(Luận văn thạc sĩ) cải tiến phương pháp dạy thực hành môn tin học khối 11 tại trường trung học dĩ an, thị xã dĩ an, tỉnh bình dương

Mục tiêu nghiên cứu

Cải tiến quy trình dạy thực hành môn Tin học cho học sinh khối 11 tại trường THPT Dĩ An nhằm nâng cao tính tích cực trong hoạt động học tập và phát triển kỹ năng xây dựng thuật toán của học sinh.

Nhiệm vụ nghiên cứu

Đề tài thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu sau:

- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về phương pháp dạy thực hành

- Nghiên cứu thực trạng về việc sử dụng phương pháp giảng dạy thực hành môn Tin học khối 11 tại trường THPT Dĩ An

- Đề xuất phương pháp dạy thực hành môn Tin học khối 11 và tiến hành thực nghiệm để kiểm tra tính khả thi, khoa học của việc cải tiến.

Khách thể và đối tượng nghiên cứu

- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động dạy học thực hành môn Tin học khối

- Đối tượng nghiên cứu: Phương pháp dạy thực hành môn Tin học.

Giả thuyết nghiên cứu

Hiện nay, việc sử dụng PPDH thực hành môn Tin học 11 tại trường THPT Dĩ

Thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương, hiện đang gặp phải tình trạng học sinh thụ động và chủ yếu chỉ bắt chước trong học tập Để cải thiện tình hình này, việc áp dụng các phương pháp dạy học mới sẽ giúp tăng cường tính tích cực trong quá trình học tập, đồng thời phát triển kỹ năng xây dựng thuật toán và khả năng làm việc nhóm của học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

7.1 Phương pháp nghiên cứu lý thuyết

Giải pháp đề xuất cần dựa trên cơ sở khoa học chính xác và phù hợp với thực tiễn Tác giả áp dụng phương pháp nghiên cứu, phân tích, tổng hợp và đánh giá tài liệu liên quan từ cả trong nước và quốc tế để thực hiện nghiên cứu này.

7.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi được áp dụng để khảo sát thực trạng sử dụng phương pháp dạy học thực hành môn Tin học 11 tại trường THPT Dĩ An, với đối tượng nghiên cứu là học sinh khối 11.

Bài viết này đề cập đến 4 điều tra bằng bảng hỏi nhằm tìm hiểu kết quả áp dụng cải tiến phương pháp dạy học (PPDH) thực hành môn Tin học 11, tập trung vào đối tượng là học sinh tham gia thực nghiệm.

Tác giả áp dụng phương pháp phỏng vấn để khảo sát thực trạng sử dụng phương pháp dạy thực hành môn Tin học 11, với đối tượng tham gia là giáo viên Phương pháp này không chỉ giúp thu thập thông tin mà còn tạo cơ hội trao đổi ý kiến và thăm dò tính khả thi của việc cải tiến phương pháp dạy học.

Tác giả áp dụng phương pháp quan sát để nghiên cứu hoạt động học của học sinh lớp 11 và hoạt động dạy của giáo viên, nhằm đánh giá thực trạng sử dụng phương pháp dạy thực hành và hiệu quả của quy trình dạy thực hành cải tiến trong môn Tin học 11 tại trường THPT Dĩ An.

Phương pháp thực nghiệm được áp dụng bằng cách triển khai quy trình dạy học thực hành đã được cải tiến cho lớp thực nghiệm Qua việc thu thập kết quả trước và sau thực nghiệm, chúng tôi sẽ so sánh và đánh giá tính khả thi của những cải tiến này.

Phương pháp thống kê toán học được áp dụng để xử lý, phân tích, đánh giá và trình bày các số liệu khảo sát Trong nghiên cứu này, tác giả sử dụng Microsoft Office Excel 2013 để thực hiện việc xử lý kết quả.

Cấu trúc luận văn

Tổng quan nghiên cứu vấn đề

Khi tin học ra đời với máy tính điện tử, giáo dục đã bắt đầu nhiệm vụ đào tạo người sử dụng máy tính Vào đầu những năm 60, một số quốc gia đã nghiên cứu và thử nghiệm giáo dục tin học ở trường phổ thông Đến cuối những năm 70, sự phát minh ra bộ vi xử lý đã đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng, dẫn đến sự ra đời của máy vi tính Các ngôn ngữ giao tiếp với máy tính cũng trở nên gần gũi hơn với ngôn ngữ tự nhiên, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của tin học trong giáo dục.

Việc tích hợp máy tính vào trường học và giảng dạy môn Tin học đã thu hút sự chú ý lớn từ nhiều quốc gia trên thế giới Tại Pháp, từ những năm 70, giáo dục Tin học đã được thí điểm tại 58 trường trung học Trong khi đó, khu vực Châu Á - Thái Bình Dương cũng đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của giáo dục Tin học từ năm 1979 - 1980, với sự kiện "Hội nghị chuyên đề Châu Á lần thứ ba về kỹ thuật giáo dục" diễn ra vào tháng 9/1984 tại Tokyo, tạo điều kiện cho các quốc gia trong khu vực chia sẻ kinh nghiệm về việc áp dụng Tin học trong giáo dục.

