CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHIẾN LƯỢC KINH DOANH QUỐC TẾ
Khái quát chung về kinh doanh quốc tế
1.1.1 Khái niệm kinh doanh quốc tế
Kinh doanh quốc tế là tổng thể các hoạt động giao dịch và thương mại giữa các quốc gia, nhằm đáp ứng các mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp, cá nhân và tổ chức kinh tế Hoạt động này đã hình thành từ rất sớm, gắn liền với quá trình trao đổi và mua bán hàng hóa giữa hai hoặc nhiều quốc gia.
Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản đã thúc đẩy kinh doanh quốc tế mở rộng, với các công ty xuyên quốc gia gia tăng vị thế và thị phần nhờ vào vốn và trình độ quản lý Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hiện nay, đặc biệt là xu hướng khu vực hóa và toàn cầu hóa, hoạt động kinh doanh quốc tế trở nên đa dạng và đóng vai trò quan trọng trong quan hệ quốc tế hiện đại.
Kinh doanh quốc tế khác biệt với kinh doanh nội địa ở nhiều khía cạnh như phạm vi, độ phức tạp, hệ thống pháp luật và phương thức thanh toán Bản chất của kinh doanh quốc tế là các giao dịch giữa doanh nghiệp của các quốc gia khác nhau, sử dụng ngoại tệ để thanh toán Điều này nhằm đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp, cá nhân và tổ chức kinh tế toàn cầu, từ đó tạo ra lợi nhuận cho tổ chức kinh doanh.
Kinh doanh quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc giúp doanh nghiệp và tổ chức kinh tế thỏa mãn nhu cầu về trao đổi sản phẩm, đầu tư và công nghệ Nó cũng tạo điều kiện cho các quốc gia tham gia vào quá trình liên kết kinh tế toàn cầu, thúc đẩy sự phân công lao động xã hội và hội nhập Thông qua hoạt động này, doanh nghiệp có thể tích cực tham gia vào phân công lao động quốc tế và trao đổi thương mại, từ đó biến nền kinh tế quốc gia thành một hệ thống mở, kết nối nền kinh tế trong nước với nền kinh tế thế giới, cung cấp yếu tố đầu vào và tiêu thụ yếu tố đầu ra hiệu quả.
Tham gia vào thị trường thế giới giúp các doanh nghiệp tận dụng tối đa lợi thế so sánh của từng quốc gia, từ đó đạt quy mô tối ưu cho các ngành sản xuất Điều này tạo điều kiện phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn, nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm, đồng thời giảm giá thành Việc khai thác các nhân tố tăng trưởng theo chiều sâu, nhanh chóng ứng dụng công nghệ mới, và thu hút vốn đầu tư bên ngoài sẽ nâng cao tốc độ tăng trưởng và hiệu quả cho nền kinh tế quốc dân.
Hoạt động kinh doanh quốc tế diễn ra qua nhiều hình thức như xuất khẩu hàng hóa và thu hút đầu tư nước ngoài, giúp tăng cường nguồn vốn dự trữ và cải thiện cơ sở hạ tầng kinh tế Việc mở rộng hợp tác kinh tế và chuyển giao công nghệ tạo cơ hội cho các nước kém phát triển cải cách cấu trúc kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa Đồng thời, điều này cũng giúp phân bổ hiệu quả các nguồn lực trong nước và thu hút nguồn lực bên ngoài, khắc phục tình trạng thiếu vốn, nhân lực chất lượng cao và công nghệ hiện đại Đặc biệt, việc phát triển các doanh nghiệp nội địa ra thị trường quốc tế là cần thiết, bởi thị trường nội địa của các nước đang phát triển thường hạn chế, không đủ kích thích tăng trưởng sản xuất.
Hoạt động kinh doanh quốc tế thúc đẩy phân công lao động giữa doanh nghiệp trong nước và nước ngoài, đảm bảo ổn định đầu vào và đầu ra cho các doanh nghiệp nội địa Điều này phù hợp với tốc độ phát triển kinh tế của đất nước, tạo điều kiện hình thành các tập đoàn kinh tế mạnh, đủ khả năng cạnh tranh và hội nhập vào nền kinh tế khu vực và toàn cầu.
