quản lý học viên các học viện, trường sĩ quan quân đội
3.2.1.1. Nguyên nhân ưu điểm
Một là, quan điểm nhất quán, đúng đắn của Đảng về văn hóa, thành tựu
đổi mới và phát triển đất nước, nhất là trên lĩnh vực văn hóa là cơ sở, tiền đề quan trọng cho tiến hành công tác VHQC ở đơn vị QLHV.
Từ khi ra đời cho đến nay, trải qua các kỳ đại hội, hội nghị, “Đảng không ngừng đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo, ban hành nhiều chủ trương, đường lối, nghị quyết, chỉ thị, kết luận về xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam” [5, tr. 5], tư duy lý luận về xây dựng văn hóa của Đảng là nhất quán, điều này thể hiện rất rõ trong các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, nhất là các nghị quyết, chỉ thị chuyên đề về văn hóa là cơ sở, tiền đề quan trọng cho tiến hành công tác VHQC ở đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội.
Sau hơn 35 năm đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực văn hóa; đất nước phát triển nhanh và bền vững, củng cố, nâng cao niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ XHCN. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định:“Đất nước ta chưa
bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay” [52, tr. 25]. Lĩnh vực văn hóa đã đạt được nhiều thành tựu to lớn: Tư duy và nhận thức về văn hóa ngày được nâng lên, khẳng định văn hóa là nhu cầu thiết yếu của đời sống con người; các hoạt động văn hóa mới, có khả năng chiếm lĩnh các mặt khác nhau của đời sống xã hội; các hoạt động văn hóa, văn nghệ chun nghiệp và quần chúng diễn ra sơi động, đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng… Cùng với những thành tựu to lớn trong sự nghiệp đổi mới, các HV,TSQ quân đội được quan tâm đầu tư đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo; đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, học viên, nhân viên, chiến sĩ ngày được nâng lên… Báo cáo Tổng kết 25 năm thực hiện Cuộc vận động xây dựng mơi trường văn hóa, TCCT khẳng định: “Thành tựu công cuộc đổi mới đất nước, sự ổn định về chính trị của đất nước… đã tác động đến nhiều mặt tích cực của văn hóa xã hội, đời sống của quân đội, tạo điều kiện để xây dựng đời sống văn hóa tinh thần bộ đội phong phú, sinh động hơn” [148, tr. 12]. Đây là điều kiện khách quan thuận lợi cho công tác VHQC ở đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội. Đồng thời, là tiền đề khích lệ, cổ vũ, động viên các tổ chức, các lực lượng ở HV,TSQ quân đội khắc phục mọi khó khăn, hồn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao.
Hai là, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, kịp thời của QUTW, Bộ
Quốc phòng, TCCT, trực tiếp là đảng ủy, ban giám đốc (ban giám hiệu), cơ quan chính trị các HV,TSQ quân đội với công tác VHQC ở đơn vị QLHV.
Đây là nguyên nhân cơ bản, chủ yếu, định hướng nhận thức và hành động của các chủ thể trong công tác VHQC ở đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội. Những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của QUTW, Bộ Quốc phòng, TCCT, cấp ủy, cơ quan chức năng cấp trên, chất lượng giáo dục, đào tạo, nghiên cứu khoa học, xây dựng chính quy được nâng lên; đơn vị QLHV được đầu tư ngày càng khang trang, hiện đại.
Đảng uỷ, ban giám đốc (ban giám hiệu) các HV,TSQ đã quan tâm nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của cán bộ, học viên; xây dựng mơi trường văn hóa, đơn vị văn hóa, đơn vị VMTD… Cơ quan chính trị đã tích cực, kịp thời tham mưu đề xuất chủ trương, biện pháp tiến hành công tác VHQC với đảng ủy HV,TSQ; xây dựng kế hoạch, hướng dẫn, giúp đỡ đơn vị QLHV tổ chức thực hiện nhiệm vụ cơng tác VHQC. Do đó, đã tạo được sự thống nhất của các chủ thể trong quán triệt, tổ chức triển khai thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ và huy động được mọi lực lượng tham gia công tác VHQC ở đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội.
Ba là, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ, hiệu quả của cấp ủy, cán
bộ chủ trì đơn vị QLHV đối với cơng tác VHQC.
Văn hóa là lĩnh vực đặc biệt của đời sống tinh thần xã hội, góp phần hun đúc lên phẩm chất, nhân cách con người mới XHCN. Với quân đội, cơng tác VHQC trực tiếp góp phần xây dựng mơi trường văn hóa qn sự, nhân cách người quân nhân cách mạng, có vai trị to lớn trong xây dựng qn đội về chính trị. Thực tiễn gần 80 năm xây dựng, chiến đấu, trưởng thành của Quân đội ta đã chứng minh, cơng tác VHQC có vai trị quan trọng trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc trước đây cũng như trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Thông qua các hoạt động VHQC đã tơn vinh giá trị chân - thiện - mỹ, đóng góp khơng nhỏ trong xây dựng, bồi đắp nhân cách người quân nhân cách mạng, góp phần xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, làm cơ sở, nền tảng nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, chiến thắng của Quân đội ta.