Tin học ngày càng trở thành môn học chính thức tại các cấp học ở cả nước phát triển và đang phát triển, giúp học sinh làm quen với quy trình giải quyết vấn đề và kỹ năng sử dụng máy tính Do đó, việc phát triển kỹ năng cho học sinh thông qua các giờ thực hành tin học là vô cùng quan trọng cho việc học tập và cuộc sống hàng ngày.

T.A Ilina trong cuốn “Giáo dục học” (tập II, NXB Giáo dục năm 1973) đã đề cập đến nhiều kỹ năng thực hành của HS: kỹ năng làm việc với SGK; kỹ năng học tập ở phòng thí nghiệm, thực nghiệm; kỹ năng luyện tập, ôn tập… Ông xem công tác thực hành của HS như một phương pháp dạy học tích cực giúp các em nắm vững, hiểu sâu hơn bài học và phát huy được tính độc lập, sáng tạo của mình [24] Cuốn “Giáo dục học” của N.V.Savin (NXB Giáo dục năm 1978) đã nhấn mạnh mục đích của công tác thực hành là để đảm bảo việc củng cố và cụ thể hóa các tri thức lý luận mà HS đã thu nhận được, thực hiện đầy đủ hơn mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn Thông qua việc quan sát HS thực hành, ông cũng nhận thấy trong quá trình thực hiện công việc, nhất là những công việc mang tính tổng hợp dễ làm nảy sinh ở các em những nhu cầu áp dụng tri thức Nó cũng có thể là những tri thức mà HS đã tiếp nhận để đưa ra sử dụng trong những tình huống quen thuộc, hoặc cũng có thể là những sáng tạo mới, nhờ đó mà khả năng sáng tạo tiếp tục phát triển Cũng theo tác giả, việc mở rộng khối lượng các công việc thực hành trong học tập đã thúc đẩy lý luận dạy học tìm kiếm các điều kiện để nâng cao hiệu quả của chính biện pháp này [24]

Giai đoạn 1996 – 2007 tại Việt Nam chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghệ thông tin, với việc thành lập Bộ Bưu chính Viễn thông và triển khai chương trình Quốc gia về CNTT Nhiều nghị quyết của Đảng và Chính phủ đã được ban hành nhằm thúc đẩy phát triển CNTT, cùng với sự ra đời của các trung tâm phần mềm và khu công nghệ cao Đặc biệt, giai đoạn này đánh dấu sự kết nối với mạng internet toàn cầu Hai bộ luật quan trọng, Luật Giao dịch điện tử (11/2005) và Luật Công nghệ thông tin (6/2006), đã được ban hành, tạo nền tảng pháp lý cho sự phát triển của ngành.

Tin học đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo chính thức đưa vào chương trình phân ban cho khối THPT từ năm học 2006 – 2007, trở thành môn học bắt buộc trên toàn quốc Hiện nay, việc dạy và học môn này đang được đổi mới từng bước về nội dung, phương pháp, phương tiện và cách thức kiểm tra đánh giá Đặc biệt, các vấn đề liên quan đến cải tiến phương pháp dạy học đang được chú trọng.

8 học thực hành và phương pháp dạy thực hành môn Tin học đã và đang thu hút được nhiều nhà giáo dục quan tâm, chẳng hạn như:

Bài viết của Nguyễn Trọng Bình, Trần Sinh và Nguyễn Trần Nghĩa trong Tạp chí Khoa học sư phạm (2001) nhấn mạnh sự cần thiết phải đổi mới phương pháp dạy học thực hành nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nguồn lao động kỹ thuật cho ngành công nghiệp tại thành phố Hồ Chí Minh Nghiên cứu này chỉ ra rằng việc cải tiến các phương pháp giảng dạy sẽ góp phần quan trọng vào việc phát triển kỹ năng và năng lực cho sinh viên, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.

Tác giả Phạm Văn Thông từ Đại học Bách khoa Hà Nội (2006) đã nghiên cứu đề tài "Đổi mới dạy thực hành nghề sửa chữa ô tô tại trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Vinh theo định hướng năng lực thực hiện" Nghiên cứu này tập trung vào việc cải tiến phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao kỹ năng thực hành cho sinh viên trong lĩnh vực sửa chữa ô tô, đáp ứng nhu cầu thực tiễn của ngành công nghiệp.

Tác giả Hồ Nguyên Khang từ Đại học Sư phạm Kỹ thuật đã nghiên cứu đề tài “Đổi mới phương pháp dạy thực hành nghề điện dân dụng lớp 11” nhằm tích cực hóa người học tại trung tâm giáo dục thường xuyên Giá Rai, Bạc Liêu vào năm 2012.

Trong bài viết "Cải tiến phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa người học trong giảng dạy môn nghề tin học văn phòng tại trung tâm giáo dục thường xuyên – kỹ thuật hướng nghiệp Dĩ An, tỉnh Bình Dương" (2011), tác giả Nguyễn Thị Minh Trang đã đề xuất những cải tiến trong phương pháp dạy học nhằm nâng cao tính tích cực của người học, áp dụng cho cả giờ dạy lý thuyết và thực hành.

