CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC NỢ PHẢI
THỰC TRẠNG KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC NỢ PHẢI THU KHÁCH HÀNG TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN A&C
Giới thiệu về công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C
2.1.1 Khái quát về công ty
2.1.1.1 Sơ lược về công ty
Tên công ty: Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C
Tên tiếng anh: A&C Auditing and Consulting Limited Company
Tên viết tắt: A&C Co., Ltd
Trụ sở chính: 02 Trường Sơn, Phường 2, Quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh
Hà Nội: 40 Giảng Võ, Phường Cát Linh, Quận Đống Đa, TP Hà Nội
Nha Trang: Lô STH 06A.01 Đường số 13, KĐT Lê Hồng Phong II, Phường Phước Hải, Nha Trang
Cần Thơ: I5-13, đường Võ Nguyên Giáp, Phường Phú Thứ, Quận Cái Răng, Cần Thơ
Công ty TNHH Dịch vụ Kế toán và Tư vấn Đồng Khởi
Công ty TNHH Thẩm định và Tư vấn Việt (V.A&C)
Công ty TNHH Bất Động Sản Việt
2.1.1.2 Lịch sử hình thành và phát triển
Năm 1992, A&C tiền thân là Doanh nghiệp nhà nước được thành lập theo Quyết định số
140 TC/QĐ/TCCB, Quyết định số 107 TC/QĐ/TCCB của Bộ trưởng Bộ Tài chính
Năm 2003, A&C đã được Bộ Tài chính chọn là một trong những công ty lớn đầu tiên của
Bộ đã thực hiện chuyển đổi hình thức sở hữu từ Doanh nghiệp Nhà nước sang Công ty cổ phần theo Quyết định số 1962/QĐ-BTC Đến năm 2007, A&C chính thức trở thành Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C.
Từ tháng 01/2004 đến tháng 4/2010, A&C là thành viên chính thức của HLB International
A&C là tổ chức kế toán, kiểm toán và tư vấn quốc tế có trụ sở tại Vương quốc Anh Kể từ tháng 5/2010, A&C đã trở thành thành viên chính thức của Baker Tilly International, một trong tám tập đoàn kiểm toán và tư vấn hàng đầu thế giới.
Sau hơn 25 năm hoạt động, A&C đã không ngừng phát triển về số lượng và chất lượng dịch vụ cung cấp
A&C đã nhận được sự chấp thuận từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước để thực hiện kiểm toán cho các công ty cổ phần niêm yết, công ty đại chúng và công ty chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng đã cho phép A&C tiến hành kiểm toán các ngân hàng và tổ chức tín dụng hoạt động tại Việt Nam.
A&C là một hội viên tập thể của Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA), đồng thời cũng là thành viên của Câu lạc bộ Doanh nghiệp Việt Nam (VBC) và Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA).
Trong suốt nhiều năm hoạt động, Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C đã mở rộng mạng lưới chi nhánh tại các trung tâm kinh tế lớn như Hà Nội, Nha Trang và Cần Thơ Để đáp ứng nhu cầu thị trường, công ty cũng đã phát triển đa dạng các ngành nghề và dịch vụ Bên cạnh đó, A&C đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể trong lĩnh vực kiểm toán và tư vấn.
Chứng nhận Thương hiệu uy tín - Trusted Brand Index 2015 được trao bởi Tổ chức đánh giá và chứng nhận quốc tế InterConformity từ Đức, phối hợp với Viện Doanh nghiệp Việt Nam.
Chứng nhận Hàng Việt tốt – Dịch vụ hoàn hảo năm 2014 được trao bởi Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam cùng Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam, khẳng định chất lượng và uy tín của sản phẩm Việt.
Giải thưởng Vietnam Top Trade Services Awards 2010 do Bộ Công Thương cấp nhằm tôn vinh doanh nghiệp có hoạt động xuất sắc trong lĩnh vực thương mại dịch vụ
Vào ngày 14/12/2006, Chủ tịch nước đã ký Quyết định 1355/2006/QĐ-CTN, trao tặng Huân chương Lao động Hạng III cho Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C Giải thưởng này được ghi nhận cho những thành tựu xuất sắc mà công ty đã đạt được trong suốt những năm qua.
A&C đã đạt được nhiều thành tích xuất sắc và nhận được nhiều giải thưởng từ các tổ chức trong và ngoài nước, khẳng định sự công nhận đối với cá nhân và tập thể của họ.
Trên 25 năm hành nghề kiểm toán và tư vấn các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, A&C đã thu thập nhiều kỹ năng hành nghề và kinh nghiệm sâu rộng, đồng thời nhiều năm liên tiếp nằm trong top 10 công ty kiểm toán độc lập lớn nhất Việt Nam (sau KPMG, E&Y, Deloitte, PwC, AASC) về doanh thu, số lượng khách hàng, số lượng kiểm toán viên hành nghề,… theo tổng kết của Hội kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) hằng năm
2.1.2 Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh
A&C đã và đang phục vụ hơn 2.000 khách hàng hoạt động trong nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác nhau, bao gồm:
- Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, hợp đồng hợp tác kinh doanh
Các doanh nghiệp Việt Nam, thuộc nhiều thành phần kinh tế, hoạt động đa dạng trong các lĩnh vực như sản xuất, xây dựng, thương mại, dịch vụ, khách sạn, tài chính, ngân hàng, giao thông vận tải và dầu khí.
- Các cơ quan và tổ chức quốc tế và trong nước, các văn phòng đại diện và cá nhân có nhu cầu cung cấp dịch vụ
- Các dự án có nguồn vốn tài trợ từ Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Phát triển Châu Á, Cộng đồng Châu Âu,…
2.1.2.2 Lĩnh vực sản xuất kinh doanh
A&C cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp trong lĩnh vực kiểm toán và tư vấn, bao gồm kế toán, tài chính, thuế, đầu tư, pháp lý, quản trị và xây dựng cơ bản.
Kiểm toán báo cáo tài chính; nội bộ; báo cáo quyết toán dự án hoàn thành
Hoạt động tư vấn trong các lĩnh vực Luật, Đầu tư pháp lý, Thuế, Tài chính doanh nghiệp, Quản trị doanh nghiệp, Chuyển giá…
Huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán, kế toán, tài chính, thuế và các chương trình có liên quan trong lĩnh vực kinh tế thị trường
A&C cam kết hoạt động với nguyên tắc độc lập, khách quan và chính trực, đồng thời bảo vệ quyền lợi và bí mật kinh doanh của khách hàng như chính quyền lợi của mình, tất cả đều dựa trên sự tuân thủ pháp luật.
Chúng tôi cam kết liên tục đào tạo nguồn nhân lực chuyên nghiệp và tích cực áp dụng công nghệ tiên tiến nhằm phục vụ khách hàng hiệu quả trong quá trình phát triển và hội nhập toàn cầu.
Cung cấp cho khách hàng các dịch vụ với chất lượng cao theo phong cách chuyên nghiệp
Xây dựng và phát triển mối quan hệ với khách hàng trong môi trường làm việc chuyên nghiệp, thân thiện và chuẩn mực
Hỗ trợ tối đa để khách hàng gặt hái thành công trong môi trường kinh doanh tại Việt Nam
Không ngừng đem lại lợi ích cao nhất cho khách hàng, nhân viên, nhà đầu tư và toàn xã hội” (Trích từ website của công ty A&C)
Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C cam kết nỗ lực không ngừng nhằm hỗ trợ khách hàng nâng cao hiệu quả hoạt động.
2.1.3 Đặc điểm tổ chức quản lí
Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức quản lí của A&C 2.1.3.2 Đội ngũ nhân viên
Thực trạng hoạt động kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng
2.2.1 Quy trình kiểm toán chung và trách nhiệm của các thành viên trong từng giai đoạn tại công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C 2.2.1.1 Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán
Trước khi tiến hành kiểm toán, Partner sẽ nghiên cứu kỹ lưỡng về khách hàng để quyết định có nhận lời kiểm toán hay không Đối với khách hàng mới, quá trình này bao gồm việc thu thập thông tin về ngành nghề, hoạt động kinh doanh, hệ thống kiểm soát nội bộ và công tác kế toán, cùng với việc đánh giá sơ bộ về mức trọng yếu và rủi ro kiểm toán Đối với khách hàng cũ, công ty duy trì hồ sơ kiểm toán để xem xét và cập nhật các thông tin như thay đổi so với năm trước, vấn đề từ cuộc kiểm toán trước, và thông tin bất lợi liên quan đến khách hàng và ban lãnh đạo Nếu không phát hiện yếu tố bất thường, công ty sẽ tiếp tục ký hợp đồng với khách hàng.
Trước khi ký hợp đồng kiểm toán, cần thảo luận với khách hàng về mục đích và phạm vi kiểm toán, thời gian thực hiện, kiểm tra số dư đầu kỳ đối với khách hàng mới, tài liệu cần cung cấp và phí kiểm toán Nhóm trưởng sẽ liệt kê các tài liệu cần thiết từ khách hàng, bao gồm báo cáo tài chính năm nay, báo cáo tài chính năm trước, sổ nhật ký chung, bảng cân đối số phát sinh và sổ cái các tài khoản.
