Tên sáng kiến
Nâng cao hiệu quả học tập cho học sinh bằng cách tích hợp chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh vào bài giảng lịch sử, đặc biệt là trong phần các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại trong SGK lịch sử 10 - Ban cơ bản Việc này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về các sự kiện lịch sử mà còn khơi dậy niềm tự hào dân tộc và tư duy phản biện, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và phát triển tư duy lịch sử cho học sinh.
Tác giả sáng kiến
Họ và tên: Trần Thị Kim Thơ
Trình độ chuyên môn: Thạc sĩ Lịch sử
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên trường THPT Bình Xuyên. Điện thoại: 0988.107.991
Email: trankimthoc3bx@gmail.com
Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
Sáng kiến được áp dụng trong dạy học bộ môn Lịch sử.
Sáng kiến này nhằm tăng cường hứng thú cho học sinh trong việc học lịch sử, đặc biệt là về các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại.
Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử
Tháng 11, 12 năm 2017 (Học kì II, năm học 2017 - 2018).
Mô tả bản chất của sáng kiến
Cơ sở lý luận
Dạy học tích hợp đang trở thành xu thế toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam, trong bối cảnh đổi mới giáo dục và đào tạo Mục tiêu của phương pháp này là hình thành năng lực cho học sinh, đồng thời giảm tải và tránh sự trùng lặp kiến thức giữa các môn học.
Dạy học tích hợp liên môn là phương pháp giáo dục giúp học sinh kết hợp kiến thức và kỹ năng từ nhiều lĩnh vực khác nhau để giải quyết nhiệm vụ học tập, từ đó hình thành kiến thức và kỹ năng mới, phát triển năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và đời sống Ở mức độ cơ bản, dạy học tích hợp chỉ đơn thuần là lồng ghép các nội dung giáo dục liên quan vào quá trình giảng dạy một môn học, như giáo dục đạo đức, lối sống, pháp luật, chủ quyền quốc gia, sử dụng năng lượng tiết kiệm và bảo vệ môi trường.
Mức độ tích hợp cao trong giáo dục yêu cầu xử lý các nội dung kiến thức một cách liên kết, giúp học sinh vận dụng tổng hợp kiến thức một cách hợp lý để giải quyết vấn đề trong học tập và cuộc sống Điều này cũng nhằm tránh tình trạng học sinh phải học lại nhiều lần cùng một nội dung ở các môn học khác nhau.
Là một giáo viên dạy lịch sử với nhiều năm kinh nghiệm, tôi nhận thấy rằng việc tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh vào giảng dạy lịch sử không chỉ có ý nghĩa quan trọng đối với nhà trường và giáo viên, mà còn mang lại lợi ích thiết thực cho học sinh và xã hội.
Trong giảng dạy môn lịch sử tại trường THPT, giáo viên cần truyền đạt chính xác và đầy đủ kiến thức khoa học của từng bài học Bên cạnh đó, việc giúp học sinh hiểu sâu về chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là rất quan trọng, vì đây là những yếu tố then chốt trong lịch sử phát triển của nhân loại và lịch sử Việt Nam.
Và một bài giảng được coi là thành công khi làm được hai nhiệm vụ sau:
Khôi phục bức tranh lịch sử là một nhiệm vụ quan trọng, trong đó việc tạo ra các biểu tượng lịch sử từ các tác phẩm của Mác, Ăngghen, Lênin và Hồ Chí Minh đóng vai trò chủ yếu Bên cạnh đó, bài giảng lịch sử còn có chức năng làm sáng tỏ bản chất lịch sử, giúp người học có cái nhìn và đánh giá đúng đắn về các sự kiện, nhân vật và bài học lịch sử, từ đó góp phần vào công việc mang tính khoa học.
Việc áp dụng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy lịch sử ở trường THPT đóng vai trò quan trọng, định hướng cho cả hoạt động dạy của giáo viên và quá trình học của học sinh.
Trong việc áp dụng quan điểm Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh vào giảng dạy lịch sử, giáo viên cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản nhằm đảm bảo tính chính xác và sâu sắc của nội dung bài giảng.
