CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HOẠT ĐỘNG XÚC TIẾN ĐẦU TƯ
Khái niệm chung về đầu tư
1.1.1 Khái niệm về đầu tư Đầu tư nói chung là sự sự hy sinh (bỏ ra) các nguồn lực ở thời điểm hiện tại để tiến hành các hoạt động nào đó nhằm thu về các kết quả nhất định trong tương lai lớn hơn các nguồn lực đã bỏ ra để đạt được các kết quả đó (Nguồn: Đại Học Kinh Tế Quốc Dân, 2018)
Nguồn lực có thể bao gồm tiền, tài nguyên thiên nhiên, sức lao động và trí tuệ Kết quả trong tương lai từ việc sử dụng những nguồn lực này có thể là sự gia tăng tài sản tài chính, tài sản vật chất như nhà máy và đường xá, tài sản trí tuệ bao gồm trình độ văn hóa, chuyên môn và khoa học kỹ thuật, cùng với nguồn nhân lực đủ điều kiện để làm việc năng suất trong nền sản xuất xã hội.
Những kết quả đạt được từ sự hy sinh nguồn lực như tài sản vật chất, tài sản trí tuệ và nguồn nhân lực có vai trò quan trọng đối với cả nhà đầu tư và toàn bộ nền kinh tế Những thành tựu này không chỉ mang lại lợi ích cho nhà đầu tư mà còn góp phần nâng cao tài sản vật chất tiềm lực của xã hội, như việc xây dựng một nhà máy, làm tăng giá trị tài sản vật chất cho cả cộng đồng.
Hoạt động của nhà máy không chỉ mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư mà còn đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của nền kinh tế, tạo ra việc làm và nâng cao trình độ nghề nghiệp cho người lao động Điều này không chỉ có lợi cho cá nhân mà còn cung cấp nguồn lực kỹ thuật cho nền kinh tế, giúp tiếp nhận công nghệ hiện đại và nâng cao trình độ công nghệ sản xuất quốc gia Đối với các cá nhân và đơn vị đầu tư, sự tồn tại và phát triển của hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ phụ thuộc vào đầu tư, yếu tố quyết định cho sự phát triển của nền sản xuất xã hội và tăng trưởng kinh tế.
Có nhiều hình thức đầu tư và xuất phát từ nhiều nguồn vốn khác nhau, một trong số hình thức đầu tư quan trọng là ĐTTTNN
1.1.2 Định nghĩa đầu tư nước ngoài
Theo quan điểm của Hoa Kỳ, đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) được định nghĩa là bất kỳ dòng vốn nào do công dân hoặc công ty của quốc gia đầu tư sở hữu đa phần, thu được từ việc cho vay hoặc sử dụng để mua cổ phần của doanh nghiệp nước ngoài.
Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) được định nghĩa là khoản đầu tư mà qua đó một tổ chức trong một nền kinh tế (nhà đầu tư trực tiếp) thu được lợi ích lâu dài từ một doanh nghiệp hoạt động tại nền kinh tế khác Mục tiêu của nhà đầu tư trực tiếp là gia tăng ảnh hưởng trong việc quản lý doanh nghiệp tại quốc gia khác đó.
Tổ chức Thương mại Thế giới đưa ra định nghĩa như sau về ĐTTTNN:
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) xảy ra khi một nhà đầu tư từ một quốc gia (quốc gia chủ đầu tư) sở hữu tài sản tại một quốc gia khác (quốc gia thu hút đầu tư) và có quyền quản lý tài sản đó Khía cạnh quản lý là yếu tố phân biệt ĐTTTNN với các công cụ tài chính khác Thông thường, cả nhà đầu tư và tài sản mà họ quản lý ở nước ngoài đều là các cơ sở kinh doanh, trong đó nhà đầu tư thường được gọi là "công ty mẹ" và tài sản được gọi là "công ty con" hoặc "chi nhánh công ty".
Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) được định nghĩa là một doanh nghiệp có vốn ĐTTTNN khi nhà đầu tư trực tiếp sở hữu tối thiểu 10% cổ phần phổ thông hoặc 15% quyền biểu quyết Trong khi đó, Tổ chức Tiền tệ Thế giới (IMF) định nghĩa ĐTTTNN là số vốn đầu tư nhằm thu được lợi ích lâu dài từ một doanh nghiệp hoạt động tại nền kinh tế khác với nền kinh tế của nhà đầu tư, đồng thời nhấn mạnh rằng nhà đầu tư còn mong muốn có ảnh hưởng trong việc quản lý doanh nghiệp đó.
DN và mở rộng thị trường”
Theo khái niệm của Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam năm 1987:
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là hoạt động mà các tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài đưa vốn vào Việt Nam, bao gồm tiền tệ và các tài sản khác, với sự chấp thuận của Chính phủ Việt Nam.
7 tác kinh doanh trên cơ sở hợp đồng hoặc thành lập xí nghiệp Liên doanh hoặc DN 100% vốn nước ngoài theo quy định của luật này”
Theo quan điểm về ĐTTTNN của Việt Nam theo quy định tại khoản 1 điều
Luật Đầu tư nước ngoài sửa đổi bổ sung năm 2000 định nghĩa Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là việc nhà đầu tư nước ngoài đưa vốn bằng tiền hoặc tài sản vào Việt Nam để thực hiện các hoạt động đầu tư theo quy định của pháp luật.
Theo giáo trình Kinh tế Đầu tư của trường Đại học Kinh tế Quốc dân do PGS
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là nguồn vốn từ các doanh nghiệp và cá nhân nước ngoài, được đầu tư vào các quốc gia khác Các nhà đầu tư này không chỉ cung cấp vốn mà còn trực tiếp quản lý và tham gia vào quá trình sử dụng và thu hồi số vốn đã đầu tư.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là hình thức đầu tư dài hạn của cá nhân hoặc công ty từ một quốc gia vào quốc gia khác thông qua việc thiết lập cơ sở sản xuất và kinh doanh Các cá nhân hoặc công ty nước ngoài sẽ nắm quyền quản lý các cơ sở này.
1.1.3 Bản chất của đầu tư trực tiếp nước ngoài ĐTNN bao gồm ĐTNN trực tiếp và đầu tư gián tiếp (FDI) Trong đó, ĐTTTNN quan trọng hơn nhiều, dù cho đầu tư gián tiếp có xu hướng tăng lên, ĐTTTNN tăng lên nhanh chóng trong những năm qua với đặc điểm tập trung co cụm về địa dư, ngành, và hãng Hầu hết việc ĐTTTNN diễn ra ở Đông Á (Malaysia, Thái Lan, Singapore, Hong Kong, Trung Quốc) và Châu Mĩ Latinh (Brazil, Mexico), trong lĩnh vực thiết bị vận tải, hoá chất, máy móc và điện tử Một số lượng ít các hãng lớn từ các nước công nghiệp chiếm một phần lớn ĐTNN Mô hình đầu tư cũng thiên lệch về địa lý; các hãng của Mỹ đầu tư mạnh vào châu Mỹ Latinh, các hãng của Nhật Bản đầu tư vào châu Á, còn các hãng của Anh lại tập trung vào các nước thuộc khối Thịnh vượng chung
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) ngày càng trở nên quan trọng nhờ vào những đóng góp lớn của nguồn vốn này trong phát triển kinh tế, cung cấp vốn, công nghệ và kỹ năng quản lý hiện đại cho các nước chủ nhà Sự hấp dẫn của ĐTTTNN phụ thuộc vào nhiều yếu tố của cả nước chủ nhà và nước đầu tư Đối với nước chủ nhà, các yếu tố như nguồn tài nguyên thiên nhiên, ví dụ như khoáng sản (như dầu mỏ ở Indonesia), và giá lao động rẻ (như ở Trung Quốc, Malaysia) đóng vai trò quan trọng, đặc biệt khi có chính sách ưu đãi về thuế nhập khẩu.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) mang lại cơ hội lớn cho các nhà đầu tư, với nhiều chính phủ áp dụng các biện pháp khuyến khích như miễn giảm thuế, khấu hao nhanh và xây dựng đặc khu kinh tế để thu hút vốn Tuy nhiên, dòng vốn ĐTTTNN thường hấp dẫn hơn ở những quốc gia có môi trường kinh tế vĩ mô và chính trị ổn định Chính sách bảo hộ và chống cạnh tranh của các nước chủ nhà cũng có thể khiến nhà đầu tư quyết định đặt cơ sở sản xuất tại đây Sự dịch chuyển của dòng vốn này còn phụ thuộc vào các yếu tố từ các quốc gia đầu tư, khi các công ty tìm cách ngăn chặn đối thủ cạnh tranh Một số quốc gia cho phép nhà đầu tư nhập khẩu miễn thuế các sản phẩm chế tạo tại chi nhánh nước ngoài, đồng thời việc phân tán rủi ro qua nhiều địa điểm đầu tư cũng là động cơ quan trọng cho các nhà đầu tư.
Khái niệm và vai trò của hoạt động xúc tiến đầu tư
1.2.1 Khái niệm xúc tiến đầu tư
Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) không tự nhiên đến với bất kỳ quốc gia nào Trong bối cảnh các quốc gia đang thực hiện tự do hóa đầu tư, các công ty đa quốc gia chỉ bị thu hút bởi những nơi có điều kiện đầu tư thuận lợi nhất Do đó, sự cạnh tranh giữa các quốc gia để thu hút nguồn vốn FDI ngày càng trở nên gay gắt, đặc biệt khi xu hướng đầu tư quốc tế có khả năng suy giảm trong những năm tới.
Thay vì áp đặt quy tắc và luật lệ cho các nhà đầu tư, nhiều quốc gia hiện nay đang tìm kiếm giải pháp xúc tiến để thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) Giải pháp này tập trung vào khái niệm và kỹ thuật xúc tiến đầu tư, đồng thời phát triển các chiến lược phù hợp với yêu cầu và điều kiện đầu tư Sự gia tăng vai trò của vốn FDI đã làm cho hoạt động xúc tiến đầu tư trở nên sôi nổi, không chỉ ở các nước phát triển mà còn ở các quốc gia đang phát triển.
Hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) ngày càng phức tạp, không chỉ đơn thuần là mở cửa thị trường nội địa cho các nhà đầu tư nước ngoài Hiện tại, khái niệm XTĐT chưa có định nghĩa nhất quán trên thế giới, nhưng theo nghĩa hẹp, nó được hiểu là một loạt các biện pháp nhằm thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) thông qua một chiến lược marketing hỗn hợp, bao gồm chiến lược sản phẩm, chiến lược giá cả và chiến lược xúc tiến.
Chiến lược sản phẩm đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) tại mỗi quốc gia, vì mỗi nơi đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng Để phát triển các chiến lược marketing hiệu quả, các quốc gia cần hiểu rõ lợi thế và điểm yếu của mình so với các đối thủ cạnh tranh Việc này giúp họ điều chỉnh chiến lược phù hợp với từng thời điểm và điều kiện cụ thể của thị trường.
- Chiến lược giá cả: Giá cả ở đây chính là giá cả xây dựng và hoạt động của
NĐT ở nước tiếp nhận, bao gồm giá sử dụng cơ sở hạ tầng, chi phí cố định, thuế ưu đãi, thuế bảo hộ…
Chiến lược xúc tiến bao gồm các hoạt động nhằm quảng bá thông tin và xây dựng hình ảnh của quốc gia, đồng thời cung cấp dịch vụ đầu tư cho các nhà đầu tư tiềm năng.
