- Về nhận thức của các bên có liên quan và sự phối hợp trong hoạt động kiểm tra sau thông quan
TẠI CỤC HẢI QUAN QUẢNG NINH
3.2.1.2. Hoàn thiện pháp luật thuế
Chính sách thuế của Nhà nước là một trong những công cụ quản lý hoạt động XNK. Trong thời gian qua, Nhà nước đã không ngừng cải cách, sửa đổi, bổ sung đảm bảo hợp lý, công khai, minh bạch và bình đẳng hơn. Tuy nhiên, ngay trong bản thân chính sách thuế cũng tiềm ẩn một số yếu tố rủi ro.
Các luật thuế liên quan đến hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu của nước ta hiện nay còn bộc lộ những bất hợp lý, tạo ra nhiều sơ hở trong công tác quản lý, kiểm tra, kiểm soát và giám sát Hải quan. Việc đánh thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt và một số khoản thu khác… có một số loại hàng hóa phải chịu thuế rất cao, phát sinh một vấn đề là nếu trốn được thuế thì sẽ thu được một khoản lợi nhuận rất lớn thay vì phải khai báo trung thực với cơ quan Hải quan. Nhiều doanh nghiệp chấp nhận mạo hiểm, tính toán tìm cách trốn thuế bằng cách khai báo không trung thực với cơ quan Hải quan; nói cách khác, thuế suất cao chính là một trong những nguyên nhân hấp dẫn doanh nghiệp gian lận trốn thuế. Vì vậy, cần nghiên cứu một cách khoa học để định mức thuế suất hợp lý vừa đảm bảo mức thu hợp lý cho ngân sách nhà nước vừa thúc đẩy sản xuất trong nước cạnh tranh lành mạnh nhưng đồng thời ngăn chặn gian lận trốn thuế.
Việc đánh thuế vừa theo tính chất mặt hàng vừa theo mục đích sử dụng dẫn đến chênh lệch giữa đánh thuế theo tính chất mặt hàng với việc đánh thuế theo mục đích sử dụng rất cao. Việc hoàn thuế giá trị gia tăng cho hàng xuất khẩu cũng đang là một vấn đề bức xúc bởi doanh nghiệp thường dùng thủ đoạn lập các chứng từ giả, chứng từ khống hoặc chứng từ có nội dung phản ánh không trung thực nghiệp vụ kinh tế phát sinh để được hoàn thuế. Một số mặt hàng có thuế suất cao kinh doanh tại Việt Nam nhưng lại được phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp với nhau cũng là một kẽ hở để lợi dụng.
Thời hạn nộp thuế được quy định tại các luật thuế hiện nay đang là vấn đề tiềm ẩn yếu tố rủi ro rất cao, nhiều doanh nghiệp nợ đọng thuế trong hoạt động XNK lên đến nhiều tỷ đồng nhưng không có khả năng thanh toán ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn thu ngân sách và trong nhiều năm nay cơ quan Hải quan
thường xuyên phải đối mặt với việc “nợ đọng thuế”. Nhiều doanh nghiệp lợi dụng sơ hở này để kinh doanh một thời gian ngắn chiếm dụng một lượng lớn tiền thuế rồi bỏ trốn, không hoạt động XNK hoặc thành lập một doanh nghiệp khác để tiếp tục hoạt động. Yếu tố rủi ro này chỉ có thể hạn chế khi cơ quan Hải quan kiểm soát được khả năng tài chính của doanh nghiệp. Vì vậy, cần quy định phải nộp thuế ngay trước khi thông quan hàng hóa hoặc phải ký quỹ như kinh nghiệm của một số nước đang áp dụng.
Tiếp tục hoàn thiện cơ chế tự tính, tự nộp thuế nhằm nâng cao tính tự giác chấp hành pháp luật của người khai Hải quan, đồng thời tăng cường trách nhiệm của cơ quan Hải quan trong việc tư vấn pháp luật về Hải quan, về thuế. Hoàn thiện cơ chế nộp thuế, tạo điều kiện cho người khai Hải quan nộp thuế nhanh nhất, thuận lợi nhất, bằng việc kết nối thông tin, hình thành hệ thống thanh toán qua mạng giữa các cơ quan Hải quan, ngân hàng, kho bạc và người khai Hải quan.
Mặt khác, chính sách thuế thường xuyên thay đổi nhằm đáp ứng yêu cầu của giao lưu và phát triển thương mại quốc tế và yêu cầu phát triển một số ngành công nghiệp non trẻ trong nước nhưng việc này cũng tạo ra bất lợi trong việc thực hiện, ảnh hưởng tới việc tính toán hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Một trong những nguyên tắc quản lý nói chung và chính sách thuế nói riêng là công khai, minh bạch (bao gồm quyền được biết thông tin và có thể dự đoán trước được).