Với cách đặt vấn đề nói trên, mong muốn xem xét lại các loại chi phí (bao gồm cả chi phí thời gian và tiền bạc) và các nhân tố ảnh hưởng tác động đến chi phí tuân thủ thuế của đối tượng nộp thuế Việt Nam, từ đó có phương hướng giảm bớt các chi phí không đáng có cho người nộp thuế, nhóm đã lựa chọn đề tài: “Chi phí tuân thủ thuế tại Việt Nam và các giải pháp cắt giảm chi phí tuân thủ của người nộp thuế”.
Chi phí thời gian để thực hiện nghĩa vụ thuế
Chi phí thời gian mà doanh nghiệp phải chi trả để thực hiện nghĩa vụ thuế bao gồm: thời gian thực hiện nghĩa vụ thuế GTGT, thời gian kê khai thuế TNDN, thời gian tập hợp và lưu giữ hóa đơn chứng từ, thời gian nộp thuế, thời gian hoàn thuế và giải quyết khiếu nại, cũng như thời gian phục vụ công tác thanh tra thuế.
Thời gian thực hiện nghĩa vụ thuế GTGT
Doanh nghiệp cần lưu ý rằng thời gian hoàn thành hồ sơ khai thuế giá trị gia tăng (GTGT) dao động từ ít nhất 18 giờ đến tối đa 96 giờ mỗi năm, với thời gian trung bình là 45,7 giờ.
Thời gian kê khai thuế của doanh nghiệp phụ thuộc vào số lượng giao dịch và trình độ đội ngũ kế toán Doanh nghiệp có số lượng giao dịch lớn sẽ cần nhiều thời gian để lập bảng kê, trong khi trình độ của nhân viên kế toán cũng ảnh hưởng đáng kể đến thời gian này.
Thời gian in hóa đơn của doanh nghiệp chủ yếu phụ thuộc vào số lượng giao dịch Đối với các doanh nghiệp thương mại có khối lượng giao dịch lớn, thời gian in hóa đơn sẽ tiêu tốn nhiều thời gian hơn Trung bình, thời gian in hóa đơn là 17,1 giờ mỗi năm.
Thời gian trung bình để tính số thuế GTGT phải nộp là 8,8 giờ mỗi năm, với mức thấp nhất là 3,6 giờ và cao nhất là 24 giờ Thời gian này phụ thuộc chủ yếu vào số lượng giao dịch và trình độ của nhân viên kế toán thuế.
Thời gian trung bình mà doanh nghiệp phải dành cho việc kê khai thuế GTGT là 60,1 giờ mỗi năm Cụ thể, các doanh nghiệp có doanh thu dưới 50 tỷ đồng chỉ mất khoảng 41 giờ/năm, trong khi đó, những doanh nghiệp có doanh thu trên 50 tỷ đồng lại cần đến 95,1 giờ/năm để hoàn thành quy trình này.
Thời gian kê khai thuế TNDN
Thời gian lập hồ sơ khai thuế TNDN tiêu tốn nhiều thời gian của doanh nghiệp, tương tự như kê khai thuế GTGT Thời gian này phụ thuộc vào quy mô và số lượng giao dịch của doanh nghiệp Trung bình, doanh nghiệp mất khoảng 17,6 giờ mỗi năm để hoàn tất hồ sơ khai thuế TNDN, trong đó doanh nghiệp có doanh thu dưới 50 tỷ đồng mất 17,4 giờ, còn doanh nghiệp có doanh thu trên 50 tỷ đồng mất 19,2 giờ.
Thời gian tính thuế TNDN phải nộp thường dài hơn do tính phức tạp trong việc xác định số thuế Tuy nhiên, do số lần kê khai thuế TNDN trong năm chỉ là 4 lần, nên tổng thời gian tính thuế TNDN phải nộp trong năm lại ít hơn.
Thời gian trung bình để tính thuế TNDN là 9,5 giờ mỗi năm Cụ thể, doanh nghiệp có doanh thu dưới 50 tỷ đồng mất khoảng 9,3 giờ/năm, trong khi doanh nghiệp có doanh thu trên 50 tỷ đồng cần đến 11,2 giờ/năm.