1.2.2 Vai trò của xúc tiến đầu tư
XTĐT đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn các nhà đầu tư tìm hiểu và lựa chọn địa điểm đầu tư Hoạt động này cung cấp thông tin cần thiết về ý định đầu tư, giúp nhà đầu tư có cái nhìn tổng quan về quốc gia, từ đó đưa ra quyết định nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Sau khi xây dựng hình ảnh, bước tiếp theo của hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) là thu hút các nhà đầu tư tiềm năng XTĐT đã chuyển hóa các yếu tố thuận lợi của môi trường đầu tư thông qua những cơ chế hiệu quả, nhằm khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài Đồng thời, hoạt động này cung cấp thông tin kịp thời và chính xác, giúp nhà đầu tư nhanh chóng tính toán sổ sách, mức độ sinh lợi và rủi ro, từ đó đưa ra quyết định đầu tư chính xác.
Các dịch vụ đầu tư cung cấp thông tin thị trường nội địa, tư vấn về nhân công và thủ tục đăng ký, cấp phép, giúp tháo gỡ khó khăn trong quá trình thực hiện dự án, từ đó giúp chủ đầu tư hoạt động hiệu quả hơn Chính vì vậy, XTĐT đã trở thành yếu tố then chốt trong việc thu hút vốn ĐTTTNN, và sự cạnh tranh giữa các quốc gia trong lĩnh vực này cũng chính là cạnh tranh trong việc thu hút vốn đầu tư.
Nội dung của hoạt động xúc tiến đầu tư
Hoạt động xuất khẩu định hướng được quy định tại Quyết định số 03/2014/QĐ-TTg ngày 14/01/2014 của Thủ tướng Chính phủ, liên quan đến Quy chế quản lý nhà nước đối với hoạt động này.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư có trách nhiệm nghiên cứu và đánh giá tiềm năng, thị trường, xu hướng và đối tác đầu tư thông qua việc thu thập thông tin, tổng hợp báo cáo và tổ chức các đoàn khảo sát trong và ngoài nước Đồng thời, Bộ phối hợp với Bộ Ngoại giao và các tổ chức liên quan để cập nhật thông tin về nhu cầu đầu tư, từ đó làm cơ sở cho việc xây dựng chương trình xúc tiến đầu tư Các Bộ và UBND cấp tỉnh cũng cần thực hiện nghiên cứu, đánh giá trong phạm vi quản lý của mình để đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả trong thu hút đầu tư.
Xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ cho hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) là một nhiệm vụ quan trọng, bao gồm việc thu thập và hệ thống hóa các thông tin về môi trường đầu tư, pháp luật, chính sách, thủ tục đầu tư, cũng như tiềm năng, cơ hội và đối tác đầu tư Cơ sở dữ liệu này cần được cập nhật thường xuyên để đảm bảo hiệu quả trong hoạt động XTĐT Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu chung, trong khi các Bộ và UBND cấp tỉnh cũng cần phát triển cơ sở dữ liệu trong phạm vi quản lý của mình Ngân sách cho việc xây dựng cơ sở dữ liệu sẽ được lấy từ nguồn ngân sách hàng năm cho chương trình XTĐT của Bộ và UBND cấp tỉnh.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ chủ trì cùng các Bộ và UBND cấp tỉnh để xây dựng danh mục dự án quốc gia kêu gọi đầu tư, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành theo từng thời kỳ Bộ sẽ hướng dẫn nội dung và tiêu chí xây dựng danh mục, cũng như chi tiết các dự án trong danh mục, nhằm đảm bảo áp dụng thống nhất trên toàn quốc Các Bộ và UBND cấp tỉnh sẽ căn cứ vào hướng dẫn này để phối hợp thực hiện.
Kế hoạch và Đầu tư có trách nhiệm xây dựng và công bố danh mục dự án kêu gọi đầu tư theo từng thời kỳ, đồng thời thường xuyên cập nhật trên trang thông tin điện tử Nội dung cần đăng tải bao gồm: (a) danh mục dự án kêu gọi đầu tư cùng chi tiết từng dự án; (b) tình hình thực hiện danh mục dự án; và (c) các thông tin liên quan đến điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung danh mục dự án kêu gọi đầu tư.
- Xây dựng các ấn phẩm, tài liệu phục vụ cho hoạt động XTĐT:
Các ấn phẩm và tài liệu phục vụ cho hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) bao gồm sách hướng dẫn, tờ rơi, danh mục dự án kêu gọi đầu tư, tài liệu nghiên cứu tổng hợp và chuyên đề, cũng như các bài báo, tạp chí và chương trình truyền thông Những tài liệu này cần cập nhật thông tin về môi trường đầu tư, pháp luật, chính sách và tiềm năng đầu tư Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ chủ trì xây dựng các ấn phẩm chung cho hoạt động XTĐT quốc gia, trong khi các Bộ và UBND cấp tỉnh sẽ phát triển tài liệu riêng cho phạm vi quản lý của mình.
Các hoạt động tuyên truyền và quảng bá về môi trường đầu tư bao gồm việc tổ chức hoặc tham gia các hội nghị, hội thảo, hội chợ, diễn đàn và tọa đàm cả trong nước và quốc tế Điều này cũng bao gồm việc gặp gỡ, tiếp xúc với các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và nhà đầu tư để giới thiệu tiềm năng và cơ hội đầu tư.
Để thúc đẩy đầu tư, cần tổ chức 18 gia đoàn công tác theo từng chuyên đề hoặc đối tác cụ thể, đồng thời thực hiện các chương trình tuyên truyền và quảng bá trên các phương tiện thông tin đại chúng cả trong nước và quốc tế Điều này bao gồm việc đặt hàng các cơ quan truyền thông trong nước và quốc tế viết bài, làm phóng sự trên báo chí, truyền thanh, truyền hình, cũng như trên các trang thông tin điện tử Bên cạnh đó, việc sản xuất phim quảng bá môi trường đầu tư tại Việt Nam theo hợp đồng trọn gói và các hình thức tuyên truyền khác cũng sẽ được triển khai.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì và phối hợp với các Bộ, UBND cấp tỉnh để tổ chức các hoạt động tuyên truyền, quảng bá liên ngành và liên vùng Bộ có trách nhiệm kêu gọi đầu tư cho các dự án quốc gia, đồng thời hỗ trợ các Bộ và UBND cấp tỉnh trong các hoạt động quảng bá trong nước và quốc tế Các Bộ và UBND cấp tỉnh cũng cần chủ động phối hợp tổ chức các hoạt động tuyên truyền, quảng bá cho các dự án thuộc phạm vi quản lý của mình và tham gia vào các sự kiện do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức khi có yêu cầu.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã hoàn thành các hoạt động tuyên truyền, quảng bá và sẽ hỗ trợ các Bộ, UBND cấp tỉnh trong việc thực hiện các hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) ở nước ngoài Tùy thuộc vào địa bàn, đối tác và quy mô của hoạt động, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ cung cấp nội dung và tổ chức các hoạt động XTĐT, đồng thời tham gia để giới thiệu định hướng và chính sách đầu tư chung của Việt Nam.
Đào tạo và tập huấn nhằm tăng cường năng lực về xúc tiến đầu tư (XTĐT) là cần thiết trong bối cảnh kinh tế quốc tế và tình hình kinh tế - xã hội hiện nay Việc cập nhật quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, cùng với thông tin về đầu tư và pháp luật liên quan, đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng chiến lược phát triển Ngoài ra, nghiên cứu và đánh giá tiềm năng, thị trường, xu hướng đầu tư cũng như các kỹ năng cần thiết cho XTĐT sẽ giúp nâng cao hiệu quả công tác này Các nội dung khác theo yêu cầu cũng cần được tích cực triển khai để đáp ứng nhu cầu thực tiễn trong lĩnh vực đầu tư.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các Bộ và UBND cấp tỉnh để tổ chức đào tạo, tập huấn nhằm nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác xúc tiến đầu tư trên toàn quốc Các Bộ và UBND cấp tỉnh sẽ triển khai các chương trình đào tạo này để đảm bảo hiệu quả trong công tác xúc tiến đầu tư.
19 huấn, tăng cường năng lực về XTĐT cho các cán bộ làm công tác XTĐT thuộc phạm vi quản lý của mình
Chúng tôi hỗ trợ các tổ chức, doanh nghiệp và nhà đầu tư tìm hiểu về pháp luật, chính sách và thủ tục đầu tư Đồng thời, chúng tôi cung cấp thông tin về tiềm năng, thị trường, đối tác và cơ hội đầu tư Ngoài ra, chúng tôi còn hỗ trợ triển khai dự án sau khi được cấp giấy chứng nhận đầu tư.
Các Bộ và UBND cấp tỉnh có trách nhiệm hỗ trợ doanh nghiệp và nhà đầu tư trong quá trình chuẩn bị và triển khai dự án đầu tư Hỗ trợ này bao gồm cung cấp thông tin về tình hình kinh tế - xã hội, đầu tư, quy hoạch phát triển, pháp luật và chính sách liên quan Ngoài ra, họ cũng hướng dẫn thủ tục đầu tư, giúp doanh nghiệp và nhà đầu tư giải quyết khó khăn trong triển khai dự án Đối với các dự án lớn và phức tạp, cần thành lập tổ công tác để hỗ trợ nghiên cứu, lập hồ sơ, triển khai thủ tục và cấp giấy chứng nhận đầu tư.
- Thực hiện các hoạt động hợp tác trong nước và quốc tế về XTĐT
Theo quy định của pháp luật về xúc tiến đầu tư (XTĐT), Nhà nước khuyến khích hợp tác trong và ngoài nước để nâng cao hiệu quả và chất lượng hoạt động XTĐT Điều này bao gồm việc phối hợp giữa các hoạt động XTĐT với xúc tiến thương mại và du lịch, cũng như hợp tác giữa các Bộ, UBND cấp tỉnh và các cơ quan, tổ chức, hiệp hội, doanh nghiệp và nhà đầu tư Bộ Kế hoạch và Đầu tư có trách nhiệm chủ trì đàm phán và triển khai các chương trình hợp tác quốc tế liên quan đến đầu tư và XTĐT, đồng thời hỗ trợ các Bộ và UBND cấp tỉnh trong các hoạt động hợp tác này Các Bộ và UBND cấp tỉnh cần chủ động thực hiện hợp tác về XTĐT để nâng cao hiệu quả và chất lượng hoạt động.
Các yếu tố ảnh hướng đến hoạt động xúc tiến đầu tư
1.4.1 Các yếu tố bên trong
1.4.1.1 Cơ chế chính sách và sự phân quyền của Chính phủ đối với các cơ quan xúc tiến
Theo Điều 67 của Luật Đầu tư năm 2014, Nhà nước có trách nhiệm tổ chức và thực hiện hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) Nhiệm vụ và quyền hạn của cơ quan quản lý nhà nước về XTĐT được quy định rõ ràng trong luật.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý thống nhất hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) của Chính phủ Bộ này chủ trì và phối hợp với các Bộ, ngành cũng như Ủy ban nhân dân cấp tỉnh để xây dựng định hướng, chương trình và kế hoạch XTĐT Ngoài ra, Bộ còn hướng dẫn các Bộ, ngành và UBND cấp tỉnh trong việc xây dựng chương trình XTĐT hàng năm, tổng hợp và thực hiện Chương trình XTĐT quốc gia, cũng như hướng dẫn chế độ thông tin và báo cáo về hoạt động XTĐT.
