Tính cấp thiết của đề tài
Công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thu hồi đất là một trong những nội dung quan trọng trong quản lý nhà nước về đất đai theo Luật Đất đai 2013 Việc thu hồi đất phục vụ cho các công trình quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế đóng vai trò then chốt trong quá trình phát triển đất nước Bồi thường và giải phóng mặt bằng là điều kiện tiên quyết để triển khai các dự án Mặc dù Nhà nước đã liên tục điều chỉnh chính sách bồi thường nhằm đảm bảo lợi ích hài hòa giữa các bên liên quan, nhưng thực tế cho thấy việc thực hiện pháp luật về bồi thường và giải phóng mặt bằng ở nhiều địa phương còn thiếu chặt chẽ và thống nhất Điều này dẫn đến nhiều vấn đề bất cập, như khiếu nại và mất công bằng trong bồi thường, ảnh hưởng đến an ninh chính trị, trật tự xã hội, và làm chậm tiến độ các dự án, từ đó tác động tiêu cực đến sự phát triển kinh tế của địa phương.
Phù Mỹ là huyện kinh tế trọng điểm của tỉnh Bình Định, đang triển khai nhiều dự án đầu tư phát triển Tuy nhiên, quá trình thu hồi đất và bồi thường cho một số dự án gặp khó khăn do vướng mắc trong thủ tục và chính sách bồi thường, hỗ trợ Hiện nay, Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định chưa ban hành bộ thủ tục hành chính chi tiết cho quy trình bồi thường và giải phóng mặt bằng, dẫn đến sự không thống nhất trong thực hiện trên địa bàn tỉnh.
Để cải thiện công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng khi thu hồi đất tại huyện Phù Mỹ, việc tiến hành điều tra, khảo sát, phân tích và đánh giá có cơ sở khoa học là rất cần thiết Những hoạt động này sẽ giúp đề xuất các giải pháp hoàn thiện hơn trong thời gian tới.
Dưới đây là 10 lý do để nghiên cứu đề tài “Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại một số dự án trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định”: Thứ nhất, đề tài này giúp hiểu rõ hơn về quy trình bồi thường và hỗ trợ của Nhà nước Thứ hai, nó cung cấp cái nhìn sâu sắc về tác động của việc thu hồi đất đến đời sống của người dân Thứ ba, nghiên cứu sẽ đánh giá hiệu quả của các chính sách tái định cư hiện hành Thứ tư, đây là cơ hội để phát hiện những bất cập trong công tác bồi thường Thứ năm, đề tài có thể đề xuất các giải pháp cải thiện quy trình bồi thường và tái định cư Thứ sáu, nghiên cứu sẽ góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về quyền lợi của họ Thứ bảy, việc phân tích các dự án cụ thể sẽ mang lại cái nhìn thực tiễn hơn Thứ tám, đề tài có thể làm cơ sở cho các nghiên cứu tương lai về chính sách đất đai Thứ chín, nghiên cứu sẽ hỗ trợ các cơ quan chức năng trong việc hoàn thiện quy định pháp luật Cuối cùng, đây là một chủ đề có tính thời sự, phản ánh nhu cầu thực tế trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội tại địa phương.
Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu…
Bài viết đánh giá thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (BTHT&TĐC) trong việc thu hồi đất theo Luật Đất đai 2013 tại một số dự án ở huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định Dựa trên những phân tích này, bài viết đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách BTHT&TĐC khi Nhà nước tiến hành thu hồi đất.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu tổng quan về cơ sở lý luận và các chính sách, quy định pháp lý liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (BTHT&TĐC) của Nhà nước Việt Nam theo Luật Đất đai 2013 cùng các văn bản hướng dẫn thi hành.
Để đảm bảo việc bồi thường và giải phóng mặt bằng (GPMB) diễn ra hiệu quả, cần tiến hành điều tra và khảo sát thu thập tài liệu, số liệu liên quan đến công tác này Việc xác định giá đất bồi thường cho các dự án thu hồi đất trên địa bàn huyện Phù Mỹ phải tuân thủ theo quy định của Luật Đất đai 2013, nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người dân và tạo sự minh bạch trong quá trình thực hiện.
- Đánh giá, phân tích thực trạng công tác BTHT&TĐC trong thu hồi đất tại các dự án nghiên cứu, làm rõ những nguyên nhân, khó khăn vướng mắc.
Để nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (BTHT&TĐC) khi Nhà nước thu hồi đất tại huyện, cần đề xuất một số giải pháp cụ thể Trước hết, cần cải thiện quy trình bồi thường, đảm bảo tính minh bạch và công bằng cho người dân Thứ hai, tăng cường công tác tuyên truyền, giải thích cho người dân về quyền lợi và nghĩa vụ của họ trong quá trình thu hồi đất Cuối cùng, cần nâng cao năng lực của các cơ quan chức năng trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng (BTGPMB) để thực hiện tốt các dự án trên địa bàn huyện.
Cơ sở tài liệu để thực hiện nghiên cứu…
Tài liệu tham khảo cho nghiên cứu lý thuyết của đề tài bao gồm các sách, giáo trình, luận văn và công trình nghiên cứu liên quan đến cơ sở địa chính, hệ thống chính sách pháp luật đất đai, cũng như bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
Các văn bản pháp lý liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (BTHT&TĐC) bao gồm Luật Đất đai năm 2013 cùng các văn bản dưới Luật; các Nghị định của Chính phủ và Thông tư của các Bộ, ngành hướng dẫn thực hiện Luật Đất đai và quy định về BTHT&TĐC khi nhà nước thu hồi đất Ngoài ra, các văn bản quy định và hướng dẫn của UBND tỉnh Bình Định cũng đóng vai trò quan trọng trong công tác thu bồi thường đất, BTHT&TĐC theo quy định của Luật Đất đai 2013.
Tài liệu, số liệu thu thập, điều tra thực tế tại địa phương:
Tài liệu và số liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, cũng như tình hình quản lý nhà nước về đất đai tại huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, cung cấp cái nhìn tổng quan về hiện trạng và biến động sử dụng đất trong giai đoạn 2015-2020 Những thông tin này là cơ sở quan trọng để đánh giá và hoạch định chính sách phát triển bền vững trong tương lai.
Các báo cáo từ Hội đồng bồi thường, Ủy ban nhân dân huyện Phù Mỹ và các xã, thị trấn cùng các đơn vị liên quan đã trình bày công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (BTHT&TĐC) cho các dự án nghiên cứu.
- Các hồ sơ chi tiết liên quan đến công tác bồi thường, GPMB của các dự án nghiên cứu.
- Thu thập thông tin từ việc điều tra thực tế và phỏng vấn các hộ gia đình tại các dự án nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu…
* Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp
Thu thập các văn bản của cơ quan Nhà nước từ Trung ương đến địa phương liên quan đến chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thực hiện thu hồi đất là rất quan trọng Việc này giúp đảm bảo quyền lợi cho người dân bị ảnh hưởng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình tái định cư và phát triển kinh tế địa phương Các chính sách này cần được công khai, minh bạch và dễ tiếp cận để người dân nắm rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong quá trình thu hồi đất.
Để hoàn thiện công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng trong thu hồi đất, cần thu thập thông tin từ các công trình nghiên cứu đã được công bố, bài báo, báo cáo, tài liệu hội thảo, cũng như từ các website chính thống trên Internet.
+ Thu thập số liệu về điều kiện tự nhiên: vị trí địa lý huyện Phù Mỹ.
+ Thu thập số liệu về điều kiện kinh tế - xã hội.
Tại Trung tâm phát triển quỹ đất huyện Phù Mỹ, việc thu thập số liệu về công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng cho một số dự án nghiên cứu là rất quan trọng Những số liệu này không chỉ giúp đánh giá hiệu quả của công tác bồi thường mà còn hỗ trợ trong việc lập kế hoạch phát triển đất đai bền vững cho khu vực.
* Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp
Phương pháp điều tra giá đất thị trường bao gồm việc thu thập thông tin từ các giao dịch bất động sản, dữ liệu từ cơ quan quản lý đất đai, và phỏng vấn trực tiếp người dân Những thông tin này sẽ được sử dụng để so sánh với giá đất hiện hành, nhằm lập phương án bồi thường hỗ trợ tái định cư (BTHT) khi Nhà nước thu hồi đất cho các dự án theo quy định của UBND tỉnh Bình Định.