Tác giả Nguyễn Đức Thuận trong bài viết “Một số phương pháp dạy học môn Tin học ở trường THCS” (2012) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển kỹ năng thực hành cho học sinh Ông đề xuất cho học sinh thực hiện các thao tác thực hành song song với từng bước của bài giảng lý thuyết, nhằm nâng cao hiệu quả tiếp thu kiến thức.

Tác giả Lê Thanh Nguyệt đã nghiên cứu đề tài "Dạy học theo hướng tích cực hóa người học môn Tin học lớp 9" tại trường THCS Tam Đông 1, huyện Hóc Môn, TPHCM vào tháng 7 năm 2013 Nghiên cứu này bao gồm khảo sát thực trạng dạy học môn Tin học lớp 9 tại trường, từ đó triển khai quy trình dạy học nhằm nâng cao sự tích cực và chủ động của học sinh trong việc tiếp thu kiến thức.

Trong luận văn "Cải tiến phương pháp dạy học môn Tin học lớp 7 theo hướng tích cực hóa người học tại Trường THCS Tân Đông Hiệp, Thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương" (4/2013), tác giả Nguyễn Thị Ngọc Thạch đã đề xuất những cải tiến phương pháp dạy học môn Tin học lớp 7 phù hợp với thực tiễn của nhà trường Tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp lý thuyết và thực hành trong quá trình giảng dạy, đồng thời áp dụng đa dạng các hình thức tổ chức dạy học để nâng cao hiệu quả học tập của học sinh.

Bài báo khoa học "Dạy học môn nghề tin học phổ thông cấp THCS theo lý thuyết học tập trải nghiệm của Kolb" được công bố trên Tạp chí Thiết bị giáo dục, số Tác phẩm này phân tích phương pháp giảng dạy môn tin học dựa trên lý thuyết học tập trải nghiệm của Kolb, nhằm nâng cao hiệu quả học tập cho học sinh cấp THCS Nội dung bài viết nhấn mạnh tầm quan trọng của việc áp dụng lý thuyết vào thực tiễn giáo dục, từ đó giúp học sinh phát triển kỹ năng và kiến thức một cách toàn diện.

Nhóm tác giả Bùi Văn Hồng và Nguyễn Thị Vân đã đề xuất triển khai dạy học môn nghề tin học cấp THCS dựa trên lý thuyết học tập trải nghiệm của Kolb Họ đã xây dựng tiến trình học tập phù hợp với đặc điểm và trình độ của học sinh THCS Kết quả nghiên cứu cho thấy, hoạt động dạy học đảm bảo tính vừa sức sẽ kích thích sự tích cực ở học sinh, giúp việc học luôn gắn liền với trải nghiệm thực tế, từ đó nâng cao hiệu quả học tập.

Một số khái niệm

Theo từ điển Tiếng Việt (2005), cải tiến là một động từ, nghĩa là “Sửa đổi cho phần nào tiến bộ hơn” [15]

Cải tiến là quá trình nâng cao chất lượng, tiến bộ và phát triển dựa trên nền tảng hiện có, đồng thời phù hợp với các yêu cầu thực tế.

Thuật ngữ “Phương pháp” xuất phát từ tiếng Hy Lạp “Methodos”, trong đó “Meta” có nghĩa là “sau” và “Odos” có nghĩa là “con đường” Điều này thể hiện ý nghĩa của việc theo dõi một đối tượng qua một con đường cụ thể.

Theo từ điển Tiếng Việt (2005), phương pháp được định nghĩa là hệ thống các cách thức để thực hiện một hoạt động cụ thể Phương pháp bao gồm các bước trình tự cần tuân theo nhằm đạt được mục tiêu nhất định, và các bước này có mối quan hệ hợp lý và khoa học với nhau.

Phương pháp, theo Nguyễn Văn Hộ (2002), được định nghĩa là cách thức, con đường và phương tiện giúp con người đạt được những mục tiêu nhất định trong nhận thức và thực tiễn.

Theo Nguyễn Văn Khôi (2007), phương pháp được định nghĩa là hệ thống các nguyên tắc và quy tắc nhằm chỉ đạo hành động, bao gồm những bước đi và quy trình mà trí tuệ cần tuân theo để khám phá và chứng minh chân lý Nó cũng được xem như một kế hoạch được tổ chức hợp lý trong quản lý.

Trong quá trình dạy học, phương pháp giảng dạy đóng vai trò quan trọng, giúp người học tiếp thu tri thức, kỹ năng và kỹ xảo một cách hiệu quả Việc áp dụng các phương pháp dạy học phù hợp không chỉ nâng cao khả năng tiếp nhận của học viên mà còn thúc đẩy sự phát triển toàn diện của họ.

11 dạy học khác nhau thì người học có thể chiếm lĩnh tiếp thu tri thức, kỹ năng, kỹ xảo khác nhau

Sau đây tác giả xin nêu một vài định nghĩa về phương pháp dạy học:

Theo Iu và K.Babanxki cho rằng phương pháp dạy học là hình thức tương tác giữa giáo viên và học sinh, nhằm thực hiện các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển trong quá trình giảng dạy.

