Pháp luật kinh tế Nguyễn Thị Vân Anh VỞ GHI Chương 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÁP LUẬT KINH TÊ I, Khái niêm pháp luật KT: - Phạm vi điều chỉnh phương pháp điều chỉnh II, ND chủ yếu PL kinh tế: 1, Xác lập bảo đảm quản lý nhà nước với kinh tế A, Đặc điểm quản lý NN - Đặc điểm chủ thể quản lý NN thông qua quan NN máy NN - Công cụ quản lý NN sử dụng nhiều công cụ quản lý khác trước hết chủ yếu Pháp Luật - Phạm vi quản lý: nn quản lí kinh tế vĩ mô, phạm vi quản lý rộng hầu hết lĩnh vực, địa bàn, thành phần kinh tế - Tính chất quản lý: quản lý kinh tế gắn liền với quyền lực NN B, Các quan quản lí nhà nước kinh tế - Tất các quan máy NN đề có thẩm quyền quản lí kinh tế III, Hình thức PL kinh tế Quản lý kinh tế có yếu tố nước Thuộc trong TH sau - Có bên chủ thể tham gia quan hệ kinh tế cá nhân tổ chức nước - Các quan hệ phát sinh chủ thể cá nhân tổ chức Việt Nam phát sinh quan hệ xảy nước - Tài sản liên quan đến quan hệ nước ngồi Ở VN có loại quan NN nào? Trong loại CQNN quan trực tiếp quản lý NN kinh tế? Tất CQNN tham gia vào quản lý NN kinh tế? Đúng hay sai? Ở VN có quan NN sau: 1-CQ quyền lực NN: (CQ nhân dân trực tiếp bầu chịu trách nhiệm trước nhân dân) bao gồm Quốc hội, Hội đồng nhân dân cấp 2-Chủ tịch nước 3-CQ Quản lý hành NN: đứng đầu Chính Phủ, CQ ngang (Ngân hàng NN VN, Uỷ ban dân tộc), CQ QL hành NN TƯ, CQ QL hành NN địa phương (UB ND cấp, VD: Sở, Ủy, Ban thuộc UBND Huyện, Phịng Tài Kế hoạch huyện…) 4-CQ Kiểm sát: Viện KS ND Tối cao, Viện KSND cao, Viện KSND cấp tỉnh, cấp huyện, CQ KS quân 5-CQ xét xử: Toàn án ND tối cao, TAND cấp cao, TAND cấp tỉnh, cấp huyện, TA qn =>chỉ có CQ QL hành NN trực tiếp QLNN KT => CQ có thẩm quyền chung QL NN KT: (trực tiếp QL KT, ngành, lĩnh vực KT): +nếu TƯ: Chính Phủ +nếu địa phương: UB ND cấp Các CQ NN khác ko trực tiếp tham gia QL: +VD: Quốc hội ban hành luật làm để QL +Tòa án: giải tranh chấp kinh doanh =>Nhưng tham gia thơi ko trực tiếp QL 1-QHKT ko có yếu tố nước ngoài: _Văn QPPL _Tập quán pháp _Án lệ Nguyên tắc áp dụng => PL điều chỉnh PL VN VD: Cơng ty CP A có trụ sở quận BTL, kí hợp đồng bán hàng cho cty B trụ sở quận HCM => QHKT ko có yếu tố nước ngồi => PL điều chỉnh PL VN => hình thức PL VN => CQ có thẩm quyền ban hành VD: Là CQ có thẩm quyền chung (CP, UBND, CP ban hành văn tên gọi Nghị định quản lý NN KT, UBND ban hành văn gọi là…) ĐỀ CƯƠNG CÂU 1: VÌ SAO PHẢI QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC NỀN KINH TẾ BẰNG PHÁP LUẬT ? CÂU 2: ƯU ĐIỂM CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KINH TẾ? CÂU 3: TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ KINH TẾ BẰNG PHÁP LUẬT LÀ KHÁCH QUAN? TẠI SAO? CÂU 4: VÌ SAO LUẬT KINH TẾ VẪN TỒN TẠI VỚI TƯ CÁCH LÀ MỘT NGÀNH LUẬT ĐỘC LẬP? CÂU 5: NỘI DUNG CHỦ YẾU CỦA PHÁP LUẬT KINH TẾ? CÂU 6: PHÂN BIỆT QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ KINH DOANH CỦA CÁC CHỦ THỂ KINH DOANH? CÂU 7: LUẬT KINH TẾ LÀ NGÀNH LUẬT ĐỘC LẬP TRONG PL VN? Đ OR S? CÂU 8: NHỮNG BIỆN PHÁP TĂNG CƯỜNG PHÁP LUẬT Ở VN HIỆN NAY? CÂU 9: CHỈ CÓ CƠ QUAN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC MỚI CÓ CHỨC NĂNG QUẢN LÝ VỀ KINH TẾ? Đ OR S? CÂU 10: NGUỒN PHÁP LUẬT KINH TẾ CHỈ ĐIỀU CHỈNH CÁC YẾU TỐ KHƠNG CĨ YẾU TỐ NƯỚC NGỒI ? Đ OR S? CÂU 11: CÁC HÌNH THỨC CỦA PHÁP LUẬT KINH TẾ? CÂU 12: NỘI DUNG CỦA QUẢN LÝ KINH TẾ BẰNG PHÁP LUẬT? Câu 13: Tại phải tăng cường quản lí kinh tế pháp luật Việt Nam nay? Câu 14: Lấy ví dụ quan hệ kinh tế có yêu tố nước ngồi, quan hệ có yếu tố nước ngoài, rõ nguồn luật điều chỉnh quan hệ kinh tế đó? TRẢ LỜI CÂU HỎI CÂU 1: VÌ SAO PHẢI QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC NỀN KINH TẾ BẰNG PHÁP LUẬT ? Xuất phát từ vai trò quan trọng hoạt động kinh tế: định đến tồn phát triển xã hội loài người Tầm quan trọng tình đa dạng, phức tạp hoạt động kinh tế đặc biệt KTTT Để phát huy ưu điểm vốn có, hạn chế thủ tiêu nhược điểm KTTT, để giải mâu thuẩn lợi ích kinh tế phổ biến, thg xuyên NN phải quản lý kt pl Ưu điểm NN so với chủ thể quản lý khác: NN trung tâm hệ thống trị : - NN có chủ quyền quốc gia nên có thẩm quyền định mặt đời sống xã hội - NN đại diện thức tồn xã hội - NN CSH lớn đảm bảo phần kinh tế hd thiết chế khác hệ thống trị - NN có quyền ban hành PL để quản lý mặt đời sống xã hội - NN có hệ thống quan NN từ TW->Đp để quản lý mặt đời sống xã hội Ưu PL so với cơng cụ khác: địn bẩy KT TC quản lý nói chung quản lý NN nói riêng PL có đặc điểm riêng mà cơng cụ khác ko có - Tính quy phạm phổ biến - Tình xác định chặt chẽ mặt hình thức( ngơn ngữ rõ rang nghĩa, quan nhà nước ban hành…) - Tính đảm bảo NN Vd: Các cá nhân, tổ chức phải có nghĩa vụ nộp thuế cho NN Cần quản lý nhà nước kt để giảm thiểu, ngăn chặn việc trốn thuế CÂU 2: ƯU ĐIỂM CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KINH TẾ? Khắc phục hạn chế việc điều tiết thị trường đảm bảo thực mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội đề Vd: mặt phát triển hài hịa xã hội bộc lộ tính hạn chế điều tiết thị trường Giải mâu thuẫn kinh tế phổ biến, thường xuyên xã hội Vd: NN dựa vào công cụ thuế để phân chia lại thu nhập cho thành phần xh, tránh phân hóa giàu nghèo… Hỗ trợ cơng dân có điều kiện cần thiết thực nghiệp kinh tế Do ko có cơng dân có đủ điều kiện (ý chí làm giàu, trí thức làm giàu, ptsx, mtrkd…) để tiến hành làm kinh tế, mà cần giúp đỡ NN Bảo vệ lợi ích dân tộc , nhân dân Trong kinh tế nhiều thành phần, mở cửa với nước ngồi, khơng phải lúc lợi ích kinh tế bên trí Xuất xu hướng vừa hợp tác, vừa đấu tranh trình hoạt động kinh tế mặt QHSH, QHQL,QHPP… quản