Phương pháp điều tra xã hội học được áp dụng để phỏng vấn các hộ gia đình và cá nhân trong diện được bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (BTHT&TĐC) thông qua phiếu điều tra Mục tiêu là thu thập thông tin đánh giá của người dân về giá đất bồi thường, chính sách hỗ trợ và tái định cư tại hai dự án nghiên cứu Đề tài đã tiến hành điều tra với tổng cộng 116 phiếu, trong đó Dự án Đường Thanh Niên nối dài tại thị trấn Phù Mỹ có 30 phiếu, Dự án Cụm công nghiệp An Lương 38 phiếu, và Dự án Khu dân cư xã Mỹ Hiệp 48 phiếu Sau khi thu thập, các ý kiến được tổng hợp để phục vụ cho nghiên cứu.
Khảo sát thực địa là bước quan trọng trong việc kiểm tra thông tin về tình hình giải phóng mặt bằng của ba dự án Qua việc quan sát thực tế, chúng tôi sẽ đánh giá chính xác các dữ liệu đã thu thập, từ đó đưa ra những nhận định và giải pháp phù hợp.
* Phương pháp thống kê, xử lý số liệu
Sau khi thu thập, các tài liệu sẽ được chọn lọc và chuẩn hóa để tính toán các chỉ tiêu phù hợp, phục vụ cho việc phân tích và nghiên cứu đề tài.
Sử dụng để thống kê các số liệu về giá đất bồi thường, số liệu về HTTĐC tại 3 dự án:
+ Dự án Đường Thanh Niên nối dài (thị trấn Phù Mỹ) đi xã Mỹ Quang.
+ Dự án Cụm công nghiệp An Lương.
+ Dự án Khu dân cư xã Mỹ Hiệp.
Phương pháp phân tích và đánh giá tổng hợp được sử dụng để so sánh các số liệu thu thập, từ đó xác định mức độ chênh lệch giữa giá đất bồi thường và giá thị trường tại khu vực các dự án nghiên cứu Qua đó, làm rõ thực trạng công tác thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ tái định cư trong hai dự án nghiên cứu Trên cơ sở này, các giải pháp khoa học và thực tiễn sẽ được đề xuất nhằm hoàn thiện chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi thu hồi đất tại các dự án.
Kết cấu của Luận văn…
Ngoài phần mở đầu; mục lục; danh mục chữ viết tắt, danh mục tài liệu tham khảo; luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.
Chương 2: Đánh giá thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư liên quan đến việc thu hồi đất của một số dự án tại huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định Nghiên cứu này sẽ phân tích những chính sách hiện hành, hiệu quả thực hiện và những vấn đề phát sinh trong quá trình bồi thường, nhằm đưa ra các giải pháp cải thiện công tác này trong tương lai.
Chương 3 đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất tại huyện Phù Những giải pháp này bao gồm việc cải thiện quy trình bồi thường, tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong các quyết định liên quan, và đảm bảo minh bạch trong thông tin về chính sách Đồng thời, cần xây dựng các chương trình hỗ trợ tái định cư phù hợp với nhu cầu của người dân, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho họ ổn định cuộc sống sau khi bị thu hồi đất.
TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU…
Cơ sở lý luận về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất… 16
1.1.1 Nhu cầu thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa
Trong quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa, nhu cầu phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật và xã hội, cũng như hiện đại hóa lực lượng quốc phòng và an ninh, đòi hỏi Nhà nước thu hồi một quỹ đất lớn Sự phát triển này gắn liền với đô thị hóa, tương tác chặt chẽ với việc chuyển dịch đất đai từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ Đồng thời, quá trình này cũng thúc đẩy sự phát triển ngành xây dựng và thị trường bất động sản, góp phần vào tăng trưởng GDP.
Công nghiệp hóa và hiện đại hóa trong nền kinh tế thị trường là trọng tâm của đường lối đổi mới, theo Nghị quyết số 26 của Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X Nghị quyết nhấn mạnh rằng các vấn đề liên quan đến nông nghiệp, nông dân và nông thôn cần được giải quyết đồng bộ, gắn liền với quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước Công nghiệp hóa sẽ thúc đẩy đô thị hóa, trong khi hiện đại hóa yêu cầu nâng cấp hệ thống hạ tầng quốc gia Sự kết hợp giữa công nghiệp hóa, đô thị hóa và hiện đại hóa, hay còn gọi là “Tam Hóa”, sẽ có tác động mạnh mẽ đến “Tam Nông”, bao gồm cả việc thu hồi đất nông nghiệp để phục vụ cho các mục đích phi nông nghiệp.
Các dự án đầu tư xây dựng công nghiệp cần đất đai phù hợp cho nhà máy và khu công nghiệp, với vị trí an toàn cho môi trường và hạ tầng đầy đủ về điện, nước, vệ sinh Đất đai không chỉ là không gian sản xuất trong ngành chế tạo, mà còn là nguồn nguyên liệu quý giá trong ngành khai khoáng Việt Nam, trong giai đoạn phát triển, đang có nhu cầu lớn về đất đai cho công nghiệp.
Trong quá trình đô thị hóa, sự gia tăng dân số đô thị kéo theo sự mở rộng diện tích đất đô thị, dẫn đến việc chuyển đổi nhiều diện tích đất nông nghiệp và đất chưa sử dụng thành đất đô thị Điều này bao gồm việc xây dựng các khu dân cư và các công trình công cộng thiết yếu như điện, đường, trường học, bệnh viện, công viên và khu vui chơi giải trí.
… đòi hỏi một diện tích đất đai tương đối lớn.
Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp hóa và đô thị hóa, nhu cầu xây dựng các công trình hạ tầng như đường bộ, đường sắt, và hệ thống kênh mương ngày càng tăng, dẫn đến việc sử dụng nhiều diện tích đất, bao gồm cả đất nông nghiệp Điều này đặt ra nguy cơ xóa sổ các đồng ruộng và khu vực sản xuất nông nghiệp, khiến người nông dân có thể mất đất canh tác Tình trạng này tạo ra nhiều thách thức cho chính quyền địa phương trong việc đảm bảo an sinh xã hội và giải quyết vấn đề việc làm cho nông dân.
Từ năm 2015 đến nay, huyện Phù Mỹ đã thu hồi tổng cộng 542,95 ha đất để phục vụ cho 388 công trình và dự án phát triển kinh tế, trung bình mỗi năm thu hồi hơn 100 ha, tương đương gần 78 công trình và dự án.
1.1.2 Khái niệm và yêu cầu của công tác thu hồi đất, BTHT & TĐC
1.1.2.1 Khái niệm thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư a Khái niệm thu hồi đất
- Là một quyết định hành chính của người có thẩm quyền nhằm chấm dứt quan hệ sử dụng đất của người sử dụng.
- Quyết định hành chính thể hiện quyền lực Nhà nước nhằm thực thi một trong những nội dung của quản lý Nhà nước về đất đai.
Việc thu hồi đất được thực hiện để đáp ứng nhu cầu của Nhà nước và xã hội, hoặc như một biện pháp chế tài nhằm xử lý các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến đất đai của người sử dụng.
Khái niệm thu hồi đất được hiểu là tổng hợp các hành vi của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nhằm chấm dứt quan hệ pháp luật đất đai Hành động này được thực hiện thông qua quyết định hành chính, phục vụ lợi ích của Nhà nước hoặc xử lý các vi phạm pháp luật liên quan đến đất đai.
Theo Luật Đất đai năm 2013, việc thu hồi đất do Nhà nước thực hiện là quyết định thu lại quyền sử dụng đất từ những người đã được cấp quyền hoặc từ những người vi phạm pháp luật về đất đai Bồi thường và hỗ trợ là hai khái niệm quan trọng liên quan đến quy trình thu hồi đất, nhằm đảm bảo quyền lợi cho người dân bị ảnh hưởng.
Bồi thường là hành động đền bù cho những tổn hại đã gây ra, nhằm trả lại giá trị hoặc công lao cho người bị thiệt hại do hành vi của người khác Khi Nhà nước thu hồi đất, bồi thường diễn ra dưới hình thức trả lại giá trị quyền sử dụng đất cho người bị thu hồi Theo Luật Đất đai năm 2013, "Bồi thường về đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất thu hồi cho người sử dụng đất."
Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là quá trình Nhà nước giúp đỡ người dân bị thu hồi đất thông qua việc đào tạo nghề mới, sắp xếp việc làm và cấp kinh phí để di dời đến nơi ở mới Mục tiêu của hỗ trợ là nhằm ổn định đời sống, sản xuất và phát triển cho những người bị ảnh hưởng Tái định cư là khái niệm liên quan đến việc sắp xếp lại cuộc sống cho những người bị thu hồi đất, đảm bảo họ có điều kiện sống và làm việc ổn định tại địa điểm mới.
Tái định cư là quá trình di chuyển đến một địa điểm mới để sinh sống và làm việc, thường xảy ra khi Nhà nước thu hồi hoặc trưng thu đất đai phục vụ cho các dự án phát triển Đây là một hình thức di chuyển bắt buộc, không thể tránh khỏi trong bối cảnh phát triển kinh tế và hạ tầng.
Tái định cư là quá trình bao gồm bồi thường thiệt hại về đất và tài sản, di chuyển đến nơi ở mới, cùng với các hoạt động hỗ trợ nhằm xây dựng lại cuộc sống, thu nhập và cơ sở vật chất cho cư dân Mục tiêu của tái định cư là giảm thiểu các tác động tiêu cực về kinh tế - xã hội đối với những cộng đồng bị ảnh hưởng bởi sự phát triển chung.
Hiện nay, khi Nhà nước thu hồi đất và yêu cầu di chuyển chỗ ở, người sử dụng đất sẽ được bố trí tái định cư thông qua các hình thức khác nhau.
- Bồi thường bằng giao đất ở mới.
- Bồi thường bằng tiền để người dân tự lo chỗ ở
Tái định cư đóng vai trò quan trọng trong chính sách giải phóng mặt bằng, được xem như một phần không thể thiếu trong các dự án phát triển Các dự án này cần được triển khai tương tự như những dự án phát triển khác, đảm bảo công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được thực hiện một cách hiệu quả.
- Nhà nước giao quyền sử dụng đất (sau đây gọi là Nhà nước giao đất) là việc
Nhà nước ban hành quyết định giao đất để trao quyền sử dụng đất cho đối tượng có nhu cầu sử dụng đất.
Cơ sở pháp lý về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất theo pháp luật đất đai hiện hành…
1.2.1 Luật đất đai 2013 và các Nghị định, Thông tư
1.2.1.1 Xây dựng và thực hiện kế hoạch thu hồi đất, điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm (TheoĐiều 69 Luật Đất đai 2013)
UBND cấp có thẩm quyền sẽ ban hành thông báo thu hồi đất, gửi đến từng cá nhân có đất bị thu hồi, tổ chức họp phổ biến cho người dân trong khu vực và thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng Thông báo cũng sẽ được niêm yết tại trụ sở UBND cấp xã và các địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư (theo điểm a khoản 1 Điều 69 Luật Đất đai 2013) UBND cấp xã có trách nhiệm phối hợp với tổ chức thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng để triển khai kế hoạch thu hồi đất, bao gồm điều tra, khảo sát, đo đạc và kiểm đếm (theo điểm b khoản 1 Điều 69 Luật Đất đai).
Nếu người sử dụng đất trong khu vực thu hồi không hợp tác với tổ chức BTGPMB trong việc khảo sát và đo đạc, UBND cấp xã và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã sẽ tiến hành vận động và thuyết phục Nếu sau 10 ngày mà người sử dụng đất vẫn không hợp tác, Chủ tịch UBND cấp huyện sẽ ra quyết định kiểm đếm bắt buộc, và người có đất thu hồi phải thực hiện theo quyết định này.
1.2.1.2 Lập, thẩm định phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
Theo Điều 69 Luật Đất đai 2013, tổ chức BTGPMB có trách nhiệm lập phương án BTHT&TĐC và phối hợp với UBND cấp xã để lấy ý kiến cộng đồng thông qua họp trực tiếp với người dân trong khu vực đất thu hồi Phương án BTHT&TĐC cần được niêm yết công khai tại trụ sở UBND cấp xã và nơi sinh hoạt chung của cư dân Việc lấy ý kiến phải được lập biên bản có xác nhận từ UBND cấp xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã và đại diện người có đất thu hồi Tổ chức BTGPMB cũng phải tổng hợp ý kiến đóng góp, phân loại số lượng ý kiến đồng ý, không đồng ý và ý kiến khác, đồng thời phối hợp với UBND cấp xã để tổ chức đối thoại cho những trường hợp không đồng ý Cuối cùng, tổ chức này cần hoàn chỉnh phương án để trình cơ quan có thẩm quyền.
1.2.1.3 Ban hành quyết định thu hồi đất, phê duyệt và tổ chức thực hiện phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
Theo Điều 69 Luật đất đai 2013, UBND có thẩm quyền sẽ quyết định thu hồi đất và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (BTHT&TĐC) trong cùng một ngày Tổ chức thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng (BTGPMB) có trách nhiệm phối hợp với UBND cấp xã để công bố công khai quyết định phê duyệt phương án BTHT&TĐC tại trụ sở UBND xã và nơi sinh hoạt chung của cộng đồng dân cư Đồng thời, quyết định BTHT&TĐC cũng phải được gửi đến từng cá nhân có đất bị thu hồi, bao gồm thông tin về mức bồi thường, địa điểm và thời gian chi trả tiền bồi thường, cũng như thời gian bố trí nhà tái định cư hoặc đất tái định cư (nếu có) và thời gian bàn giao đất đã thu hồi cho tổ chức BTGPMB.
1.2.1.4 Về công tác bồi thường đất và tài sản gắn với đất theo LĐĐ 2013
Nguyên tắc và điều kiện bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất được quy định tại Điều 74, 75 Luật đất đai 2013 Người có đất bị thu hồi phải đáp ứng đủ điều kiện theo quy định để được bồi thường Việc bồi thường sẽ được thực hiện bằng cách giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi; nếu không có đất để bồi thường, sẽ được bồi thường bằng tiền theo giá đất cụ thể do UBND cấp tỉnh quyết định tại thời điểm thu hồi Quá trình bồi thường cần bảo đảm tính dân chủ, khách quan, công bằng, công khai và kịp thời theo quy định của pháp luật.
Các đối tượng đủ điều kiện nhận bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất nhằm phục vụ cho mục đích quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng bao gồm: (1)
Hộ gia đình và cá nhân sử dụng đất không phải là đất thuê trả tiền hàng năm có quyền sở hữu đất tại Việt Nam Người Việt Nam định cư ở nước ngoài cũng được phép sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất, nhận giao đất có thu tiền hoặc thuê đất trả tiền một lần cho toàn bộ thời gian thuê Luật Đất đai 2013 quy định cụ thể về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, từ Điều 76 đến Điều 82, bao gồm bồi thường chi phí đầu tư vào đất còn lại khi thu hồi vì lý do quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế xã hội, và bồi thường cho đất nông nghiệp của hộ gia đình.
Khi Nhà nước thu hồi đất ở, việc bồi thường phải tuân theo Điều 79 Luật đất đai 2013 Các hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất ở, người Việt Nam định cư ở nước ngoài sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất tại Việt Nam, cùng với tổ chức kinh tế và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, đều có quyền được bồi thường nếu đáp ứng đủ điều kiện Trong trường hợp không còn đất ở hoặc nhà ở khác trong khu vực bị thu hồi, người dân sẽ được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở Nếu không có nhu cầu nhận bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở, Nhà nước sẽ bồi thường bằng tiền.
1.2.1.5 Về công tác hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất theo Luật đất đai 2013
Theo Khoản 1 Điều 83 Luật Đất đai 2013, khi Nhà nước thu hồi đất, người sử dụng đất không chỉ được bồi thường mà còn được xem xét hỗ trợ Việc hỗ trợ phải đảm bảo tính khách quan, công bằng, kịp thời, công khai và tuân thủ quy định pháp luật Các hình thức hỗ trợ bao gồm: hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất; hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm cho hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp; hỗ trợ tái định cư cho hộ gia đình, cá nhân phải di chuyển chỗ ở; và các hỗ trợ khác.