Theo I.Ia.Lécne: Phương pháp dạy học là một hệ thống những hành động có mục đích của giáo viên, nhằm tổ chức hoạt động nhận thức và thực hành của học sinh, đảm bảo cho học sinh lĩnh hội nội dung học vấn [7]

Theo Ngô Hiệu, phương pháp dạy học là sự tương tác biện chứng giữa hoạt động của giáo viên và học sinh, trong đó giáo viên đóng vai trò chỉ đạo chính.

Theo Nguyễn Văn Tuấn, phương pháp dạy học là những cách thức và hướng đi cần thiết để giải quyết các vấn đề nhận thức của học sinh, nhằm đạt được mục tiêu giáo dục.

Theo Nguyễn Ngọc Quang, phương pháp dạy học là sự phối hợp chặt chẽ giữa thầy và trò, dưới sự hướng dẫn của giáo viên, nhằm đạt hiệu quả cao trong quá trình giáo dục.

Phương pháp dạy học là những cách thức và hướng hành động của giáo viên và học sinh nhằm giải quyết vấn đề nhận thức, từ đó đạt được mục tiêu và nhiệm vụ trong quá trình giáo dục.

1.2.3 Phương pháp dạy thực hành

Theo từ điển tiếng Việt (2005), thực hành được hiểu là làm để áp dụng lý thuyết vào thực tế

Phương pháp dạy thực hành là một hình thức giảng dạy quan trọng, trong đó giáo viên làm mẫu và học sinh thực hành độc lập dưới sự hướng dẫn Phương pháp này bao gồm việc giáo viên sử dụng lời nói, câu hỏi và bài tập thực hành để giúp học sinh rèn luyện kỹ năng thực hành hiệu quả.

Phương pháp dạy học thực hành, theo các nhà nghiên cứu, là hình thức giáo viên hướng dẫn mẫu cho học sinh quan sát, sau đó học sinh sẽ tự luyện tập với sự hỗ trợ từ giáo viên Phương pháp này giúp học sinh củng cố kiến thức chuyên ngành và rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo cần thiết.

1.2.4 Cải tiến phương pháp dạy học

Phương pháp dạy học đổi mới là sự cải tiến nhằm phù hợp hơn với đặc điểm của môn học và nhu cầu của người học, từ đó khuyến khích người học phát huy tối đa năng lực, tư duy và khả năng sáng tạo Đồng thời, phương pháp này còn giúp người học trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ tích cực đối với môn học, góp phần đạt được mục tiêu giáo dục.

Tiếp cận phương pháp dạy học thực hành

1.3.1 Nhiệm vụ của dạy học thực hành

Các nhiệm vụ cơ bản của dạy học thực hành:

- Hoàn thiện và vận dụng các hiểu biết kỹ thuật

- Hình thành và rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo lao động

- Hình thành và phát triển tư duy kỹ thuật, bồi dưỡng năng lực kỹ thuật

- Thực hiện các chức năng giáo dục như tác phong lao động, hợp tác, độc lập, sáng tạo, giải quyết vấn đề, vệ sinh môi trường

- Thực hành kiểm nghiệm lý thuyết

1.3.2 Ưu điểm và hạn chế của phương pháp dạy học thực hành

- Khơi dậy những kinh nghiệm của HS, tạo cho HS hứng thú học tập

- Củng cố được những kiến thức lý thuyết, tạo điều kiện cho HS gắn kết giữa nội dung lý thuyết đã học với thực tiễn

- Tạo thói quen lao động khoa học, đảm bảo an toàn trong quá trình lao động

- Rèn luyện khả năng quan sát, tư duy, tự phân tích, tự đánh giá

- Mất nhiều thời gian cho việc rèn luyện để hình thành kỹ năng, kỹ xảo

- Để phương pháp đạt hiệu quả cao nhất đòi hỏi phải có phương tiện dạy học đầy đủ

Trong giảng dạy môn Tin học 11, thực hành đóng vai trò quan trọng trong việc giúp học sinh hiểu và áp dụng lý thuyết vào thực tiễn Thông qua thực hành, học sinh rèn luyện kỹ năng cần thiết, phù hợp với năng lực của từng cấp học, đồng thời làm sáng tỏ các kiến thức đã học Việc này không chỉ giúp học sinh phát triển phẩm chất và năng lực mà còn tạo cơ sở cho nghiên cứu và sáng tạo Do đó, cải tiến chất lượng dạy thực hành là cần thiết, và giáo viên cần kết hợp nhiều phương pháp dạy để phù hợp với nội dung và đối tượng học sinh, nhằm tối ưu hóa quá trình tiếp thu kiến thức và phát triển kỹ năng.

1.3.3 Phân loại phương pháp dạy thực hành

Phương pháp dạy thực hành được phân loại theo nội dung và hình thức.[22]

1.3.3.1 Phân loại theo nội dung

Thực hành nhận biết là quá trình xác định vật mẫu, yêu cầu học sinh phát triển khả năng quan sát Giáo viên cần hướng dẫn học sinh sử dụng các giác quan và kết hợp với các phương tiện dạy học khác, đồng thời áp dụng biện pháp so sánh, đối chiếu để giúp học sinh hình thành kỹ năng và thói quen quan sát hiệu quả.