Bộ Ngoại giao và Bộ Nội vụ đã trình Thủ tướng Chính phủ quyết định về việc thành lập và quản lý đại diện Việt Nam tại bộ phận XTĐT ở nước ngoài, tổ chức đào tạo và tập huấn liên quan đến công tác XTĐT, đồng thời định kỳ báo cáo Thủ tướng về tình hình và định hướng hoạt động XTĐT.
Bộ Tài chính có trách nhiệm chủ trì và phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư để hướng dẫn định mức sử dụng kinh phí từ ngân sách nhà nước, cũng như quy chế quản lý tài chính cho hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) Bộ cũng cần phối hợp với các bộ, ngành và UBND cấp tỉnh để xây dựng kế hoạch kinh phí XTĐT cho Chương trình XTĐT quốc gia và các chương trình liên quan Thêm vào đó, Bộ Tài chính sẽ làm việc với Bộ Ngoại giao và Bộ Kế hoạch và Đầu tư để đảm bảo ngân sách nhà nước cho các hoạt động XTĐT của bộ phận XTĐT ở nước ngoài.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các Bộ, ngành và UBND cấp tỉnh đang nỗ lực giải quyết các khó khăn và vướng mắc liên quan đến việc bố trí và sử dụng kinh phí từ ngân sách nhà nước cho hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT).
Bộ Ngoại giao phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các Bộ, ngành và UBND cấp tỉnh để thực hiện chương trình và hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT), đồng thời kết hợp hoạt động XTĐT với công tác đối ngoại Bộ cũng hỗ trợ và tham gia vào các hoạt động XTĐT tại nước ngoài đã được phê duyệt, theo thông báo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trong trường hợp phát sinh hoạt động XTĐT mới, Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài sẽ chịu trách nhiệm thực hiện.
Trước khi thực hiện, cần thông báo và thống nhất với Bộ Kế hoạch và Đầu tư Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài phải được hướng dẫn trong việc quản lý hoạt động của bộ phận xúc tiến đầu tư Bộ Kế hoạch và Đầu tư, phối hợp với Bộ Nội vụ, sẽ trình Thủ tướng Chính phủ quyết định về việc thành lập và biên chế bộ phận xúc tiến đầu tư ở nước ngoài Dựa trên đề nghị của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, sẽ có quyết định bổ nhiệm chức vụ ngoại giao và cử cán bộ làm việc tại bộ phận này Ngoài ra, cần đảm bảo cơ sở vật chất, phương tiện đi lại, điều kiện làm việc và kinh phí hoạt động phù hợp cho bộ phận xúc tiến đầu tư ở nước ngoài.
Các Bộ, ngành và UBND cấp tỉnh có trách nhiệm chủ trì và phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các Bộ, ngành liên quan để xây dựng chương trình và kế hoạch xúc tiến đầu tư hàng năm và dài hạn Họ cũng cần đề xuất các hoạt động đưa vào Chương trình Xúc tiến Đầu tư quốc gia, thực hiện các hoạt động xúc tiến đầu tư theo thẩm quyền và phối hợp với các Bộ, ngành cũng như UBND cấp tỉnh trong công tác này.
Nội dung quản lý nhà nước về hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) bao gồm việc xây dựng và thực hiện định hướng XTĐT hàng năm, hướng dẫn xây dựng và thực hiện chương trình XTĐT, điều phối các hoạt động XTĐT, theo dõi và đánh giá hiệu quả hoạt động XTĐT, cũng như phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức và cá nhân Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan đầu mối tại trung ương, trong khi Sở Kế hoạch và Đầu tư làm đầu mối tại địa phương để giúp UBND cấp tỉnh quản lý nhà nước về XTĐT Các Bộ và UBND cấp tỉnh có thể thành lập bộ phận XTĐT trong cơ cấu tổ chức của mình và phối hợp tổ chức các hoạt động XTĐT không thuộc chương trình do tổ chức, doanh nghiệp hoặc nhà đầu tư thực hiện, miễn là đáp ứng các nguyên tắc và yêu cầu quy định.
Hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) được phân cấp qua nhiều bộ ngành và lĩnh vực khác nhau, trong đó cơ quan XTĐT của một tỉnh chỉ là một mắt xích nhỏ trong chuỗi các cơ quan tham gia thực thi hoạt động này Do đó, hiệu quả của cơ quan XTĐT phụ thuộc vào sự phân cấp và phối hợp giữa các đơn vị liên quan.
22 quyền lực được trao, ý chí của lãnh đạo cấp tỉnh và sự phối hợp giữa các cơ quan có liên quan
1.4.1.2 Chiến lược phát triển của cơ quan xúc tiến đầu tư
Chiến lược là khái niệm quan trọng trong kinh doanh, nhưng chưa được áp dụng hiệu quả trong hoạt động xúc tiến đầu tư Nó đóng vai trò then chốt trong việc vận hành và duy trì sự tồn tại của tổ chức Một chiến lược đúng đắn không chỉ xác định hướng đi phù hợp mà còn làm kim chỉ nam cho tất cả các hoạt động khác của tổ chức.
Nhiều địa phương tại Việt Nam vẫn hiểu một cách đơn giản rằng xúc tiến đầu tư (XTĐT) chỉ là tổng hợp các hoạt động nhằm thu hút đầu tư Do đó, kế hoạch XTĐT thường chỉ tập trung vào quảng bá hình ảnh và thông tin về môi trường đầu tư Hiệu quả của XTĐT chủ yếu được đánh giá qua việc thu hút vốn đầu tư mới, cho thấy các cơ quan XTĐT đang thiếu một chiến lược rõ ràng, dẫn đến hoạt động không đạt được hiệu quả như mong đợi.
1.4.1.3 Về kinh phí hoạt động xúc tiến đầu tư
Kinh phí cho các hoạt động của chương trình Xây dựng nông thôn mới (XTĐT) quốc gia hàng năm được phân bổ trong kế hoạch ngân sách hàng năm Các Bộ, ngành và UBND cấp tỉnh cũng sẽ nhận kinh phí XTĐT trong kế hoạch ngân sách hàng năm của họ.
Bộ, ngành và UBND cấp tỉnh chỉ được cấp kinh phí xúc tiến đầu tư từ ngân sách Nhà nước cho các hoạt động đã được phê duyệt trong Chương trình xúc tiến đầu tư Tuy nhiên, việc tuân thủ quy trình thanh quyết toán của Kho bạc Nhà nước gặp nhiều khó khăn, dẫn đến một số khoản mục chi khó khăn hoặc không phù hợp với thực tế do hạn mức chi Điều này không chỉ tốn nhiều thời gian cho công việc hành chính mà còn ảnh hưởng đến chất lượng các hoạt động xúc tiến đầu tư.
1.4.1.4 Trình độ của đội ngũ thực hiện công tác xúc tiến đầu tư
Trong bối cảnh hiện đại, khi nền kinh tế chuyển sang dựa vào tri thức và toàn cầu hóa, nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao, ngày càng đóng vai trò quyết định Đối với hầu hết các ngành dịch vụ, bao gồm các cơ quan làm công tác xúc tiến đầu tư, con người chính là động lực quan trọng nhất cho sự phát triển bền vững.
Các chỉ tiêu đánh giá hoạt động xúc tiến đầu tư
1.5.1 Số lượng và tổng vốn đăng ký, vốn thực hiện của các dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
Hàng năm, các địa phương tổng kết tình hình thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTNN) và đề ra mục tiêu cho năm sau, với các chỉ số như số lượng dự án, vốn đầu tư phân theo lĩnh vực và quốc gia Tuy nhiên, phương pháp này gây khó khăn trong việc đánh giá thành tựu thu hút vốn ĐTTNN, khi mà các dự án nhỏ, công nghệ thấp được đánh giá như những dự án có giá trị cao Điều này dẫn đến việc chính quyền chỉ chú trọng vào số lượng dự án mà không quan tâm đến giá trị thực sự và tính cần thiết của chúng cho địa phương, từ đó làm giảm giá trị của các dự án có tiềm năng phát triển kinh tế thực sự.
Chính quyền đang tập trung vào việc thu hút các dự án đầu tư lớn, điều này không chỉ thể hiện qua số vốn đầu tư mà còn qua số vốn thực hiện Việc này nhằm phát triển ngành công nghiệp và tạo điều kiện cho các dự án trong lĩnh vực sản xuất tiêu dùng, đặc biệt trong giai đoạn mở cửa thị trường.
Sau hơn 30 năm, khi bước vào kỷ nguyên 4.0, mục tiêu phát triển kinh tế đã chuyển hướng sang công nghệ cao và thân thiện với môi trường Do đó, việc đánh giá một dự án chỉ dựa vào số vốn đầu tư không còn phù hợp Những dự án sử dụng ít lao động và vốn đầu tư không lớn vẫn có thể mang lại giá trị lâu dài cho địa phương.
1.5.2 Tác động lan tỏa năng suất của dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài
Trong thập kỷ qua, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã tăng mạnh, mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế Việt Nam Một trong những tác động quan trọng nhất là sự lan tỏa năng suất, đặc biệt là năng suất lao động Năng suất lao động không chỉ là chỉ số đánh giá năng lực cạnh tranh của quốc gia mà còn quyết định sự tăng trưởng về cả số lượng và chất lượng của nền kinh tế Việt Nam.
Cơ cấu kinh tế đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng công nghiệp hóa, với tỷ trọng dịch vụ và công nghiệp ngày càng gia tăng trong GDP Đối với các quốc gia đang phát triển, tác động lan tỏa của Đầu tư Trực tiếp Nước Ngoài (ĐTTTNN) thường được hiểu là ảnh hưởng tích cực của ĐTTTNN đến năng suất lao động trong nước, qua đó kỳ vọng sẽ thúc đẩy sự cải thiện năng suất của khu vực doanh nghiệp nội địa.
Trên toàn cầu, tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) thường được phân loại thành bốn nhóm chính: tác động từ mối liên kết giữa doanh nghiệp ĐTTTNN và doanh nghiệp trong nước thông qua liên kết xuôi và ngược, tác động từ việc phổ biến và chuyển giao công nghệ, tác động từ việc nâng cao năng lực cạnh tranh, và tác động từ việc cải thiện trình độ lao động nhờ vào việc đào tạo và học hỏi từ các doanh nghiệp có vốn ĐTTTNN Những tác động này có thể mang tính tích cực hoặc tiêu cực, trong đó tác động lan tỏa tích cực từ dự án ĐTTTNN, đặc biệt là thông qua chuyển giao công nghệ, được các quốc gia nhận đầu tư, như Việt Nam, rất mong đợi.
Hầu hết các quốc gia đang phát triển đều xây dựng chính sách nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ từ khu vực có vốn đầu tư nước ngoài sang khu vực trong nước Mục tiêu của các chính sách này là nâng cao năng lực công nghệ, cải thiện khả năng cạnh tranh và cuối cùng là tăng năng suất lao động của doanh nghiệp nội địa.