Theo Điều 84 Luật đất đai 2013, khi Nhà nước thu hồi đất, hộ gia đình và cá nhân sản xuất nông nghiệp sẽ được hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm Nếu không có đất nông nghiệp để bồi thường, họ sẽ nhận bồi thường bằng tiền và được hỗ trợ đào tạo nghề tại các cơ sở đào tạo Những người trong độ tuổi lao động có nhu cầu học nghề sẽ được tư vấn, hỗ trợ tìm việc làm và vay vốn tín dụng ưu đãi để phát triển sản xuất, kinh doanh.
1.2.1.6 Về công tác tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất theo Luật đất đai 2013
Theo Điều 86 Luật Đất đai 2013, tổ chức được giao nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng (BTGPMB) bởi UBND cấp tỉnh và UBND cấp huyện có trách nhiệm thông báo cho người có đất ở bị thu hồi về phương án bố trí tái định cư (TĐC) Thông báo này phải được niêm yết công khai ít nhất 15 ngày tại trụ sở UBND cấp xã, tại địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi và tại nơi TĐC trước khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt phương án bố trí TĐC.
Thông báo bao gồm thông tin về địa điểm, quy mô quỹ đất và quỹ nhà tái định cư (TĐC), thiết kế, diện tích từng lô đất và căn hộ, cũng như giá đất và giá nhà TĐC Dự kiến sẽ bố trí TĐC cho những người có đất bị thu hồi, với ưu tiên cho những người sớm bàn giao mặt bằng Nếu khu vực thu hồi đất có dự án TĐC hoặc đủ điều kiện, người có đất thu hồi sẽ được bố trí TĐC tại chỗ, đặc biệt là những người có công với cách mạng.
Phương án bố trí tái định cư (TĐC) đã được phê duyệt cần được công khai tại trụ sở UBND cấp xã, nơi sinh hoạt chung của khu dân cư có đất thu hồi, và tại địa điểm TĐC Nếu người có đất thu hồi được bố trí TĐC nhưng tiền bồi thường, hỗ trợ không đủ để mua một suất TĐC tối thiểu, Nhà nước sẽ hỗ trợ thêm tiền để đảm bảo họ có khả năng mua suất TĐC tối thiểu.
1.2.1.7 Nghị định, Thông tư và các văn bản pháp lý khác
Các nghị định thông tư hướng dẫn chủ yếu bao gồm :
Nghị định 43/2014/NĐ-CP và Nghị định 44/2014/NĐ-CP, cả hai ban hành ngày 15/5/2014, quy định chi tiết thi hành Luật đất đai và giá đất Nghị định 47/2014/NĐ-CP, cũng vào ngày 15/5/2014, quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất Nghị định 01/2017/NĐ-CP, ban hành ngày 06/01/2017, sửa đổi một số nghị định liên quan đến thi hành Luật đất đai Thông tư 37/2014/TT-BTNMT quy định chi tiết về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, trong khi Thông tư 74/2015/TT-BTC hướng dẫn lập dự toán và quyết toán kinh phí cho các hoạt động này Cuối cùng, Thông tư 30/2014/TT-BTNMT quy định về hồ sơ giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất và thu hồi đất.
Các Nghị định và Thông tư cung cấp quy định chi tiết về đối tượng và điều kiện hỗ trợ, như Điều 19 Nghị định 47/2014/NĐ-CP và sửa đổi tại Khoản 5 Điều 4 Nghị định 01/2017/NĐ-CP Hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm cho hộ gia đình, cá nhân sản xuất nông nghiệp bị thu hồi đất được quy định tại Điều 20 Nghị định 47/2014/NĐ-CP và sửa đổi tại Khoản 6 Điều 4 Nghị định 01/2017/NĐ-CP Đối với trường hợp thu hồi đất ở kết hợp kinh doanh dịch vụ, quy định cụ thể được nêu tại Điều 21 Nghị định 47/2014/NĐ-CP.
Giới thiệu chung về huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định
2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển
Huyện Phù Mỹ, nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Bình Định, cách trung tâm thành phố Quy Nhơn khoảng 60 km về phía Bắc, là một huyện đồng bằng ven biển với diện tích tự nhiên 55.608,1 ha Huyện có hai đầm lớn với các hệ sinh thái biển đặc thù khác nhau và sở hữu bờ biển dài 32 km Theo số liệu năm 2018, dân số huyện khoảng 174.764 người.
- Về tọa độ địa lý:
- Về ranh giới địa lý hành chính:
+ Phía Đông giáp biển Đông;
+ Phía Bắc giáp huyện Hoài Nhơn;
+ Phía Tây giáp huyện Hoài Ân và huyện Phù Cát;
+ Phía Nam giáp huyện Phù Cát.
Phù Mỹ, giống như Bình Định, từng là phần của nền văn hóa Sa Huỳnh, sau đó thuộc sứ Việt Thường Thị và cuối cùng trở thành một phần của vương quốc Chămpa Năm 1471, sau khi vua Lê Thánh Tông đánh bại Chiêm Thành và mở rộng lãnh thổ đến núi Thạch Bi (Phú Yên), vùng đất này đã có những biến chuyển quan trọng trong lịch sử.
Tông đã thành lập phủ Phù Ly nhằm quản lý cư dân Chiêm Thành còn lại, cùng với những tù nhân và người nghèo từ miền Bắc được đưa vào đây Qua nhiều lần thay đổi, Phù Ly đã trở thành một khu vực quan trọng trong việc quản lý dân cư và phát triển kinh tế.
Ly được chia thành hai khu vực là Phù Cát và Phù Mỹ, với dòng sông La Tinh làm ranh giới Trong thời gian dưới sự quản lý của chính quyền Sài Gòn, khu vực này được gọi là phủ Phù Mỹ Sau năm 1975, tên gọi đã được đổi thành huyện Phù Mỹ.
Huyện Phù Mỹ được tổ chức thành 19 đơn vị hành chính, bao gồm 02 thị trấn đô thị loại V: thị trấn Phù Mỹ, thành lập năm 1991, là trung tâm hành chính và kinh tế của huyện, và thị trấn Bình Dương, được thành lập năm 2002, nằm cách trung tâm huyện 15 km theo Quốc lộ 1A về phía Bắc Ngoài ra, huyện còn có 17 xã, gồm: Mỹ Đức, Mỹ Châu, Mỹ Thắng, Mỹ Lộc, Mỹ Lợi, Mỹ An, Mỹ Phong, Mỹ Trinh, Mỹ Thọ, và Mỹ Hòa.
Mỹ Thành, Mỹ Chánh, Mỹ Chánh Tây, Mỹ Quang, Mỹ Hiệp, Mỹ Tài, Mỹ Cát.
Hình 2.1 Sơ đồ vị trí của huyện Phù Mỹ (Ảnh Google Map 2020)
Giao thông huyện Phù Mỹ rất thuận lợi, kết nối dễ dàng với các địa phương trong và ngoài tỉnh Huyện này được phục vụ bởi Quốc lộ 1A, Cảng hàng không Phù Cát cách khoảng 20 km về phía Nam, cùng với đường sắt Bắc - Nam có ga Vạn Phú tại xã Mỹ Lộc.
Phù Mỹ, cùng với các tỉnh lộ ĐT.632, ĐT.639, và ĐT.638, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao lưu phát triển kinh tế và xã hội Những tuyến đường này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ an ninh và quốc phòng, đặc biệt là về hướng biển, mà còn đã được khai thác hiệu quả trong những năm qua Tiềm năng này hứa hẹn sẽ tiếp tục được phát huy trong tương lai.
2.1.2 Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội
2.1.2.1 Đặc điểm tự nhiên a) Điều kiện địa hình
Phù Mỹ sở hữu địa hình dốc và phức tạp, hình thành từ các núi sót nằm ở rìa sườn phía Đông của dãy Trường Sơn Nam, kéo dài gần sát biển Khu vực này có sự xen kẽ giữa núi và đồng bằng, với độ cao giảm dần từ Tây sang Đông, trong đó các núi ở phía Tây và Tây Bắc có độ cao đáng kể.