Nhận thức sâu sắc vấn đề này, cấp ủy, cán bộ chủ trì đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xác định chủ trương, biện pháp và tiến hành công tác VHQC phù hợp. Đội ngũ cán bộ chủ trì đơn vị QLHV, nhất là cán bộ chính trị đã phát huy tốt tinh thần trách nhiệm trong quán triệt nghị quyết, mô phạm trong tổ chức thực hiện các nội dung, biện pháp cơng tác VHQC, góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa đến cán bộ, học viên, nhân viên, chiến sĩ. Đây là nhân tố quan trọng góp phần thực hiện cơng tác VHQC ở đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội.
Bốn là, sự phối hợp chặt chẽ của đội ngũ cán bộ đơn vị QLHV với khoa giáo
viên và các đơn vị kết nghĩa trên địa bàn đóng qn trong tiến hành cơng tác VHQC.
Đội ngũ cán bộ đơn vị QLHV đã thường xuyên nắm vững đặc điểm, khả năng của từng học viên; chủ động nghiên cứu nội dung chương trình học tập, thực tiễn thực hiện nhiệm vụ; phối hợp với các khoa, nhất là khoa giảng dạy môn CTĐ, CTCT tăng cường tổ chức các hoạt động VHQC vừa tạo điều kiện cho học viên được trực tiếp tham gia, quan sát các hoạt động mẫu về lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành hoạt động CTĐ, CTCT nói chung và cơng tác VHQC nói riêng, gắn lý luận với thực tiễn ngay trong quá trình học tập. Thực tế cho thấy, ở đơn vị nào, đội ngũ cán bộ đề cao trách nhiệm, quan tâm lo lắng cho sự trưởng thành, tiến bộ, đời sống vật chất tinh thần của học viên, nhân viên, chiến sĩ, tích cực phối hợp với các cơ quan, khoa giáo viên trong tổ chức các hoạt động VHQC thì ở đơn vị đó chất lượng cơng tác VHQC được nâng cao và ngược lại. Đồng thời, quá trình thực hiện đã phối hợp chặt chẽ với địa phương, đơn vị kết nghĩa thu hút được đông đảo các tổ chức, lực lượng trong và ngoài đơn vị tham gia các hoạt động VHQC ở đơn vị QLHV. Báo cáo chính trị tại Đại hội Đảng bộ Hệ 3, Đảng bộ Trường Sĩ quan Chính trị, nhiệm kỳ 2020 - 2025 khẳng định: “Luôn nhận được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường, sự giúp đỡ, hướng dẫn, tạo điều kiện, phối hợp công tác của các cơ quan, khoa giáo viên, đơn vị” [56, tr. 7].
3.2.1.2. Nguyên nhân hạn chế
Một là, sự tác động tiêu cực của mặt trái nền kinh tế thị trường, hội nhập
quốc tế và sự chống phá của các thế lực thù địch trên mặt trận tư tưởng - văn hóa ảnh hưởng đến cơng tác VHQC ở đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội.
Thực hiện đường lối phát triển kinh tế thị trường theo định hướng XHCN, tồn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế tạo điều kiện thuận lợi cho phát huy nội lực, tận dụng ngoại lực để phát triển kinh tế đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực và tiêu cực từ mặt trái, khuyết tật của nền kinh tế thị trường, sự chống phát quyết liệt của các thế lực thù địch trên mặt trận tư tưởng - văn hóa đã tác động không nhỏ đến công tác VHQC ở đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội. Các thế lực thù địch đẩy mạnh tuyên truyền các sản phẩm văn hóa đồi trụy, lai căng làm cho cán bộ, chiến sĩ quân đội thiếu tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, xa rời phương hướng chính trị, xa rời mục tiêu lý tưởng chiến đấu. Thực tiễn đó, làm cho một bộ phận cán bộ, học viên, nhân viên, chiến sĩ ở HV,TSQ quân đội băn khoăn, trăn trở về những chuẩn mực giá trị văn hóa, giảm sút tinh thần trách nhiệm, vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật quân đội, chế độ nền nếp của đơn vị; lối sống ích kỷ, cá nhân, xu hướng sính ngoại, khép mình, ngại tham gia các hoạt động tập thể. Tình trạng trên gây khó khăn, cản trở, làm hạn chế đến chất lượng công tác VHQC ở đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội. Báo cáo tổng kết 25 năm thực hiện Cuộc vận động xây dựng mơi trường văn hóa, TCCT xác định: “Sự chống phá của các thế lực thù địch, thiên tai, dịch bệnh, môi trường sinh thái ở nhiều nơi chưa tốt… tác động, ảnh hưởng trực tiếp đến tư tưởng, đời sống vật chất, tinh thần, hậu phương, gia đình và cán bộ, chiến sĩ” [148, tr. 12].