Hình 1 1: Cơ chế lan tỏa năng suất của có vốn ĐTTTNN
(Nguồn: Nguyễn Thị Tuệ Anh, 2018)
Hình 1.1 mô tả cơ chế lan tỏa của ĐTTTNN, bao gồm các cơ chế dễ nhận biết như bắt chước học hỏi, di chuyển lao động, cạnh tranh và chuyển giao công nghệ từ doanh nghiệp có vốn ĐTTTNN Ngoài những tác động tích cực, cần lưu ý đến tác động lan tỏa không gian của dòng vốn ĐTTTNN, ảnh hưởng đến chính sách thu hút đầu tư Tác động này chủ yếu liên quan đến việc hình thành các cụm ngành, thể hiện sự liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp có vốn ĐTTTNN và doanh nghiệp trong nước, bao gồm cả liên kết xuôi và liên kết ngược.
Liên kết sản xuất giúp doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), từ đó nhận được chuyển giao công nghệ và kỹ năng Điều này mang lại tác động lan tỏa tích cực về năng suất nhờ dòng vốn FDI, bên cạnh việc tiếp cận công nghệ và máy móc thiết bị hiện đại.
Giao công nghệ và liên kết sản xuất là những phương pháp quan trọng giúp doanh nghiệp trong nước tối ưu hóa năng suất một cách bền vững Việc áp dụng những chiến lược này sẽ tạo ra tác động lan tỏa tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các DN.
1.5.3 Giá trị công nghệ của dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
Luật Chuyển giao công nghệ năm 2006 định nghĩa chuyển giao công nghệ là việc chuyển nhượng quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng một phần hoặc toàn bộ công nghệ từ bên chuyển giao sang bên nhận Quá trình này có thể diễn ra tại Việt Nam, từ nước ngoài vào Việt Nam hoặc ngược lại, từ Việt Nam ra nước ngoài.
Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển giao công nghệ, thông qua việc đưa công nghệ sẵn có từ bên ngoài vào và nghiên cứu, ứng dụng, cải tiến công nghệ cho phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam Các doanh nghiệp có vốn FDI tạo ra mối liên kết chặt chẽ với các cơ sở nghiên cứu và ứng dụng công nghệ trong nước, từ đó thúc đẩy sự phát triển công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Doanh nghiệp trong nước có cơ hội nghiên cứu và phát triển bằng cách học thiết kế, chế tạo và tiếp thu công nghệ nguồn, sau đó cải tiến để phù hợp với điều kiện thực tế, biến chúng thành công nghệ riêng của mình.
Chuyển giao công nghệ chủ yếu diễn ra từ các công ty đa quốc gia (TNCs), là nguồn lực quan trọng mà các nước đang phát triển chú trọng thu hút thông qua nhiều ưu đãi cho đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) Các công ty này thường đầu tư vào việc thiết lập các trung tâm nghiên cứu và phát triển tại quốc gia tiếp nhận, với mục tiêu cải biến công nghệ để phù hợp hơn với điều kiện sử dụng địa phương.
Hiện nay, nhiều dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) tại Việt Nam, đặc biệt là Hà Nội, vẫn sử dụng công nghệ lạc hậu, tiêu tốn tài nguyên thiên nhiên và tận dụng lao động giá rẻ Trong những năm gần đây, chiến lược thu hút ĐTTTNN của Việt Nam đã chuyển từ chất lượng sang số lượng, tập trung vào các dự án công nghệ cao và thân thiện với môi trường Việc ưu tiên thu hút các dự án công nghệ cao không chỉ mang lại giá trị kinh tế lớn hơn mà còn tạo ra nhiều lợi ích xã hội so với các dự án có vốn đầu tư lớn nhưng sử dụng công nghệ cũ.
Một số kinh nghiệm thực hiện hoạt động xúc tiến đầu tư nước ngoài thành công trong nước và quốc tế
1.6.1 Ban Xúc tiến và Hỗ trợ Đầu tư Đà Nẵng (IPA Đà Nẵng)
Ban Xúc tiến và Hỗ trợ Đầu tư Đà Nẵng (IPA Đà Nẵng) là cơ quan thuộc UBND thành phố Đà Nẵng, có nhiệm vụ tư vấn và quản lý các hoạt động xúc tiến đầu tư trong và ngoài nước tại Đà Nẵng IPA Đà Nẵng hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư trong việc thành lập và triển khai dự án đầu tư tại thành phố.
Nhiệm vụ của IPA Đà Nẵng bao gồm:
Chúng tôi cung cấp thông tin chi tiết về pháp luật, chính sách và thủ tục đầu tư tại Đà Nẵng, giúp các tổ chức, doanh nghiệp và nhà đầu tư nắm bắt tiềm năng phát triển kinh tế - xã hội, thị trường, đối tác và cơ hội đầu tư trong khu vực.
- Tư vấn cho NĐT về pháp luật, tài chính và những nội dung khác liên quan đến đầu tư;
Để thực hiện dự án đầu tư, cần xác định đầu mối liên lạc với các sở, ban, ngành liên quan về vấn đề đất đai và cơ sở vật chất cần thiết.
Chúng tôi hỗ trợ nhà đầu tư thực hiện các thủ tục đầu tư cần thiết trước, trong và sau khi dự án được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và đăng ký kinh doanh theo quy định.
- Tiếp nhận, tổng hợp và trình cơ quan có thẩm quyền giải quyết các đề xuất, kiến nghị của NĐT;
Tổ chức các hoạt động quảng bá về môi trường và cơ hội đầu tư tại Đà Nẵng, bao gồm hội nghị, hội thảo, diễn đàn xúc tiến đầu tư, hội chợ và triển lãm, nhằm kết nối doanh nghiệp và tạo cơ hội hợp tác.
- Tổ chức đào tạo, tập huấn về pháp luật và các kỹ năng liên quan đến đầu tư và kinh doanh;
- Cung cấp các hỗ trợ theo yêu cầu của NĐT để thành lập và triển khai dự án đầu tư
Trong những năm qua, IPA Đà Nẵng đã đóng vai trò quan trọng trong việc xúc tiến đầu tư tại thành phố, là cầu nối giữa các nhà đầu tư trong và ngoài nước Cơ quan này đã tổ chức nhiều hội nghị và hội thảo nhằm quảng bá môi trường đầu tư của Đà Nẵng, đồng thời hỗ trợ nhà đầu tư trong việc thực hiện các thủ tục đầu tư IPA Đà Nẵng cũng tiếp nhận và tổng hợp các khó khăn của nhà đầu tư để báo cáo UBND Thành phố Ngoài ra, IPA Đà Nẵng đã ký kết nhiều biên bản ghi nhớ hợp tác với các tổ chức trong và ngoài nước, như với Công ty Nemo Partners TMS (Hàn Quốc) vào tháng 3/2019 và Công ty Cổ phần Công nghệ Viễn thông Sài Gòn (SAIGONTEL) vào tháng 1/2020, nhằm thúc đẩy hoạt động xúc tiến đầu tư và tổ chức các sự kiện kết nối doanh nghiệp.
1.6.2 Ban Xúc tiến và Hỗ trợ Đầu tư Quảng Ninh (IPA Quảng Ninh)
Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư tỉnh Quảng Ninh là cơ quan công lập thuộc UBND tỉnh Quảng Ninh, hoạt động dưới sự chỉ đạo và điều hành trực tiếp của Chủ tịch UBND tỉnh.
Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư tỉnh Quảng Ninh bao gồm Trưởng Ban, các Phó Trưởng Ban cùng với các phòng chuyên môn như Văn phòng, Phòng Xúc tiến Đầu tư, Phòng Hỗ trợ Đầu tư, Phòng Tư vấn Đầu tư, và Phòng Quản lý Cung Quy hoạch, Hội chợ và Triển lãm tỉnh.
IPA Quảng Ninh đã xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về xúc tiến đầu tư (XTĐT) và hoàn thiện Bộ nhận diện thương hiệu XTĐT Quảng Ninh Hàng năm, Ban tham mưu cho UBND tỉnh về danh mục dự án kêu gọi đầu tư và cẩm nang XTĐT, bao gồm các tài liệu như tờ rơi, tờ gấp và đĩa DVD, nhằm cung cấp định hướng cho nhà đầu tư Ngoài ra, Ban còn hỗ trợ UBND tỉnh ban hành chương trình XTĐT hàng năm, làm cơ sở cho các sở, ngành và địa phương xây dựng kế hoạch triển khai.
IPA Quảng Ninh hỗ trợ các Sở, ngành và địa phương trong việc quảng bá và xúc tiến đầu tư (XTĐT) thông qua việc đa dạng hóa các hình thức tiếp cận nhà đầu tư (NĐT) Cơ quan này chủ động tìm hiểu và gửi thư mời đến những NĐT uy tín trong nước và quốc tế, đồng thời chăm sóc các NĐT chiến lược để tạo động lực thu hút thêm NĐT khác IPA Quảng Ninh duy trì mối quan hệ chặt chẽ với các tổ chức, hiệp hội XTĐT, ngân hàng và đại sứ quán ở nước ngoài Các hoạt động XTĐT với Nhật Bản được thực hiện thông qua chương trình hợp tác với Jetro Hà Nội và Hội đồng cố vấn Quảng Ninh - Nhật Bản, cùng với việc duy trì Văn phòng hỗ trợ doanh nghiệp Nhật Bản tại Quảng Ninh Đặc biệt, IPA Quảng Ninh chú trọng truyền thông qua website và fanpage để tiếp nhận phản ánh từ các doanh nghiệp và NĐT.
Hoạt động xúc tiến đầu tư tại UPA Quảng Ninh được tổ chức theo ba giai đoạn liên tiếp: trước, trong và sau quá trình đầu tư IPA Quảng Ninh tập trung vào việc quảng bá môi trường đầu tư, hình ảnh và chính sách thu hút đầu tư của tỉnh, đồng thời tìm kiếm nhà đầu tư phù hợp và hỗ trợ họ trong quyết định đầu tư Sau khi quyết định, IPA tiếp tục hỗ trợ nhà đầu tư hoàn thiện thủ tục triển khai dự án và cung cấp dịch vụ chăm sóc sau đầu tư cùng với việc vận động chính sách Doanh nghiệp có nhu cầu đầu tư tại Quảng Ninh sẽ nhận được tư vấn và hỗ trợ đa dạng, bao gồm thông tin qua danh mục dự án kêu gọi đầu tư và bản tin xúc tiến đầu tư, cùng với đường dây nóng để giải đáp thắc mắc nhanh chóng Ngoài ra, Cổng thông tin điện tử xúc tiến đầu tư được xây dựng bằng bốn ngôn ngữ: Việt, Anh, Nhật, Hàn nhằm nâng cao tính công khai và minh bạch thông tin Doanh nghiệp cũng được hỗ trợ về thủ tục hành chính với nguyên tắc hướng dẫn một lần duy nhất để đảm bảo thời gian xử lý nhanh chóng.