Thời gian trung bình để doanh nghiệp kê khai thuế TNDN là 22,8 giờ mỗi năm Cụ thể, các doanh nghiệp có doanh thu dưới 50 tỷ đồng mất trung bình 26,7 giờ/năm, trong khi doanh nghiệp có doanh thu trên 50 tỷ đồng tốn khoảng 30,4 giờ/năm.
Doanh nghiệp cần tập hợp và lưu giữ hóa đơn chứng từ để lập hồ sơ khai thuế Việc này không chỉ đòi hỏi sự chính xác trong lập hồ sơ mà còn tiêu tốn nhiều thời gian cho việc bảo quản các tài liệu cần thiết.
Thời gian trung bình mà doanh nghiệp cần để tập hợp và lưu giữ hóa đơn chứng từ là 191 giờ mỗi năm, với mức thấp nhất là 80 giờ và cao nhất là 360 giờ Cụ thể, các doanh nghiệp có doanh thu dưới 50 tỷ đồng mất khoảng 181,2 giờ mỗi năm, trong khi doanh nghiệp có doanh thu trên 50 tỷ đồng mất đến 247,8 giờ mỗi năm.
Thu nhập hóa đơn và quản lý sổ sách kế toán là những công việc tốn thời gian nhất của doanh nghiệp, phụ thuộc vào năng lực quản lý và trình độ của đội ngũ kế toán Việc lưu giữ và sắp xếp hóa đơn một cách khoa học không chỉ giúp giảm thiểu sai sót trong kê khai thuế mà còn nâng cao hiệu quả làm việc Do đó, việc nâng cao trình độ nhân viên kế toán là cần thiết để rút ngắn thời gian kê khai và nộp thuế cho doanh nghiệp.
Thời gian nộp thuế (thực hiện thanh toán tiền thuế)
Việc áp dụng thanh toán điện tử qua tin nhắn hoặc chuyển khoản giúp doanh nghiệp tiết kiệm đáng kể thời gian, mặc dù có phát sinh chi phí giao dịch Ngược lại, các doanh nghiệp thanh toán trực tiếp bằng tiền mặt phải đến nơi nộp thuế, dẫn đến thời gian đi lại và chờ đợi lâu hơn Trung bình, thời gian nộp thuế hàng năm là 21,36 giờ, với thời gian ngắn nhất là 12 giờ và dài nhất là 30 giờ.
Thời gian hoàn thuế và giải quyết khiếu nại
- Thời gian xin hoàn thuế GTGT: Thời gian trung bình để lập hồ sơ hoàn thuế là
Thời gian hoàn thuế trung bình là 34 ngày, với mức thấp nhất là 15 ngày và cao nhất là 60 ngày Tần suất hoàn thuế dao động từ 1,5 giờ/năm đến 4 giờ/năm, với mức trung bình là 2,4 giờ/năm.
Chi phí bằng tiền để thực hiện nghĩa vụ thuế
Doanh nghiệp không chỉ phải đối mặt với chi phí thời gian mà còn phải chi trả nhiều khoản tiền để thực hiện nghĩa vụ thuế Những chi phí này bao gồm lương cho nhân viên kế toán thuế, phí thuê tư vấn thuế, chi phí mua tài liệu và tham gia khóa học liên quan đến thuế, cũng như phí thuê dịch vụ bên ngoài để nộp thuế và các khoản chi phí không chính thức Theo nghiên cứu của tiến sĩ Phạm Xuân Hòa (2014), thực trạng về chi phí tuân thủ thuế bằng tiền đã được phản ánh một cách cụ thể.
Chi phí trả lương cho nhân viên kế toán thuế:
Trong bối cảnh ngày càng quan trọng của việc thực hiện nghĩa vụ thuế, vai trò của nhân viên kế toán thuế trong doanh nghiệp ngày càng được nâng cao Khảo sát cho thấy trong số 394 doanh nghiệp, có 279 doanh nghiệp sở hữu ít nhất một nhân viên kế toán thuế, đặc biệt là những doanh nghiệp có doanh thu dưới 50 tỷ đồng/năm Chi phí trung bình cho nhân viên kế toán thuế lên tới 50,2 triệu đồng/năm, với mức dao động từ 40 triệu đến 80 triệu đồng/năm Mặc dù đây là một khoản chi phí lớn, nhưng nó phản ánh đúng tầm quan trọng của vị trí này trong mỗi doanh nghiệp.
