Đề tài “Phân tích Tư tưởng của Hồ Chí Minh về đạo đức Liên hệ tới quá trình tu dưỡng đạo đức của sinh viên trường Đại học Thương mại hiện nay” Bài thảo luận môn Tư tưởng Hồ Chí Minh của sinh viên khoa Quản trị kinh doanh trường Đại học Thương Mại
CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Khái niệm và tầm quan trọng của đạo đức
1.1 Khái niệm đạo đức: Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội, xuất hiện tương đối sớm và có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của xã hội Đạo đức được hiểu “Là hệ thống các quy tắc, chuẩn mực xã hội mà nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng, của xã hội.
1.2 Tầm quan trọng của đạo đức: Đạo đức có vai trò rất lớn trong đời sống xã hội của mỗi cá nhân nói riêng và của xã hội loài người nói chung Trong đời sống của con người, đạo đức là vấn đề thường xuyên được đặt ra và giải quyết nhằm đảm bảo cho cá nhân và cộng đồng tồn tại phát triển Sống trong xã hội, người ta ai cũng phải suy nghĩ về những vấn đề đạo đức để tìm ra những con
Cơ sở hình thành Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
Đạo đức là yếu tố quan trọng trong việc kết hợp lợi ích cá nhân và cộng đồng, góp phần đảm bảo sự tồn tại và phát triển bền vững cho cả hai Nó không chỉ là mục tiêu mà còn là động lực thúc đẩy sự phát triển xã hội Lịch sử đã chứng minh rằng đạo đức đóng vai trò thiết yếu trong việc thiết lập và duy trì trật tự, ổn định xã hội Sự tác động của đạo đức đến cá nhân và xã hội có sự khác biệt tùy thuộc vào trình độ phát triển kinh tế - xã hội.
Đạo đức là phương thức quan trọng trong việc điều chỉnh hành vi con người, thể hiện sự tự nguyện và tự giác, không mang tính vụ lợi trong nhiều khía cạnh của cuộc sống.
• Đạo đức góp phần nhân đạo hóa con người và xã hội loài người, giúp con người sống thiện, sống có ích
Đạo đức đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện bản sắc dân tộc trong quan hệ quốc tế, đồng thời là nền tảng để thúc đẩy giao lưu văn hóa giữa các dân tộc và quốc gia khác nhau.
• Đạo đức góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội, qua đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội
2 Cơ sở hình thành tư tưởng HCM về đạo đức:
Truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc:
Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh được hình thành từ truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, phản ánh sự kiên cường và bất khuất trong cuộc đấu tranh chống ngoại xâm và thiên nhiên khắc nghiệt Qua những cuộc chiến gian khổ, nhân dân Việt Nam đã phát triển ý thức đoàn kết, tương thân tương ái, và tinh thần giúp đỡ lẫn nhau, thể hiện lòng trọng nghĩa, trọng tình, thuỷ chung và độ lượng.
Các thế hệ người Việt Nam đã kế thừa và phát triển những đức tính tốt đẹp, tạo nên những giá trị đạo đức bền vững của dân tộc Trong số đó, chủ nghĩa yêu nước nổi bật như một nét đặc sắc trong hệ thống giá trị đạo đức truyền thống của chúng ta.
Hồ Chí Minh lớn lên trong một gia đình gần gũi với người lao động, thấm nhuần tình yêu quê hương và truyền thống yêu nước Ông đã chứng kiến nỗi đau và bất công mà thực dân và phong kiến gây ra cho nhân dân, từ đó nuôi dưỡng lòng yêu nước và thương dân Mục tiêu cao cả của ông là đạt được độc lập cho đất nước, tự do cho dân tộc, và đảm bảo cuộc sống ấm no, học hành cho mọi người Những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc đã được Hồ Chí Minh kế thừa và phát triển, thể hiện sâu sắc trong tư tưởng về đạo đức cách mạng của ông.
Tinh hoa đạo đức phương Đông, phương Tây:
Trước khi tiếp cận chủ nghĩa nhân đạo của chủ nghĩa Mác - Lênin, Hồ Chí Minh đã nhận diện và đánh giá cao những giá trị nhân bản trong đạo đức phương Đông và phương Tây Ông tiếp thu có chọn lọc và phê phán, đặc biệt chú trọng đến những giá trị tích cực trong tư tưởng Nho giáo và Phật giáo Học thuyết của Khổng Tử được Hồ Chí Minh xem là một nguồn cảm hứng quan trọng trong việc hình thành tư tưởng của mình.