Khi áp dụng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh vào giảng dạy lịch sử, điều quan trọng là phải hiểu rõ học thuyết Mác - Lênin cùng với tư tưởng Hồ Chí Minh Việc này không chỉ giúp sinh viên nắm bắt kiến thức lịch sử một cách sâu sắc mà còn tạo ra sự liên kết giữa lý thuyết và thực tiễn trong quá trình học tập.
Hồ Chí Minh thể hiện sự hòa hợp và gắn bó với cộng đồng thế giới, không phải là sự đối lập Học thuyết của Người đã làm phong phú thêm nhận thức của nhân loại và di sản văn hóa toàn cầu Nó không chỉ là sự phân chia giữa các bộ phận khác nhau của loài người mà còn là phần máu thịt của nhân loại, thể hiện bản chất sâu sắc của học thuyết Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.
Thứ hai: phải trung thực với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Người giáo viên lịch sử cần trở thành chiến sĩ trên mặt trận văn hóa - tư tưởng, thể hiện sự trung thực không chỉ qua từng câu chữ mà còn qua hành động cách mạng và khoa học Đây là hai đặc tính căn bản, kết hợp chặt chẽ trong bản chất của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh.
Trung thực với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là yêu cầu thiết yếu đối với giáo viên lịch sử, nhằm giữ vững lập trường của giai cấp công nhân và Đảng Theo Lênin, “Chủ nghĩa duy vật bắt buộc chúng ta phải công khai dứt khoát đứng về một tập đoàn xã hội nhất định khi đánh giá một sự kiện.”
Trung thực với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là yêu cầu thiết yếu đối với giáo viên Lịch sử Điều này đòi hỏi giáo viên không ngừng nâng cao kiến thức và hiểu biết sâu sắc về chủ nghĩa Mác - Lênin, cũng như rèn luyện lòng nhiệt huyết cách mạng.
Thứ ba: Như chúng ta đã biết, việc giảng dạy môn Lịch sử là một khoa học.
Việc xây dựng tư tưởng chính trị và phẩm chất đạo đức cách mạng cho học sinh không phải là điều xa lạ, mà thực chất được thực hiện thông qua việc truyền thụ tri thức qua các bài học lịch sử.
Trong giảng dạy lịch sử, việc trích dẫn ý kiến của các nhân vật như Mác, Ăngghen, Lênin và Hồ Chí Minh là rất quan trọng Tuy nhiên, cần phải cân nhắc và lựa chọn cách trích dẫn phù hợp, chú ý đến tâm lý và thái độ của học sinh Những trích dẫn này cần phải liên quan chặt chẽ đến mục đích bài giảng, nhằm giúp học sinh hiểu rõ hơn về bản chất lịch sử.
Giải pháp và quá trình thực hiện
Giáo viên có thể vận dụng quan điểm Mác - Lênin và Tư tưởng Hồ Chí Minh vào từng bài học như sau:
* Trong bài 29: Cách mạng Hà Lan và cách mạng tư sản Anh (SGK lịch sử lớp 10 - Ban cơ bản)
Sau cuộc chính biến tháng 12/1688, chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập ở Anh khi Quốc hội đưa Vin Hem Ô-Ran-Giơ, rể của Vua Anh và là Quốc trưởng Hà Lan, lên ngôi Trước đó, tình hình chính trị ở Anh trở nên bất ổn sau cái chết của Crôm Oen vào năm 1658, dẫn đến sự thỏa hiệp giữa Quốc hội và các lực lượng phong kiến cũ.
Về sự kiện này, trong cuốn Tư bản, Quyển 1, tập 3, trang 233, Mác viết:
Cuộc cách mạng vinh quang đã đưa Guy-Ôm III, vị vua xứ Ô-Ran-Giơ, lên nắm quyền lãnh đạo, cùng với ông là những giai cấp như thương nhân, địa chủ quý tộc và các nhà tư bản không quý tộc.