Chi phí thuê tư vấn thuế
Theo khảo sát, trong số 394 doanh nghiệp, có 63 doanh nghiệp có doanh thu dưới 50 tỷ đồng/năm và thường xuyên thuê tư vấn thuế bên ngoài để thực hiện kê khai và quyết toán thuế Chi phí trung bình cho dịch vụ tư vấn thuế của nhóm này là 22,3 triệu đồng/năm, dao động từ 17 triệu đến 26 triệu đồng Bên cạnh đó, 23 doanh nghiệp khác cũng thuê tư vấn thuế cho các công việc khác với mức chi phí trung bình là 24,8 triệu đồng/năm, thấp nhất là 15 triệu và cao nhất là 40 triệu đồng Nguyên nhân chính khiến các doanh nghiệp phải thuê tư vấn thuế bên ngoài là do thiếu nhân viên kế toán thuế và hạn chế về khả năng của nhân viên kế toán hiện tại.
Chi phí cho việc mua tài liệu và tham gia khóa học về thuế là một yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp Doanh nghiệp cần đầu tư cho nhân viên học bồi dưỡng nghiệp vụ thuế, với chi phí phụ thuộc vào số lượng nhân viên, quan điểm của lãnh đạo về việc nâng cao trình độ và chi phí khóa học Theo khảo sát, 64 doanh nghiệp cho biết đã cử nhân viên tham gia đào tạo thuế, với chi phí trung bình là 3,7 triệu đồng/năm, dao động từ 1,5 triệu đến 10 triệu đồng/năm Ngoài ra, 70% doanh nghiệp (276 doanh nghiệp) cho biết thường xuyên mua tài liệu tham khảo về thuế, với chi phí trung bình khoảng 80 nghìn đồng/năm.
Chi phí thuê dịch vụ bên ngoài để thực hiện nghĩa vụ thuế là cần thiết cho doanh nghiệp, bao gồm các khoản như điện thoại, bưu điện, đi lại và phí chuyển khoản Theo khảo sát, có 269 trong số 394 doanh nghiệp cho biết họ nộp thuế qua phương thức chuyển khoản, với chi phí trung bình cho khoản này là 0,5 triệu đồng/năm, dao động từ 0,2 triệu đồng/năm đến 1,8 triệu đồng/năm.
Các kết quả cho thấy rằng trong các khoản chi phí thực hiện nghĩa vụ thuế, chi phí trả lương cho kế toán thuế và chi phí thuê tư vấn thuế là hai khoản lớn nhất Để đánh giá mức độ đóng góp của các loại chi phí này vào tổng chi phí tuân thủ thuế của doanh nghiệp, các yếu tố cấu thành chi phí tuân thủ được đánh giá theo thang điểm 5.
Bảng 2.1: Mức độ đóng góp của các loại chi phí tới tổng chi phí tuân thủ thuế Điểm
Thời gian tập hợp và lưu giữ hóa đơn, chứng từ 4,07
Thời gian kê khai thuế GTGT 3,7
Thời gian chờ kết quả khiếu nại 3,21
Thời gian chờ hoàn thuế 3,11
Thời gian kê khai thuế TNDN 2,89
Trả lương cho kế toán thuế 2,28
Thuê tư vấn thuế và các chi phí khác 2,0
Thời gian phục vụ thanh tra thuế 1,55
Các chi phí không chính thức
Chi phí tuân thủ thuế tại Việt Nam không chỉ bao gồm các khoản chính thức mà còn có chi phí không chính thức Khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) năm 2017 cho thấy khoảng 1/3 trong số gần 3500 doanh nghiệp tham gia cho rằng họ phải chi trả cho các khoản này Đặc biệt, gần 36% doanh nghiệp thành lập từ 2010 trở lại đây thừa nhận việc chi trả chi phí không chính thức cho cán bộ thuế Khi được hỏi về những phân biệt đối xử nếu không chi các khoản này, 53% doanh nghiệp cho rằng họ sẽ bị yêu cầu bổ sung hồ sơ, 39% cho biết thời gian làm thủ tục sẽ bị kéo dài, và 16% cảm thấy cán bộ thuế có thái độ không lịch sự Ngoài ra, 5% doanh nghiệp cho rằng họ sẽ gặp khó khăn trong các lần thanh kiểm tra sau hoặc bị hiểu sai quy định thuế.