Kiểm toán viên bắt đầu bằng việc lập kế hoạch kiểm toán, đây là bước quan trọng đầu tiên trong quá trình xác định phương hướng cho cuộc kiểm toán Kế hoạch này không chỉ đảm bảo rằng cuộc kiểm toán được thực hiện một cách hiệu quả mà còn giúp hoàn thành đúng hạn.
Để thực hiện kiểm toán hiệu quả, kiểm toán viên cần tìm hiểu kỹ lưỡng về khách hàng, bao gồm loại hình doanh nghiệp, cấu trúc sở hữu, đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và xác định các rủi ro tiềm ẩn Việc này giúp kiểm toán viên đưa ra mức trọng yếu phù hợp cho quá trình kiểm toán.
Kiểm toán viên cần thực hiện phân tích sơ bộ báo cáo tài chính bằng cách xem xét xu hướng của bảng cân đối kế toán và kết quả hoạt động kinh doanh Việc phân tích các tỷ số tài chính quan trọng như tỷ số thanh toán và tỷ số sinh lời là cần thiết, vì chúng cung cấp cái nhìn tổng quát về tình hình hoạt động kinh doanh của khách hàng.
Có 32 biến động bất thường có thể dẫn đến rủi ro sai sót hoặc gian lận, cần xem xét khả năng hoạt động liên tục của khách hàng có bị vi phạm hay không.
Hệ thống kiểm soát nội bộ đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức công tác kế toán và nhận diện các vấn đề tiềm ẩn của khách hàng Việc hiểu rõ hệ thống này giúp kiểm toán viên nắm bắt các vấn đề cốt lõi trong doanh nghiệp, từ đó thiết kế thủ tục và chương trình kiểm toán phù hợp Để đạt được hiệu quả, hệ thống kiểm soát nội bộ cần đáp ứng ba mục tiêu cơ bản: đảm bảo tính trung thực và hợp lý trong báo cáo tài chính, tuân thủ pháp luật và quy định của đơn vị, cũng như tối ưu hóa việc sử dụng nguồn lực và đưa ra quyết định hiệu quả.
Đánh giá trọng yếu và rủi ro trên cơ sở hiểu biết về hoạt động của doanh nghiệp:
Trong quá trình lập kế hoạch kiểm toán, việc đánh giá mức trọng yếu là rất quan trọng Kiểm toán viên cần xác định mức trọng yếu chấp nhận được để xác định ngưỡng sai sót có thể bỏ qua, từ đó hình thành ý kiến và tính toán khoảng cách mẫu Quy trình xác định mức trọng yếu bao gồm cả mức trọng yếu tổng thể và mức trọng yếu riêng cho từng khoản mục Mức trọng yếu tổng thể được cân nhắc dựa trên các chỉ tiêu như tổng tài sản, tài sản thuần, doanh thu thuần và lợi nhuận thuần trước thuế.
Đánh giá rủi ro trong kiểm toán bao gồm việc phân tích ba yếu tố chính: rủi ro kiểm toán (AR), rủi ro tiềm tàng (IR) và rủi ro kiểm soát (CR), với mối quan hệ được thể hiện qua công thức DR=AR/(IR*CR) Mức trọng yếu và rủi ro có sự liên hệ chặt chẽ; khi mức sai sót chấp nhận được tăng lên, rủi ro kiểm toán sẽ giảm và ngược lại Kiểm toán viên luôn hướng tới việc giảm thiểu rủi ro kiểm toán để đảm bảo kết quả kiểm toán đạt hiệu quả tối ưu nhất.
Trách nhiệm của các thành viên trong giai đoạn lập kế hoạch:
Liên hệ với Ban lãnh đạo đơn vị
Thu thập các ý kiến tư vấn phù hợp và đảm bảo các ý kiến tư vấn này đã được thực hiện
Trao đổi với nhóm kiểm toán hoặc Manager tóm tắt về trách nhiện của nhóm kiểm toán, rủi ro kiểm toán và các vấn đề chính khác
Thiết lập mục tiêu tổng thể cho nhóm kiểm toán
Theo dõi các vấn đề đã được nêu trong thư quản lý năm trước
Ký chiến lược kiểm toán và kế hoạch kiểm toán là quá trình quan trọng bao gồm việc nhận diện các rủi ro, thực hiện thủ tục kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro, xác định mức trọng yếu, tiến hành các thủ tục phân tích, cùng với việc lập kế hoạch thời gian và chương trình kiểm toán chi tiết.
