11.2/ QUAN H~ VI~T NAM- HAN QUOC GIAI DO~N 1992- 2002
11.2.2/ QUAN H~ KINH TE GH'JA V~T NAM- HAN QUOC
Sau khi th6ng nhat dai nu6'c, d~ phat tri~n kinh te khac phl;IC h~u qua tan pha cua chien tranh va thoat khoi sv ngheo nan l~c h~u, tu nam 1986, Vi~t Nam da llJa ch9n chfnh sach d6i m6'i, rna cua, quan h~ voi tat ca cac nu6'c khong phan bi~t che d¢ chinh tri
xa h¢i khac nhau dva tren cac nguyen tac tOn tr9ng d(>c l~p, chu quy6n, toan v~n lanh th6, blnh dang cling c6 lqi. Vi~t Nam danh gia bu6'c tien cua Han Qu6c d~t duqc "Ky tkh song Han" Ia m(>t d6ng g6p 16'n cho sv phat tri~n kinh te trong khu Vl!C va tren the gi6'i va thvc st;r mong mu6n hgp tac kinh te voi Han Qu6c.
Trong b6i canh thi tru0ng the gioi dang di~n ra SlJ qmh tranh gay gat v6 kinh te d1ng nhu nhling lqi the cc;mh tranh trong nu6'c nhfrng nam qua dem l~i sv phat tri~n than
ky cua minh dang mat dan di, Han Quoc rat can m6 r(>ng nhfrng thi truang moi. Han Qu6c muon hoc;tt d¢ng a Vi~t Nam, coi Vi~t Nam la dia ban chu yeu trong vi~c thuc diy
xuAt kh~u hang hoa va anh hubng cua minh, bai d6i v6'i Vi~t Nam, v~ m~t dia chfnh tri la qu6c gia trung tam trong khu vl:fc Dong NamA, c6 nhting ti~m nang tang tnrang ti~m
tang nhu nguon nhan ll;fc va tai nguyen phong phli chua duqc khai thac dung muc, cling nhu c6 nhfi'ng ~mh hubng nh~t dinh trong khu vvc. C6 th~ th~y, mu6n nhanh chong rna r9ng m6i quan h~ gifra hai nu6'c, tru6'c het phai th~y duqc ket qua dung drtn til' m6i quan
h~ v~ lqi fch thuong m~i, dau tu gifra hai ben.
Til' sau nam 1975 den khoang 1986, gifra Vi~t Nam va Han Qu6c da xu~t hi~n
nhfrng m6i quan h~ gian tiep v6 thuong m~i thong qua nu6'c thu ba nhung v6'i quy mo nh6. Mai den nam 1988 cac giao dich trlJC tiep m6'i duqc hlnh thanh va phai den nam 1990, giao luu kinh te v6'i Vi~t Nam cua Han Qu6c m6'i brtt dciu duqc thuc dfty nhung v~n
chu yeu a c~p d¢ giao dich qucin chung v6'i khoang 100 tri~u USD gia tri hang xu~t khftu cua Han Qu6c sang Vi~t Nam [37; 58]. M~c du thai gian nay My dang th\fc hi~n cam
v~n kinh te d6i v6'i Vi~t Nam nhung quy mo thuong m~i v6'i Vi~t Nam va Han Qu6c ngay cang tang nhanh theo Sl;f phat tri~Q. soi d<)ng cua nhfrng giao luu kinh te a dfp d<) qulin chung giua nhan dan hai nu6'c. Tnr6'c yeu cciu cua cac doanh nghi~p v~ vi~c dtiu tu tfl;fc tiep ngay cang tang t~i Vi~t Nam, d~n den vi~c chfnh phu Han Qu6c ung h¢ vi~c
tMc d~y va rna r¢ng hqp tac kinh te v6'i Vi~t Nam vao nam 1991 qua sv ki~n thang 1-
1991, doan ngo~i giao Han Qu6c d~n dciu Ia d~i su Han Qu6c t~i Thai Lan sang tham Vi~t Nam d~ ban v~ vi~c thiet l~p quan h~. Thang 4-1992 Vi~t Nam, Han Qu6c da cling d~t ra co quan d~i di¢n d~ lien l~c gifra hai ben.
Ngay 22-11-1992, Han Qu6c va Vi¢t Nam chfnh thuc d~t quan h~ ngo~ giao cap cao nhat (cap d~i su). v 6'i vi¢c binh thuang hoa quan h~ gifra hai nu6'c, van d6 hQ'p tac kinh te Vi¢t Nam- Han Qu6c cling da duqc thl;fc hi~n theo dung nhfrng chuftn ml;fc qu6c te. Sau khi thiet l~p quan h~, vi¢c ky ket cac hi¢p dinh gifi'a hai ben ve cac v~n de bao v¢
quy~n dau tu, xet Xlr cac van d~ ve kinh doanh, hi~p dinh ve tranh danh thue 2 Ian ... da
lam n~n tang cho vi¢c rna r¢ng giao luu kinh te hang nam gifra hai nu6'c sau nay.
Quan h¢ m~u dich Vi~t Nam -Han Qu6c duqc duy trl nhi~u nam tru6'c khi hai ben thiet l~p quan h¢ ngo~i giao chfnh thuc. Tuy nhien, xet v6 quy mo trao d6i, c6 th~ l~y nam 1989 la di~m khai dau cho sl;l' phat tri~n nay v6'i t6ng kim ng~ch buon ban hai chi6u
40
d~t 86 tri¢u USD. Nam 1990, quy mo giao dich d(;lt 150 tri¢u USD, va nam 1991 Ht 250 tri~u USD. Den nam 1993, thai di~m m¢t nam sau khi hai nu6'c blnh thuemg hoa quan h¢, quy mo da tang len den 820 tri¢u USD, nam 1995 la 1 ty 544 tri~u USD, nam 1997 d~t
1,8 ty USD [10; 3] va nam 2001 da tang toi 2 ty 120 tri~u USD [37; 38].
A ~ ~ A .
BIEU DO THONG KE KIM NGA.CH THlJONG MA.I GIUA VI~T NAM VA HAN QUOC
Bfmg tren cho thay kim ng~ch m~u dich hai chi€u Vi~t Nam- Han Quoc tang rat nhanh va lien tlJC. D~c bi~t trong cac nam 1990, 1992 va 1993 la nhfrng thai di~m tru6'c
va sau khi hai ben thiet l~p quan h¢ ngoc;ti giao chinh thuc - t6ng kim ngc;tch m~u dich gan nhu tang gap doi so voi nam tnroc. Tu 1991 den 1997, t6ng kim ngc;tch buon ban hai
chi~u tang tu 250 tri~u USD len 1,84 ty USD, tang len gap 8 Ian. Trong nam 1997, do nhfrng tac d¢ng CUa CUQC khung hofmg tai chfnh trong khu yVC nen ffiUC tang CO thap hon. D~c bi~t, trong 11 thang dau nam 1997, xu at khau tu Vi~t N am sang Han Quoc
giam 2,3% va Vi~t Nam nh~p kh~u tu H~m Quoc chi tang 1,4%. Tuy nhien, t6ng kim
ng~ch buon ban hai chi~u trong ca nam van d~t muc 1,84 ty USD, tang 104,21% so v6'i nam tru6'c va la muc cao nhat tu khi hai mr6'c thiet l~p quan h~ ngo~i giao cho den thai di~m d6. Nam 1998, vl chtu anh huang m~nh me cua CUQC khung hoang tai chfnh nen t6ng kim ng~ch hai nu6'c giam m~nh va d~t muc thap nhat, 1,54 ty USD sau 4 nam ( 1994 - 1997) lien tiep tang tru0ng. Nam 1999, t6ng m~u d!ch hai mr6'c c6 dau hi~u bat dau h6i ph\lc va d~t muc 1,7 ty USD, tuy thap hem so v6'i dinh cao nam 1997 la 1,84 ty USD. Tu nam 2000, toed¢ buon ban hai nu6'c l~i tiep t\}c len cao, d~t 2,1 ty USD vao nam 2000 [31; 58], tiep d6 nam 2002 d~t 2,7 ty va nam 2003 da d~t han muc 3 ty USD [10; 3].
sv phat tri~n vuqt b~c d6 da dua Han Quoc nam 1997 trb thanh b~n hang l6n thll' ba, va nam 2002 la b~n hang Ian thu nam (sau Nh~t Ban, Singapore, Trung Quoc va Dai Loan) va dling thu 10 trong so cac thi truong xuat khau cua Vi~t Nam. Kim ng~ch hai
chi~u nam 2002 d~t 2,7 ty USD, rieng 5 thang dau cua nam 2003, t6ng kim ng~ch huon ban hai chi~u d~t 1,252 ty USD (tang 30% so v6'i cling ky nam 2002). Tri~n vc;mg nam 2005 kim ng~ch hai chi~u c6 th~ d~t 3,5 ty USD, nam 2010 c6 th~ d~t 5 ty USD [55; 2].
Nguyen nhan hqp tac kinh te gifra hai mr6'c tien tri~n nhanh nhu v~y la 0 tinh ho trQ', b6 sung cho nhau gifra hai nu6'c v~ kinh te. Vi~t N am la m(>t nu6'c dang phat tri~n,
dang tien hanh xay dvng cac nganh cong nghi~p n~ng nhu di~n tu, may m6c, dau khi, che t~o thep ... phan dau d~ c6 th~ dung vao hang ngu cac nu6'c cong nghi~p phat tri~n
trong tuang lai. Trong qua trlnh d6, Vi~t Nam ch<;m doi tac kinh tela nhiing quoc gia nhu
mm Quoc, nu6'c da phat tri~n cao v6'i chinh sach uu tien cong nghi~p xuat khau. V6 phia Han Quoc, nhu nhi~u cac doanh nghi¢p 0 cac quoc gia khac, ciing chu y t6'i Vi~t Nam bbi Vi~t Nam c6 m(>t ti~m nang phat tri~n cao.
Tuy nhien, trong Sl.J tang trubng day kha quan cua quan h~ thuang m~i gifra hai nu6'c sau khi thiet l~p quan h~ ngo~i giao va Hi~p dinh thucmg m~i Vi~t Nam- Han Quoc c6 hi~u Ivc nhu tren, m¢t van d~ 16'n dang d~t ra la vi~c Vi~t Nam da va dang phai nh~p
sieu Ion tu Han Quoc v6'i khoang each ngay cang r(>ng ra va kh6 c6 kha nang thu h~p.
can can thuang m~i gifra hai nu6'c thai gian nay rat bat hqp ly: Lay vi d\1 nam 1997, kim
42
ng~ch trao d6i h~mg hoa hai mtoc d~t han 1 ,8 ty USD trong d6 hang xuat khAu cua Han Qu6c sang Vi~t Nam chie'm han 1,6 ty USD va nh*p khau cua Vi~t Nam sang Him Qu6c chi c6 240 tri~u USD [37; 57]; quy m6 xuat khAu sang Vi~t Nam cita phia Han Qu6c tinh den cuoi nam 2001 Ia 1 ty 730 tri~u USD, trong khi ngugc I~i, nh~p khAu ti'r Vi~t Nam chi Hi 390 tri¢u USD.
Trong can cAn thuang m~i giua Vi~t Nam v& cac nuoc thl Han Qu6c Ia 1 trong 5 qu6c gia xuat khAu l&l nhat vao Vi~t Nam (bao g6m Singapore, Nh*t Bc?m, Dai Loan, Han Qu6c va Trung Quoc chiem 64%) [25; 6]. Nh~p si~u cua Vi~t Nam Ian nhat la vm Singapore, Han Qu6c va Dhl Loan. S6li~u nh*p sieu nam 2000 cua Vi~t Nam vm 3 qu6c gia va vilng Hinh th6 nay len den 4,3 ty USD, gap 3,7 Ian t6ng nh~p sieu cua Vi~t Nam v6i cac nuoc (nh*p sieu chung trong nam 2000 la 1,1~ ty USD) [25; 6]. Nhu v~y m<)t
di~u de nh~n thay Ia quan h~ thuong m~i cua Vi~t Nam trong thm gian qua (1991-2000) chu yeu Ia VOi CaC quoc gia Va vilng Ianh th6 trong khu V\TC, Va ph\} thUQC VaO CaC quoc gia va vilng lanh th6 chinh la Singapore, Han Qu6c va Dhl Loan. Bang thong ke thuang
m~ gifra Vi¢t Nam va Han Quoc trong nhfi'ng nam qua phan anh ro nhfi'ng di~u sau:
BI£U D6 TH6NG KE KIM NG~CH TRUONG M~
GIDA ViE:T NAM VA HAN QU6C
6000 ,---~ .. ~.---~---~
5000+---~--~~
~0+---~---~----~---~r-
3000 +---'---ã' ---ã ~----__:..._ ___________ -n-i. ! -~ r -
=-~
1000 + - - - -- ---1 1- - - - . - 1- ,.-- - ,'- . r- r- -
o~~~~~=y~n~ n ~n ~~n~~ ~ ~ ~ ~~~~~ ~ ~~~~
43
BIEU D6 THlfC TR~NG XUAT NH~P KHAU CUA HAN QU6C V(U VfflT NAM
1983 1988 1992 1993 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
BANG 1: THlfC T~NG XUAT NH!P KHAU CUA HAN QU6c SANG VfflT NAM
(dcm vi: trieu USD) Nam 1983 1988 1992 1993 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
Xu~tkhftu 12,5 61,9 444 730 1.600 1.360 1.440 1.690 1.730 2.240 2.560 NMpkhAu 10,3 13,9 60 90 240 180 260 . 320 390 470 510 T6ng luqng gtao 22,8 75,7 500 820 1.840 1.540 1.700 2.010 2.120 2.710 3.070 dich
Ngu6n: Khoa D6ng Phuong H<;>c (2003)-MuOi niim dao tgo va nghien côu Han Quoc tgi ViÂt Nam-Nxb D;p h<;>c Quoc gia Ha N¢i -tr50
DAy la m¢t muc nh~p sieu 1&1 trong quan h¢ thuang mi;ti cua Vi¢t Nam khi so vm
cac mr6c khac cung buon ban vm Vi¢t Nam. Chi tmh rieng vm 3 mr6c va vilng lanh th6:
Singapore, H~m Quoc, Dai Loan da chi~m de"n 80% t6ng muc nh~p sieu nam 2000 va
b~g 3,7 Htn toan b¢ xuAt khAu rong cua Vi¢t Nam trong nam [25: 10]. Dieu nay gAy ra
nhi~u thi~t thoi va ve lAu ve dai quan h~ thuCfllg mi;ti cua Vi¢t Nam v6i the giai se ngay dmg bat lqi.