Một khảo sát của VCCI năm 2018 cho thấy 500 doanh nghiệp vẫn phải chịu nhiều chi phí không chính thức khi thực hiện các thủ tục hành chính hợp pháp Gần 80% doanh nghiệp mong muốn giảm bớt gánh nặng này, đặc biệt là các chi phí phát sinh khi xin giấy phép xây dựng và trong quá trình nộp thuế Đáng chú ý, doanh nghiệp vẫn phải chi một khoản tiền đáng kể cho việc tiếp đón các đoàn thanh tra liên quan đến thuế và quản lý thị trường.
Khảo sát cho thấy chi phí không chính thức là một thách thức lớn trong việc tuân thủ thuế, mặc dù không có số liệu chính thức về chúng Những chi phí này tạo ra gánh nặng tài chính cho doanh nghiệp, làm tăng chi phí tuân thủ thuế Kết quả khảo sát cũng chỉ ra tình trạng phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp có và không có chi phí phi chính thức, cho thấy cần có sự thay đổi đáng kể về nhận thức và hành vi của doanh nghiệp trong vấn đề này.
Đánh giá của doanh nghiệp về cải cách thủ tục hành chính thuế
Về cách tiếp cận thông tin quy định về thuế và thủ tục hành chính thuế
Tiếp cận văn bản pháp luật về thuế
Kết quả khảo sát cho thấy 78% doanh nghiệp cho rằng việc tiếp cận thông tin về quy định thuế từ trung ương là dễ dàng, trong khi 77% đánh giá tương tự đối với văn bản của Bộ Tài chính và Tổng cục thuế Tuy nhiên, chỉ có 72% doanh nghiệp cảm thấy dễ dàng tiếp cận các văn bản hướng dẫn từ các bộ, ngành trung ương Đáng chú ý, tỷ lệ doanh nghiệp dễ tiếp cận các văn bản cấp tỉnh thấp nhất, chỉ đạt 62%.
Biểu đồ 2.1: Khả năng tiếp cận thông tin pháp luật về thuế
Mặc dù đã có những cải tiến, khảo sát năm 2016 cho thấy vẫn còn một tỷ lệ đáng kể doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận văn bản pháp luật về thuế Nhiều doanh nghiệp phản ánh rằng họ không nắm rõ các chính sách và quy định pháp luật liên quan đến thuế, dẫn đến khó khăn trong việc thực hiện nghĩa vụ và bảo vệ quyền lợi của mình.
Về các phương thức tìm hiểu thông tin
Các doanh nghiệp có nhiều cách để tìm hiểu thông tin về chính sách và pháp luật thuế Theo khảo sát năm 2016, các phương thức như tham gia tập huấn và đối thoại, cũng như truy cập trang thông tin điện tử của cơ quan Thuế, được 92% và 93% doanh nghiệp đánh giá cao Ngoài ra, các phương thức truyền thống như gửi công văn, gặp trực tiếp và gọi điện thoại cũng được sử dụng và nhận được phản hồi tích cực từ doanh nghiệp.
Biểu đồ 2.2: Mức độ hài lòng về phương thức tìm hiểu thông tin
(% hài lòng/hoàn toàn hài lòng)
Tuy nhiên, dù được đánh giá tương đối cao, nhưng cơ quan Thuế vẫn còn có thể cải thiện hơn nữa các phương thức cung cấp thông tin.
Về việc thực hiện thủ tục hành chính thuế
Phiền hà trong thực hiện thủ tục hành chính thuế
Theo khảo sát, doanh nghiệp gặp nhiều phiền hà khi thực hiện thủ tục hành chính về thuế, chủ yếu do sự thay đổi thường xuyên của biểu mẫu (63%), thời gian giải quyết kéo dài (33%) và yêu cầu cung cấp thêm giấy tờ (33%) Bên cạnh đó, việc cán bộ không hướng dẫn đầy đủ và tận tình cũng góp phần làm tăng thêm khó khăn cho doanh nghiệp.