lý NN kinh tế bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc Nhằm tạo môi trường thuận lợi cho chủ thể kinh doanh tham gia hđ kinh tế, thực quyền tự KD, đb bình đẳng, cơng CÂU 3: TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ KINH TẾ BẰNG PHÁP LUẬT LÀ KHÁCH QUAN? TẠI SAO? Do: Trong giai đoạn nay, Nhà nước ta thực kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, theo chế thị trường, hoạt động diễn phức tạp, thành phần kinh tế hoạt động đan xen, vừa thúc đẩy hợp tác, vừa cạnh tranh, mâu thuẫn quan hệ kinh tế thường xuyên xảy Mặt trái chế thị trường tác động tiêu cực đến chất XHCN, xu hướng phân hóa giàu nghèo mức, tâm lý sùng bái đồng tiền, đồng tiền mà chà đạp lên đạo đức, nhân phẩm người… Hệ thống pl chưa hoàn thiện ko đủ để đáp ứng nhu cầu quản lý NN, cần phải đổi việc xây dựng ban hành, thực thi luật pháp theo yêu cầu việc tổ chức quản lý kinh tế - xã hội chế thị trường, đảm bảo tính đồng bộ, hệ thống, phù hợp với luật pháp thông lệ quốc tế, tăng cường pháp chế để nâng cao hiệu công cụ pháp luật Ngày nay, lực lượng sản xuất phát triển, trình độ xã hội hóa sản xuất ngày cao cách mạng khoa học - kỹ thuật cơng nghệ tạo Tình hình nhiễm môi trường, khai thác kiệt quệ nguồn TNTN, chiếm dụng cơng… ngày lớn, địi hỏi NN cần phải tăng cường giám sát, kiểm tra hoạt động KT XH pháp luật CÂU 4: VÌ SAO LUẬT KINH TẾ VẪN TỒN TẠI VỚI TƯ CÁCH LÀ MỘT NGÀNH LUẬT ĐỘC LẬP? Vì: Luật Kinh tế với Luật Thương mại, Luật Dân sự… hệ phái sinh từ gốc Luật Dân Tuy nhiên có khác nhiều khía cạnh như: địa vị pháp lý, mục đích tham gia hoạt động chủ thể, tính chất mqh phát sinh, đặc thù trình tự tố tụng… nên Luật kinh tế tồn với tư cách ngành luật độc lập htpl có đối tượng điều chỉnh, có pháp luật điều chỉnh - Đối tượng điều chỉnh: quan hệ kinh tế trình thành lập, tổ chức quản lý, giải phá sản doanh nghiệp; thực hành vi cạnh tranh; tổ chức thực hành vi giao dịch kinh tế; trình giải tranh chấp - Phương pháp: mệnh lệnh, thỏa thuận, hướng dẫn CÂU 5: NỘI DUNG CHỦ YẾU CỦA PHÁP LUẬT KINH TẾ? Pháp luật kinh tế tổng quy phạm pháp luật hướng tới điều chỉnh quan hệ xã hội phát sinh trình tổ chức, quản lý tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh nội dung chủ yếu : Xác lập bảo đảm quản lý NN kinh tế Nd quản lý NN kinh tế: - Xây dưng chiến lược phát triển kinh tế, quy hoạch phát triển kinh tế theo ngành vùng lãnh thổ, kế hoạch ptr kt-xh dài hạn, trung hạn, ngắn hạn - Xây dựng sách, chế độ quản lý, xây dựng ban hành quy phạm pl cụ thể hóa sách, chế độ quản lý, định mức kinh tế, kỹ thuật chủ yếu - Thu thập, cung cấp thơng tin ngồi thị trường, giá cho hđkd, dự báo xu hướng thị trường, giá cả… - Tạo cải thiện mtr kinh tế, pháp lý, ch trị, sinh thái, văn hóa-xã hội, mtr kỹ thuật, mtr quốc tế… - Ktra, giám sát việc hoạt động kt - Xd, thực lược, quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng cán qtr kd - Cấp, gia hạn thu hồi loại giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, chứng hành nghề… Xác lập bảo đảm quyền tự kinh doanh tổ chức, cá nhân - Ghi nhận quyền tự kinh doanh tổ chức cá nhân.