Mỗi thứ năm hàng tuần, Phó Chủ tịch UBND tỉnh - Trưởng ban IPA sẽ làm việc với các Sở, ngành để thẩm định hồ sơ và trả lời trực tiếp, nhằm rút ngắn thời gian giải quyết và tạo thuận lợi cho nhà đầu tư (NĐT) IPA Quảng Ninh có điểm khác biệt so với các IPA khác trong cả nước khi là đầu mối giải quyết một số thủ tục hành chính cho NĐT, bao gồm thủ tục chấp thuận địa điểm nghiên cứu lập quy hoạch và quyết định chủ trương đầu tư Trong khi các IPA tỉnh thành khác chỉ tư vấn và cung cấp thông tin, trách nhiệm giải quyết thủ tục hành chính thuộc về các Sở/ngành liên quan NĐT nộp hồ sơ tại Bộ phận Hành chính công về đầu tư - Ban Xúc tiến và Hỗ trợ đầu tư, và IPA Quảng Ninh sẽ chủ trì, phối hợp với các Sở, ngành và địa phương để thẩm định, tổng hợp và đề xuất báo cáo UBND tỉnh xem xét, quyết định.
1.6.3 Ủy ban Đầu tư Thái Lan (Board of Investment - BOI) Ủy ban đầu tư Thái Lan (Board of Investment - BOI), được thành lập năm
Năm 1966, theo Đạo luật Xúc tiến Công nghiệp, nhiệm vụ chính là thúc đẩy đầu tư thông qua việc cung cấp các ưu đãi thuế và không thuế, hỗ trợ các nhà đầu tư Thái Lan trong việc đầu tư ra nước ngoài.
Trong hơn 50 năm qua, BOI đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đầu tư kinh doanh tại Thái Lan, cả trong nước lẫn quốc tế Mục tiêu chính của cơ quan này là nâng cao khả năng cạnh tranh của Thái Lan, đồng thời giúp đất nước tránh rơi vào bẫy thu nhập trung bình BOI cam kết mang lại sự tăng trưởng kinh tế bền vững và cân bằng cho quốc gia, góp phần vào sự phát triển lâu dài của nền kinh tế Thái Lan.
Chính sách khuyến mãi đầu tư của Thái Lan:
Khuyến khích đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia thông qua việc thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và đổi mới công nghệ Điều này sẽ tạo ra giá trị trong các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ, đồng thời đảm bảo sự cạnh tranh công bằng và giảm thiểu chênh lệch giàu nghèo trong xã hội.
Giới thiệu tổng quan về Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội
Ngày 13/01/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 38/QĐ-TTg, thành lập Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội (HPA) nhằm tổ chức lại bốn đơn vị, bao gồm Trung tâm Xúc tiến đầu tư thuộc Sở.
Kế hoạch và Đầu tư, Trung tâm Xúc tiến thương mại thuộc Sở Công Thương, Trung tâm Thông tin và Xúc tiến du lịch Hà Nội trực thuộc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cùng với Trung tâm Thông tin và Xúc tiến đầu tư thuộc Ban Quản lý các khu công nghiệp và chế xuất Hà Nội, đều đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế và du lịch tại Hà Nội.
Trung tâm Xúc tiến đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội là đơn vị trực thuộc UBND thành phố Hà Nội, hoạt động với tư cách pháp nhân và tự đảm bảo một phần chi phí Trung tâm có con dấu riêng và được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước cũng như ngân hàng Ngày 23/1/2017, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 441/QĐ-UBND, quy định việc sáp nhập Trung tâm Xúc tiến Thương mại nông nghiệp và Trung tâm Dịch vụ đối ngoại vào HPA, đồng thời tổ chức lại HPA với các chức năng và nhiệm vụ được xác định rõ ràng.
HPA là một đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND thành phố Hà Nội, có tư cách pháp nhân và con dấu riêng Đơn vị này được phép mở tài khoản tại Kho bạc nhà nước và ngân hàng để thực hiện các hoạt động theo quy định của pháp luật.
Đề xuất và tổ chức thực hiện các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế, thương mại, du lịch, nông nghiệp và dịch vụ đối ngoại của Thành phố Tổng hợp kiến nghị và phối hợp với các cơ quan liên quan để đề xuất UBND Thành phố ban hành chính sách thu hút đầu tư trong các lĩnh vực này Thực hiện công tác hỗ trợ tư vấn và cung cấp dịch vụ cho doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước nhằm tìm kiếm cơ hội đầu tư, sản xuất, kinh doanh tại Hà Nội và các tỉnh, thành phố khác ở Việt Nam và quốc tế.
Xây dựng và thực hiện kế hoạch chương trình xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch, nông nghiệp và dịch vụ đối ngoại của Thành phố, đồng thời thực hiện các nhiệm vụ khác liên quan đến các lĩnh vực này theo chỉ đạo của UBND Thành phố.
UBND các quận, huyện, thị xã cần phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành liên quan, cùng với các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất và khu công nghệ cao, cũng như các hiệp hội để đảm bảo sự phát triển đồng bộ và hiệu quả.
DN và các hội ngành hàng tổng hợp các chương trình hàng năm, kế hoạch 5 năm và dài hạn về xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch, nông nghiệp và dịch vụ đối ngoại Từ đó, DN đề xuất và kiến nghị với các cơ quan quản lý nhà nước và UBND Thành phố để kịp thời ban hành các cơ chế, chính sách và chương trình hỗ trợ nhằm khuyến khích xuất khẩu, thu hút đầu tư, thương mại, du lịch, nông nghiệp và dịch vụ đối ngoại vào Thành phố cũng như hỗ trợ DN Thành phố mở rộng ra nước ngoài và các địa phương khác.
Triển khai các giải pháp và thực hiện chương trình xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch, nông nghiệp và dịch vụ đối ngoại theo kế hoạch của UBND Thành phố Tổ chức hợp tác với các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, cùng các hiệp hội doanh nghiệp và hội ngành hàng Thu thập ý kiến từ cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước, kiến nghị UBND Thành phố ban hành chính sách phù hợp để cải thiện môi trường kinh doanh và đầu tư; đồng thời tổ chức hội nghị giữa lãnh đạo Thành phố, cơ quan chức năng và doanh nghiệp nhằm giải quyết các khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp.
Chúng tôi chuyên thu thập, cung cấp và trao đổi thông tin về thị trường, xu hướng phát triển, đối tác đầu tư, chính sách và cơ hội đầu tư Ngoài ra, chúng tôi cũng nghiên cứu thông tin kinh tế để giúp khách hàng nắm bắt các cơ hội đầu tư hiệu quả.
Nghiên cứu và phân tích thị trường, thu thập thông tin trong và ngoài nước, xây dựng cơ sở dữ liệu ngành hàng và dự báo thị trường hàng hóa nhằm tư vấn cho UBND Thành phố và hỗ trợ các doanh nghiệp trong lĩnh vực đầu tư, thương mại, du lịch, nông nghiệp và dịch vụ đối ngoại.
Xây dựng mô hình trình diễn nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao nhằm tạo ra chuỗi giá trị cho sản phẩm nông nghiệp thông qua liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ.
Tổ chức có nhiệm vụ thu thập, cung cấp và trao đổi thông tin liên quan đến đầu tư, thương mại, du lịch, nông nghiệp và dịch vụ đối ngoại Các hoạt động này nhằm phục vụ hộ nông dân, nhà nhập khẩu, xuất khẩu, nhà đầu tư và khách du lịch thông qua nhiều hình thức khác nhau.
Chúng tôi tổ chức các khóa huấn luyện và đào tạo nhằm nâng cao năng lực xuất khẩu, cải thiện khả năng cạnh tranh cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, phù hợp với chỉ đạo của Thành phố và nhu cầu thị trường Đồng thời, chúng tôi cũng hỗ trợ nhà đầu tư bằng cách cung cấp thông tin chi tiết về dự án và hướng dẫn triển khai dự án sau khi được cấp phép đầu tư.
Xây dựng và đề xuất danh mục các dự án, sản phẩm hấp dẫn để thu hút đầu tư; chủ trì việc lựa chọn nhà đầu tư cho các dự án do UBND Thành phố giao chuẩn bị kêu gọi đầu tư; báo cáo tình hình thực hiện theo quy định Đồng thời, xây dựng các ấn phẩm và tài liệu hỗ trợ cho hoạt động xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch, nông nghiệp và dịch vụ đối ngoại theo quy định.
Thực trạng hoạt động xúc tiến đầu tư của Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội thực hiện trong giai đoạn từ 2017 -
2019 để thu hút đầu tư nước ngoài của thành phố Hà nội
Trong giai đoạn 2017 - 2019, HPA đã thực hiện các hoạt động XTĐT chính như sau:
HPA đã thực hiện các hoạt động XTĐT như sau:
- Tổ chức một số hội nghị, hội thảo chuyên đề XTĐT:
Trong chuyến tham gia Đoàn công tác xúc tiến đầu tư tại Nhật Bản của Thủ tướng Chính phủ, thành phố đã tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư, ký kết Bản ghi nhớ với Tập đoàn NIDEC về dự án đầu tư nhà máy sản xuất mô tơ công nghệ cao tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội) trị giá 500 triệu USD Đồng thời, thành phố cũng đã hợp tác với Tập đoàn AEON, một trong những tập đoàn bán lẻ hàng đầu Nhật Bản, với các nội dung chính như phát triển hệ thống thương mại tại Hà Nội và xuất khẩu sản phẩm nông sản cùng các sản phẩm thương mại của Việt Nam.
Hà Nội vào chuỗi siêu thị và cửa hàng bán lẻ của tập đoàn trên toàn nước Nhật
Đến năm 2020, mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 500 triệu USD, đồng thời tổ chức tuần hàng Việt Nam và Hà Nội tại Nhật Bản vào tháng 4 hàng năm trong 20 năm tới Bên cạnh đó, tọa đàm Xúc tiến Đầu tư phát triển nông nghiệp công nghệ cao tại Hà Nội sẽ quy tụ khoảng 160 đại biểu, nhằm phổ biến các chính sách mới khuyến khích ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp và thủ tục công nhận liên quan.
DN côngnghệ cao; Giới thiệu những tiến bộ khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực trông trọtvà thực trạng ứng dụng tại Hà Nội
Tọa đàm hợp tác xúc tiến đầu tư và du lịch giữa Hà Nội và Nhật Bản quy tụ khoảng 250 đại biểu, nhằm giới thiệu môi trường đầu tư của thành phố và kết nối các doanh nghiệp trong lĩnh vực đầu tư và du lịch.
Hội nghị phổ biến thuế và thủ tục hải quan trong khu công nghiệp thu hút khoảng 350 đại biểu, nhằm giới thiệu và hướng dẫn các quy trình liên quan đến thuế và hải quan cho doanh nghiệp.
DN đang hoạt động trong khu công nghiệp tại thành phố Hà Nội
+ Tổ chức Tọa đàm “Gặp Gỡ Hà Nội - Hiệp hội DN Anh quốc tại Việt Nam (BBGV) với quy mô khoảng 100 địa biểu DN
Tọa đàm “Gặp gỡ Canada” quy tụ khoảng 200 đại biểu nhằm thúc đẩy quan hệ hợp tác đa lĩnh vực, đặc biệt trong kinh tế, thương mại và đầu tư Sự kiện này cung cấp thông tin cho các địa phương Việt Nam về tình hình, triển vọng, cũng như cơ hội và thách thức trong hợp tác thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và Canada Điều này càng trở nên quan trọng trong bối cảnh Việt Nam là nước chủ nhà của Năm APEC 2017 và Canada là một nền kinh tế lớn, đóng vai trò quan trọng trong APEC.
