KÕt luËn
Cuộc đời và sự nghiệp của Tiến sĩ Luật Phan Văn Trường (1876-1933) vẫn còn nhiều bí ẩn cần khám phá thông qua các tài liệu đáng tin cậy Nghiên cứu về ông không chỉ giúp hiểu rõ về một nhân vật kiệt xuất, mà còn là để nhận diện những cống hiến của trí thức trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, cũng như trong việc xây dựng Chủ nghĩa Xã hội và phát triển đất nước hiện tại và tương lai.
Phan Văn Tr-ờng là một nhân vật lịch sử gây ra nhiều tranh cãi và ý kiến trái chiều, tùy thuộc vào lập trường của từng người Tuy nhiên, từ góc độ của các nhà nghiên cứu Sử học, ông được đánh giá cao về thân thế và sự nghiệp của mình.
Hà Huy Giáp, nguyên ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng, đã nhận định về Phan Văn Trường, người có kiến thức uyên thâm về văn hóa Đông Tây và có nhiều đóng góp quan trọng cùng với Ninh (Nguyễn).
Nguyễn Khánh Toàn, cùng với AnNinh, đã góp phần truyền bá chủ nghĩa Cộng sản trực tiếp tại Việt Nam, đặc biệt trong giới sinh viên, học sinh và nhà giáo Ông được biết đến với uy tín cao trong cộng đồng trí thức.
GS Trần Văn Giàu đã dành nhiều trang trong tác phẩm "Đưa Chủ Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh" để phân tích những nội dung và quan điểm cơ bản của hai tờ báo "La Cloche Fêlée" và "L'Annam", do Phan Văn biên soạn.
Trưộng l¯m chù nhiếm Theo ông, Phan Văn Trưộng “chịu °nh hường kh² đậm cùa C²ch m³ng Th²ng Mưội”
Chương Thâu nhận định rằng Phan Văn Trưỡng là một trong những trí thức Việt Nam yêu nước sớm nhất, đã tìm hiểu và giác ngộ bởi tư tưởng chủ nghĩa Mác-Lênin, và ông xứng đáng được coi là một trí thức yêu nước nhiệt thành và trung thực Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng ông không muốn hòa nhập với quần chúng và tham gia các hoạt động chính trị, mà chỉ là một nhân sĩ hơn là một chiến sĩ đấu tranh cho chủ nghĩa xã hội Họ cho rằng điều kiện sống và mối quan hệ xã hội của ông đã ảnh hưởng đến quan điểm chính trị của ông, dẫn đến sự xa lánh với các phong trào lao động và không có tên tuổi trong giai cấp công nhân và nông dân.
Từ những nhận xét, đánh giá trên đây, trong quá trình nghiên cứu về hoạt động của Phan Văn Tr-ờng, chúng tôi đi đến những kết luận sau:
Phan Văn Trường là một nhân vật tiêu biểu trong phong trào yêu nước Việt Nam đầu thế kỷ XX, được hình thành từ truyền thống quê hương, dòng họ và gia đình Ông thể hiện lòng yêu nước nồng nàn, học thức uyên thâm và trí tuệ mẫn tiệp, cùng khát vọng cứu dân cứu nước Với những hoạt động sôi nổi và tích cực trong các lĩnh vực chính trị, tư tưởng và văn hóa - báo chí, ông đã khẳng định tầm vóc của một nhà trí thức yêu nước và cách mạng.
2 Thông qua quá trình hoạt động yêu n-ớc của Phan Văn Tr-ờng trong
30 năm đầu thế kỉ XX, chúng tôi nhận thấy Phan Văn Tr-ờng đã có những đóng góp cơ bản sau:
Trong quãng thời gian hoạt động tại Pháp từ năm 1908 đến tháng 12 năm 1923, Phan Văn Trường cùng với Phan Châu Trinh và Nguyễn Ái Quốc đã sáng lập nhiều tổ chức yêu nước cho kiều bào Việt Nam Một trong những hoạt động nổi bật nhất là việc gửi "Bản yêu sách của nhân dân An Nam" tới Nghị viện Pháp và các đại biểu tham dự Hội nghị Versailles vào ngày 18 tháng 6 năm 1919, trong đó Phan Văn Trường giữ vai trò kiến trúc sư Bản yêu sách này được hình thành từ ý tưởng của Nguyễn Tất Thành, một thanh niên đầy nhiệt huyết Ngoài ra, Phan Văn Trường cũng tích cực lên tiếng phản đối các chính sách cai trị hà khắc của thực dân Pháp và triều đình phong kiến Việt Nam thông qua các bài viết trên tờ báo "Le Paria".