( tự lựa chọn hình thức đầu tư, ngành nghề kd, địa bàn đầu tư, quy mô đầu tư, tự hợp đồng) - Ghi nhận bình đẳng nhà đầu tư a Trong thành lập đk kinh doanh (cùng đk, hồn cảnh cá nhân, tổ chức đc hưởng quy chế nhau) b Trong thực quyền nghĩa vụ tùy đk, hoàn cảnh c Trong bảo vệ quyền lợi ích trước quan tố tụng - Nhà nước bảo đảm an toàn cho chủ đầu tư - Bảo đảm vận động nhanh chóng nguồn vốn đầu tư - Bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp chủ thể kinh doanh có tranh chấp vi phạm CÂU 6: PHÂN BIỆT QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KINH TẾ VÀ QUẢN LÝKINH DOANH CỦA CÁC CHỦ THỂ KINH DOANH? - Quản lý NN kinh tế: quản lý toàn kinh tế quốc dân, dựa vào quyền lực NN thông qua PL công cụ khác - Quản lý kinh doanh là: tác động liên tục, có tổ chức, có định hướng chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm sử dụng hiệu nguồn lực, hội để hđ kinh doanh đạt mục tiêu DN theo PL, thông lệ đk biến động mtr kd với hiệu tối ưu Quản lý nhà nước kinh tế -Chủ thể quan NN: quốc hội, phủ, HĐ ND, UBND cấp… -Lãnh đạo, quản lý mặt kinh tế toàn đất nước -Xử lý thông tin để quản lý -Hiệu chung, hiệu toàn ktqd -Quản lý kinh tế dựa vào ngân sách Quản lý kinh doanh chủ thể kd -Chủ thể máy quản lý doanh nghiệp -Bị lãnh đạo, bị quản lý, đối tượng bị quản lý: yếu tố sxkd -Xử lý yếu tố vật chất để quản lý kd -Lỗ lãi cụ thể mang lợi nhuận cho dn -Quản lý kinh doanh tự cấp phát, tự tích lũy, phải nộp thuế -Tìm tịi giải pháp, phương án thúc đẩy sản xuất dịch vụ phát triển toàn ktqd Tạo mtr thuận lợi cho sxkd, điều tiết mối quan hệ ktpt ổn định theo định hướng -Điều chỉnh quan hệ lãnh đạo, quản lý pháp luật hành thơng qua văn -Mang tính quyền lực NN -Cơng cụ đc = PL hành thơng qua văn -Tìm khả kd dn để làm cải vật chật, làm dịch vụ thỏa mãn nhu cầu xã hội để thu lợi cho DN -Điều chỉnh qh kd luật dân sự, luật lao động thông qua hợp đồng -Ko mang tính quyền lực NN -Luật dân sự, Luật lao động thông qua hợp đồng CÂU 7: LUẬT KINH TẾ LÀ NGÀNH LUẬT ĐỘC LẬP TRONG PL VN? Đ OR S? Sai Vì mối quan hệ luật kinh tế với Luật thương mại, luật dân Luật kinh tế với luật thương mại hệ phái sinh từ gốc luật dân kinh tế thị trường, ko điều kiện để tạo nên khác biệt quan hệ dân quan hệ kinh tế Luật kinh tế ko cịn lý để tồn ngành luật độc lập Mặc dù chúng có khác nhiều khía cạnh : địa vị pháp lý, mục đích tham gia vào hoạt động chủ thể, trình tự tố tụng, tính chất mqh phát sinh,… Mặc khác, hoạt động