450 m đến 650 m; trong khi đó, ở đồng bằng phía Đông chỉ có độ cao từ 6 m đến 20 m, vùng ven biển độ cao từ 2 m đến 3 m. b) Khí hậu
Khí hậu của huyện chịu ảnh hưởng lớn từ điều kiện hoàn lưu gió mùa, vị trí địa lý và địa hình, đặc biệt là dãy Trường Sơn Tương tự như khí hậu chung toàn tỉnh, huyện có khí hậu nhiệt đới ẩm, gió mùa với nhiệt độ trung bình năm dao động từ 27 - 27,5°C Lượng mưa trung bình hàng năm từ 1.600 - 2.000mm, phân bố theo mùa rõ rệt, với mùa mưa kéo dài từ tháng 9 đến tháng 12 chiếm 75 - 80% tổng lượng mưa, thường trùng với mùa bão, dẫn đến gió lớn và lũ lụt Trong khi đó, mùa khô kéo dài gây ra tình trạng hạn hán ở nhiều khu vực.
Thổ nhưỡng huyện Phù Mỹ rất đa dạng với sự phân bố khác nhau trên các kiểu địa hình và được hình thành từ các loại đá mẹ khác nhau Khu vực này có 7 nhóm đất chính, bao gồm: đất cát, đất mặn, đất phù sa, đất glây, đất than bùn, đất xám và đất vàng đỏ trên đá mácma axít granite.
Nguồn nước mặt: Hệ thống thủy lợi của Phù Mỹ được hình thành từ 2 tiểu vùng: đầm Trà Ổ và Bắc sông La Tinh.
Nguồn nước ngầm tại Phù Mỹ có trữ lượng hạn chế nhưng chất lượng nước tốt, phù hợp cho sinh hoạt Tuy nhiên, huyện Phù Mỹ vẫn được đánh giá là nghèo về tài nguyên nước.
Vì vậy, cần có các biện pháp giữ nước, tiết kiệm nước, sử dụng nước một cách hợp lý.
Huyện Phù Mỹ sở hữu hệ thực vật rừng phong phú về thành phần loài nhờ vào khí hậu nóng ẩm, lượng mưa dồi dào cùng với địa hình và đất đai đa dạng, mặc dù số lượng loài không nhiều.
Huyện Phù Mỹ sở hữu một số khoáng sản có giá trị cho ngành công nghiệp, đặc biệt là trong sản xuất vật liệu xây dựng Các khoáng sản đáng chú ý bao gồm đá xây dựng, quặng Titan, đất sét dùng để sản xuất gạch ngói và cát làm vật liệu xây dựng Mặc dù không đa dạng về chủng loại, nhưng những khoáng sản này đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế địa phương.
Huyện Phù Mỹ sở hữu bờ biển dài 32 km và cửa lạch lớn Đề Gi, nổi bật với nhiều sản phẩm hải sản quý hiếm có giá trị kinh tế cao như cá hồng, cá mú, cá thu, cá chua, tôm biển cùng các loại hải sản khác như cá cơm, mực và cua biển.
Phù Mỹ sở hữu tài nguyên du lịch phong phú và đa dạng, bao gồm núi, hồ, biển, cùng với các di tích lịch sử văn hóa và lễ hội hấp dẫn Bờ biển dài với nhiều vịnh và bãi tắm đẹp như mũi Vi Rồng, Bãi Bàng, Hải Đăng, Đề Gi, và Đầm Trà Ổ tạo nên cảnh quan hài hòa, thu hút đông đảo khách tham quan từ các xã, huyện lân cận và thành phố Quy Nhơn.
2.1.2.2 Kinh tế - xã hội a) Thực trạng phát triển kinh tế
* Khu vực kinh tế nông, lâm nghiệp và thủy sản:
Đánh giá thực trạng công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất của một số dự án trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định
2.3.1 Đánh giá hiệu quả công tác quy hoạch sử dụng đất và thực hiện một số dự án trên địa bàn
2.3.1.1 Đánh giá việc thực hiện kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2015 – 2020
Kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2015 – 2020 của Ủy ban nhân dân huyện được xây dựng dựa trên chỉ tiêu phân bố Quy hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt bởi Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định Việc xác định chỉ tiêu và lập danh mục sử dụng đất tuân thủ theo chủ trương của Huyện ủy, Nghị quyết Hội đồng nhân dân huyện, cũng như các chương trình, kế hoạch đầu tư trung và dài hạn liên quan Kế hoạch này còn dựa trên các đồ án quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch đô thị và xây dựng nông thôn mới, nhằm xác định quỹ đất và nhu cầu sử dụng đất phù hợp Nhờ đó, chỉ tiêu sử dụng đất và danh mục công trình, dự án đã đáp ứng hiệu quả nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của huyện.
Tuy nhiên, qua quá trình thực hiện Kế hoạch sử dụng đất giai đoạn 2015 –
Năm 2020, một trong những thách thức lớn nhất là sự chênh lệch đáng kể giữa tỷ lệ thực hiện dựa trên số lượng công trình đăng ký và tỷ lệ thực hiện dựa trên diện tích đăng ký, đặc biệt trong giai đoạn 2015.
2020, tỷ lệ số lượng công trình, dự án thực hiện đạt 43,02% (388/902 công trình, dự án), về diện tích thực hiện đạt 16,36% (542,95 ha/3.319,06 ha).
Nguyên nhân việc thực hiện kế hoạch sử dụng đất đạt tỷ lệ thất như sau:
Việc xác định nhu cầu sử dụng đất cho các ngành, lĩnh vực trong lập kế hoạch hiện còn nhiều bất cập Theo quy định của Luật Đất đai năm 2013, các công trình, dự án cần thu hồi đất phải được ghi vốn trong năm kế hoạch nếu sử dụng ngân sách Nhà nước và cần có văn bản chấp thuận đầu tư từ cơ quan Nhà nước có thẩm quyền Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc phân bổ vốn đầu tư cho các công trình, dự án thường chỉ diễn ra vào kỳ họp Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện vào cuối năm, gây khó khăn cho quá trình lập kế hoạch.
Theo Điều 9 Nghị định 43/2014/NĐ-CP, vào quý III hàng năm, Ủy ban nhân dân cấp huyện phải gửi hồ sơ kế hoạch sử dụng đất năm sau đến Sở Tài nguyên và Môi trường để thẩm định Điều này đồng nghĩa với việc các dự án sử dụng vốn ngân sách Nhà nước phải được đưa vào kế hoạch sử dụng đất, nếu không sẽ không đáp ứng quy định Hơn nữa, các dự án có nguồn vốn khác nếu hạn chót là quý III thì những dự án cấp bách được cấp phép sau thời điểm này sẽ không được đưa vào kế hoạch, dẫn đến việc không thể thực hiện thủ tục giao đất hay cho thuê đất năm sau Hệ quả là khó khăn trong việc thu hút nhà đầu tư do vướng mắc về thời gian lập kế hoạch sử dụng đất.
Nhiều nhà đầu tư khi đăng ký các công trình, dự án chưa nghiên cứu kỹ các quy định pháp luật về đăng ký trong năm kế hoạch, dẫn đến việc nhiều dự án chưa được bố trí vốn vẫn được đưa vào kế hoạch thực hiện.
Một số công trình và dự án hiện tại chỉ mang tính dự phòng và nhu cầu đăng ký thường chỉ mang tính thời điểm, dẫn đến kết quả đạt được theo đơn vị đăng ký không cao Hơn nữa, việc lập và thực hiện kế hoạch sử dụng đất của Ủy ban nhân dân các xã, thị trấn thiếu sự chủ động, đồng bộ và định hướng lâu dài Nhiều công trình và dự án được đưa vào kế hoạch chủ yếu là các điểm dân cư nhỏ lẻ, mang tính tự phát, do đó kết quả thực hiện không đạt hiệu quả cao.
Công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó khăn do thiếu khảo sát kỹ lưỡng địa bàn trước khi lập chủ trương đầu tư Sự không đồng thuận của người dân khi xây dựng phương án bồi thường đã dẫn đến chậm trễ trong quá trình giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ thực hiện dự án.