Thông qua hoạt động kinh doanh quốc tế, doanh nghiệp Việt Nam có thể học hỏi kiến thức marketing, mở rộng thị trường và nâng cao tính cạnh tranh cho sản phẩm Thêm vào đó, thị trường nước ngoài cũng mang lại cho thị trường nội địa những yếu tố quan trọng trong quá trình phát triển.
Nâng cao năng lực sản xuất là yếu tố quan trọng giúp cải thiện chất lượng sản phẩm, từ đó tăng cường tính cạnh tranh và đảm bảo sự tồn tại vững chắc của hàng hóa trên thị trường quốc tế.
1.1.2 Lý do tham gia kinh doanh thị trường quốc tế
Doanh nghiệp tham gia vào các hoạt động kinh doanh quốc tế với nhiều mục đích và động cơ khác nhau Bốn động cơ chính bao gồm: mở rộng quy mô thị trường, thu hồi vốn đầu tư, khai thác lợi ích kinh tế theo quy mô, và tận dụng lợi thế cạnh tranh dựa trên vị trí địa lý.
Mở rộng thị trường kinh doanh là một chiến lược quan trọng giúp doanh nghiệp tăng trưởng doanh số và lợi nhuận Thị trường nội địa thường bị hạn chế bởi sức mua và nhu cầu, trong khi thị trường quốc tế cung cấp cơ hội lớn hơn với số lượng khách hàng và khả năng tiêu thụ cao hơn Việc tham gia vào thị trường nước ngoài không chỉ giúp doanh nghiệp vượt qua giới hạn của thị trường nội địa mà còn tạo điều kiện mở rộng khối lượng cung ứng và tiêu thụ Khi thị trường nội địa đã bão hòa, doanh nghiệp quốc tế tìm kiếm cơ hội mới ở nước ngoài, đặc biệt khi thu nhập quốc dân và dân số tăng trưởng tại các quốc gia khác tạo ra những thị trường đầy hứa hẹn Do đó, mở rộng hoạt động kinh doanh ra thị trường quốc tế là động lực chính để doanh nghiệp gia tăng doanh thu và lợi nhuận.
Để phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần tìm kiếm nguồn lực nước ngoài, vì nguồn lực trong nước có giới hạn Việc mở rộng ra bên ngoài giúp họ khai thác thêm tiềm năng và cải thiện khả năng cạnh tranh.
Các doanh nghiệp hiện nay đang tận dụng những lợi thế từ nước ngoài như nguồn nhân công dồi dào và giá rẻ, thị trường tiêu thụ rộng lớn và đa dạng, cùng với nguyên vật liệu phong phú Những yếu tố này giúp họ giảm chi phí và tăng lợi nhuận Do đó, nhiều nhà sản xuất và nhà phân phối đang chuyển hướng sang sản xuất hoặc lắp ráp sản phẩm tại nước ngoài và tiêu thụ ngay tại thị trường đó, áp dụng hình thức xuất khẩu tại chỗ một cách rộng rãi.
Mở rộng và đa dạng hóa hoạt động kinh doanh là giải pháp quan trọng giúp doanh nghiệp giảm thiểu sự biến động doanh thu và lợi nhuận Tham gia vào thị trường nước ngoài và thực hiện giao dịch hàng hóa quốc tế không chỉ giúp doanh nghiệp tránh được những rủi ro trong kinh doanh mà còn tận dụng được lợi thế so sánh của từng quốc gia Việc đa dạng hóa hình thức và phạm vi kinh doanh giúp khắc phục tình trạng khan hiếm nguồn lực trong nước, đồng thời phân tán rủi ro và tối đa hóa lợi nhuận.
Khai thác lợi thế cạnh tranh dựa trên vị trí địa lý là chiến lược quan trọng cho các doanh nghiệp tham gia thị trường quốc tế, bao gồm cả doanh nhân nhỏ và các công ty đa quốc gia lớn Mục tiêu của họ là phát triển thị trường và tối ưu hóa nguồn lực về vốn, công nghệ, và kinh nghiệm kinh doanh Việc tận dụng các lợi thế cạnh tranh giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn so với đối thủ trên thị trường toàn cầu.