Biểu đồ 2.3: Phiền hà cụ thể (% lựa chọn)
Doanh nghiệp cho rằng sự thay đổi liên tục của các mẫu báo cáo gây khó khăn và tốn thời gian trong việc cập nhật phần mềm kế toán Việc thay đổi biểu mẫu Quyết toán và sổ sách không chỉ tạo cơ hội cho các công ty sản xuất phần mềm thu lợi, mà còn khiến các doanh nghiệp khác phải gánh thêm chi phí.
Thanh, kiểm tra thuế và giải quyết khiếu nại
Công tác thanh, kiểm tra thuế
Theo khảo sát, 95% doanh nghiệp cho biết thời gian thanh, kiểm tra thuế diễn ra đúng theo quyết định đã ban hành Hơn nữa, 90% doanh nghiệp đánh giá thái độ của cán bộ thuế là đúng mực trong quá trình làm việc Đặc biệt, 93% doanh nghiệp khẳng định luôn được giải trình về các vấn đề chưa rõ ràng trước khi có kết luận thanh tra, kiểm tra.
Biểu đồ 2.4: Đánh giá công tác thanh, kiểm tra thuế
Công tác thanh, kiểm tra thuế cần được cải thiện hơn nữa, vì nhiều doanh nghiệp cho rằng cán bộ thuế thường hiểu và áp dụng quy định một cách bất lợi cho họ Một số doanh nghiệp thừa nhận đã chi trả chi phí không chính thức trong quá trình thanh, kiểm tra, trong khi đó, nhiều doanh nghiệp khác phản ánh về tình trạng nội dung và niên độ thanh tra, kiểm tra bị chồng chéo và trùng lặp.
Theo khảo sát, 79% doanh nghiệp bày tỏ sự hài lòng với kết quả giải quyết khiếu nại của cơ quan thuế Tuy nhiên, 21% doanh nghiệp vẫn không hài lòng, cho thấy rằng tỷ lệ này vẫn còn cao và cần được chú ý trong thời gian tới.
Biểu đồ 2.5: Mức độ hài lòng về việc giải quyết khiếu nại của cơ quan thuế
Nhiều doanh nghiệp chưa từng phát sinh khiếu nại cho biết lý do chủ yếu là họ không gặp phải vấn đề nào cần khiếu nại Tuy nhiên, một số doanh nghiệp có vấn đề nhưng không tiến hành khiếu nại thường lo ngại về rủi ro trong tương lai, tốn kém thời gian và chi phí, cũng như không nắm rõ thủ tục khiếu nại.
Sự phục vụ của công chức thuế
Tác phong công chức thuế
Theo đó, các tiêu chí đánh giá cán bộ, công chức thuế đều đạt được trên 50% đánh giá tốt/rất tốt của các doanh nghiệp tham gia khảo sát.
Biểu đồ 2.6: Đánh giá tác phong cán bộ thuế
Mức độ am hiểu chuyên môn, nghiệp vụ
Khi doanh nghiệp được yêu cầu đánh giá mức độ am hiểu chuyên môn và nghiệp vụ của cán bộ thuế, hầu hết các tiêu chí đều nhận được trên 60% đánh giá tốt hoặc rất tốt Chỉ tiêu có tỷ lệ thấp nhất là về việc giải quyết khiếu nại về thuế, nhưng vẫn đạt 55% đánh giá tốt hoặc rất tốt.
Biểu đồ 2.7: Đánh giá sự am hiểu chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ thuế
Theo doanh nghiệp, việc bố trí cán bộ có chuyên môn phù hợp là rất quan trọng, và cần áp dụng các hình thức kỷ luật đối với công chức có thái độ thiếu nhiệt tình và hách dịch với người nộp thuế Công chức thuế nên đóng vai trò hướng dẫn và hỗ trợ người nộp thuế thực hiện đầy đủ các thủ tục thuế, thay vì lợi dụng sai sót để xử phạt.