2.3.1.2 Đánh giá hiệu quả sử dụng đất qua việc thu hồi đất đưa vào sử dụng cho các công trình, dự án giai đoạn 2015 – 2020
Trong 5 năm qua, nền kinh tế của huyện tiếp tục tăng trưởng và có bước phát triển, cơ cấu chuyển dịch đúng hướng, năng lực sản xuất các ngành và cơ sở hạ tầng có sự tăng trưởng, đã góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển Riêng năm 2019 công nghiệp – xây dựng tăng 11,11% so với năm 2018, thương mại – dịch vụ tăng 20,75%.
Hầu hết các công trình và dự án đã được đưa vào sử dụng hiệu quả, nhờ vào việc tối ưu hóa sử dụng đất cho các hoạt động sản xuất, kinh doanh, công nghiệp và xây dựng Sự đầu tư mở rộng vào tiểu thủ công nghiệp, các cụm công nghiệp và làng nghề đã tạo ra nhiều sản phẩm có giá trị kinh tế, đồng thời giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân.
Hoạt động dịch vụ đang phát triển đa dạng và phong phú, với nhiều loại hình được triển khai và đạt được những kết quả nhất định Thương mại phát triển nhanh chóng, với số lượng hàng hóa ngày càng gia tăng và việc lưu thông trở nên thuận lợi hơn nhờ vào mạng lưới giao thông tương đối hoàn chỉnh.
Nông nghiệp hiện nay đang chủ động hơn trong việc tưới tiêu, giúp tăng cường hệ số sử dụng đất và cải thiện năng suất cây trồng Điều này không chỉ ổn định an ninh lương thực cho địa phương mà còn góp phần bù đắp những thiệt hại do việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang các công trình phi nông nghiệp.
Nguồn thu ngân sách huyện ngày càng gia tăng hàng năm nhờ vào việc cho thuê đất và đấu giá quyền sử dụng đất Bên cạnh đó, thu thuế từ hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp thuê đất cũng đóng góp đáng kể, tạo ra nguồn vốn quan trọng cho sự phát triển kinh tế địa phương.
Tuy nhiên, song song với những hiệu quả đạt được về mặt kinh tế là những bất ổn cần giải quyết như sau:
Diện tích đất nông nghiệp đang ngày càng bị thu hẹp do hầu hết các công trình và dự án sử dụng đất này Trong khi đó, lao động nông nghiệp tại huyện vẫn chiếm đến 60%, và số hộ nông nghiệp cũng đạt 63%.
Một số công trình và dự án thu hồi đất đang chậm tiến độ đưa vào sử dụng Cụ thể, trong diện tích 15,76 ha đất cụm công nghiệp, khoảng 7,0 ha vẫn chưa được sử dụng Dự án năng lượng mặt trời có diện tích 27,58 ha, mặc dù đã thu hồi từ năm 2019, nhưng đến nay chỉ mới bắt đầu thi công Đặc biệt, trong lĩnh vực đất ở, có đến 70% diện tích vẫn chưa được xây dựng nhà ở.
Cơ sở hạ tầng kinh tế và xã hội tại huyện đã được nâng cấp đáng kể, đặc biệt trong lĩnh vực giao thông, thủy lợi, cùng với hạ tầng công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và làng nghề Hệ thống phúc lợi xã hội cũng đang được củng cố và xây dựng mới, bao gồm các cơ sở y tế, văn hóa và thể dục thể thao.
Quan điểm và nguyên tắc của côngtác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước
3.1.1 Quan điểm về công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
Để đảm bảo lợi ích hợp lý cho người bị thu hồi đất, cần chú trọng đến việc kết hợp hài hòa lợi ích của các bên trong chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư (BTHT&TĐC) Trong bối cảnh thị trường đất đai đang biến động phức tạp, việc khôi phục mức sống ban đầu cho người dân là ưu tiên hàng đầu Chính sách BTHT&TĐC hiện tại, mặc dù có bồi thường bằng giá đất và hỗ trợ, vẫn chưa đủ để ổn định cuộc sống cho nhiều hộ dân, do giá bồi thường thường thấp hơn giá thị trường Do đó, Nhà nước cần xem xét áp dụng các chính sách ưu đãi hơn nhằm giúp người dân tái tạo cuộc sống sau khi bị thu hồi đất.
Sự tham gia của người bị thu hồi đất và vai trò của tổ chức quần chúng là rất quan trọng trong công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư (BTGPMB) Công tác thu hồi đất ảnh hưởng trực tiếp đến cá nhân và hộ gia đình, vì vậy cần lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của họ để nhanh chóng đưa ra các phương án bồi thường hợp lý và hợp pháp, đảm bảo quyền lợi cho người dân.
3.1.2 Nguyên tắc trong bồi thường, hỗ trợ, tái định cư
Nguyên tắc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất được quy định rõ ràng trong Điều 75 Luật Đất đai 2013, theo đó việc bồi thường sẽ được thực hiện bằng cách giao đất có mục đích sử dụng tương tự hoặc bằng tiền theo giá đất cụ thể do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định Mục tiêu của quy định này là đảm bảo tính dân chủ, khách quan, công bằng và minh bạch trong quá trình bồi thường, đồng thời ngăn chặn tình trạng yêu cầu bồi thường quá cao do sự tăng giá trị đất đai từ việc chuyển đổi mục đích sử dụng hoặc đầu tư của Nhà nước Người dân bị thu hồi đất, nếu đủ điều kiện, phải được bồi thường công bằng và kịp thời.
Nguyên tắc bồi thường thiệt hại về tài sản sản xuất, kinh doanh khi Nhà nước thu hồi đất quy định rằng chủ sở hữu tài sản hợp pháp gắn liền với đất sẽ được bồi thường nếu bị thiệt hại do thu hồi đất (Theo Điều 88, Luật đất đai 2013) Đồng thời, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài cũng sẽ được bồi thường nếu phải ngừng sản xuất, kinh doanh do việc thu hồi đất Do đó, nhà đầu tư cần nghiên cứu kỹ lưỡng về đất đai trong kế hoạch đầu tư để giảm thiểu chi phí, đồng thời chính quyền địa phương cũng cần cân nhắc kỹ lưỡng để phát triển bền vững, từ đó góp phần giảm tham nhũng liên quan đến đất đai và bảo vệ nguồn lực đất đai.
Nguyên tắc hỗ trợ tái định cư quy định rằng khi Nhà nước thu hồi đất, người sử dụng đất không chỉ nhận bồi thường theo luật mà còn được xem xét hỗ trợ thêm Việc hỗ trợ này cần đảm bảo tính khách quan, công bằng, kịp thời, công khai và tuân thủ đúng quy định pháp luật.
xuất Đề giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định
3.2 Đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định
3.2.1 Hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp lý
Hệ thống hóa văn bản pháp lý liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư một cách cụ thể, dễ hiểu và dễ áp dụng, nhằm đảm bảo tính thống nhất và đồng bộ trong quá trình thực hiện.
Để giảm thiểu tình trạng kiến nghị và khiếu nại, cần xây dựng các chính sách thực tiễn và được sự đồng thuận cao từ người dân Đồng thời, việc thiết lập hệ thống chính sách pháp luật sát thực tế đòi hỏi sự tham vấn về nhu cầu sử dụng đất ưu tiên từ các cấp, ngành và khu vực trong địa phương.
3.2.2 Giải pháp hoàn thiện xác định giá đất, bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất
3.2.2.1 Nhóm giải pháp về chính sách, pháp luật
Chính sách bồi thường thiệt hại về đất hiện nay đang gặp khó khăn do mức giá bồi thường thấp hơn nhiều so với giá thị trường, dẫn đến tình trạng người dân không hợp tác và khiếu kiện Để giảm bớt chênh lệch này, UBND huyện cần nhanh chóng đề nghị UBND tỉnh phê duyệt tăng đơn giá bồi thường, đặc biệt cho các dự án khó khăn có nhiều kiến nghị từ người dân Cần hoàn thiện quy định về thẩm định giá đất, có thể thông qua một đơn vị độc lập để đảm bảo giá bồi thường phù hợp với giá thị trường Đối với đất nông nghiệp trong khu dân cư, Nhà nước nên chia sẻ giá trị quyền sử dụng đất tương lai với người dân, vì phương pháp định giá hiện tại của huyện Phù Mỹ không còn phù hợp.