- Thực hành khảo sát: Đòi hỏi học sinh phải phân tích các dữ kiện để có đủ cơ sở nắm vững nội dung

- Thực hành kiểm nghiệm: Đối với một nội dung học sinh đã nắm được về mặt lý thuyết và thực hành để kiểm nghiệm lý thuyết đó

Thực hành theo quy trình sản xuất giúp học sinh rèn luyện kỹ năng và kỹ xảo cần thiết, bao gồm việc thực hiện sản phẩm, thiết kế, sử dụng dụng cụ, cũng như sửa chữa và tháo ráp.

❖ Phương pháp dạy thực hành 4 bước

Phương pháp dạy thực hành là một phương pháp quan trọng xuất phát từ thuyết hành động, được cải tiến thành 4 bước với sự hướng dẫn của giáo viên Phương pháp này không chỉ giúp học sinh phát triển trí tuệ mà còn rèn luyện kỹ năng thực hành Nó tuân thủ nguyên tắc diễn trình, bao gồm việc giáo viên làm mẫu, sau đó học sinh thực hành theo và tiến hành luyện tập.

Hình 1.1 Cấu trúc phương pháp dạy thực hành 4 bước [22, tr76]

Qua cấu trúc phương pháp dạy thực hành 4 bước cho ta thấy rõ từng bước thể hiện nhiệm vụ của GV và HS cụ thể như sau [18]:

Bước 1: Gây động cơ, vào bài dạy

1 Gây động cơ, vào bài

- Tạo nên mối giao tiếp

- Làm rõ nhiệm vụ, kiến thức sơ bộ

2 Làm mẫu và giải thích

Trong quá trình làm việc, việc mẫu và giải thích từng bước công đoạn là rất quan trọng Đầu tiên, cần xác định công đoạn công việc cụ thể, sau đó mô tả cách thức thực hiện công đoạn đó một cách chi tiết Cuối cùng, giải thích lý do tại sao việc thực hiện công đoạn này là cần thiết, giúp người đọc hiểu rõ hơn về quy trình và tầm quan trọng của từng bước trong công việc.

- Đưa ra những điểm cơ bản

- Lặp lại những bước công việc

3 Làm lại và giải thích

- Làm lại các bước công việc và giải thích làm cái gì, như thế nào, tại sao

- Giáo viên: Đặt câu hỏi kiểm tra, sửa lỗi, đem đến sự chắc chắn, tạo động cơ học tập, khen ngợi, khiển trách, phê bình…

- Tự thực hiện các công đoạn công việc

- Can thiệt vào bằng sự giúp đỡ nếu cần thiết

- Kiểm tra kết quả, kiểm tra các tiêu chuẩn đánh giá

- Hướng dẫn các kỹ năng tiếp theo

Mục đích của bước này là kích thích động lực học tập cho nội dung bài học, đồng thời giúp người học nhận diện rõ nhiệm vụ học tập của mình.

- Ổn định lớp, tạo không khí học tập

- Gây động cơ học tập

- Xác định nhiệm vụ của người học, tiêu chuẩn chất lượng cần đạt

- Kiểm tra sự chuẩn bị dụng cụ, vật liệu của người học

Bước 2: Làm mẫu và giải thích (GV làm mẫu và phân tích)

Mục đích của bước này là GV làm mẫu trước để người học quan sát và tiếp thu Bước này GV cần chú ý:

- Sắp xếp lớp sao cho người học có thể quan sát được

- Thực hiện bài diễn trình với tốc độ vừa phải, không thực hiện một lúc nhiều thao tác

- Giảng giải cùng lúc với biểu diễn

- Đặt câu hỏi để thúc đẩy học viên trong lớp suy nghĩ, nhấn mạnh để lôi kéo sự chú ý của cả lớp vào những điểm chính

Lặp lại thao tác từ một đến ba lần để nhấn mạnh các bước khó, giúp người học dễ dàng chú ý và bắt chước Giai đoạn này cũng là cơ hội để kiểm tra lại mức độ tiếp thu của người học.

Bước 3: Làm lại và giải thích (HS làm từng phần)

Mục đích của bước này là giúp người học thể hiện và áp dụng kiến thức thông qua các hoạt động cụ thể, trong giai đoạn đầu, cần có sự hỗ trợ từ giáo viên.

- Người học nêu lại và giải thích các bước, thao tác tiến hành công việc

- Người học lập lại các bước, thao tác của công việc

- GV kiểm tra, điều chỉnh lại hoạt động cho người học

Bước 4: Tự luyện tập, chuyển hóa (HS làm hoàn toàn)

Mục đích của bước này là HS tự luyện tập kỹ năng Nội dung bước này là:

- Người học tự luyện tập các thao tác, các hoạt động đã học

GV theo dõi hoạt động của học sinh để nắm bắt diễn biến, tiến độ và hiệu quả từng bước công việc Qua đó, GV có thể điều chỉnh kịp thời và hỗ trợ học sinh có năng lực thực hiện yếu, đảm bảo mọi em đều được giúp đỡ phù hợp.

