3.5.1. Hoàn thiện khung phỏp lý cho hoạt động đầu tư thăm dũ khai thỏc ra nước ngoài
Việc trước tiờn cần làm là tiến hành rà soỏt cỏc văn bản phỏp lý hiện cú. Hiện nay vấn đề phỏp luật đối với hoạt động đầu tư trong ngành dầu khớ đó được nhắc đến trong một số văn bản phỏp lý liờn quan như sau:
Luật Đầu tư số 59/2005/QH11 ban hành ngày 29/11/2005
Luật Đấu thầu số 61/2005/QH11 ban hành ngày 29/11/2005
Nghị định số 121/2007/NĐ-CP ngày 25/7/2007 ban hành “Quy định về đầu tư trực tiếp ra nước ngoài trong hoạt động dầu khớ”
Nghị định số 142/2007/NĐ-CP ngày 5/9/2007 ban hành “Quy chế tài chớnh của Cụng ty mẹ - Tập đoàn Dầu khớ Việt Nam”
Thụng tư số 01/2001/TT-NHNN ngày 19/1/2001 của Ngõn hàng Nhà nước
“Hướng dẫn quản lý ngoại hối đối với đầu tư trực tiếp ra nước ngoài”
Tuy nhiờn nguồn luật này vẫn cũn thiếu sút, chưa đồng bộ và nhỡn chung chưa thực sự tạo điều kiện để phỏt huy những lợi thế nhất định của ngành dầu khớ Việt Nam. Trong thời gian tới, Chớnh phủ và cỏc Bộ ngành liờn quan cần bổ sung và hoàn thiện cỏc quy định phỏp lý cho phự hợp với đặc điểm riờng của ngành, cụ thể:
Thứ nhất, phải đơn giản hoỏ khõu thẩm định dự ỏn đầu tư của cỏc bộ ngành.
Hiện nay chu trỡnh phờ duyệt một dự ỏn dầu khớ theo quy định hiện hành được thực hiện như sau:
2-5 tuần 1-2 tuần
2-4 tuần 1-2 tuần
Chớnh phủ
PIDC PVN PIDC
PVN Cỏc bộ Khảo sỏt
Tỡm kiếm
Đỏnh giỏ
Đàm phỏn
Thẩm định
Quyết định
Chủ trương
Thực hiện PIDC
PVN
PIDC PVN
Min: 6 tuần Max: 13 tuần
Như vậy khoảng thời gian 6-13 tuần là khụng hợp lý, đặc biệt đối với những cơ hội PVEP phải đỏnh giỏ và chào thầu trong một thời gian ngắn do nước chủ nhà quy định. Nếu cơ hội kinh doanh tốt cần phải cú quyết đinh nhanh thỡ PVEP rất khú cú thể cú quyết định kịp thời dẫn đến mất cơ hội.
Thứ hai, hiện nay cỏc dự ỏn đầu tư cú giỏ trị trờn 15 tỷ phải do Chớnh phủ quyết định. Điều này là khụng phự hợp với cỏc dự ỏn thăm dũ khai thỏc dầu khớ thường cú giỏ trị lớn. Chớnh phủ cần xem xột cho phộp Petrovietnam cú thẩm quyền quyết định cỏc dự ỏn cú tổng giỏ trị lớn, đồng thời phờ duyệt đặc cỏch đối với cỏc dự ỏn đũi hỏi phải cú quyết định nhanh. Cú thể bỏ thủ tục thẩm tra, cấp Giấy Chứng nhận Đầu tư;
dự ỏn dầu khớ cú thể thực hiện ngay sau khi cú quyết định chấp thuận đầu tư và quyết định này cú giỏ trị như Giấy Chứng nhận Đầu tư.
Chớnh phủ và Tập đoàn phải thường xuyờn tổng kết, đỳc rỳt kinh nghiệm và phỏt hiện cỏc bất cập để đề xuất điều chỉnh kịp thời, tạo mụi trường phỏp lý thuận lợi để phỏt huy thế mạnh của ngành, trỏnh những thiệt hai khụng đỏng cú.
3.5.2. Đa dạng húa phương thức đầu tư
Trong quỏ trỡnh đầu tư ra nước ngoài, trỏnh tỡnh trạng phỏt triển khụng đồng đều, chỉ chỳ trọng vào dự ỏn dầu hay dự ỏn khớ. Cơ cấu dự ỏn cõn đối hợp lý sẽ giỳp Tập đoàn tận dụng được hết những lợi thế trong từng lĩnh vực để phỏt triển toàn diện.