Như vậy, trong quá trình dạy, khi nói đến cuộc chính biến tháng 12/1688, giáo viên trích dẫn nhận định trên của Mác sẽ giúp học sinh hiểu rõ:
Sau sự kiện tháng 12/1688, nước Anh không chỉ được thống trị bởi Vua William III mà còn bởi các địa chủ quý tộc và nhà tư bản không quý tộc, dẫn đến sự hình thành chế độ "Quân chủ lập hiến" Trong chế độ này, Vua chỉ giữ vai trò tượng trưng, trong khi quyền lực thực sự tập trung vào Nghị viện Việc trích dẫn nhận định của Mác sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về bản chất của nền quân chủ lập hiến ở Anh sau cuộc chính biến này.
Giáo viên giúp học sinh hiểu rõ bản chất của chế độ quân chủ lập hiến ở Anh, từ đó phân biệt các chế độ chính trị khác nhau Điều này giúp học sinh nhận thức được con đường phát triển của dân tộc mình, từ đó tin vào chủ nghĩa cộng sản và có tinh thần quốc tế vô sản chân chính Học sinh sẽ hình thành lý tưởng cách mạng cao đẹp, qua đó có thái độ và hành động đúng đắn trong cuộc sống hiện tại.
Lãnh đạo cách mạng tư sản Anh là sự kết hợp giữa quí tộc mới và giai cấp tư sản, dẫn đến việc nhiều tàn dư của chế độ phong kiến vẫn tồn tại Cuộc cách mạng này chủ yếu phục vụ quyền lợi của giai cấp tư sản và quí tộc mới, trong khi nhân dân không được hưởng lợi mà còn tiếp tục bị mất đất đai.
Sách giáo khoa chỉ ra rằng tính chất không triệt để của cách mạng tư sản Anh xuất phát từ việc lãnh đạo cách mạng là sự liên minh giữa quí tộc mới và giai cấp tư sản.
Trong Tuyển tập của Mác và Ăng-ghen, xuất bản tại Matxcơva năm 1948, họ đã nhấn mạnh rằng trong cuộc cách mạng tư sản Anh, giai cấp tư sản đã hợp tác với tầng lớp quý tộc mới để đấu tranh chống lại chế độ quân chủ, quý tộc phong kiến và giáo hội thống trị.
Trong quá trình dạy học về kết quả và tính chất của cuộc cách mạng tư sản Anh, việc giáo viên trích dẫn ý kiến của Mác và Ăngghen sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của sự kiện này trong lịch sử Điều này không chỉ nâng cao nhận thức của học sinh về các khía cạnh kinh tế, xã hội mà còn giúp họ nhìn nhận được những ảnh hưởng sâu rộng của cuộc cách mạng đối với sự phát triển của chủ nghĩa tư bản.
Giai cấp lãnh đạo cuộc cách mạng tư sản Anh bao gồm liên minh giữa quí tộc mới và giai cấp tư sản, không chỉ giải thích tính chất không triệt để của cuộc cách mạng mà còn làm nổi bật vai trò quan trọng của hai giai cấp này trong việc đảm bảo thắng lợi cho cách mạng Sự kết hợp này là yếu tố quyết định, cho thấy rằng nếu thiếu liên minh giữa quí tộc mới và giai cấp tư sản, cuộc cách mạng sẽ khó lòng đạt được thành công.
Về mặt thái độ, việc giúp học sinh nhận thức đúng đắn về vai trò của giai cấp lãnh đạo trong cuộc cách mạng là rất quan trọng Điều này sẽ hình thành niềm tin vững chắc vào đường lối lãnh đạo của Đảng, góp phần củng cố nhận thức và trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với sự phát triển của đất nước.
Giáo án minh họa: Phụ lục 1
* Trong bài 30: Chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc
Mĩ (SGK lịch sử lớp 10 - Ban cơ bản)
Về Tuyên ngôn độc lập
Vào ngày 4/7/1776, Đại hội đã thông qua bản Tuyên ngôn độc lập, chỉ trích chế độ áp bức thuộc địa của thực dân Anh Sự kiện này đánh dấu việc 13 thuộc địa chính thức tách khỏi chính quốc, thiết lập một quốc gia độc lập mang tên Hợp chúng quốc Mĩ.