Người cho rằng, mặc dù Khổng Tử có nhiều quan điểm phong kiến và không hoàn toàn đúng, nhưng những giá trị đáng học hỏi trong tư tưởng của ông như tu dưỡng đạo đức cá nhân và tính nghiêm khắc với bản thân là rất quan trọng Bên cạnh đó, Người cũng nhận thấy những điểm hợp lý trong tư tưởng Phật giáo, nhấn mạnh sự quý trọng cái thiện, chống lại cái ác, và đề cao quyền bình đẳng của con người Người khuyên con người sống hiền từ, không tham lam, có lòng vị tha và cảm thông sâu sắc với những người nghèo khổ, biết lo cho người khác hơn là lo cho bản thân mình.
Trong suốt ba mươi năm tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh đã tiếp nhận và coi trọng tư tưởng phương Tây Những tư tưởng này đã ảnh hưởng sâu sắc đến quan điểm và hành động của Người trong cuộc đấu tranh giành độc lập cho dân tộc.
Trong tư tưởng Thiên Chúa giáo, lòng nhân ái cao cả của Chúa Giêsu khuyến khích con người sống trong sạch, thủy chung, yêu thương và giúp đỡ lẫn nhau, đồng thời biết hòa đồng và làm bạn với mọi người, kể cả những kẻ hại mình Tuy nhiên, cũng có những hạn chế lớn trong giáo lý này Nghiên cứu về văn hóa phương Tây, người ta đánh giá cao tinh thần nhân đạo, dân chủ và nhân quyền thể hiện qua các trào lưu triết học, văn học nghệ thuật, với tư tưởng "tự do, bình đẳng, bác ái" nổi bật Đây là một tư tưởng tiến bộ, hấp dẫn đối với quần chúng lao động, nhưng lại bị giai cấp tư sản lợi dụng để mị dân, kích động quần chúng lật đổ giai cấp phong kiến nhằm chiếm quyền cai trị, sau đó quay lại đàn áp nhân dân.
Hồ Chí Minh đã tiếp thu những giá trị đạo đức tốt đẹp từ cả phương Đông và phương Tây, mở rộng hiểu biết và làm phong phú trí tuệ của mình Điều này là điều kiện cần thiết để Người tiếp cận chủ nghĩa nhân đạo cao cả của chủ nghĩa Mác - Lênin, từ đó phát triển phương pháp tư duy biện chứng khoa học Nhờ vậy, Hồ Chí Minh không ngừng bổ sung và hoàn thiện các giá trị đạo đức bằng những quan niệm mới, cách mạng và tiến bộ, phù hợp với xu thế phát triển của nhân loại.
Quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin về đạo đức cách mạng:
Trong lịch sử, các quan niệm về đạo đức đã tồn tại từ rất sớm, nhưng chủ nghĩa Mác đã mang đến một bước ngoặt với nền đạo đức mới, đạo đức cộng sản, loại bỏ những quan niệm duy tâm và phi lịch sử Mác khẳng định rằng mọi học thuyết về đạo đức đều là sản phẩm của bối cảnh kinh tế và xã hội của thời đại Ông chỉ ra rằng trong xã hội có sự đối lập giai cấp, đạo đức phản ánh lợi ích của giai cấp thống trị hoặc là biểu hiện cho cuộc đấu tranh của giai cấp bị áp bức Đạo đức mới, theo Mác, chính là đại diện cho lợi ích tương lai của những người bị áp bức.
Cách mạng mang bản chất giai cấp công nhân thể hiện sự khác biệt rõ rệt so với đạo đức cũ của giai cấp thống trị bóc lột Lênin nhấn mạnh vai trò quan trọng của đạo đức mới trong quá trình cách mạng, khẳng định rằng nó là yếu tố then chốt để xây dựng một xã hội công bằng và tiến bộ hơn.
Đạo đức đóng vai trò quan trọng trong việc phá vỡ xã hội cũ do những kẻ bóc lột tạo ra, đồng thời góp phần đoàn kết tất cả người lao động xung quanh giai cấp vô sản Qua đó, đạo đức giúp xây dựng một xã hội mới, nơi những người cộng sản cùng nhau sáng tạo và phát triển.
Chủ nghĩa Mác - Lênin chú trọng đến đạo đức và xây dựng đạo đức cách mạng cho giai cấp vô sản Sức thuyết phục của tư tưởng đạo đức trong học thuyết này không chỉ nằm ở tính cách mạng và khoa học, mà còn ở tấm gương đạo đức cao cả của các nhà kinh điển Tư tưởng đạo đức của chủ nghĩa Mác - Lênin đã ảnh hưởng sâu sắc đến nhận thức, tư duy, tình cảm và hành động của Hồ Chí Minh, đặc biệt là khi ông nhấn mạnh tấm gương đạo đức của Lênin.