Đối với dự ỏn tỡm kiếm thăm dũ, cú thể ỏp dụng cỏc hỡnh thức đầu tư như: liờn doanh đấu thầu, trao đổi cổ phần tham gia hay tận dụng cỏc quan hệ cấp Nhà nước và Chớnh phủ. Hiện nay, cỏc dự ỏn tỡm kiếm thăm dũ mà bờn Việt Nam cú được hầu hết là do trao đổi cổ phần hay tận dụng mối quan hệ chớnh trị, cỏc dự ỏn cú được qua đấu thầu cũn ớt. Vỡ vậy cần phải chỳ ý hơn đến những cơ hội đấu thầu quốc tế mà PVEP cú được, qua đú dần dần nõng cao uy tớn và tiềm lực trong con mắt cỏc đối tỏc.
Đối với cỏc dự ỏn mua tài sản thỡ liờn doanh, liờn kết là ưu tiờn số một vỡ sẽ khắc phục được những điểm yếu về tiềm lực vốn hay cụng nghệ. Tuy nhiờn để cú cỏc quyết định đỳng đắn và mang lại hiệu quả cao chỳng ta cần thuờ tư vấn từ kỹ thuật, kinh tế-tài chớnh, phỏp lý.
Đối với cỏc dự ỏn hiện cú, để cú thể đảm bảo thực hiện đỳng tiến độ, PVEP nờn tận dụng cỏc mối quan hệ cấp Nhà nước và Chớnh phủ cũng như cỏc mối quan hệ đối tỏc đó cú được với nước chủ nhà để cú được điều kiện làm việc thuận lợi. Điển hỡnh cú thể thấy, dự ỏn phỏt triển mỏ dầu Amara-I rắc, vỡ những bất ổn chớnh trị diễn ra trong thời gian qua mà dự ỏn đó bị đỡnh trệ. Những mối quan hệ cấp cao trong trường hợp này tỏ ra rất hữu ớch.
Đối với khu vực hay quốc gia cú tiềm năng dầu khớ, nờn ưu tiờn tham gia cổ phần cỏc dự ỏn phỏt triển mỏ và khai thỏc đồng thời tận dụng cỏc cơ hội để đấu thầu cỏc dự ỏn thăm dũ. Như vậy , cơ hội mở rộng thị trường lớn, đồng thời xỏc suất rủi ro cũng ớt.
Đối với cỏc khu vực hay quốc gia chưa cú nhiều đầu tư thăm dũ khai thỏc phải ưu tiờn đặt chõn để dành vị trớ. Sau khi tiếp cận được thị trường sẽ tiến hành liờn doanh, liờn kết để chia sẻ rủi ro. Phương thức này sẽ tạo cho phớa Việt Nam cú thời gian tỡm hiểu thị trường để cú thể cú những hướng đi phự hợp
Đối với cỏc khu vực hay quốc gia khụng nằm trong vựng trọng điểm, khụng nờn bỏ quờn mà phải thường xuyờn quan tõm và cập nhật cũng như tận dụng cỏc mối quan hệ đối tỏc. Cỏc cụng ty dầu khớ thế giới hiện nay đang mở rộng mạnh mẽ hoạt động của mỡnh trờn phạm vi quốc tế, đồng thời sự tỏc động mạnh mẽ của xu hướng toàn cầu hoỏ sẽ đưa lại cho mỗi quốc gia những cơ hội khụng ngờ, quan trọng là phải biết nắm bắt những cơ hội đú.
3.5.3. Đổi mới phương phỏp tiếp cận và đỏnh giỏ dự ỏn
Mở rộng và tăng cường khai thỏc cỏc kờnh thụng tin sẽ giỳp nhỡn nhận cơ hội kịp thời. Thụng tin cú thể được tiếp cận từ rất nhiều nguồn: thụng tin đại chỳng, thụng tin lấy được từ cỏc đối tỏc, thụng tin do cỏc tổ chức tư vấn trong và ngoài nước hay qua cỏc cơ quan Chớnh phủ và Nhà nước…
Ngoài ra cần phải đổi mới phương phỏp đỏnh giỏ dự ỏn. Cú thể thụng qua cỏc bước như sau:
Xỏc định mục tiờu rừ ràng cho việc đỏnh giỏ dự ỏn. Đõy là bước đầu tiờn cần thiết phải làm, định hướng cho quỏ trỡnh đỏnh giỏ luụn theo đỳng hướng, trỏnh sa đà vào những phần khụng cần thiết.