–Hội Liên hiệp thuộc đÛa– Điều đó đã góp phần khơi dậy sự chú ý, quan tâm của nhân dân Pháp tới số phận nhân dân lao động ở thuộc địa
Thời gian hoạt động ngắn ngủi của Phan Văn Tr-ờng tại Sài Gòn từ năm 1925-1926 đã để lại dấu ấn quan trọng trong cuộc đời tranh đấu của ông Ông đã tích cực tham gia các phong trào đấu tranh dân chủ, trở thành một chiến sĩ kiên c-ờng chống lại chủ nghĩa thực dân và truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin tại Việt Nam Những nỗ lực của ông đã góp phần vào thắng lợi của khuynh h-ớng Vô sản trong phong trào giải phóng dân tộc Việt Nam cuối những năm 20 của thế kỉ XX.
Sự nghiệp cao đẹp của ông gắn liền với cuộc đời, đặc biệt là những năm tháng ông sống tại Sài Gòn, đã góp phần làm phong phú thêm truyền thống văn hóa và tinh thần yêu nước của thành phố này.
Phan Văn Trường đã có những đóng góp to lớn cho phong trào yêu nước Việt Nam trong 30 năm đầu thế kỷ XX Ông không chỉ là một nhà trí thức yêu nước và tiến bộ, mà còn xứng đáng được công nhận là một nhà trí thức cách mạng.
Phan Văn Trường đã thể hiện vai trò quan trọng của tầng lớp trí thức trong phong trào yêu nước và cách mạng Việt Nam thông qua các hoạt động tích cực và sôi nổi Ông không chỉ đại diện cho nguyện vọng của nhân dân mà còn là người "châm ngòi nổ" và "nòng cốt" trong các phong trào đấu tranh đòi dân chủ Bên cạnh đó, ông đóng vai trò tiên phong trong việc tiếp thu và truyền bá tư tưởng mới, đặc biệt là chủ nghĩa Mác-Lênin, góp phần tích cực vào thắng lợi của khuynh hướng cách mạng Vô sản.
Phan Văn Tr-ờng là một nhân vật quan trọng trong lịch sử Cận đại Việt Nam, xứng đáng được công nhận trong danh sách những danh nhân Đề tài nghiên cứu về những đóng góp của ông trong phong trào yêu nước Việt Nam vào 30 năm đầu thế kỷ XX mở ra cơ hội cho các nhà khoa học và viện nghiên cứu tổ chức hội thảo quốc gia Qua đó, chúng ta có thể đạt được cái nhìn thống nhất và đánh giá sâu sắc về Phan Văn Tr-ờng, góp phần làm rõ hơn về vai trò của ông cũng như giai đoạn lịch sử quan trọng trong tiến trình phát triển của dân tộc.
Ngày 18/1/2002, Hội đồng Nhân dân Thành phố Hà Nội đã ra Nghị quyết đặt tên Phan Văn Trường cho con đường dài 500m, rộng 15m nối đường Xuân Thủy với đường Trần Quốc Hoàn, thuộc quận Cầu Giấy Đây là nơi có trụ sở của Trường đào tạo các chức danh Tư pháp, hiện nay là Học viện Tư pháp, được coi là cái nôi đào tạo luật sư đầu tiên của Việt Nam, ghi nhận công lao đóng góp của ông cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam.
DANH MụC tài liệu tham khảo
[1] E.Côbêlep (1985), Đồng chí Hồ Chí Minh Nxb Thanh Niên, Hà Nội –
[2] Tr-ờng Chinh (1976), Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân Việt Nam (Tập II) Nxb Sự Thật, Hà Nội
GS Trần Văn Giàu (1993) đã nghiên cứu sự phát triển của tư tưởng ở Việt Nam từ thế kỷ XIX đến Cách mạng tháng Tám, tập trung vào thành công của chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh Tác phẩm được xuất bản bởi Nxb TP Hồ Chí Minh.