Trong Tuyên ngôn độc lập đọc tại quảng trường Ba Đình vào ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc lại những lời bất hủ trong Tuyên ngôn độc lập của Hoa Kỳ, khẳng định giá trị của tự do và độc lập.
Mọi người đều sinh ra với quyền bình đẳng, được tạo hóa ban cho những quyền không ai có thể xâm phạm Trong số những quyền này, quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc là những quyền cơ bản nhất.
Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh rằng, trong bản Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của Mỹ có một câu nói bất hủ, khẳng định rằng tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng Mỗi dân tộc đều có quyền sống, quyền hưởng hạnh phúc và quyền tự do.
Việc trích dẫn câu nói này của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào bài giảng, sẽ giúp học sinh:
Bản Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của Mỹ không chỉ khẳng định quyền tự do và dân chủ tư sản mà còn lần đầu tiên công nhận nhân quyền và quyền công dân trước toàn nhân loại Văn kiện này được xem như một thách thức đối với chế độ quân chủ chuyên chế đang thống trị châu Âu, nhấn mạnh rằng chỉ có nhân dân mới có quyền thiết lập và hủy bỏ chính quyền khi nó đi ngược lại lợi ích của quần chúng Tuyên ngôn mang tính chất dân chủ tự do, phản ánh tinh thần của thời đại.
+ Học sinh nhận thức được các quyền của con người và quyền công dân - Đó là quyền tự nhiên và tuyệt đối của con người.
Kết quả đạt được
Trước những thách thức trong việc giảng dạy môn lịch sử tại trường THPT, tôi, một giáo viên trẻ, luôn tìm cách nâng cao hiệu quả giảng dạy Trong năm học 2017 - 2018, khi được giao nhiệm vụ dạy lịch sử khối 10 - Ban cơ bản, tôi đã thực hiện thí điểm một phương pháp dạy học mới nhằm cải thiện chất lượng học tập của học sinh.
Việc áp dụng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh trong giảng dạy lịch sử về các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại giúp học sinh hiểu rõ bản chất của các sự kiện và hiện tượng lịch sử Điều này không chỉ giúp các em có những đánh giá đúng đắn mà còn hình thành thế giới quan tiến bộ Để đánh giá hiệu quả của việc áp dụng những quan điểm này, cần có những phương pháp kiểm tra phù hợp.
Trong quá trình giảng dạy lịch sử về "Các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại" tại lớp 10A6 và 10A9, tôi nhận thấy sự khác biệt rõ rệt trong cách tiếp cận Ở lớp 10A9, khi không sử dụng ý kiến của Mác, Ăngghen, Lênin, và Hồ Chí Minh, học sinh chỉ nhớ kiến thức một cách máy móc và thường xuyên quên, dẫn đến việc đánh giá sai bản chất sự việc Ngược lại, tại lớp 10A6, việc trích dẫn và thảo luận các quan điểm của các nhà tư tưởng này giúp học sinh có cái nhìn sâu sắc hơn, từ đó nắm vững kiến thức và vận dụng đúng đắn vào thực tiễn Kết quả là đa số học sinh hiểu bài và hình thành được thế giới quan tiến bộ, đánh giá đúng bản chất các sự kiện lịch sử.
Sau khi hoàn thành phần "Các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại", tôi đã tổ chức một bài kiểm tra cho học sinh nhằm đánh giá hiệu quả việc áp dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh Kết quả kiểm tra cho thấy sự hiểu biết và khả năng vận dụng của học sinh trong việc phân tích các cuộc cách mạng này.
Lớp Số học sinh Điểm
Dựa trên các số liệu đã được trình bày, có thể thấy sự khác biệt rõ rệt giữa lớp đối chứng và lớp thực nghiệm trong việc áp dụng quan điểm chủ nghĩa Mác, cho thấy hiệu quả rõ ràng của phương pháp này.
- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh
Tôi rất hài lòng với thành công trong việc đổi mới phương pháp dạy học và sẽ tiếp tục nỗ lực học hỏi, khám phá để cải thiện chất lượng giảng dạy môn lịch sử.