- Trao giấy chứng nhận đầu tư dự án Trung tâm thương mại AEON tại Hà Đông trị giá 192 triệu USD;
Ký kết Bản ghi nhớ giữa Tập đoàn Sumitomo và Công ty cổ phần Tập đoàn BRG về dự án phát triển đô thị thông minh hiện đại tại Bắc Thăng Long, với tổng giá trị lên tới 4,138 tỷ USD.
- Chứng kiến Bản ghi nhớ giữa Tập đoàn TH với đối tác Nhật Bản phát triển Bệnh viện quốc tế tại Đông Anh trị giá 200 triệu USD
- Tham dự các sự kiện lớn của APEC 2017 tổ chức tại Đà Nẵng trong tháng 11/2017
- Gặp gỡ, trao đổi một số DN nước ngoài có nhu cầu đầu tư, tìm hiểu thị trường Hà Nội
- Thiết kế, sản xuất các ấn phẩm phục vụ công tác XTĐT
HPA đã thực hiện các hoạt động XTĐT như sau:
- Tổ chức một số hội nghị, hội thảo chuyên đề XTĐT:
Hội nghị hợp tác đầu tư, du lịch và lễ hội ẩm thực giữa Hà Nội và Nhật Bản diễn ra vào tháng 3/2018 tại khách sạn Melia, thu hút 300 đại biểu Tại sự kiện, đã có lễ ký kết và trao nhận 10 biên bản ghi nhớ trong các lĩnh vực y tế, nông nghiệp, giáo dục, du lịch, sản xuất, logistics và chuyển giao công nghệ.
Hội nghị tổng kết 30 năm thu hút đầu tư nước ngoài, do Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, đã giới thiệu và quảng bá môi trường đầu tư Việt Nam Sự kiện quy mô quốc gia này thu hút hơn 3.500 đại biểu, trong đó có Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, người đã chủ trì và có bài phát biểu quan trọng chỉ đạo Hội nghị.
Tọa đàm "Thành phố bền vững và thông minh" đã được tổ chức với sự tham gia của phái đoàn Pháp, do Đại sứ quán Pháp dẫn đầu Sự kiện quy tụ các đại diện từ Bộ chuyển đổi sinh thái và đoàn kết (MTES), Cơ quan môi trường và quản lý năng lượng (ADEME), Cơ quan phát triển Pháp (AFD), cùng các bộ phận thuộc đại sứ quán như Business France và bộ phận kinh tế Ngoài ra, nhiều tập đoàn lớn của Pháp như Apave, Bureau Veritas, Legrand, Schneider Electric, Saint Gobain và Vinci Construction cũng có mặt tại tọa đàm.
Hội nghị Xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp đã được tổ chức trong khuôn khổ Lễ khai mạc kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Israel, thu hút khoảng 300 đại biểu tham gia.
Vào tháng 6 năm 2018, UBND Thành phố Hà Nội đã phối hợp với cơ quan xúc tiến thương mại và đầu tư Pháp cùng Vùng Ile-de-France tổ chức hội thảo “Hà Nội - Phát triển bền vững” tại Paris, thu hút khoảng 100 đại biểu tham gia Hội thảo bao gồm ba phiên thảo luận chính tập trung vào các vấn đề quan trọng như chất lượng không khí đô thị, xây dựng và kiến trúc xanh, cũng như quy hoạch đô thị.
49 thị Qua đó, tổ chức kêu gọi các dự án quan trọng như: Chợ đầu mối Rungis, Pháp; dự án xử lí rác thải, pin năng lượng mặt trời…
Tính đến tháng 6/2019, trong danh mục các dự án kêu gọi đầu tư được xây dựng tại Hội nghị xúc tiến năm 2018, có khoảng 107 dự án thuộc các lĩnh vực như cụm công nghiệp, xử lý nước thải, khu tập thể, khách sạn và nông nghiệp Trong số đó, 18 dự án đã hoàn thành và đi vào khai thác, 35 dự án đang trong quá trình xây dựng, 68 dự án đang chuẩn bị đầu tư, và 21 dự án chưa triển khai do gặp khó khăn hoặc bị tạm dừng.
- Gặp gỡ, trao đổi một số DN nước ngoài có nhu cầu đầu tư, tìm hiểu thị trường Hà Nội
HPA đã thực hiện các hoạt động XTĐT như sau:
Hà Nội đã phối hợp với các Bộ, Ngành và Trung ương để tổ chức cuộc họp Thượng đỉnh cấp cao Mỹ - Triều Tiên, bao gồm các hoạt động quảng bá về môi trường, chính sách, tiềm năng và cơ hội đầu tư tại Hà Nội Sự kiện thu hút gần 3.000 nhà báo và diễn giả quốc tế tham dự, tạo cơ hội lớn để giới thiệu hình ảnh của Hà Nội đến với nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Hội nghị trao đổi hợp tác trong lĩnh vực xúc tiến đầu tư và du lịch giữa thành phố Hà Nội và Nhật Bản đã diễn ra tại khách sạn Melia, thu hút khoảng 250 đại biểu Sự kiện đặc biệt có sự tham gia của các doanh nghiệp Nhật Bản, cũng như các doanh nghiệp Nhật Bản đang hoạt động tại Hà Nội, nhằm thúc đẩy mối quan hệ hợp tác và phát triển du lịch giữa hai bên.
Tại Hội nghị, Thành phố kêu gọi đầu tư vào các lĩnh vực như công nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp công nghệ cao, phát triển nguồn nhân lực, du lịch, dịch vụ y tế chất lượng cao và thương mại Đồng thời, diễn ra Lễ ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác giữa các doanh nghiệp Nhật Bản và doanh nghiệp Hà Nội trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, tạo cơ sở cho việc triển khai các hoạt động hợp tác cụ thể, đảm bảo hiệu quả và mở ra nhiều cơ hội mới cho cả hai bên.
Đánh giá kết quả hoạt động xúc tiến đầu tư tại Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội từ năm 2016 đến năm 2019 để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của thành phố Hà Nội
tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội từ năm 2016 đến năm 2019 để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của thành phố Hà Nội
2.3.1 Số lượng dự án và tổng số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thu hút được
Sau khi mở rộng, Hà Nội đã thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) với sự tăng trưởng vượt trội cả về số lượng lẫn chất lượng, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao, trở thành động lực quan trọng cho sự phát triển kinh tế Thủ đô Tổng vốn đầu tư đăng ký của Hà Nội trong giai đoạn 1989-2005 chỉ đạt 10,95 tỷ USD, nhưng từ 2006 đến 2015, con số này đã tăng lên 16,28 tỷ USD Đặc biệt, trong ba năm từ 2016 đến 2018, tổng vốn đầu tư đăng ký đạt 14,05 tỷ USD.
Hình 2 2: Tình hình thu hút FDI các năm 2016 – 2019
(Nguồn: Báo cáo tình hình thu hút FDI của Sở Kế hoạch và Đầu tư qua các năm 2016 - 2019)
Năm 2019, thành phố Hà Nội thu hút 8,669 tỷ USD (tăng 15,5% so với năm
Năm 2018, Việt Nam đã vượt kế hoạch đầu tư năm 2019 với 73,3%, cụ thể là cấp mới 919 dự án với tổng vốn đầu tư đăng ký 1.606 triệu USD Ngoài ra, có 191 dự án tăng vốn với tổng vốn đăng ký tăng 773 triệu USD, trong khi 15 dự án giảm vốn với tổng vốn giảm 163,7 triệu USD Đặc biệt, đã chấp thuận góp vốn mua cổ phần của 1.495 nhà đầu tư nước ngoài vào doanh nghiệp Việt Nam, với tổng vốn đăng ký đạt 6.454 triệu USD, bao gồm cả doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài dưới 51% vốn điều lệ.
Several significant projects involving new capital contributions and increased investment during the period include Beerco's investment of $3.85 billion in Vietnam Beverage Company and SK Investment Vina II Pte Ltd.'s acquisition of shares in Vingroup Corporation, amounting to $750 million.
Hana Bank đã đầu tư 54 triệu USD vào BIDV, trong khi tổng vốn góp của BIDV đạt 880 triệu USD Dự án trường đua ngựa Sóc Sơn có tổng vốn đầu tư 420 triệu USD, và dự án trung tâm nghiên cứu R&D được đầu tư 210 triệu USD Ngoài ra, Công ty TNHH Điện tử Meiko cũng đã tăng vốn thêm 200 triệu USD.
Đến hết năm 2019, Hà Nội có tổng cộng 5.300 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) với tổng vốn đầu tư đăng ký còn hiệu lực đạt 42,5 tỷ USD, trong đó vốn đăng ký từ các dự án đầu tư trực tiếp đạt 34,2 tỷ USD và vốn thông qua hình thức góp vốn mua cổ phần là 8,3 tỷ USD Vốn thực hiện đạt 26,4 tỷ USD, chiếm 62,1% tổng vốn đầu tư đăng ký còn hiệu lực, với 53,8% đến từ các dự án đầu tư trực tiếp Đặc biệt, các dự án 100% vốn nước ngoài chiếm tỷ lệ lớn, lên tới 80%, trong khi phần còn lại là liên doanh và hợp đồng hợp tác kinh doanh.
Trong lĩnh vực thu hút đầu tư tại Hà Nội, bất động sản dẫn đầu với 31% tổng số dự án FDI, tiếp theo là ngành công nghiệp chế biến chế tạo chiếm 28%, lĩnh vực thông tin truyền thông chiếm 8,7%, và các lĩnh vực khác chiếm 32,3%.
Hình 2 3: Các dự án FDI phân theo lĩnh vực thu hút đầu tư
(Nguồn: Báo cáo tình hình thu hút FDI của Sở Kế hoạch và Đầu tư năm
Nhật Bản hiện dẫn đầu về quy mô vốn đầu tư tại Việt Nam với 10,9 tỷ USD, theo sau là Singapore với khoảng 8,2 tỷ USD và Hàn Quốc đứng thứ ba với 6,3 tỷ USD Trung bình, vốn đăng ký cho mỗi dự án đạt 7,6 triệu USD.
2.3.2 Tác động lan tỏa kinh tế của các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài
Các dự án FDI đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế tích cực Trong giai đoạn 2011-2015, cơ cấu kinh tế của Hà Nội chủ yếu dựa vào ngành dịch vụ với tỷ trọng 64,8%, tiếp theo là thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm chiếm 11,8%, công nghiệp - xây dựng 21,2%, và nông nghiệp chỉ 2,2% Tuy nhiên, trong các năm tiếp theo, cơ cấu ngành đã có sự thay đổi đáng kể.
Manufacturing and processing industry Information and communication Other
Công nghiệp chế biến chế tạo
Thông tin truyền thông Lĩnh vực khác
Trong năm 2019, ngành dịch vụ đóng góp 63,76% vào cơ cấu kinh tế, cho thấy sự dịch chuyển theo hướng hiện đại Thuế sản phẩm trừ trợ cấp chiếm 11,31%, trong khi công nghiệp - xây dựng chiếm 23,13% và nông nghiệp chỉ chiếm 1,8%.