Xõy dựng hệ thống cỏc tiờu chớ đỏnh giỏ cho từng nhúm/loại dự ỏn và khu vực đầu tư. Cú được hệ thống chỉ tiờu khoa học, hợp lớ và hoàn chỉnh sẽ giỳp ra những quyết định đỳng đắn, phự hợp với thực tế. Mỗi loại dự ỏn tại mỗi
khu vực khỏc nhau lại cú những đặc điểm riờng biệt, cần những tiờu chớ đỏnh giỏ riờng cho phự hợp.
Tiến hành phõn loại dự ỏn và xem xột dự ỏn trong tổng thể thay vỡ làm riờng lẻ. Những dự ỏn dầu khớ thường khụng bao giờ hoạt động riờng lẻ mà thường là một bộ phận trong cả một khu vực trữ lượng nhất định. Vỡ vậy những dự ỏn này liờn quan tỏc động lẫn nhau, cần cú một cỏi nhỡn tổng thể bao quỏt về dự ỏn đú.
Chỳ ý đến hiệu quả kinh tế-xó hội của dự ỏn. Đõy thường là yếu tố bị xao nhóng nhưng lại gõy ra tỏc động trong phạm vi rộng và trong thời gian dài.
Nếu là tỏc động tiờu cực, cú thể để lại những hậu quả nặng nề. Vỡ vậy, khi xem xột hiệu quả kinh tế-xó hội của một dự ỏn, cần nghiờn cứu và dự liệu rừ ràng về tỏc động đối với mụi trường, với dõn cư, và sự phự hợp với chủ trương phỏt triển cõn đối bền vững của Chớnh phủ.
Coi trọng yếu tố thời cơ trong đỏnh giỏ. Đỏnh giỏ dự ỏn trờn hết là nhằm đưa ra quyết định cú hay khụng chấp nhận dự ỏn. Quyết định này sẽ khụng cú ý nghĩa nữa nếu để thời cơ của dự ỏn qua đi.
3.5.4. Đổi mới mụ hỡnh tổ chức và hoạt động theo xu hướng hội nhập và quốc tế húa
Trong thời gian tới cần phải đẩy nhanh quỏ trỡnh cải tiến tổ chức và hoạt động theo chủ trương của Nhà nước và xu thế chung của thế giới, bao gồm cỏc cụng việc như sau:
Điều chỉnh cơ cấu tổ chức, cơ chế quản lý hoạt động thớch ứng với cỏc hoạt động quốc tế
Cải tiến và tổ chức lại bộ phận tỡm kiếm, đỏnh giỏ, thẩm định và phờ duyệt cỏc dự ỏn đầu tư
Nõng cấp và cập nhật hệ thống cụng nghệ thụng tin gắn liền với đào tạo và huấn luyện khai thỏc sử dụng
Cổ phần húa cỏc dự ỏn đầu tư cú đủ điều kiện để kớnh thớch đầu tư và phỏt triển
Mở rộng liờn doanh, liờn kết với cỏc đối tỏc trong và ngoài nước bằng cỏch tận dụng khai thỏc sử dụng cỏc chuyờn gia và cơ sở vật chất, trang thiết bị của cỏc cơ quan nghiờn cứu trong ngành, đồng thời ủng hộ và tạo điều kiện tốt nhất để cỏc đơn vị trong ngành tham gia vào cỏc cụng tỏc dịch vụ và kỹ thuật tại cỏc địa bàn hoạt động.
3.5.5. Giải phỏp về vốn
Nguyờn tắc chung là phỏt huy tớnh độc lập tự chủ trong hoạt động sản xuất kinh doanh, toàn bộ nhu cầu vốn đầu tư của Tổng cụng ty Thăm dũ Khai thỏc sẽ được Tổng cụng ty chủ động cõn đối từ vốn kinh doanh và cỏc quỹ của Tổng cụng ty theo thứ tự ưu tiờn lần lượt là gúp vốn vận hành, gúp vốn phỏt triển - mua mỏ và gúp vốn tỡm kiếm thăm dũ. Phần vốn tỡm kiếm thăm dũ cũn thiếu sẽ đề nghị Tập đoàn cấp ; Phần mua mỏ và phỏt triển mỏ thiếu hụt sẽ do Tổng cụng ty huy động thụng qua cỏc hỡnh thức vay thương mại, phỏt hành trỏi phiếu, thành lập cụng ty cổ phần...