Giám đốc/Chủ nhiệm kiểm toán:
Trao đổi với Partner về cuộc kiểm toán
Lập kế hoạch về các công việc kiểm toán chi tiết
Xem xét dự kiến về chi phí và thời gian
Tổ chức và tham dự cuộc họp trước khi kiểm toán với đơn vị
Lập chiến lược và kế hoạch kiểm toán cho Partner phê duyệt
Tóm lược các vấn đề liên quan đến cuộc kiểm toán cho các thành viên trong nhóm kiểm toán
Hỗ trợ Manager trong việc lập kế hoạch và chương trình kiểm toán dự thảo
Lập dự kiến về chi phí và thời gian
Tóm lược các vấn đề với trợ lý
2.2.1.2 Giai đoạn thực hiện cuộc kiểm toán
Mục đích của thử nghiệm kiểm soát là đánh giá tính hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ tại đơn vị khách hàng Khi kiểm toán viên nhận thấy rằng hệ thống kiểm soát nội bộ hoạt động hiệu quả trong việc ngăn chặn sai sót từ môi trường kinh doanh, họ sẽ đánh giá rủi ro kiểm soát còn lại là thấp Để xác nhận nhận định này, kiểm toán viên cần thực hiện thử nghiệm kiểm soát nhằm thu thập bằng chứng theo yêu cầu của chuẩn mực kiểm toán Việt Nam.
Nếu đánh giá rủi ro kiểm soát ở mức tối đa, kiểm toán viên sẽ bỏ qua thử nghiệm kiểm soát và chuyển thẳng sang thử nghiệm cơ bản nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí.
Thủ tục phân tích là một phần quan trọng trong toàn bộ quy trình kiểm toán, được thực hiện từ giai đoạn chuẩn bị đến giai đoạn hoàn thành Trong giai đoạn chuẩn bị, thủ tục này giúp đánh giá sơ bộ rủi ro sai sót trọng yếu và thu thập thông tin về đơn vị cũng như môi trường hoạt động của nó Đến giai đoạn hoàn thành, thủ tục phân tích hỗ trợ trong việc đánh giá tính đồng bộ và xác thực của thông tin tài chính, đồng thời xác định những bộ phận cần thu thập thêm bằng chứng để củng cố ý kiến kiểm toán.
Trong quá trình kiểm toán, thủ tục phân tích đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập bằng chứng và đánh giá thông tin tài chính Điều này được thực hiện thông qua việc phân tích các mối quan hệ hợp lý giữa các dữ liệu tài chính và giữa dữ liệu tài chính với dữ liệu phi tài chính.
NHẬN XÉT, KIẾN NGHỊ
Nhận xét chung về quy trình kiểm toán tại công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C
Nhân viên kiểm toán có kinh nghiệm khác nhau sẽ thực hiện các phần hành kiểm toán phù hợp với khả năng của họ Để đảm bảo chất lượng, các khoản mục đơn giản và ít rủi ro sẽ được giao cho trợ lý kiểm toán, trong khi các khoản mục phức tạp và quan trọng sẽ do kiểm toán viên có kinh nghiệm đảm nhận Đối với khách hàng lớn, công ty thường thực hiện các cuộc kiểm toán giữa niên độ để giảm áp lực vào cuối năm Trong các cuộc kiểm toán giữa niên độ không phát hành báo cáo, nhóm kiểm toán sẽ tìm hiểu khách hàng, đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và kiểm toán các nghiệp vụ phát sinh Đối với các cuộc kiểm toán định kỳ của công ty niêm yết, công ty A&C thực hiện đầy đủ các bước cần thiết.
Phần mềm kiểm toán Audit Pro đã chính thức được triển khai, đánh dấu bước tiến quan trọng cho A&C Phần mềm này hỗ trợ kiểm toán viên trong việc soát xét hồ sơ làm việc, lưu trữ dữ liệu an toàn, tiết kiệm chi phí in ấn trong mùa kiểm toán, và thuận tiện cho việc chia sẻ, trao đổi thông tin với khách hàng Đồng thời, Audit Pro cũng giúp hạn chế việc mất mát tài liệu và thông tin quan trọng của khách hàng.
Các cuộc kiểm toán tại A&C đảm bảo chất lượng và giảm thiểu rủi ro nhờ quy trình rà soát và kiểm tra tài liệu làm việc qua nhiều cấp Đầu tiên, trưởng nhóm kiểm toán thực hiện kiểm tra, tiếp theo là Giám đốc hoặc Chủ nhiệm kiểm toán, và cuối cùng là Phó Tổng giám đốc xem xét lại toàn bộ.