Chính sách bồi thường tài sản trên đất cần xem xét các thiệt hại mà người dân phải gánh chịu sau khi bị thu hồi đất, bao gồm thời gian và công sức cần thiết để khôi phục lại tình trạng ban đầu.
Chính sách đào tạo nghề và giải quyết việc làm cần chú trọng đến các hộ gia đình có kinh tế đặc biệt khó khăn khi bị thu hồi đất, nhằm đảm bảo họ không rơi vào cảnh thiếu nguồn thu nhập Bên cạnh việc hỗ trợ trực tiếp bằng tiền mặt để người dân tự chuyển đổi nghề, cần hướng dẫn họ sử dụng hiệu quả số tiền này Đồng thời, cần tạo điều kiện thuận lợi cho người dân học nghề phù hợp và tìm kiếm việc làm, từ đó nâng cao thu nhập và ổn định đời sống.
Cần thiết phải xây dựng quy trình chi tiết về công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng (GPMB) tại tỉnh Bình Định, dựa trên các văn bản pháp luật đất đai hiện hành Quy trình này nên bao gồm bộ hồ sơ chuẩn khi trình thẩm định phương án bồi thường, kèm theo các biểu mẫu cụ thể để đảm bảo tính thống nhất và hiệu quả trong thực hiện.
3.2.2.2 Nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện
Khi thực hiện công tác GPMB, cần kiểm kê và định giá tài sản của người có đất bị thu hồi một cách chi tiết và chính xác Việc lấy ý kiến từ người bị thu hồi về phương án dự thảo là rất quan trọng để kịp thời điều chỉnh và khắc phục các thiếu sót Điều này giúp hạn chế tối đa việc phải kiểm kê bổ sung nhiều lần, từ đó giảm thiểu phản ứng và thắc mắc của người dân đối với cán bộ bồi thường.
Đội ngũ công chức, viên chức ngành địa chính cần được rà soát và đánh giá thường xuyên dựa trên tiêu chuẩn chức danh, hiệu quả công tác và sự tín nhiệm của nhân dân Việc đánh giá phải công khai, minh bạch, khách quan và toàn diện, thực hiện định kỳ hàng năm Đồng thời, cần tăng cường dân chủ và thu hút sự tham gia của nhân dân trong quá trình này Cần tổ chức lại đội ngũ công chức phù hợp với tiêu chuẩn về trình độ và năng lực trong công tác bồi thường, GPMB Các tổ chức chính trị - xã hội cũng cần được tạo điều kiện tham gia, với trách nhiệm rõ ràng và được cung cấp thông tin đầy đủ về chính sách Phối hợp chặt chẽ giữa các ngành và khối dân vận từ huyện đến xã là cần thiết để tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành chính sách của Nhà nước về bồi thường và tái định cư Tăng cường hợp tác với đài truyền thanh địa phương để kịp thời thông tin về các dự án và chính sách liên quan.
Chúng ta cần chú trọng hơn vào việc hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề nghiệp và tìm kiếm việc làm thông qua các giải pháp cụ thể Điều này bao gồm việc phối hợp với các trung tâm đào tạo nghề và trung tâm tư vấn nghề nghiệp để mở các lớp dạy nghề và tổ chức hội thảo hướng nghiệp Bên cạnh đó, khuyến khích các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại địa phương tạo điều kiện cho người lao động có cơ hội ứng tuyển Cuối cùng, lập danh sách các đối tượng cần hỗ trợ để gửi đến các phòng, ban thuộc lĩnh vực Lao động - Thương binh và Xã hội xem xét và hỗ trợ.
Cần thiết lập cơ chế và chính sách nhằm thúc đẩy phân công lao động xã hội, phát triển các ngành nghề mới để thu hút lao động và tạo việc làm cho người dân bị thu hồi đất Các ngành nghề cần được phát triển mạnh mẽ để đáp ứng yêu cầu thị trường tại khu vực tái định cư Đối với các dự án nhà nước thu hồi đất để xây dựng khu đô thị mới, cần quy định cụ thể yêu cầu các chủ đầu tư tạo điều kiện việc làm cho người lao động bị thu hồi đất và hỗ trợ kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng tại khu vực sinh sống của họ Cần hạn chế việc doanh nghiệp tự thỏa thuận hỗ trợ tiền mặt cho người có đất bị thu hồi, vì điều này có thể ảnh hưởng đến công tác bồi thường giải phóng mặt bằng cho các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước.
Cần chủ động theo dõi công tác BTHT&TĐC để kịp thời xử lý các khó khăn phát sinh trong thẩm quyền; đồng thời, báo cáo chi tiết với UBND tỉnh về những vấn đề ngoài thẩm quyền nhằm tìm ra biện pháp giải quyết, đảm bảo tiến độ dự án.
Hạn chế các dự án xây dựng trong khu dân cư ổn định và lâu đời, ưu tiên quỹ đất cho các khu vực có tiềm năng phát triển Cần thu hồi diện tích sử dụng sai mục đích và kém hiệu quả, vi phạm Luật Để thực hiện hiệu quả, công tác quy hoạch sử dụng đất cần được thực hiện trước một bước.
Cần tăng cường thanh tra, kiểm tra quản lý và sử dụng đất đai, giải quyết kịp thời tranh chấp, và xử lý nghiêm các vi phạm quy hoạch Thu hồi đất không sử dụng hoặc sai mục đích, đồng thời phối hợp với báo chí và người dân để ngăn chặn trục lợi trong chính sách BTGPMB Công tác thanh tra phải diễn ra thường xuyên, đúng pháp luật và không chịu áp lực từ cấp trên Đa dạng hóa hình thức thanh tra, như thành lập Ban Thanh tra nhân dân và thực hiện kiểm tra đột xuất Cần xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng quyền hạn của cán bộ, công chức để xây dựng lòng tin trong nhân dân Tăng cường hướng dẫn và kiểm tra việc phân cấp, kịp thời phát hiện và tháo gỡ vướng mắc, đặc biệt trong cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nhằm hoàn thiện cơ sở dữ liệu pháp lý và ngăn chặn tiêu cực như cơ chế xin cho và tham nhũng.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận
Trong quá trình thực hiện đề tài “Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại một số dự án trên địa bàn huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định”, chúng tôi đã rút ra một số kết luận quan trọng Đề tài đã tiến hành nghiên cứu tổng quan về cơ sở lý luận cùng với các chính sách và quy định pháp lý liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của Nhà nước theo Luật Đất đai 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Nghiên cứu các hoạt động của các cơ quan, đơn vị liên quan đến công tác bồi thường và hỗ trợ giải phóng mặt bằng (GPMB) trong quá trình thu hồi đất tại huyện Phù Mỹ là rất cần thiết Việc đánh giá hiệu quả của các chính sách bồi thường sẽ giúp cải thiện quy trình GPMB, đảm bảo quyền lợi cho người dân bị ảnh hưởng và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương.
Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất tại huyện Phù Mỹ cho thấy nhiều vấn đề cần cải thiện Các dự án thu hồi đất thường gặp khó khăn trong việc đảm bảo quyền lợi cho người dân, dẫn đến sự không hài lòng và khiếu nại Cần có chính sách rõ ràng và minh bạch hơn để hỗ trợ người dân trong quá trình tái định cư, đồng thời tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong quyết định liên quan đến đất đai Việc thực hiện đúng quy trình bồi thường và hỗ trợ sẽ góp phần nâng cao hiệu quả của các dự án phát triển kinh tế địa phương.
Nghiên cứu này tập trung vào ba dự án quan trọng tại huyện Phù Mỹ, bao gồm Dự án Đường Thanh Niên nối dài từ thị trấn Phù Mỹ đến xã Mỹ Quang, Dự án Cụm công nghiệp An Lương và Dự án Khu dân cư xã Mỹ Hiệp Công tác bồi thường và hỗ trợ tái định cư của các dự án này đã ảnh hưởng đến 116 hộ dân và 5 tổ chức, với tổng diện tích đất thu hồi là 7,02 ha và tổng giá trị bồi thường, hỗ trợ lên đến 14,47 tỷ đồng.
Kết quả thực hiện ba dự án cho thấy rằng quy trình bồi thường, hỗ trợ và tái định cư được tổ chức đúng theo quy định pháp luật, đảm bảo đúng đối tượng và chính sách Việc chi trả tiền bồi thường cho người dân được thực hiện nghiêm túc, và hầu hết người dân đều đồng tình, đồng ý nhận tiền bồi thường và bàn giao đất để triển khai dự án.