Giải pháp cắt giảm chi phí tuân thủ thuế
Giải pháp về tuyên truyền hỗ trợ
Nhóm giải pháp tuyên truyền và hỗ trợ doanh nghiệp bao gồm việc cung cấp thông tin và giải đáp các vướng mắc liên quan đến thủ tục kê khai và nộp thuế Các giải pháp cụ thể được triển khai nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp trong việc tuân thủ quy định thuế.
Để nâng cao nhận thức về nghĩa vụ thuế và thủ tục đăng ký thuế, việc phát tờ rơi tuyên truyền trực tiếp tới các doanh nghiệp là rất cần thiết, đặc biệt khi nhiều chủ doanh nghiệp còn hạn chế về kiến thức quản lý và khả năng tiếp cận thông tin điện tử Tờ rơi nên cung cấp các thông tin thiết yếu như lý do cần đăng ký thuế, hồ sơ cần chuẩn bị, địa điểm nộp hồ sơ, quyền lợi khi đăng ký thuế, căn cứ tính thuế, thời gian kê khai và nộp thuế, cũng như các hình thức nộp thuế Ngoài ra, tờ rơi cũng cần giải thích cách thức tìm hiểu thêm thông tin và những hậu quả pháp lý khi trốn thuế.
Kết hợp với chính quyền địa phương, cơ quan quản lý thuế thường xuyên tuyên truyền về nghĩa vụ và thủ tục đăng ký thuế qua loa phát thanh tại phường, xã Giải pháp này tiết kiệm chi phí hơn so với phát tờ rơi, tuy nhiên thông tin cung cấp không chi tiết bằng Mục tiêu chính của việc tuyên truyền là giúp người dân hiểu rõ hơn về nghĩa vụ thuế và các thủ tục cần thiết để thực hiện đăng ký thuế.
Thứ ba: Phát triển bộ phận giải đáp thắc mắc về thuế qua điện thoại, thư điện tử tại
Cục thuế và Chi cục thuế địa phương hiện có bộ phận tuyên truyền, hỗ trợ thuế nhằm phổ biến quy định mới và giải quyết vướng mắc về thuế Tuy nhiên, hoạt động của bộ phận này còn thiếu tính chủ động và hiệu quả, dẫn đến mối liên kết với doanh nghiệp chưa chặt chẽ Để cải thiện hỗ trợ cho doanh nghiệp, cần thiết phải xây dựng bộ phận giải đáp thắc mắc về thuế qua điện thoại và thư điện tử tại các địa phương.
Phát triển hệ thống đại lý thuế là cần thiết để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ trong việc đăng ký, kê khai và nộp thuế Thông tin về thuế hiện nay rất hạn chế, do đó, việc xây dựng các đại lý thuế sẽ giúp giảm thiểu chi phí đi lại và thời gian chờ đợi cho người nộp thuế Nhiệm vụ chính của các đại lý này là cung cấp dịch vụ đăng ký thuế, hỗ trợ nộp thuế và cung cấp thông tin cần thiết Mạng lưới đại lý thuế cần được tập trung phát triển ở những khu vực có mật độ doanh nghiệp cao và nơi có hệ thống thông tin điện tử kém phát triển, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm thiểu chi phí cho doanh nghiệp trong quá trình thực hiện nghĩa vụ thuế.
Giải pháp xây dựng hệ thống thông tin quản lý và cổng thông tin điện tử
Giải pháp cho việc ứng dụng công nghệ thông tin và cơ sở vật chất trong quản lý thuế bao gồm việc xây dựng một cơ sở dữ liệu người nộp thuế đầy đủ, chính xác và thống nhất trên toàn quốc Đồng thời, cần phát triển các ứng dụng công nghệ thông tin liên kết và tự động hóa cao trong quản lý thuế, gắn liền với cải cách thủ tục hành chính và áp dụng thuế điện tử Ngoài ra, cần đầu tư vào hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin, trụ sở làm việc và trang thiết bị hiện đại, đồng bộ.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thuế không chỉ giảm chi phí hành chính mà còn rút gọn quy trình quản lý, từ đó giảm chi phí tuân thủ thuế cho doanh nghiệp Công nghệ thông tin giúp cơ quan thuế quản lý hiệu quả hơn, giảm rủi ro trốn thuế và tạo sự công bằng trong hệ thống Hệ thống thông tin điện tử cho phép cơ quan thuế nắm rõ thông tin doanh nghiệp, hạn chế gian lận, đặc biệt là hóa đơn khống Đồng thời, việc ứng dụng công nghệ thông tin tạo điều kiện cho cơ quan thuế phối hợp tốt hơn với các cơ quan khác như Kho bạc, Hải quan và ngân hàng, giúp doanh nghiệp kê khai và nộp thuế điện tử dễ dàng hơn Xây dựng cổng thông tin điện tử còn nâng cao hiệu quả tuyên truyền, minh bạch hóa thông tin về thuế, hỗ trợ kê khai thuế và giảm thời gian giải quyết khiếu nại hoàn thuế cho doanh nghiệp.