❖ Phương pháp dạy thực hành 3 bước

- Phương pháp dạy thực hành 3 bước (3A)

Trong lĩnh vực dạy tin học, kế toán và các chuyên ngành khác, việc tổ chức giờ thực hành để hình thành kỹ năng thường không tuân theo phương pháp 4 bước truyền thống Thay vào đó, giáo viên cần thực hiện mẫu đồng thời với học sinh, giúp họ thực hành ngay trong quá trình học Phương pháp này đặc biệt hiệu quả khi học sinh chưa có kỹ năng nền tảng.

Hình 1.2 Cấu trúc phương pháp dạy thực hành 3 bước (3A) [22, tr.77]

Phương pháp này giúp học sinh tiếp thu quy trình thao tác thực hành, từ đó hình thành biểu tượng và chuyển đổi tri thức thành kỹ năng thực tế.

- Tạo nên mối giao tiếp

- Làm rõ nhiệm vụ, kiến thức sơ bộ

- Giáo viên làm mẫu, giải thích

- Học sinh làm theo sự hướng dẫn

- Giáo viên quan sát giúp đỡ

- Học sinh luyện tập bài tập tương tự

- Giáo viên quan sát, giúp đỡ

18 thao tác thực hành Chính vì vậy HS học tập còn bị động vào những gì GV truyền đạt vì phải làm theo

- Phương pháp dạy thực hành 3 bước (3B)

Khi học sinh đã nắm vững một số kỹ năng trong lĩnh vực nghề nghiệp nhất định, giáo viên sẽ áp dụng mô hình phương pháp dạy thực hành 3 bước (3B) để nâng cao kỹ năng cho học sinh, từ những kỹ năng đơn giản đến những kỹ năng phức tạp hơn.

Hình 1.3 Cấu trúc phương pháp dạy thực hành 3 bước (3B) [22, tr.78]

Phương pháp này giúp học sinh nắm vững quy trình thao tác và nhiệm vụ của bài thực hành, từ đó tự tin thực hiện bài thực hành một cách hiệu quả.

- Đưa ra nhiệm vụ bài thực hành,…

2 Lĩnh hội lý thuyết về bài thực hành

- Nội dung lý thuyết, quy trình luyện tập

- Phân nhóm, giao nhiệm vụ, xây dựng quy trình, xác định thông số kỹ thuật

- Lưu ý về an toàn lao động

(Hình thức tổ chức học: toàn lớp)

- Học sinh luyện tập theo quy trình đã xây dựng

- Giáo viên quan sát, giúp đỡ

❖ Phương pháp dạy thực hành 6 bước

Mô hình phương pháp dạy thực hành không chỉ giúp học sinh hình thành kỹ năng nghề nghiệp mà còn phát triển năng lực hợp tác, khả năng tự thu nhận thông tin và kỹ năng lập kế hoạch lao động.

Phương pháp 6 bước là một phương pháp giáo dục hiệu quả, kết hợp lý thuyết hoạt động với chức năng hướng dẫn và cung cấp thông tin tài liệu Phương pháp này nhằm kích thích học sinh phát triển khả năng tự giải quyết nhiệm vụ học tập, từ đó góp phần hình thành nhân cách của các em.

THỰC TRẠNG SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY THỰC HÀNH MÔN TIN HỌC KHỐI 11 TẠI TRƯỜNG THPT DĨ AN

Giới thiệu tổng quan về trường

2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển

Ngày 01/10/1963 trường Dĩ An bắt đầu được thành lập, niên khóa 1963 –

1964 bấy giờ chỉ có 2 lớp với gần 100 học sinh sinh do thầy Nguyễn Văn Báo – Hiệu trưởng trường tiểu học Dĩ An làm Hiệu trưởng kiêm nhiệm Niên khóa 1967 –

1968, trường có học sinh lớp 10 (học sinh cấp THPT) đầu tiên Và đến tháng 10/1975 của năm học 1975 – 1976 trường Dĩ An được tách để thành lập trường cấp

3 Dĩ An, đến nay là trường THPT Dĩ An

2.1.2 Tình hình nhân sự tại trường THPT Dĩ An

❖ Tình hình đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên

Tính đến 20/05/2016 tổng CB-GV-NV của trường có 89 người (nữ: 60 người), gồm:

- GV dạy lớp: 69 người (nữ: 49)

Tỉ lệ giáo viên đạt chuẩn tại trường là 98,55%, trong đó tỉ lệ giáo viên vượt chuẩn là 19,17% Đội ngũ cán bộ, giáo viên và nhân viên được bố trí tương đối đầy đủ, đáp ứng cơ bản yêu cầu giảng dạy Tuy nhiên, trường vẫn thiếu một giáo viên dạy môn Giáo dục công dân, do đó đã phải huy động giáo viên từ trường khác để dạy hợp đồng.