Trong giai đoạn 2011 - 2015, GRDP bình quân đầu người đạt 126 triệu VNĐ, sau đó tăng lên 110,1 triệu VNĐ vào năm 2017 và đạt 127,6 triệu VNĐ vào năm 2019 Những con số này cho thấy sự phát triển tích cực của nền kinh tế, nhờ vào sự đóng góp quan trọng của các nhà đầu tư nước ngoài.
Bảng 2 1: Một số chỉ tiêu kinh tế xã hội 5 năm 2016 - 2020 của thành phố Hà Nội
TT Chỉ tiêu Đơn vị tính
- Hoạt động ngành dịch vụ % 6,63 6,76 6,68 6,89 6,80 6,82
- Thuế SP trừ trợ cấp
2 Cơ cấu ngành kinh tế % 100 100 100 100 100 100
- Hoạt động ngành dịch vụ % 64,8 64,60 64,31 64,04 63,76 63,47
- Thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm % 11,8 11,29 11,44 11,40 11,31 11,20
3 GRDP bình quân/người/năm
Báo cáo Kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2019 và xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2020 của UBND thành phố Hà Nội đã chỉ ra những thành tựu nổi bật trong năm 2019 Đồng thời, báo cáo cũng đề ra các mục tiêu và định hướng phát triển cho năm 2020, nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và nâng cao chất lượng đời sống người dân Những chỉ tiêu cụ thể được xác định để đảm bảo sự phát triển đồng bộ và toàn diện cho thành phố.
Khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đóng góp quan trọng cho nền kinh tế Thủ đô, tạo ra hàng trăm nghìn việc làm và chiếm 17% GDP cùng 30% kim ngạch xuất khẩu Từ năm 2005 đến 2012, tỷ lệ đóng góp vào tổng thu ngân sách thành phố tăng từ 10% lên 13% trong giai đoạn 2011 - 2015 Năm 2019, thu ngân sách từ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt 1.247 triệu USD, tăng 3,5% so với năm 2018, chiếm 13,7% tổng thu ngân sách của thành phố Hiện có khoảng 298.000 lao động làm việc trong các doanh nghiệp và dự án đầu tư nước ngoài, với thu nhập bình quân đạt 11,6 triệu đồng/người/tháng, cao hơn so với thu nhập trung bình trong các khu vực doanh nghiệp khác.
Tỷ trọng dự án FDI trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tại Hà Nội đang tăng mạnh, với nhiều dự án lớn như Samsung, Nokia, LG tích cực giải ngân và mở rộng sản xuất hàng xuất khẩu Các sản phẩm mới và công nghệ cao được phát triển, bao gồm điện thoại di động, hệ thống điện xe ô-tô, linh kiện máy ảnh, phần mềm, ti-vi màn hình phẳng, xe máy và linh kiện kỹ thuật số Nhờ vào các dự án FDI, Hà Nội đã tiếp nhận công nghệ tiên tiến trong nhiều ngành kinh tế quan trọng như viễn thông, điện tử, sản xuất phụ tùng ô-tô, hóa chất, quản lý khách sạn quốc tế, y tế, giáo dục chất lượng cao, sản xuất hàng tiêu dùng và chế biến thực phẩm, từ đó góp phần tăng giá trị sản lượng, năng suất lao động và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của thành phố.
2.3.3 Giá trị công nghệ của dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài
Nhận chuyển giao công nghệ là yếu tố then chốt đối với các nước đang phát triển, giúp tăng cường nội lực quốc gia và rút ngắn khoảng cách với các nước phát triển Đối với mỗi địa phương, việc tìm kiếm đối tác nước ngoài để chuyển giao công nghệ thường là mục tiêu hàng đầu trong chiến lược phát triển.
Theo số liệu năm 2019, lĩnh vực bất động sản tại Hà Nội thu hút 31% dự án FDI, nhưng chủ yếu sử dụng tài nguyên đất mà không áp dụng công nghệ hiện đại, do đó không tạo ra giá trị thặng dư Lĩnh vực công nghiệp chế biến chế tạo đứng thứ hai với 28% dự án, nhưng lại là ngành thâm dụng lao động.
57 động, đòi hỏi kỹ năng thấp, không có nhiều tiềm năng tăng lương thực tế cho lực lượng lao động trong nước
Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác xúc tiến đầu tư tại Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội
2.4.1 Các yếu tố chủ quan
2.4.1.1 Trình độ lãnh đạo của Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại,
Du lịch thành phố Hà Nội đang gặp khó khăn trong việc hiểu rõ hoạt động xúc tiến du lịch (XTĐT) Đội ngũ Ban Giám đốc HPA hiện chỉ tập trung vào việc hoàn thành các chương trình do UBND Thành phố giao và giải ngân ngân sách, mà chưa xây dựng được định hướng hay kế hoạch cụ thể nào để nâng cao hiệu quả của hoạt động XTĐT và vị thế của HPA.
2.4.1.2 Chiến lược phát triển của Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội
Hiện nay, HPA chưa có một chiến lược phát triển cụ thể, chủ yếu hoạt động theo các sự vụ phục vụ công tác đối ngoại của UBND Thành phố Các hoạt động này thường thiếu mục tiêu rõ ràng, chỉ tập trung vào việc quảng bá môi trường đầu tư mà không chú trọng đến việc mở rộng phạm vi công việc và số lượng chủ thể tham gia vào hoạt động xúc tiến đầu tư Điều này đã làm giảm đáng kể vai trò của hoạt động xúc tiến đầu tư Thành công chỉ thực sự đạt được khi địa phương không chỉ thu hút được nhà đầu tư mà còn giữ chân họ ở lại lâu dài.
61 và tiếp tục mở rộng hoạt động đầu tư tại địa phương thì đó mới là thành công thực sự và bền vững
2.4.1.3 Kinh phí thực hiện các hoạt động xúc tiến đầu tư
Hàng năm, HPA nhận kinh phí hoạt động XTĐT từ Ngân sách thành phố và phê duyệt chương trình XTĐT, nhưng thường chỉ được phân bổ vào cuối quý II Điều này gây khó khăn cho HPA trong việc tổ chức các hoạt động trong những tháng đầu năm do chưa có kinh phí để thực hiện.
HPA, là đơn vị Nhà nước, phải tuân thủ quy trình lập kế hoạch và dự toán được phê duyệt bởi cơ quan có thẩm quyền, đồng thời thực hiện thanh quyết toán theo quy định của Kho bạc Nhà nước và pháp luật liên quan Để thuê đơn vị tư vấn tổ chức sự kiện và in ấn phẩm, HPA cần xây dựng kế hoạch dự toán từ năm trước và được phê duyệt Việc lựa chọn đơn vị tư vấn qua đấu thầu rộng rãi không qua sơ tuyển có thể kéo dài khoảng 133 ngày, chưa tính thời gian thương thảo và ký kết hợp đồng, gây khó khăn do thủ tục hành chính kéo dài và phức tạp, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện.
Khi thanh toán HPA, gặp khó khăn do đơn giá dịch vụ thường tăng qua các năm và phụ thuộc vào chất lượng tiến độ công việc Đơn giá có thể bị xem là cao so với mức trung bình và không được phê duyệt dự toán nếu không tính đến yêu cầu công việc Ví dụ, đối với các đoàn công tác xúc tiến ở nước ngoài, chi phí ăn ở và đi lại được quy định tại Thông tư 102/2012/TT-BTC ngày 21/06/2012 của Bộ Tài chính, quy định chế độ công tác phí cho cán bộ, công chức Nhà nước đi công tác ngắn hạn ở nước ngoài do ngân sách Nhà nước đảm bảo kinh phí, với mức tiền thuê phòng nghỉ khoảng 75.
Chi phí cho mỗi người là 85 USD/ngày, kèm theo khoảng 70-80 USD/ngày cho tiền ăn và tiêu vặt, tùy thuộc vào quốc gia Tuy nhiên, mức chi phí này không đủ do nhiều nước phát triển có mức sống cao Hơn nữa, Thông tư ban hành từ năm 2012 đã không còn phù hợp với giá trị đồng tiền hiện tại Các đoàn công tác thường kết hợp tham quan nhiều thành phố trong cùng một quốc gia, dẫn đến phát sinh chi phí di chuyển bằng ô tô, nhưng kho bạc yêu cầu phải thanh toán.
Chi phí di chuyển theo định mức tại Thông tư 102/2012/TT-BTC ngày 21/06/2012 của Bộ Tài chính không phản ánh đúng thực tế, đặc biệt đối với các đoàn công tác xúc tiến đầu tư và thương mại phải di chuyển bằng ô tô do khối lượng hàng trưng bày lớn Điều này gây ra nhiều khó khăn và kéo dài thời gian thanh quyết toán.
2.4.1.4 Nguồn nhân lực thực hiện hoạt động xúc tiến đầu tư
Hiện nay, HPA có 71 viên chức và 12 hợp đồng lao động theo Nghị định số 68/2000/NĐ-CP, với phần lớn cán bộ có trình độ đại học trở lên, trong đó có 22 thạc sỹ và độ tuổi trung bình là 35 Mặc dù cán bộ trẻ có trình độ ngoại ngữ tốt, nhưng thiếu kinh nghiệm trong công tác xúc tiến đầu tư, trong khi cán bộ lớn tuổi lại gặp khó khăn trong giao tiếp do không biết ngoại ngữ Đội ngũ cán bộ hiện tại không có chuyên môn sâu về pháp luật dành cho nhà đầu tư, dẫn đến khả năng tư vấn và phân tích thị trường chưa đáp ứng được yêu cầu.
Hà Nội đang nổi bật với nhiều lợi thế trong việc thu hút vốn đầu tư, bao gồm vị trí địa lý thuận lợi, nguồn nhân lực dồi dào và chính sách ưu đãi hấp dẫn Tuy nhiên, thành phố cũng đối mặt với một số rào cản như cơ sở hạ tầng chưa hoàn thiện và thủ tục hành chính phức tạp Đặc điểm của các nước đối tác đầu tư, như nhu cầu thị trường và tiềm năng phát triển, cần được phân tích kỹ lưỡng để lựa chọn các nước đối tác chiến lược phù hợp, nhằm tối ưu hóa hiệu quả thu hút vốn và phát triển kinh tế bền vững cho Hà Nội.
Hiện tượng chảy máu chất xám đang diễn ra tại HPA khi nhiều cán bộ trẻ có năng lực chuyên môn và trình độ ngoại ngữ rời bỏ công việc để tìm kiếm cơ hội tại các doanh nghiệp bên ngoài Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là mức lương không đáp ứng nhu cầu của người lao động Hiện tại, HPA sử dụng 100% ngân sách để trả lương, nhưng mức lương được tính theo hệ số lương cơ sở và phụ cấp chức vụ còn thấp hơn so với các doanh nghiệp, ví dụ như nhân viên thạc sĩ có dưới 3 năm kinh nghiệm chỉ nhận khoảng 3.900.000 VNĐ, trong khi tại doanh nghiệp có thể nhận từ 7 - 10 triệu đồng Công việc tại HPA đòi hỏi sự đa dạng và phức tạp, thường xuyên cần cập nhật thông tin và tập huấn, dẫn đến tâm lý chán nản cho cán bộ khi cảm thấy công sức bỏ ra không được đền đáp xứng đáng.