Nhóm giải pháp về hoàn thiện và tinh giản bộ máy quản lý và nguồn nhân lực
Thời gian chờ đợi để giải quyết các khiếu nại về thuế và hoàn thuế là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến chi phí tuân thủ thuế cao cho doanh nghiệp Mặc dù có quy định rõ ràng về thời gian giải quyết, nhưng thực tế doanh nghiệp vẫn phải chờ đợi lâu mới nhận được quyết định Để giảm thiểu thời gian này, cần thiết phải cải cách quy trình quản lý và nâng cao hiệu quả trong việc giải quyết khiếu nại và hoàn thuế.
Để nâng cao và phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực thuế, cần xây dựng hệ thống tiêu chuẩn cho cán bộ công chức theo từng lĩnh vực và vị trí công việc, đồng thời đổi mới phương thức đánh giá và phân loại hàng năm Việc tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên sâu cho cán bộ thuế là cần thiết, bên cạnh việc nâng cao tinh thần trách nhiệm của họ Hiện nay, năng suất lao động của cơ quan quản lý hành chính Việt Nam còn thấp do quy trình quản lý không phù hợp, với một số bộ phận nhỏ phải gánh vác khối lượng công việc lớn Để cải thiện hiệu quả quản lý, cần đổi mới quy trình làm việc và nâng cao ý thức của cán bộ quản lý thuế, đặc biệt là những người trực tiếp tiếp xúc với doanh nghiệp Cán bộ quản lý thuế cần nhận thức rằng doanh nghiệp nộp thuế là nguồn ngân sách Nhà nước, và họ xứng đáng nhận được sự phục vụ chu đáo Do đó, việc tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và giải quyết nhanh chóng các hồ sơ khiếu nại, hoàn thuế là trách nhiệm quan trọng của cán bộ quản lý thuế.
Tinh giản bộ máy quản lý, nâng cao hiệu quả quản lý
Ngưỡng doanh thu miễn kê khai và nộp thuế GTGT có ảnh hưởng lớn đến doanh nghiệp, vì vậy việc giảm ngưỡng này để tăng thu ngân sách cần bắt đầu từ việc giảm chi phí quản lý Chi phí quản lý trung bình 4,3 triệu đồng/năm cho doanh nghiệp siêu nhỏ là quá cao, phản ánh hiệu quả quản lý thuế tại Việt Nam còn thấp do bộ máy quản lý Nhà nước cồng kềnh Cần thiết phải tinh giản bộ máy quản lý theo hướng gọn nhẹ, chuyên nghiệp, và xây dựng tổ chức quản lý thuế hiệu quả Để nâng cao hiệu quả quản lý thuế, Tổng cục thuế nên thường xuyên tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ, phát động phong trào tiết kiệm và cải tiến quy trình, đồng thời coi cơ quan quản lý thuế như một doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, từ đó khen thưởng những cải tiến giảm thời gian và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.
3.4 Tăng cường tính minh bạch của hệ thống thông tin kế toán của các doanh nghiệp
Thông tin kế toán đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu chính xác và đầy đủ cho nhiều đối tượng trong xã hội, đặc biệt là cơ quan thuế Cơ quan thuế sử dụng thông tin này để thu thuế, dựa vào số liệu trong báo cáo tài chính và các tờ khai thuế để đánh giá việc tuân thủ quy định pháp luật thuế của doanh nghiệp Do đó, việc cung cấp thông tin kế toán chính xác là cần thiết để đảm bảo doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế đúng cách.