Tính đến cuối năm học 2015 – 2016, trường có tổng cộng 1240 HS (nữ: 782) Trong đó:

2.1.3 Cơ sở vật chất của trường

Lãnh đạo địa phương và hội cha mẹ học sinh đã tích cực hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị dạy học cho nhà trường Tuy nhiên, sự hỗ trợ này vẫn chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu ngày càng cao của ngành giáo dục, đặc biệt là đối với các trường chuẩn quốc gia, trường điểm và trường kiểm định chất lượng, nhất là trường chất lượng cao với quy định 34 học sinh mỗi lớp.

Trong năm học 2015 – 2016 trường đã có 01 phòng nghe nhìn môn Anh văn;

Trường học được trang bị đầy đủ với 01 phòng thực hành Vật lý, 01 phòng thực hành Hóa học, 01 phòng thực hành Sinh học và 02 phòng thực hành Tin học Mỗi phòng thực hành Tin học có 40 máy tính, tất cả đều được kết nối internet và cài đặt các chương trình, phần mềm cần thiết để hỗ trợ việc học tập của học sinh.

Ban Giám Hiệu đã chỉ đạo các bộ phận thực hành phân công nhiệm vụ trong việc tiếp quản và quản lý thiết bị được giao, đảm bảo tất cả các phòng hoạt động bình thường Năm học này, trường nhận gói thiết bị trị giá 15 tỷ đồng từ Sở GD&ĐT Bình Dương và đang tiến hành lắp ráp cho đến cuối năm học.

2.1.4.Tình hình hoạt động giảng dạy của trường

Trong năm học 2015 – 2016, nhờ vào nỗ lực học tập của học sinh và sự thích ứng kịp thời với những đổi mới trong phương pháp giảng dạy và giáo trình, trường đã có 221 học sinh đạt danh hiệu giỏi, chiếm 17,8% tổng số học sinh Sự đầu tư tốt hơn trong quá trình giảng dạy của giáo viên cũng góp phần quan trọng vào thành tích này.

Trong kỳ thi tốt nghiệp, tỷ lệ học sinh đạt loại khá là 58,39%, trong khi có 287 học sinh đạt loại trung bình (23,15%) và chỉ 6 học sinh yếu (0,48%), không có học sinh nào bị đánh giá kém Đặc biệt, tỷ lệ đậu tốt nghiệp đạt 100% và tỷ lệ học sinh đỗ vào các trường đại học, cao đẳng lên tới 91,12%.

Trong những năm qua, trường THPT Dĩ An đã nổi bật trong số các trường THPT không chuyên nhờ vào việc duy trì chất lượng giáo dục ổn định Trường luôn có tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp THPT và đại học cao, góp phần khẳng định vị thế của mình Với những thành tích xuất sắc này, nhà trường đã nhận được nhiều bằng khen từ UBND tỉnh, Bộ GD&ĐT, và Thủ tướng Chính phủ.

33 khen, tặng cờ thi đua, được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng nhì

Hiện nay, môn Tin học tại trường được giảng dạy bởi 4 giáo viên có trình độ đại học, giàu kinh nghiệm và chuyên môn vững vàng, thuộc tổ bộ môn Tin học – Công nghệ.

Giới thiệu chương trình môn tin học bậc THPT

Môn Tin học, giống như các môn học khác, góp phần vào mục tiêu giáo dục của nhà trường phổ thông, nhằm đào tạo thế hệ trẻ thành những công dân có học vấn vững chắc, nhân cách hoàn thiện và khả năng xây dựng đất nước Đặc biệt, Tin học khối 11 cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản và kỹ năng ứng dụng vào thực tiễn, giúp các em khám phá sâu hơn về lĩnh vực khoa học Tin học và tiếp thu công nghệ tiên tiến, đặc biệt trong lĩnh vực CNTT Bên cạnh đó, môn học cũng thực hiện chức năng hướng nghiệp, giúp học sinh nhận diện ưu điểm và khả năng của bản thân, từ đó định hướng cho sự nghiệp tương lai.

Môn Tin học không chỉ dạy kiến thức mà còn giáo dục tư tưởng và hình thành nhân cách cho học sinh Quá trình giảng dạy cần kết hợp giữa việc truyền đạt kiến thức và phát triển nhân cách, nhằm đào tạo thế hệ trẻ thành những người lao động có tri thức và đạo đức Môn học này giúp học sinh phát triển khả năng độc lập, sáng tạo, và làm việc có kế hoạch, đồng thời hình thành thói quen làm việc công nghiệp và thích ứng với yêu cầu của xã hội hiện đại.

2.2.2 Thời gian phân phối chương trình

Môn Tin học khối 11 bao gồm 52 tiết học, chia thành lý thuyết và thực hành, được tổ chức trong hai học kỳ Thời gian giảng dạy có thể được phân bổ linh hoạt, với 18 tiết trong học kỳ I và 34 tiết trong học kỳ II, hoặc ngược lại, 34 tiết trong học kỳ I và 18 tiết trong học kỳ II.

