lai biết trân trọng và bảo vệ những giá trị chân chính, cao quý của xã hội, của nhân loại, cố gắng tự giác rèn luyện để trở thành nhà giáo không chỉ biết “dạy chữ” mà cịn biết “dạy người”. Tích cực trang bị cho sinh viên những tri thức công cụ như ngoại ngữ, tin học, phương pháp luận, phương pháp giảng dạy, phương pháp nghiên cứu khoa học...để giúp họ hình thành những kỹ năng chiếm lĩnh hệ thống tri thức khoa học.
Đối với giai đoạn bồi dưỡng, hoàn thiện trình độ nghề nghiệp sau đào tạo: Những năm
được đào tạo ở trường đại học sư phạm thực sự rất quan trọng nhưng cũng chỉ có thể cung cấp cho nhà giáo vốn chuyên môn nghiệp vụ rất cơ bản để họ có thể tự vận động, tiến bộ trong nghề nghiệp sau này. Việc đội ngũ nhà giáo cần được đào tạo tiếp bằng con đường bồi dưỡng thường xuyên là yêu cầu khách quan giúp họ nâng cao kỹ năng nghiệp vụ, cập nhật tri thức, đáp ứng yêu cầu đổi mới của xã hội, chuẩn hóa đội ngũ, yêu cầu của cá nhân nhà giáo được tiếp thu các chương trình và phương pháp giảng dạy mới. Vì vậy, việc bồi dưỡng sau đại học cần được thực hiện theo tinh thần giáo dục thường xuyên, giáo dục suốt đời dưới nhiều hình thức như học tập trung, học tại chức, học từ xa, dự các kỳ thi, kiểm tra do ngành tổ chức.
Để công tác này đạt hiệu quả cần áp dụng tốt nguyên tắc phân hóa trong bồi dưỡng để đáp ứng các nhu cầu khác nhau của các nhóm đối tượng, tránh kiểu bồi dưỡng đồng loạt, ồ ạt, bình quân. Vận dụng nhiều hình thức bồi dưỡng phù hợp với hồn cảnh và điều kiện của nhà giáo, đặc biệt là những nhà giáo ở những vùng khó khăn. Thực sự nghiêm túc trong đánh giá trình độ chuẩn hóa nhà giáo. Chú trọng việc bồi dưỡng phẩm chất chính trị, năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp và khả năng tiếp cận công nghệ thông tin, sử dụng thành thạo các phương tiện dạy học hiện đại để có thể dạy học trong “trường học điện tử, soạn giáo án điện tử, làm sổ điểm điện tử, sổ liên lạc điện tử, nối mạng internet, có trang web riêng...”