Hai là, công tác nắm, quản lý tư tưởng, tuyên truyền, giáo dục nâng cao
nhận thức, trách nhiệm cho các tổ chức, lực lượng về cơng tác VHQC có lúc chưa thường xun, liên tục và hiệu quả chưa cao.
Thực tiễn, ở một số đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội công tác nắm, quản lý tư tưởng, tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về vị trí, vai trị của
cơng tác VHQC và sự cần thiết tiến hành công tác VHQC ở đơn vị QLHV vẫn còn những hạn chế nhất định. Một số cấp ủy, cán bộ chủ trì chưa chú trọng tới cơng tác nắm, định hướng tư tưởng, giáo dục kỹ năng mềm cho cán bộ, học viên, nhân viên. “Việc giáo dục quán triệt các quy định, hiểu biết về pháp luật, kỹ năng sống cho học viên chưa sâu, cịn chủ quan” [54, tr. 6]. Tình trạng mệnh lệnh, hành chính, dập khn, máy móc trong tổ chức các hoạt động VHQC đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cơng tác VHQC. Bên cạnh đó, một bộ phận học viên, nhân viên chưa nhận thức đầy đủ về công tác VHQC cho nên chưa đề cao trách nhiệm trong tham gia công tác VHQC và hoạt động đổi mới công tác VHQC ở đơn vị. Đây là nguyên nhân quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng công tác VHQC ở đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội.
Ba là, trình độ, năng lực lãnh đạo, quản lý, điều hành công tác VHQC của
một số cấp ủy, cán bộ chủ trì đơn vị QLHV cịn hạn chế, có mặt chưa theo kịp sự phát triển của tình hình thực tiễn và nhu cầu đời sống văn hóa của học viên.
Trong những năm qua, các cấp ủy, cán bộ chủ trì đơn vị QLHV đã coi trọng nâng cao năng lực lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành các nhiệm vụ, hoạt động của đơn vị, trong đó có nhiệm vụ cơng tác VHQC. Tuy nhiên, ở một số đơn vị, có lúc, có nơi cấp ủy, người chỉ huy, chính trị viên thiếu tính chủ động trong chỉ đạo, điều hành các hoạt động VHQC; “cịn có cán bộ, đảng viên chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; năng lực quản lý, phương pháp chỉ huy, điều hành của số ít cán bộ cịn hạn chế” [54, tr. 6]; “chưa phát huy tốt vai trò của người “thầy tại chỗ” trong hướng dẫn, giúp đỡ học viên; tính mơ phạm, mẫu mực có lúc chưa cao; việc phối hợp, bàn bạc, thống nhất trong cấp ủy, chỉ huy có đơn vị chưa thường xuyên, thiếu kịp thời” [56, tr. 7]; bản lĩnh, kinh nghiệm thực tiễn cơng tác văn hóa, văn nghệ nói chung, kiến thức, kỹ năng cơng tác VHQC cịn hạn chế; tuyệt đại đa số khơng có chun mơn về quản lý văn hóa, cho nên tổ chức các hoạt động VHQC còn lúng túng, chưa đa dạng, phong phú, tổ chức các hoạt động giờ nghỉ, ngày nghỉ chất lượng chưa cao.
Bốn là, việc bảo đảm kinh phí, cơ sở vật chất cho công tác VHQC ở
đơn vị QLHV chưa được quan tâm đầu tư thỏa đáng.
Tiến hành công tác VHQC ở đơn vị QLHV các HV,TSQ quân đội là hoạt động cụ thể phục vụ cho đời sống văn hoá tinh thần của cán bộ, học viên, nhân viên, chiến sĩ và xây dựng đơn vị VMTD. Do đó, địi hỏi phải có sự đầu tư cơ sở vật chất, kinh phí, thời gian, phương tiện, lực lượng mới có thể triển khai thực hiện đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên, việc bảo đảm kinh phí, cơ sở vật chất hiện nay của đơn vị QLHV các HV,TSQ còn nhiều hạn chế, chủ yếu mới đầu tư, bảo đảm cho các hoạt động ở cấp nhà trường. Trong khi đó, tổ chức các hoạt động ở đơn vị QLHV rất khó khăn về nguồn kinh phí. “Cơ sở vật chất đảm bảo cho hoạt động còn thiếu thốn, kinh nghiệm tổ chức các hoạt động, thực hiện các nhiệm vụ có mặt cịn hạn chế” [131, tr. 6]. Việc bảo đảm các phương tiện kỹ thuật chuyên dùng cho hoạt động CTĐ, CTCT nói chung và cơng tác VHQC nói riêng cịn ở mức độ như: máy chụp ảnh, quay phim, âm ly, loa, mic.... Một số các hoạt động thực tiễn như: tổ chức múa hát tập thể, sinh nhật, diễn đàn thanh niên... vật chất bảo đảm chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra.