cho thuê tài chắnh
Căn cứ vào Nghị ựịnh 16/2001/Nđ-CP ngày 2/5/2001 về tổ chức và hoạt ựộng của công ty cho thuê tài chắnh. Khi tham gia vào giao dịch cho thuê tài chắnh, các bên có các quyền và nghĩa vụ như sau:
2.2.2.1. Quyền và nghĩa vụ của bên cho thuê 1
Trong quan hệ thuê mua tài chắnh, pháp luật quy ựịnh một số quyền và nghĩa vụ nhất ựịnh ựể ựảm bảo an toàn trong hoạt ựộng kinh doanh của các bên trong giao dịch và cả hệ thống tài chắnh của nền kinh tế. Về cơ bản, bên cho thuê có các quyền như sau:
- Yêu cầu bên thuê cung cấp các báo cáo quý, quyết toán tài chắnh năm và tình
hình hoạt ựộng sản xuất kinh doanh và các vấn ựề có liên quan ựến tài sản cho thuê.
Kiểm tra việc quản lý và sử dụng tài sản cho thuê. Thực hiện quyền này giúp công ty
cho thuê tài chắnh kiểm tra bên thuê có thỏa các ựiều kiện thuê tài sản không. đồng thời, phản ánh tình hình và hiệu quả khai thác tài sản thuê, giúp bên cho thuê kịp thời ựưa ra những biện pháp giải quyết thắch hợp khi cần thiết. Nhằm bảo ựảm bên thuê sử dụng tài sản thuê ựúng mục ựắch.
- Các công ty cho thuê tài chắnh ựược quyền mua, nhập khẩu tài sản cho thuê theo yêu cầu của bên thuê. Gắn ký hiệu sở hữu trên tài sản cho thuê trong suốt thời
hạn cho thuê. điều này cụ thể vừa có tác dụng ựáp ứng ựược yêu cầu của khách hàng,
nâng cao chất lượng phục vụ, quảng bá hình ảnh của công ty vừa khẳng ựịnh quyền sở hữu tài sản của bên cho thuê. Hoạt ựộng này còn tránh việc kê biên tài sản trong trường hợp bên thuê bị phá sản.
- Nhu cầu thị trường hoạt ựộng thuê mua tài sản ngày càng tăng, giá trị tài sản thuê cũng ngày càng có giá trị. Trong khi, việc xoay chuyển nguồn vốn phục vụ cho khách hàng của công ty cho thuê tài chắnh còn gặp khó khăn. Vì thế, ựể góp phần giúp các công ty cho thuê tài chắnh tăng nguồn vốn tự có, ựáp ứng nhiều hơn nhu cầu của khách hàng. Pháp luật cho phép công ty cho thuê tài chắnh ựược quyền Chuyển nhượng các quyền và nghĩa vụ của mình trong hợp ựồng cho thuê tài chắnh cho một
công ty cho thuê tài chắnh khác. Khi thực hiện quy ựịnh này, bên cho thuê phải thông
báo trước bằng văn bản cho bên thuê.
1 Xem điều 23 và điều 24 nghị ựịnh 16/2001/Nđ-CP ngày 2/5/2001 về tổ chức và thành lập công ty cho thuê tài chắnh.
- Yêu cầu bên thuê ựặt tiền ký cược hoặc có người bão lãnh thực hiện hợp ựồng
cho thuê tài chắnh nếu thấy cần thiết. Ngoài ra, bên cho thuê còn có quyền quyết ựịnh
Việc giảm lãi cho thuê, gia hạn, ựiều chỉnh thời hạn trả tiền thuê, chuyển nợ quá hạn
tiền thuê theo quy ựịnh của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Thực chất, quy ựịnh này
tạo ra khả năng trợ giúp bên cho thuê thu hồi vốn. Hoạt ựộng Ộchuyển nợ quá hạnỢ cũng không nằm ngoài mục ựắch trên khi bên thuê không trả tiền ựúng hạn theo kỳ hạn trả tiền cuối cùng và không ựược công ty cho thuê tài chắnh cho gia hạn nợ thì chuyển toàn bộ số dư nợ sang nợ quá hạn. Sau khi chuyển nợ quá hạn, công ty cho thuê tài chắnh phối hợp với chắnh quyền sở tại, các tổ chức chắnh trị xã hội, ựể thu hồi nợ. Trường hợp, bên thuê có khả năng trả nợ nhưng không trả thì xem xét chuyển hồ sơ sang cơ quan pháp luật ựể xử lý thu hồi vốn theo quy ựịnh của pháp luật.1
- Yêu cầu bên thuê bồi thường thiệt hại khi bên thuê vi phạm hợp ựồng cho thuê
tài chắnh. Quan hệ trong giao dịch cho thuê tài chắnh cũng là một quan hệ dân sự. Vì
thế, trường hợp một bên vi phạm hợp ựồng thuê ựã thỏa thuận từ trước thì bên vi phạm phải bồi thường thiệt hại cho bên kia theo quy ựịnh của pháp luật và thỏa thuận của hợp ựồng. Hoặc, theo tập quán quốc tế nếu ựó là quan hệ có tắnh chất nước ngoài.
- Bên cạnh ựó, ựể giảm thiếu những thiệt hại cho công ty cho thuê tài chắnh, pháp luật còn cho phép công ty cho thuê tài chắnh ựược quyền thu hồi ngay lập tức tài sản thuê mà không cần chờ phán quyết của Toà án và yêu cầu bên thuê thanh toán
ngay toàn bộ số tiền thuê chưa thanh toán trong trường hợp chấm dứt hợp ựồng trước
hạn. Bởi cho thuê tài chắnh là hoạt ựộng cấp tắn dụng thông qua một tài sản cụ thể, bên cho thuê trao toàn quyền sử dụng tài sản cho bên thuê và giữ lại quyền sở hữu trong suốt thời gian thuê. Vì thế, nếu bên thuê vi phạm hợp ựồng mà bên cho thuê còn phải chờ Tòa án giải quyết theo trình tự thủ tục luật ựịnh, sẽ dẫn ựến khả năng công ty cho thuê tài chắnh khó thu hồi kịp tài sản cho thuê, làm tài sản cho thuê bị hư hỏng, hao mòn khi không ựược sử dụng và bảo quảnẦ làm ảnh hưởng ựến việc thanh lý tài sản và thu hồi tài sản của công ty cho thuê tài chắnh.
Tuy nhiên, ứng với quyền lợi thì công ty cho thuê tài chắnh cũng phải thực hiện các nghĩa vụ sau:
- Tương ứng với quyền lựa chọn tài sản thuê, và nhà cung cấp của bên thuê, bên cho thuê có nghĩa vụ ký hợp ựồng mua tài sản với bên cung ứng theo các ựiều kiện ựã ựược thỏa thuận giữa bên thuê và bên cung ứng. Tuy nhiên, bên cho thuê không chịu trách nhiệm về việc tài sản cho thuê không ựược giao hoặc giao không ựúng với các
1Sở giáo dục và ựào tạo Bến Tre, www.bentre.edu.vn, chuyển nợ quá hạn,
http://www.bentre.edu.vn/index.php?option=com_content&view=article&id=385:7-chuyn-n-qua- hn&catid=117:vay-vn-ngan-hang&Itemid=68
ựiều kiện do bên thuê thỏa thuận với bên cung cấp. Minh họa dễ thấy nhất của nghĩa vụ này thông qua giao dịch cho thuê tài chắnh gián tiếp. Trong giao dịch này, phắa bên thuê ựược quyền lựa chọn, ựàm phán, thỏa thuận với nhà cung cấp về tài sản thuê, ựịa ựiểm giao hàng, thời gian và các ựiều kiện khác. Bên cho thuê chỉ có nhiệm vụ ký kết hợp ựồng thuê mua tài sản theo yêu cầu của bên thuê. Vì thế, bên cho thuê không chịu trách nhiệm trong trường hợp này là hoàn toàn hợp lý.
-đăng ký quyền sở hữu, làm thủ tục mua bảo hiểm ựối với tài sản cho thuê. Công ty cho thuê tài chắnh ựăng ký quyền sở hữu tài sản cho thuê tại cơ quan có thẩm quyền nơi công ty cho thuê tài chắnh ựặt trụ sở chắnh hoặc chi nhánh hoặc nơi bên thuê cư trú hoặc ựặt trụ sở hoạt ựộng. Bộ Công an, Bộ tư pháp, Bộ Giao thông vận tải có trách nhiệm hướng dẫn thực hiện quy ựịnh này.1 đồng thời, bên cho thuê phải có trách nhiệm thực hiện ựầy ựủ, ựúng các khoản ựã cam kết trong hợp ựồng.
Tóm lại, khi tham gia giao dịch cho thuê tài chắnh các chủ thể trong hoạt ựộng phải tuân thủ những quy ựịnh về quyền và nghĩa vụ của mình theo quy ựịnh của pháp luật.
2.2.2.2. Quyền và nghĩa vụ của bên thuê
để bảo ựảm tắnh công bằng trong một giao dịch, pháp luật luôn quy ựịnh tương ứng với quyền và nghĩa vụ của chủ thể này là quyền và nghĩa vụ của chủ thể kia. Theo ựó, bên thuê trong hoạt ựộng cho thuê tài chắnh có các quyền và nghĩa vụ sau: 2
- Do tài sản thuê thường có giá trị lớn, gắn với những hoạt ựộng kinh doanh trung và dài hạn. Vì thế, ựể bảo ựảm cho việc ựầu tư có hiệu quả, ổn ựịnh, tăng tắnh thuyết phục của cho thuê tài chắnh, và nhất là sự thuận lợi cho khách hàng. Pháp luật cho phép bên thuê lựa chọn, thỏa thuận với bên cung ứng về ựặc tắnh kỹ thuật, chủng loại, giá cả, cách thức và thời hạn giao nhận, lắp ựặt và bảo hành tài sản cho thuê. đó cũng là ựiều kiện cho bên thuê có quyền trực tiếp nhận tài sản cho thuê từ bên cung ứng theo thỏa thuận trong hợp ựồng mua tài sản.
- Quyết ựịnh việc mua tài sản hoặc tiếp tục thuê sau khi kết thúc hợp ựồng cho
thuê tài chắnh. đây là quyền lợi ựặc trưng của giao dịch cho thuê tài chắnh ựối với bên
thuê, và cũng là ựiều kiện ựể phân biệt cho thuê tài chắnh với hoạt ựộng cho thuê khác. - Phần lớn các tài sản cho thuê là tài sản cố ựịnh, giá trị lớn, trực tiếp tạo ra sản phẩm kinh doanh của khách hàng. Vì thế, khi hợp ựồng thuê mua tài sản bị vi phạm do lỗi của bên cho thuê sẽ gây ảnh hưởng ựến quy trình hoạt ựộng sản xuất của họ. Nên
1Khoản 7 điều 1 nghị ựịnh 65/2005/Nđ-CP ngày 19/5/2005 sửa ựổi, bổ sung một số ựiều tại nghị ựịnh 16/2001/Nđ-CP ngày 2/5/2001 về hoạt ựộng, tổ chức của công ty cho thuê tài chắnh.
2Xem điều 25 và điều 26 nghị ựịnh 16/2001/Nđ-CP ngày 2/5/2001 về tổ chức và thành lập công ty cho thuê tài chắnh.
pháp luật quy ựịnh bên thuê có quyền Yêu cầu bên cho thuê bồi thường thiệt hại khi
bên cho thuê vi phạm hợp ựồng cho thuê tài chắnh. để ựược thực hiện quyền trên, các
công ty cho thuê tài chắnh trước hết phải thực hiện ựầy ựủ, ựúng các ựiều khoản ựã cam kết trong hợp ựồng.
- Hầu hết các giao dịch cho thuê tài chắnh ựều do bên thuê có ựơn yêu cầu giao dịch. Vì thế, bên thuê phải có nghĩa vụ cung cấp những giấy tờ chứng minh ựáp ứng ựủ các ựiều kiện ựể giao dịch và việc sử dụng tài sản vào ựúng mục ựắch như thỏa thuận như: Cung cấp các báo cáo quý, quyết toán tài chắnh năm và tình hình hoạt ựộng sản xuất kinh doanh, các vấn ựề liên quan ựến tài sản thuê khi bên cho thuê yêu cầu, tạo ựiều kiện ựể bên cho thuê kiểm tra tài sản cho thuê.
- Chịu trách nhiệm về sự lựa chọn, thỏa thuận tài sản ựược giao không ựúng hoặc không giao khi các ựiều kiện ựó ựược bên thuê trực tiếp thỏa thuận với nhà cung ứng. đồng thời, bên thuê còn có nghĩa vụ sử dụng tài sản thuê ựúng mục ựắch ựã thỏa
thuận trong hợp ựồng cho thuê tài chắnh. Trường hợp bên thuê sử dụng tài sản thuê ựể
thế chấp, cầm cố hoặc ựảm bảo thực hiện nghĩa vụ khác cũng bị xem là vi phạm nghĩa
vụ sử dụng tài sản thuê. Nếu trường hợp tài sản thuê ựã ựược ựăng ký giao dịch ựảm bảo theo quy ựịnh của pháp luật bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền thu giữ do bên thuê vi phạm pháp luật, công ty cho thuê tài chắnh ựược phép nhận lại tài sản tiếp tục cho thuê. Bên thuê chịu mọi trách nhiệm về việc vi phạm pháp luật trong quá trình sử dụng tài sản.1 đồng thời, bên thuê không ựược quyền chuyển quyền sử dụng tài sản thuê cho cá nhân, tổ chức khác nếu không ựược bên cho thuê chấp thuận bằng văn
bản. Nếu bên cho thuê chấp thuận bằng văn bản, phương thức cho thuê tài chắnh ựang
áp dụng sẽ chuyển tiếp sang hình thức hợp cho thuê tài chắnh giáp lưng.
- Bản chất của hoạt ựộng cho thuê tài chắnh là chuyển ựổi căn bản những rủi ro và lợi ắch gắn liền với tài sản sang cho bên thuê. Theo ựó, bên thuê có trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ sau: Trả tiền thuê theo thỏa thuận trong hợp ựồng cho thuê tài chắnh và thanh toán các chi phắ có liên quan ựến việc nhập khẩu, thuế, lệ phắ ựăng ký quyền sở hữu, bảo hiểm ựối với tài sản thuê; Chịu mọi rủi ro về mất mát, hư hỏng ựối với tài sản thuê và chịu trách nhiêm về mọi hậu quả do việc sử dụng tài thuê gây ra ựối với tổ chức, cá nhân khác trong quá trình sử dụng tài sản thuê; Bảo dưỡng, sửa chữa tài sản thuê trong thời hạn thuê. Không ựược tẩy, xóa, làm hỏng ký hiệu sở hữu gắn trên tài sản thuê.
Tóm lại, việc quy ựịnh các quyền và nghĩa vụ cho các bên khi thực hiện giao dịch cho thuê tài chắnh, pháp luật ựã tạo nên hành lang pháp lý vững chắc và thông suốt, góp phần tạo ựiều kiện thuận lợi cho hoạt ựộng thuê mua tài chắnh phát triển.
1 điều 19 nghị ựịnh 65/2005/Nđ-CP ngày 19/5/2005 sửa ựổi, bổ sung nghị ựịnh 16/2001/Nđ-CP ngày 2/5/2001/Nđ-CP về tổ chức và hoạt ựộng của công ty cho thuê tài chắnh.