1.1.3 Các hình thức kinh doanh quốc tế
Khái quát chung về chiến lược kinh doanh quốc tế
1.2.1 Khái niệm chiến lược kinh doanh quốc tế
Chiến lược kinh doanh là sự kết hợp đồng bộ giữa các mục tiêu, chính sách và giải pháp, cùng với việc phối hợp các hoạt động của một đơn vị kinh doanh trong một chiến lược tổng thể Nó phản ánh quá trình hoạch định mục tiêu và các biện pháp lớn cần thiết để đạt được những mục tiêu đó (Ngô Thị Kim Thanh 2014, tr 42).
Chiến lược kinh doanh quốc tế là phần quan trọng trong chiến lược phát triển của doanh nghiệp, bao gồm các mục tiêu dài hạn mà doanh nghiệp cần đạt được thông qua hoạt động kinh doanh toàn cầu Nó bao gồm các chính sách và giải pháp lớn nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững trên thị trường quốc tế Thực chất, chiến lược này là tập hợp các mục tiêu, chính sách và kế hoạch hoạt động nhằm đạt được thứ hạng nhất định trong môi trường kinh doanh toàn cầu.
Vai trò của chiến lược kinh doanh quốc tếđối với doanh nghiệp toàn cầu:
Chiến lược kinh doanh quốc tế cho phép doanh nghiệp tận dụng lợi thế cạnh tranh của mình để mở rộng ra thị trường nước ngoài Điều này bao gồm việc thiết lập nhà xưởng sản xuất, triển khai các hình thức quảng cáo và truyền tải thông điệp sản phẩm tương tự như mô hình sản xuất và marketing trong nước.
Doanh nghiệp có thể tận dụng kinh nghiệm sản xuất trước đây cùng với ưu thế về sản phẩm và kỹ năng để nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường.
- Doanh nghiệp có thể khám phá được các tác động của thị trường và khai phá được một tiềm năng trong thị trường mới
- Chiến lược kinh doanh chỉ ra được những lợi thế và bất lợi của doanh nghiệp.
- Tạo điều kiện cho doanh nghiệp khai tháctriệt để các cơ hội kinh doanh
- Tối thiểu hóa các mối đe dọavà các rủi ro trong hoạt động.
- Khai thác các lợi thế cạnh tranh để hoạt động có hiệu quả so với các đối thủ cạnh tranh khác trên thị trường quốc tế
Khi xây dựng chiến lược kinh doanh quốc tế, doanh nghiệp cần đánh giá thực trạng của mình, xác định điểm mạnh và điểm yếu, thiết lập các mục tiêu tương lai, lập kế hoạch để đạt được những mục tiêu ngắn hạn và dài hạn, đồng thời điều chỉnh và thích ứng với môi trường kinh doanh toàn cầu.
1.2.2 Phân tích môi trường kinh doanh quốc tế
Các yếu tố môi trường ảnh hưởng mạnh mẽ đến hoạt động của doanh nghiệp, tác động trực tiếp đến quản trị chiến lược Do đó, việc lựa chọn chiến lược cần được xây dựng dựa trên những điều kiện môi trường đã được nghiên cứu kỹ lưỡng.
Môi trường tổ chức bao gồm các yếu tố, lực lượng và thể chế bên ngoài doanh nghiệp mà nhà quản trị không thể kiểm soát, nhưng chúng có ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Các yếu tố khách quan không nằm trong quyền kiểm soát của doanh nghiệp hay tổ chức nhưng lại có tác động lớn đến môi trường vi mô và hoàn cảnh nội bộ Những yếu tố này tạo ra cơ hội và thách thức cho tổ chức mà không ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp.
Yếu tố kinh tế đóng vai trò quan trọng trong việc xác định sức hấp dẫn của các chiến lược kinh doanh, vì nó luôn tiềm ẩn những cơ hội và thách thức khác nhau cho mỗi tổ chức Các doanh nghiệp cần chú ý đến những yếu tố kinh tế chủ yếu ảnh hưởng đến hoạt động của họ để tận dụng tối đa cơ hội và giảm thiểu rủi ro.