Chi phí tuân thủ thuế của doanh nghiệp phát sinh trong quá trình hoạt động và ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh Để giảm thiểu chi phí này, doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ các khoản chi phí liên quan đến tuân thủ thuế Thông tin kế toán đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích và xác định các biện pháp giảm chi phí tuân thủ thuế hiệu quả.
Thông tin kế toán chính xác và minh bạch giúp giảm thiểu nguy cơ thiệt hại từ việc truy thu thuế và các khoản phạt hành chính do cơ quan thuế phát hiện Việc này không chỉ ngăn chặn chi phí lót tay và hối lộ để che giấu sai phạm, mà còn giảm thiểu rủi ro pháp lý liên quan đến hành vi trốn thuế và hối lộ cán bộ nhà nước.
Thông tin kế toán chính xác và đầy đủ về số liệu thuế giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí trong việc hoàn thiện hồ sơ kế toán và thuế Theo quy định của luật quản lý thuế, doanh nghiệp có quyền điều chỉnh số liệu đã nộp mà không bị giới hạn số lần, miễn là thực hiện trước khi cơ quan thuế tiến hành thanh tra Nếu thông tin kế toán không chính xác, doanh nghiệp sẽ phải chịu thêm chi phí cho việc kiểm tra và rà soát hồ sơ, bao gồm chi phí thuê chuyên gia kế toán bên ngoài hoặc nhân viên kế toán.
Thông tin kế toán chính xác và đầy đủ về số liệu thuế giúp giảm bớt chi phí tâm lý cho chủ doanh nghiệp, từ đó giảm căng thẳng, áp lực tuân thủ quy định thuế và lo lắng về tiền phạt Khi hệ thống kế toán không ổn định, các nhà quản lý sẽ phải đối mặt với chi phí tâm lý gia tăng, mặc dù những chi phí này khó đo lường nhưng vẫn tồn tại.
Hệ thống thông tin kế toán hiệu quả và chặt chẽ giúp ngăn chặn gian lận và sai sót trong hoạt động kinh doanh Điều này không chỉ giảm thiểu nguy cơ mà còn bảo vệ doanh nghiệp khỏi các rủi ro có thể ảnh hưởng đến hoạt động của họ.
Vai trò của thông tin kế toán trong phân tích chi phí tuân thủ thuế là rất quan trọng, nhấn mạnh sự cần thiết phải hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ nhằm đảm bảo tuân thủ thuế hiệu quả.
Chính sách thuế ảnh hưởng lớn đến lợi ích của doanh nghiệp, tạo ra gánh nặng thuế thông qua số thuế trực thu phải nộp và chi phí tuân thủ thuế Gánh nặng này phụ thuộc vào hai yếu tố chính: thuế suất và cơ sở thuế, trong đó thuế suất được quy định rõ ràng trong các văn bản pháp luật liên quan đến thuế.
Chính sách thuế thể hiện mức độ điều tiết và thuế suất được xác định dựa trên định hướng phát triển của Nhà nước Các quy định về kê khai, nộp thuế và quản lý thuế có thể tạo ra gánh nặng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp Do đó, việc giảm chi phí tuân thủ thuế là rất quan trọng để phát triển và cải thiện môi trường kinh doanh tại các quốc gia.
Sự phức tạp và thiếu thông tin trong các thủ tục hành chính thuế đã làm tăng chi phí tuân thủ và gây khó chịu cho người nộp thuế Ngược lại, việc đơn giản hóa thủ tục sẽ nâng cao sự hài lòng của người nộp thuế, củng cố niềm tin và tăng cường sự hợp tác với cơ quan Thuế Trong quá trình cải cách hành chính, bên cạnh việc giảm chi phí cho doanh nghiệp và người nộp thuế, các cơ quan nhà nước cần chú trọng tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế từ khâu tra cứu, tiếp cận thông tin, đến lập hồ sơ và nhận kết quả Doanh nghiệp và người nộp thuế nên được xem là động lực cho cải cách thủ tục hành chính, vì khi quản lý thuế được cải thiện, chính các cơ quan này cũng sẽ thu được lợi ích từ cải cách.