44
Sa di c6 tlnh tn;mg tren la do cac cong ty Han Qu6c kinh doanh a VietNam luon luon nh~p khttu ca nguyen li~u, may m6c va ban thanh phtlm lam cho con so xuat sieu sang Vi~t Nam rat cao. Ngugc l~i, so hang hoa cua H~m Quoc lien doanh san xuat t~i Vi~t Nam, nhat la cac hang may m~c, gi~y dep ... l~i xuat di nhi6u thi truong khac tren the gi6'i. St! bat hgp ly trong can can thuong m~i cling nhu trong CO' cau xuat, nh~p khttu doi hoi Vi~t Nam phai co gang han nfra d~ phat huy dugc nhfrng lgi the so sanh cua mlnh. Ben c~h cac cam ket rna cira va giam bi~u thue quan chung theo nguyen tac khi tham gia vao cac th! trubng khu Vl!C va the gi&i, Vi~t Nam can c6 cac chinh sach thuang
m~i nhu khuyen khich nh~p khttu may m6c, thiet bi va cac m~t hang thiet yeu, thuc dtty san xuat hang xuat khftu, nang cao ty 1~ hang xuat khftu trong cac khu cong nghi~p va khu che xuat... dong thoi t~o m¢t thi truong r¢ng Ian, v& cac lu~t choi cbi rna cho cac nha d~u tu va thuang nhan nu&c ngoai. Ben c~nh d6, Vi~t Nam can coi trQng vi~c nang cao chat lugng va thay ddi CO' cau hang xuat khftu. Hi~n nay' cac mi;it hang xuat khftu cua
Vi~t Nam rat de xam nh~p vao thi trubng H~m Quoc vl dap ll'ng dugc cac yeu c~u cua thi tnremg nay. Tuy nhien, trong tuong lai Vi~t Nam can c6 nhiing hang xuat khftu chu h.Jc, 6n d!nh, c6 ham lugng cong ngh~ cao han, v&i gia tri 16'n han, dong thm giam d~n ty tn;mg xuat khfiu nguyen li~u va ban thanh phfun.
Trong CO' cau xuat nh~p khftu thl cac mi;it hang xuat khfiu chu yeu cua Vi~t Nam sang Han Quoc la hang d~t va cac nguyen li~u tho nhu nong san, khoang san, dau tho ...
Lay 11 thang dau nam 1997 Utm vi dlf, trong t6ng xuat cac san phttm cua Vi~t Nam sang
Han Qu6c thuong dugc chia thanh 6 nh6m:
1. Hang d~t may (29%)
2. Hang nong, lam, thuy san (28,24%)
3. Cac m~t hang giay dep, thu cong, my ngh~, van phong phfim (15,97%)
4. Hang di~n va di~n tir
5. Dau tho va khoang san (9,8%) 6. Cac san phfim hoa chat (5,86%)
Trong sau nh6m h~mg tren, cac nh6m 1 va 2 chiem t6'i 57,24% t6ng kim ng~ch
xuat kh~u tu Vi~t N am sang Han Qu6c. Tu d6 c6 the th~y slJ' h~n che trong buon ban v6'i phia d6i tac H~m Qu6c.
? '- A"' jl ? A ' A"