63 đồng lương nhận được, nhiều cán bộ đã lựa chọn giải pháp tìm công việc khác có mức lương hấp dẫn để lo cho cuộc sống
2.4.1.5 Cơ sở dữ liệu phục vụ hoạt động xúc tiến đầu tư
Hiện nay tại thành phố Hà Nội vẫn chưa xây dựng được cơ sở dữ liệu chung về XTĐT, liên kết giữa các sở, nghành trong Thành phố
HPA đã cấp ngân sách để xây dựng cơ sở dữ liệu XTĐT trong nhiều năm, nhưng việc thực hiện và giải ngân vẫn gặp khó khăn Hiện tại, HPA chỉ mới bắt đầu xây dựng cơ sở dữ liệu về các doanh nghiệp trong và ngoài nước hoạt động tại Hà Nội, cùng với thông tin về ngành nghề và thị trường Tuy nhiên, các quy trình nội bộ và giấy tờ hoàn thành thủ tục hành chính không được các sở, ngành công khai, gây khó khăn cho HPA trong việc hướng dẫn.
DN thực hiện các thủ tục hành chính
Thiếu thông tin gây ra nhiều bất tiện cho công tác xúc tiến đầu tư của HPA, khi không có thông tin kịp thời hoặc thông tin không đầy đủ để tư vấn thị trường, điều này ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động và hình ảnh của HPA trong mắt nhà đầu tư Hoạt động của HPA trở nên bị động và tốn nhiều thời gian khi phải gửi công văn đến các đơn vị để yêu cầu cung cấp thông tin.
2.4.2 Các yếu tố khách quan
2.4.2.1 Cơ chế chính sách và sự phân quyền của cơ quan xúc tiến
HPA được thành lập với vai trò là cơ quan đầu mối về XTĐT của thành phố
Hà Nội hiện nay không chỉ có HPA là đầu mối cho toàn bộ hoạt động xúc tiến đầu tư, mà công tác này còn được phân chia giữa nhiều cơ quan Nhà nước khác nhau.
Kế hoạch và Đầu tư đóng vai trò quan trọng trong việc xúc tiến và hỗ trợ đầu tư tại Hà Nội, là cơ quan cấp giấy phép đầu tư và đăng ký kinh doanh Cơ quan này nắm giữ thông tin về các dự án đầu tư nước ngoài và doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố, đồng thời tổng hợp chương trình xúc tiến đầu tư hàng năm để báo cáo UBND Thành phố Đối với các dự án trong khu công nghiệp và khu chế xuất, nhà đầu tư có thể làm việc trực tiếp với Ban Quản lý Khu công nghiệp và Chế xuất để thực hiện các thủ tục hành chính, cho thấy rằng HPA hiện không đóng góp gì cho nhà đầu tư trong những khu vực này.
64 không đáng kể cho các dự án ngoài khu công nghiệp
Sự phân quyền hiện nay đã làm giảm vai trò của HPA, khiến cơ quan này chỉ hỗ trợ các cơ quan nhà nước trong việc hỗ trợ nhà đầu tư (NĐT) thực hiện dự án tại Hà Nội Không có quy định nào yêu cầu HPA là đầu mối tiếp đón và liên hệ giữa NĐT và các sở ngành, dẫn đến việc NĐT thường gặp trực tiếp các lãnh đạo sở/ngành để giải quyết công việc Mặc dù nhiều NĐT đã đến HPA để tìm kiếm thông tin và hỗ trợ pháp lý, họ vẫn tự làm việc với các sở/ngành hoặc đơn vị cấp giấy phép mà không cần thông qua HPA Hiện tại, HPA chỉ tham gia vào một số hoạt động nhỏ trong nhiệm vụ xúc tiến đầu tư, trong khi các hoạt động quan trọng như tư vấn và hỗ trợ doanh nghiệp trước, trong và sau đầu tư vẫn chưa được thực hiện hiệu quả.
Đánh giá chung về hoạt động xúc tiến đầu tư của Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội
- Tình hình thu hút ĐTTTNN của Hà Nội tăng dần qua các năm về số lượng và chất lượng dự án đầu tư
Công tác kết nối giữa các lĩnh vực xúc tiến đầu tư, thương mại và du lịch trong cùng một sự kiện đã được thực hiện hiệu quả, giúp tiết kiệm ngân sách cho Thành phố, đặc biệt là trong các sự kiện diễn ra tại nước ngoài.
Công tác kết nối giữa Thủ đô và các tỉnh thành đã đạt hiệu quả cao, thể hiện rõ vai trò quan trọng trong việc xúc tiến đầu tư Sự liên kết chặt chẽ giữa các địa phương trên toàn quốc trong các hoạt động xúc tiến đầu tư đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế.
HPA thực hiện các nhiệm vụ với tinh thần trách nhiệm cao, nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp Công tác truyền thông được chú trọng và phối hợp hiệu quả với các cơ quan truyền thông Đặc biệt, HPA đã bước đầu xây dựng các sản phẩm ứng dụng công nghệ phục vụ cho công tác xúc tiến, bao gồm phim, ấn phẩm sách và quà tặng.
Kết quả phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố Hà Nội năm 2019 cho thấy sự đóng góp quan trọng từ các hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) Điều này phản ánh niềm tin của các nhà đầu tư (NĐT) vào tiềm năng phát triển thị trường và hiệu quả sản xuất kinh doanh, đồng thời khẳng định mối gắn kết chặt chẽ của NĐT nước ngoài với môi trường đầu tư tại Hà Nội.
Hạn chế lớn nhất trong hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) của HPA hiện nay là thiếu thông tin và việc cập nhật thông tin về XTĐT còn chậm, chưa kịp thời, không đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư Đồng thời, HPA chưa xây dựng được kênh thông tin chủ lực để thường xuyên cập nhật các chủ trương, định hướng của Đảng và Nhà nước về công tác XTĐT cũng như các hoạt động XTĐT của Thành phố Thêm vào đó, việc xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ cho hoạt động XTĐT cũng chưa được thực hiện.
Các hoạt động xúc tiến ban đầu đã thể hiện sự chuyên nghiệp, nhưng cần tiếp tục đổi mới và nâng cao tính chuyên nghiệp, đặc biệt là trong các sự kiện xúc tiến đầu tư, thương mại và du lịch diễn ra tại nước ngoài.
- Công tác XTĐT chủ yếu tập trung, khuyến khích các nhà ĐTNN, chưa chú ý thu hút các NĐT, DN trong nước và người Việt ở nước ngoài
Công tác phối hợp trong thực hiện Quyết định số 6404/QĐ-UBND ngày 14/9/2017 về Quy chế phối hợp, xây dựng, quản lý và thực hiện Chương trình XTĐT, Thương mại, Du lịch tại thành phố Hà Nội vẫn còn một số hạn chế.
2.5.3 Nguyên nhân gây hạn chế
2.5.3.1 Các nguyên nhân khách quan
Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang trải qua suy thoái và khủng hoảng, cùng với sự tăng trưởng chậm lại của nền kinh tế trong nước, dòng vốn đầu tư từ cả trong và ngoài nước vào Hà Nội đã bị suy giảm mạnh mẽ.
- Hệ thống luật pháp, chính sách về đầu tư, kinh doanh vẫn còn thiếu đồng bộ
Công tác xúc tiến đầu tư thiếu tính hệ thống và tầm nhìn dài hạn, với các mục tiêu thường mang tính định tính Mục tiêu chính hiện nay là thu hút càng nhiều dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (ĐTTTNN) càng tốt, nhưng chưa chú trọng đến hiệu quả thực tế của các dự án này.
- Cơ quan làm công tác xúc tiến của Thành phố chưa có vị trí tương xứng với nhiệm vụ và chức năng
Hoạt động xúc tiến đầu tư thường tập trung vào việc thu hút đầu tư từ nước ngoài, trong khi chưa thực sự chú trọng đến việc phát triển đầu tư tại chỗ Cần có sự hỗ trợ và khuyến khích đối với các nhà đầu tư để mở rộng sản xuất kinh doanh trong nước.
Công tác quản lý Nhà nước và cơ chế phối hợp giữa các Sở, ngành trong công tác xúc tiến đầu tư (XTĐT) hiện chưa hiệu quả, với nhiều nội dung chưa được xác định rõ ràng Việc thiếu cơ sở dữ liệu chung phục vụ hoạt động XTĐT gây khó khăn trong việc thu thập thông tin, ảnh hưởng đến khả năng nhận xét và dự báo xu hướng thị trường Thêm vào đó, việc cung cấp thông tin cho nhà đầu tư (NĐT) và gửi văn bản cho các Sở, ngành cũng tốn nhiều thời gian.
- Kinh phí tổ chức các hoạt động XTĐT còn hạn chế và chủ yếu phụ thuộc vào nguồn ngân sách của Thành phố
2.5.3.2 Các nguyên nhân chủ quan:
Năng lực và trình độ của cán bộ xúc tiến còn hạn chế, đặc biệt là kỹ năng làm việc với đối tác nước ngoài và khả năng ngoại ngữ chưa đáp ứng yêu cầu Kỹ năng tiếp thị và tổ chức sự kiện tại nước ngoài cần được nâng cao Chưa có sự chuẩn hóa về nghiệp vụ và trình độ ngoại ngữ, cũng như khả năng phân tích và tiếp cận thị trường, bao gồm đánh giá tiềm năng các thị trường của Hà Nội, phân tích lợi thế và rào cản trong thu hút đầu tư, cùng với việc hiểu rõ đặc điểm của các nước đối tác để lựa chọn đối tác chiến lược phù hợp.
- Đội ngũ Ban Giám đốc của HPA cũng chưa thực sự hiểu thế nào là hoạt động XTĐT,
- HPA chưa xây dựng được một định hướng, kế hoạch cụ thể để hoạt động XTĐT trở nên thực sự có hiệu quả, nâng cao vị thế
Trong những năm qua, HPA đã tích cực thực hiện các hoạt động xúc tiến đầu tư tại Hà Nội, hỗ trợ nhà đầu tư tìm hiểu môi trường kinh doanh và thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài Những nỗ lực này đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hội nhập quốc tế Tuy nhiên, sau 5 năm hoạt động, HPA vẫn chưa khẳng định được vị thế trong hệ thống các cơ quan xúc tiến đầu tư của thành phố.
Chất lượng hoạt động xúc tiến đầu tư (XTĐT) của Hà Nội chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố quan trọng, bao gồm cơ chế chính sách và sự phân quyền của cơ quan xúc tiến, sự phối hợp giữa các cơ quan Nhà nước, nguồn nhân lực, cơ sở dữ liệu phục vụ hoạt động XTĐT, mức độ hấp dẫn của môi trường đầu tư, cơ sở hạ tầng và các chính sách ưu đãi đầu tư của thành phố.
Trong những năm qua, hoạt động của HPA đã góp phần quan trọng vào việc đạt được các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Hà Nội, thể hiện niềm tin của các nhà đầu tư vào tiềm năng phát triển thị trường và hiệu quả kinh doanh Điều này khẳng định sự gắn kết và đóng góp của các nhà đầu tư nước ngoài đối với môi trường đầu tư của Thành phố Tuy nhiên, HPA vẫn còn nhiều hạn chế cần được khắc phục để nâng cao hiệu quả hoạt động.