Trong quá trình thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng (GPMB) tại các dự án, tồn tại nhiều vướng mắc Khoảng 10% hộ sử dụng đất chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, với xác nhận nguồn gốc từ UBND cấp xã thiếu chặt chẽ Trình độ năng lực của cán bộ thực hiện công tác bồi thường còn hạn chế, dẫn đến hồ sơ thường xuyên sai sót và thiếu sót, làm giảm tính hợp lý và hợp lệ Hơn nữa, giá đất bồi thường thấp hơn nhiều so với giá thị trường tại thời điểm thu hồi, ảnh hưởng đến công tác bàn giao đất cho dự án Đặc biệt, công tác hỗ trợ đào tạo và chuyển đổi nghề nghiệp cho người dân bị thu hồi đất chưa được quan tâm đúng mức.
Kiến nghị
UBND tỉnh Bình Định cần điều chỉnh giá đất bồi thường cho phù hợp với thị trường nhằm tránh bức xúc trong nhân dân Đồng thời, cần tăng cường giám sát việc thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB và tái định cư Việc ban hành quy trình cụ thể và chi tiết về công tác bồi thường, GPMB trên toàn tỉnh là rất cần thiết, trong đó quy định rõ bộ hồ sơ chuẩn khi trình thẩm định phương án bồi thường.
Kiến nghị UBND huyện Phù Mỹ
Kế hoạch hỗ trợ đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho người bị thu hồi đất cần được triển khai đồng thời với quy hoạch và kế hoạch thu hồi đất nông nghiệp tại xã và huyện Đào tạo nghề cho người dân phải được thực hiện chính quy và mang tính bắt buộc, đặc biệt đối với lao động dưới 35 tuổi.
Để thực hiện công khai hoá và dân chủ hoá trong công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), cần đảm bảo nguyên tắc "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra" trong từng bước của quy trình Người dân phải được thông báo đầy đủ từ đầu về các thông tin liên quan đến cơ sở pháp lý của GPMB, phạm vi bồi thường, chính sách bồi thường và hỗ trợ, cũng như vị trí, địa điểm và chính sách tái định cư Hơn nữa, kế hoạch tổ chức thực hiện cũng cần được công khai để người dân có thể tham gia giám sát.
Để nâng cao hiệu quả công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), cần hoàn thiện bộ máy và nâng cao năng lực đội ngũ chuyên trách Cụ thể, cần cải tiến quy chế hoạt động và chức năng của Trung tâm phát triển quỹ đất, phân công rõ ràng trách nhiệm và quyền hạn cho các thành viên, đồng thời giảm thiểu thủ tục hành chính Ngoài ra, thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn và tuyên truyền về các chính sách pháp luật của Nhà nước liên quan đến công tác bồi thường GPMB là rất quan trọng.
- Tăng cường công tác tuyên truyền vận động nâng cao nhận thức của người dân bị thu hồi đất.
- Tăng cường nhiệm vụ hướng dẫn, hỗ trợ đào tạo nghề đối với các dự án sử dụng vào quỹ đất sản xuất của người dân
Sự quan tâm và chỉ đạo thống nhất từ Huyện uỷ, HĐND, UBND huyện cùng các ngành đoàn thể trong công tác bồi thường và giải phóng mặt bằng (GPMB) là rất quan trọng Đặc biệt, việc triển khai thực hiện tại cấp xã, thị trấn và thôn đóng vai trò then chốt, vì đây là lực lượng gần gũi nhất với các đối tượng được bồi thường GPMB, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
Kiên trì giáo dục và thuyết phục cộng đồng, đồng thời vận động sự hỗ trợ từ doanh nghiệp là cần thiết trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng tại các địa phương có đất bị thu hồi Đặc biệt, cần chú trọng đến việc giải quyết việc làm cho người lao động Đối với những trường hợp đã được bồi thường thỏa đáng và đúng chính sách nhưng không hợp tác, cần áp dụng biện pháp xử lý kiên quyết theo quy định của pháp luật, bao gồm cả biện pháp cưỡng chế nếu cần thiết.
Kiến nghị với các nhà đầu tư dự án
Chủ động hợp tác với chính quyền địa phương và các cơ sở đào tạo để tuyển sinh và tổ chức lớp dạy nghề cho người dân có đất bị thu hồi tại doanh nghiệp là một bước quan trọng nhằm hỗ trợ cộng đồng và nâng cao kỹ năng lao động.
Chúng tôi ưu tiên tuyển dụng con em địa phương cho dự án, nhằm tạo cơ hội việc làm cho cộng đồng Đối với những ứng viên có trình độ chuyên môn, chúng tôi sẽ sắp xếp công việc phù hợp với khả năng của họ, trong khi đó, những người không có trình độ sẽ được đào tạo để trở thành lao động phổ thông.
Khuyến nghị đối với người dân:
Chấp hành quyết định thu hồi đất của Nhà nước là cần thiết, với việc bàn giao mặt bằng đúng tiến độ và thời gian quy định sau khi nhận tiền bồi thường, hỗ trợ và tái định cư Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị thực hiện giải phóng mặt bằng, đảm bảo tiến độ của dự án được thực hiện một cách hiệu quả.
Khi nhận tiền bồi thường, việc sử dụng số tiền này một cách hợp lý là rất quan trọng Bạn nên xem xét gửi tiết kiệm, đầu tư vào sản xuất kinh doanh, hoặc học nghề để đảm bảo cuộc sống ổn định và bền vững trong tương lai.
- Những hộ gia đình còn đất nông nghiệp thì mạnh dạn chuyển đổi sang những mô hình sản xuất mới thâm canh đạt hiệu quả cao.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Bộ Tài nguyên và Môi trường (2014), “Thông tư số 37/2014/TT-BTNMT ngày
30/6/2014 của Bộ Tài nguyên và Môi trường Quy định chi tiết về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất”.
2 Ban nội chính Trung ương (2013), “Cổng thông tin điện tử” ngày 11/9/2013.
3 Chính phủ (2014), “Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai”.
4 Chính phủ (2014), “Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 Quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất”.
5 Chính phủ (2017), “Nghị định số 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017 Sửa đổi, bổ sung một số nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai”.
6 Lê Quang Trí (2017), “Giáo trình Quy hoạch sử dụng đất đai”, NXB Trường Đại học Cần Thơ.
7 Ngân hàng phát triển Châu Á (2016), “Cẩm nang về Tái định cư”, (Hướng dẫn thực hành).
8 Nguyễn Đình Bồng (2015), “Quản lý đất đai và bất động sản đô thị”, NXB Xây dựng.
9 Quốc hội (2013), “Luật đất đai số 45/2013/QH13 ngày 29 tháng 11 năm 2013”.
10 Trương Duy Khoa (2011), “Giáo trình giao đất – thu hồi đất”, Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội.
11 Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định (2011), “Quyết định số 19/2011/QĐ- UBND ngày 12/8/2011 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định về việc ban hành đơn giá nhà cửa, vật kiến trúc và mồ mả trên địa bàn tỉnh Bình Định”.
12 Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định (2011), “Quyết định số 20/2011/QĐ- UBND ngày 12/8/2011 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định ban hành đơn giá bồi thường thiệt hại cây cối, hoa màu khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnhBình Định”.
13 Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định (2014), “Quyết định số 34/2014/QĐ- UBND ngày 22/12/2014 ban hành bảng giá các loại đất định kỳ 5 năm (năm 2015 –
2019) trên địa bàn tỉnh Bình Định”.
14 Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định (2015), “Quyết định số 13/2015/QĐ- UBND ngày 07/7/2015 ban hành Quy định chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Bình Định”.
15 Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định (2017), “Quyết định số 21/2017/QĐ- UBND ngày 19/5/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định về việc ban hành đơn giá bồi thường thiệt hại cây cối, hoa màu khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Bình Định”.
16 Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định (2017), “Quyết định số 54/2017/QĐ- UBND ngày 21/9/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định về việc ban hành đơn giá nhà cửa, vật kiến trúc và mồ mả trên địa bàn tỉnh Bình Định”.