kinh tế chịu tác động nhiều lĩnh vực kinh tế xã hội, từ hoạt động quản lý quan NN có thẩm quyền đến hoạt động cụ thể chủ thế, cá nhân, ko diễn phạm vi quốc gia, mà mối giao lưu quan hệ kinh tế quốc tế với khía cạnh đa dạng, ko giới hạn đối tượng phương pháp điều chỉnh ngành luật kinh tế mà chịu diều chỉnh nhiều ngành luật khác CÂU 8: NHỮNG BIỆN PHÁP TĂNG CƯỜNG PHÁP LUẬT Ở VN HIỆN NAY? Pháp luật hệ thống quy tắc xử chung có tính bắt buộc, nhà nước đặt thừa nhận, nhà nước đảm bảo thực nhằm điều chỉnh quan hệ xã hội Quản lí nhà nước kinh tế quản lí Nhà nước, thơng qua quan nhà nước có thẩm quyền toàn kinh tế quốc dân tất linh vực, ngành kinh tế, lãnh thổ kinh tế, thành phần kinh tế chủ thể tham gia quan hệ kinh tế Đẩy mạnh công tác xây dựng pháp luật - Bổ sung hoàn chỉnh htpl - Phản ánh quy luật khách quan, nhu cầu xã hội, phù hợp với đường lối, cs Đảng - Xd thẩm quyền đc quy định Hiến pháp Tổ chức tốt công tác thực pháp luật - Đẩy mạnh ct tuyên truyền giáo dục pl - Đảm bảo tuân thủ, sử dụng, thi hành áp dụng PL - Đảm bảo ng.tắc: cơng dân đc làm mà PL ko cấm, NN làm PL cho phép Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực pháp luật - Đây trách nhiệm chung công dân, quan nhà nước, tổ chức xh - Đảm bảo quyền khiếu nại, tố cáo công dân đối vs hành vi VPPL - Tăng cường vai trị, vị trí chức kiện toàn tổ chức quan dân cử, ktra, tra NN, nhân dân Kiện toàn quan quản lý NN - Tc gọn nhẹ, có chất lượng, đội ngũ cán có phẩm chất trị lực quản lý - Đổi tổ chức cách thức làm việc Chính phủ, quan ngang Bộ, sửa đổi cấu, phương hướng làm việc UBND, sở phòng ban cách hợp lý - Kiện toàn, đổi số chức năng, nhiệm vụ ht Tư pháp Sự lãnh đạo Đảng công tác tăng cường pháp chế XHCN - Tăng cường cán có phẩm chất, lực - Mọi quan, tổ chức, Đảng viên thực PL, ko can thiệp làm thay thẩm quyền quan công chức NN - Công tác tăng cường phải đặt lãnh đạo Đảng CÂU 9: CHỈ CÓ CƠ QUAN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC MỚI CÓ CHỨC NĂNG QUẢN LÝ VỀ KINH TẾ? Đ OR S? Sai Vì: Xuất phát từ nguyên tắc quản lý, quyền lực nhà nước tập trung thống nhất, có phân nhiệm phân phối thực  Xét bình diện rộng: Mọi quan đề quản lý NN kinh tế thơng qua hình thức chủ yếu gồm:  Xây dựng pháp luật thông qua hoạt động quan lập pháp  Thực pháp luật thông qua hoạt động quan hành pháp  Bảo vệ pháp luật thông qua hoạt động quan tư pháp  Xét bình diện hẹp: chủ thể trực tiếp quản lý kinh tế quan hành NN trao thẩm quyền ban hành định quản lý kinh tế theo quy định pl Còn quan Kiểm soát… gián tiếp tham gia quản lý NN kinh tế  Các quan quản lý NN kinh tế có thẩm quyền chung Chính phủ, UBND cấp  Các quan quản lý NN có thẩm quyền riêng Bộ, quan ngang Bộ quản lý chuyên ngành,  Cơ quan quản lý NN tổng hợp theo lĩnh vực Bộ Tài chính, Kế hoạch Đầu tư…