Công ty chưa phát triển chương trình kiểm toán riêng biệt cho từng loại hình doanh nghiệp, điều này khiến kiểm toán viên phải áp dụng mẫu chung và tự thiết kế các thủ tục kiểm toán khác nhau cho từng loại hình.
Nhận xét về quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng tại công ty
Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C đã hoàn tất các thủ tục cần thiết để kiểm tra khoản mục nợ phải thu khách hàng Những quy trình này được thiết lập một cách chặt chẽ và đầy đủ trong chương trình kiểm toán, giúp kiểm toán viên phát hiện nhanh chóng các sai sót và gian lận.
Việc phân công kiểm toán viên hợp lý trong nhóm kiểm toán là rất quan trọng, đặc biệt khi người thực hiện kiểm toán nợ phải thu khách hàng cũng đảm nhiệm phần hành doanh thu Doanh thu và nợ phải thu khách hàng là hai yếu tố then chốt trong chu trình bán hàng, giúp kiểm toán viên dễ dàng phát hiện sai sót và gian lận, đồng thời rút ngắn thời gian kiểm toán.
Thư xác nhận số dư của công ty A&C được thiết kế theo mẫu chung thống nhất, tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng và bên thứ ba trong việc xác nhận Điều này cũng giúp cho kiểm toán viên dễ dàng đối chiếu và thu thập bằng chứng kiểm toán một cách hiệu quả.
Chương trình kiểm toán khoản mục nợ phải thu khách hàng được thiết lập bởi ban Giám đốc và các chuyên gia kiểm toán có kinh nghiệm Trong quá trình thực hiện, các kiểm toán viên tuân thủ chương trình đã được định sẵn, và khi phát sinh thủ tục mới, họ sẽ tham khảo ý kiến của trưởng nhóm kiểm toán.
Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn A&C duy trì tính độc lập và khách quan trong các cuộc kiểm toán Hồ sơ kiểm toán được tổ chức khoa học, phân loại theo từng ngăn tủ và tên của Manager, giúp việc tìm kiếm trở nên dễ dàng hơn.
Thủ tục phân tích đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm tra chi tiết, giúp kiểm toán viên xây dựng kế hoạch kiểm tra hợp lý và hiệu quả Quy trình này bao gồm việc kiểm tra tính hợp lý, phân tích chênh lệch và tỷ suất để phát hiện nguyên nhân của các chênh lệch lớn Tuy nhiên, do thời gian kiểm toán hạn chế, kiểm toán viên thường chỉ thực hiện phân tích sơ sài và tập trung vào việc thu thập bằng chứng Mặc dù đơn vị được kiểm toán hỗ trợ gửi thư xác nhận, quy trình yêu cầu thư xác nhận phải được gửi từ kiểm toán viên đến bên thứ ba và từ bên thứ ba trở lại kiểm toán viên, nhưng thực tế vẫn gặp một số khó khăn trong việc này.
51 hợp thư xác nhận này gửi cho đơn vị rồi đơn vị mới gửi cho kiểm toán viên Điều này chưa đảm bảo tính khách quan của thủ tục
Việc kiểm tra chứng từ thường chỉ diễn ra từ sổ sách đến chứng từ thực tế, trong khi kiểm tra ngược lại từ thực tế về sổ sách thường không được thực hiện do thời gian hạn chế Điều này có thể dẫn đến sai sót trong việc theo dõi sổ sách và ghi nhận thiếu, vi phạm mục tiêu đầy đủ.
Kiểm toán viên cần nghiên cứu kỹ hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng để tiết kiệm thời gian thực hiện thử nghiệm cơ bản Việc kiểm tra chi tiết chứng từ từ thực tế lên sổ sách là rất quan trọng, nhằm phát hiện sai sót và tư vấn cho đơn vị về việc lưu trữ chứng từ, đảm bảo các nghiệp vụ được ghi nhận đầy đủ và giảm thiểu sai sót.
Thư xác nhận nên được gửi trực tiếp từ bên thứ ba đến kiểm toán viên để đảm bảo tính khách quan của bằng chứng kiểm toán
Kiểm toán viên cần chú trọng thực hiện các thủ tục phân tích để nâng cao hiệu quả kiểm tra chi tiết Hiện tại, thủ tục phân tích đối với khoản nợ phải thu khách hàng chủ yếu dựa vào việc so sánh số liệu tương đối và tuyệt đối giữa các năm, cùng với việc phân tích số ngày thu tiền bình quân Ngoài ra, việc mở rộng thủ tục phân tích dựa trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ theo phương pháp gián tiếp sẽ giúp đánh giá khả năng thu nợ và xu hướng biến động của khoản nợ phải thu, từ đó xác định tình hình tài chính của khách hàng được kiểm toán.