Cỏc giải phỏp tài chớnh cụ thể như sau :
Hỡnh thành quĩ thăm dũ tập trung tại Tập đoàn
Hạch toỏn chi phớ thăm dũ rủi ro vào chi phớ sản xuất kinh doanh
Giai đoạn 2007-2012: Tập đoàn sẽ đảm bảo nguồn vốn cho thăm dũ và thẩm lượng
Tổng Cụng ty/Cụng ty chủ động tỡm nguồn vốn vay từ cỏc tổ chức tài chớnh, tớn dụng ở trong và ngoài nước cho cỏc dự ỏn phỏt triển, khai thỏc
Đa dạng húa cỏc hỡnh thức huy động vốn trong nước và quốc tế
Tăng cường huy động vốn trong Ngành cho cỏc dự ỏn khai thỏc theo nguyờn tắc tớn chấp, đẩy mạnh huy động vốn trung và dài hạn
Xõy dựng cơ chế vay - cho vay - bảo lónh vay vốn giữa Tập đoàn và Tổng Cụng ty/Cụng ty
3.5.6. Phỏt triển mạnh nguồn nhõn lực
Để giải quyết việc thiếu hụt cỏc chuyờn gia giỏi trước mắt cần tiến hành: tuyển dụng cỏc chuyờn gia nước ngoài vào cỏc vị trớ quan trọng kết hợp với đào tạo, chuyển giao hiểu biết, cụng nghệ và luõn chuyển cỏc cỏn bộ cú năng lực đến cỏc dự ỏn cú nhu cầu cấp thiết.
Về lõu dài, cần cú chớnh sỏch đào tạo nõng cao số lượng và chất lượng cỏc chuyờn gia người Việt. Cỏc hỡnh thức đào tạo cú thể: ngắn hạn đối với cỏc khúa chuyờn ngành sõu về kỹ thuật, trung hạn và dài hạn đối với cỏc khúa tiếp cận trỡnh độ cỏc nước tiờn tiến trờn cả bề rộng và bề sõu.
Xõy dựng quỹ đào tạo tại PVEP thu xếp một phần từ đúng gúp đào tạo của cỏc nhà thầu dầu khớ nước ngoài tại cỏc dự ỏn trong nước. Quỹ đào tạo phải thể hiện được tầm quan trọng của cụng tỏc đào tạo.
Cõn đối cung cầu nhõn lực đối với tất cả cỏc dự ỏn dầu khớ mới đũi hỏi nhõn lực của PVEP trờn nguyờn tắc xỏc định mức độ quan trọng và ưu tiờn để cú thể tập trung đỳng và đủ nhõn lực cần thiết.
Xõy dựng chớnh sỏch, phương phỏp đỏnh giỏ sử dụng cỏn bộ một cỏch khoa học và hiệu quả. Cỏc tiờu chớ đỏnh giỏ phải minh bạch và tiờn tiến. Chớnh sỏch đỏnh giỏ hướng đến tớnh chủ động của cỏn bộ trong việc chủ động xỏc định mục tiờu trong từng cụng việc được giao và chủ động đặt ra mục tiờu cao hơn, cú thể với hỡnh thức tự luõn chuyển.
Để giữ được người lao động, đặc biệt cỏc cỏn bộ giỏi, cú kinh nghiệm, chớnh sỏch lương, thưởng, đói ngộ cần đảm bảo cỏc tiờu chớ: minh bạch, cụng bằng và cú sức hấp dẫn, cạnh tranh, cho dự tương đối.
Để cú thể giải quyết tận nguồn gốc nõng cao tớnh cạnh tranh của chớnh sỏch lương đối với người lao động, quỹ lương phải gắn đến kết quả sản xuất kinh doanh từ hoạt động thăm dũ khai thỏc dầu khớ. Phấn đấu đến năm 2015 thu nhập cỏn bộ PVEP đạt tiờu chuẩn cỏc cụng ty dầu khớ quốc gia trong khu vực và đến năm 2025 đạt tiờu chuẩn chõu lục.