Xu hướng của tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và tổng sản phẩm quốc dân (GNP) phản ánh tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm Các chỉ tiêu này cho phép đánh giá sự tăng trưởng của nền kinh tế và thu nhập bình quân đầu người, từ đó dự đoán dung lượng thị trường cho từng ngành và thị phần của từng doanh nghiệp.
- Lãi suất và xu hướng lãi suất trong nền kinh tế có ảnh hưởng đến xu thế đầu
16 tư, tiết kiệm và tiêu dùng Do đó ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp
- Cán cân thanh toán quốc tế
Tỷ giá hối đoái đang có xu hướng biến động mạnh, ảnh hưởng đến điều kiện kinh doanh chung và tạo ra cả cơ hội lẫn thách thức cho các doanh nghiệp.
Mức độ lạm phát có ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ đầu tư vào nền kinh tế Lạm phát cao hoặc thiểu phát đều gây ra tác động tiêu cực, do đó việc duy trì tỉ lệ lạm phát ở mức vừa phải là cần thiết để khuyến khích sự tăng trưởng của thị trường.
- Các chính sách tiền tệ của nhà nước
- Những chính sách thuế quan
Yếu tố chính phủ, chính trị và pháp luật ngày càng ảnh hưởng mạnh mẽ đến hoạt động của doanh nghiệp, đóng vai trò là người điều khiển và cung cấp cơ hội cũng như mối đe dọa Các quy định, trợ cấp và sự thay đổi trong luật pháp như luật bằng sáng chế, luật chống độc quyền và tỷ lệ thuế có thể tác động lớn đến các công ty, đặc biệt là những doanh nghiệp phụ thuộc vào hợp đồng chính phủ Sự liên kết chặt chẽ giữa các nền kinh tế, thị trường và chính phủ yêu cầu doanh nghiệp phải xem xét kỹ lưỡng các yếu tố chính trị khi xây dựng và thực hiện chiến lược cạnh tranh Do đó, doanh nghiệp cần chú trọng đến những vấn đề này để đảm bảo sự phát triển bền vững.
- Các quy định về thành lập công ty
- Các luật lệ quyền sở hữu, chống độc quyền
- Những đạo luật về bảo vệ môi trường
- Những đạo luật về thuế
- Các chế độ đãi ngộ đặc biệt
- Những luật lệ về thuê mướn lao động
- Những luật lệ kí kết với các tổ chức nước ngoài
Yếu tố công nghệ ngày càng trở nên quan trọng trong mọi ngành công nghiệp, mang đến cả cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp Sự tiến bộ kỹ thuật không chỉ ảnh hưởng đến sản phẩm, dịch vụ và thị trường mà còn tác động đến quy trình sản xuất, phân phối và cạnh tranh Nó có khả năng tạo ra thị trường và sản phẩm mới, đồng thời làm cho các sản phẩm cũ trở nên lỗi thời Công nghệ cũng thay đổi hàng rào gia nhập và rút lui của doanh nghiệp thông qua việc tạo ra những lợi thế cạnh tranh mới Trong lĩnh vực công nghệ cao, việc nhận diện và đánh giá các cơ hội và đe dọa công nghệ là yếu tố quan trọng trong quản trị chiến lược Hơn nữa, công nghệ đóng vai trò then chốt trong tăng trưởng kinh tế và cạnh tranh, vì vậy cần chú trọng đến các vấn đề liên quan để phát triển công nghệ hiệu quả.
- Mô hình phát triển công nghệ
- Chính sách phát triển công nghệ quốc gia
- Chiến lược phát triển công nghệ
- Sự bảo vệ bằng phát minh sáng chế
Yếu tố xã hội và văn hóa đóng vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng đến sản phẩm, dịch vụ, thị trường và người tiêu dùng Các tổ chức, dù lớn hay nhỏ, vì lợi nhuận hay phi lợi nhuận, đều phải đối mặt với những cơ hội và thách thức từ những biến số văn hóa, xã hội Những yếu tố này thường thay đổi hoặc tiến triển chậm, khiến chúng trở nên khó nhận ra.
- Tỉ lệ tăng dân số
- Phong cách sống, làm việc, tơn giáo