[4] Hà Huy Giáp (1989), Sự tiến hoá liên tục của Nguyễn An Ninh – Một lãnh tụ cách mạng hùng biện Nxb Tp Hồ Chí Minh
[5] Hồng Hà (1976), Thời thanh niên của Bác Hồ Nxb Thanh Niên, Hà Nội
[6] Phạm Đình Hổ (1972), Vũ trung tuỳ bút Nxb Văn học, Hà Nội
[7] Vũ Ngọc Khánh chủ biên (1993), Từ điển Văn học Việt Nam (phần Nhân vật chí) Nxb Văn hoá Thông tin, Hà Nội
[8] Bùi Lâm (1975), Gặp Bác ở Paris Nxb Văn học, Hà Nội
[9] Đinh Xuân Lâm (1993), Thêm một t- liệu mới về thời kỳ Bác Hồ hoạt động ở Pháp Tạp chí Lịch sử Đảng, số 2-1993, tr 63-64
[10] Đinh Xuân Lâm (1993), Nguyễn ái Quốc ở Paris và thủ đoạn theo dõi của thực dân Pháp Tạp chí Lịch sử Đảng, số 5-1993, tr.47-48
[11] Trần Huy Liệu (1991), Hồi ký Nxb Khoa học Xã hội , Hà Nội
[12] Huỳnh Lý (1992), Phan Châu Trinh: thân thế và sự nghiệp Nxb Đà Nẵng
[13] Hồ Chí Minh (1980-1989), Toàn tập (Tập I, II) Nxb Sự Thật, Hà Nội
[14] GS Nguyễn Phan Quang (1988), Thêm một số t- liệu về hoạt động của Nguyễn ái Quốc thời gian ở Pháp (1917-1923) Nxb Tp Hồ Chí Minh
[15] GS Nguyễn Phan Quang, Phan Văn Hoàng (1995), Luật s- Phan Văn Tr-ờng Nxb Tp Hồ Chí Minh
[16] Hỗ Song (1979), Lịch sử Việt Nam 1919-1929 Nxb Giáo dục, Hà Nội
[17] Nguyễn Thành (1988), Chủ tịch Hồ Chí Minh ỏ Pháp Nxb Thông tin lý luận Hà Nội
[18] Nguyễn Thành (1993), Những năm tháng Phan Văn Tr-ờng ở Sài Gòn Tạp chí Khoa học Xã hội, Tp.Hồ Chí Minh, số 18, IV-1993, tr.163-167
[19] Hùng Thắng, Nguyễn Thành (1985), Chủ tịch Hồ Chí Minh – Ng-ời chiến sĩ tiên phong trên mặt trận giải phóng dân tộc Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội
[20] Nguyễn Q Thắng (1992), Phan Châu Trinh – Cuộc đời và tác phẩm
Nxb Văn học Hà Nội
[21] Nguyễn Q Thắng, Nguyễn Bá Thế (2006), Từ điển nhân vật lịch sử Việt
Nam Nxb Tổng Hợp, Tp Hồ Chí Minh
[22] Bùi Thiết (1985), Làng xã ngoại thành Hà Nội Nxb Hà Nội
[23] Đỗ Thỉnh (1985), Từ Sông Tô đến sông Nhuệ Nxb Trẻ
[24] Phạm Văn Thuyết (1963), Đông Ngạc tập biên Tác giả xuất bản, Sài Gòn
[25] Trần Dân Tiên (1989), Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch NxbTrẻ
[26] Thu Trang (1989), Nguyễn ái Quốc tại Paris (1917-1923) Nxb Thông tin Lý luận, Hà Nội
[27] Thu Trang (2000), Những hoạt động của Phan Châu Trinh tại Pháp 1911-1925 Nxb Văn nghệ Tp Hồ Chí Minh và Trung tâm Nghiên cứu
[28] Đức V-ợng – Nguyễn Văn Khoan (1990), Hành trình cứu n-ớc của Bác Hồ Nxb Sự Thật, Hà Nội
[29] PGS TS Phạm Xanh (2001), Nguyễn ái Quốc với việc truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam (1921-1930) Nxb Chính trị Quốc gia Hà
Phô lôc 1: ảnh chân dung
Phổ hệ họ phan làng đông ngạc
Niên biểu Phan Văn Tr-ờng
15-3-1874: Hiệp -ớc Giáp Tuất giữa triều đình Huế và thực dân Pháp
25-9-1876: Phan Văn Tr-ờng chào đời ở Đông Ngạc ( Hà Nội )
25-4-1882: Pháp hạ thành Hà Nội ( lần thứ 2 ) Hoàng Diệu tuẫn tiết
5-7-1885: Vụ biến kinh thành Vua Hàm Nghi hạ chiếu Cần V-ơng