Cuối mỗi học kỳ, học sinh sẽ tham gia một tiết kiểm tra học kỳ, với một hoặc hai tiết ôn tập trước đó, tùy thuộc vào số tiết dạy trong học kỳ Cụ thể, học kỳ có 18 tiết sẽ có 1 tiết ôn tập, trong khi học kỳ 34 tiết sẽ có 2 tiết ôn tập Để nâng cao hiệu quả học lý thuyết, việc sử dụng máy vi tính, phần mềm, tranh ảnh và sơ đồ trực quan là rất cần thiết Trong các buổi thực hành trên máy, nếu không có nội dung thực hành theo nhóm, chỉ nên bố trí tối đa 2 học sinh sử dụng 1 máy tính.

Nếu học kỳ I có 18 tiết và học kỳ II có 34 tiết, thì cần hoàn thành mục 10 về cấu trúc lặp trước khi kết thúc học kỳ I Ngược lại, nếu học kỳ I có 34 tiết, cần điều chỉnh kế hoạch dạy học cho phù hợp.

Trong học kỳ I, giáo viên cần hoàn thành mục 13 về kiểu bản ghi trong 18 tiết dạy Môn Tin học lớp 11 yêu cầu dành 4 tiết cho kiểm tra, bao gồm 2 tiết kiểm tra học kỳ (1 tiết cho học kỳ I và 1 tiết cho học kỳ II) và 2 tiết kiểm tra, trong đó có 1 tiết kiểm tra thực hành trên máy.

Nội dung phân phối chương trình môn Tin học 11 được thể hiện cụ thể ở Phụ lục 1, trang 82.

ĐỀ XUẤT PHƯƠNG PHÁP DẠY THỰC HÀNH MÔN TIN HỌC KHỐI 11 TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG DĨ AN, THỊ XÃ DĨ AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG

Cải tiến phương pháp dạy thực hành môn tin học 11

Nghiên cứu về phương pháp dạy thực hành môn Tin học tại trường THPT Dĩ An cho thấy học sinh còn thụ động và thiếu sáng tạo trong giờ học thực hành Tin học 11 Kỹ năng tư duy giải thuật của học sinh yếu, dẫn đến việc thực hành trên máy còn lúng túng và mơ hồ, đặc biệt là trong các buổi ôn tập hoặc nâng cao.

Tác giả đề xuất cải tiến phương pháp dạy thực hành 3 bước (3B) nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy Phương pháp này yêu cầu học sinh phải có kiến thức và kỹ năng cơ bản để giáo viên có thể áp dụng hiệu quả trong việc phát triển kỹ năng xây dựng thuật toán Cụ thể, tác giả sẽ tập trung vào việc cải tiến bước thứ hai của phương pháp này để tăng cường khả năng ôn tập và nâng cao cho học sinh.

Trong phương pháp dạy thực hành 3 bước (3B), bước 2 tập trung vào việc trình bày và lĩnh hội lý thuyết, bao gồm hai hoạt động học tập: giới thiệu chương trình và yêu cầu học sinh mở rộng chương trình với nhiệm vụ mới Trong hoạt động đầu tiên, giáo viên sử dụng phương pháp đàm thoại để hướng dẫn học sinh nắm vững cấu trúc và câu lệnh của chương trình Ở hoạt động thứ hai, giáo viên tiếp tục áp dụng phương pháp đàm thoại để gợi ý cho học sinh suy nghĩ về cách giải quyết bài toán, đồng thời xây dựng thuật toán cho học sinh tự luyện tập Tuy nhiên, phương pháp này khiến học sinh trở nên thụ động và chưa phát triển được kỹ năng tư duy giải thuật như mong muốn.

Trong phương pháp dạy thực hành 3 bước (3B) cải tiến, bước 2, “trình bày – lĩnh hội lý thuyết bài thực hành”, vẫn tuân theo nội dung trong sách giáo khoa Tuy nhiên, sự cải tiến này thay đổi hoạt động dạy và học của giáo viên (GV) và học sinh (HS) ở hoạt động b) Tại đây, HS sẽ chủ động lập kế hoạch và xây dựng thuật giải cho bài toán, trong khi GV chỉ đóng vai trò nhận xét và góp ý.

Để cải thiện hoạt động tự luyện tập trên máy, giáo viên có thể hoàn chỉnh thuật toán dựa trên ý kiến của học sinh, nhằm hướng dẫn học tập hiệu quả hơn Trong bước 2 của quy trình cải tiến, giáo viên có thể áp dụng phương pháp dạy học toàn lớp hoặc theo nhóm Phương pháp dạy học theo nhóm không chỉ giúp học sinh trở nên năng động hơn mà còn phát triển kỹ năng tư duy giải quyết vấn đề, kỹ năng làm việc nhóm và khả năng thuyết trình kết quả trước lớp.

Vì vậy tác giả có những lưu ý sau giúp cho việc tổ chức hoạt động theo nhóm đạt hiệu quả:

Khai thác đối tượng học sinh khá – giỏi mang lại nhiều lợi ích cho cả giáo viên và học sinh Giáo viên có thể tổ chức các em thành nhóm hoặc cặp trong quá trình thực hành, tạo điều kiện cho các học sinh này chia sẻ, trao đổi và hỗ trợ những bạn học yếu hơn, từ đó nâng cao hiệu quả học tập cho toàn lớp.

Việc thay đổi thành viên trong nhóm thường xuyên giúp học sinh có cơ hội làm việc với nhiều bạn khác nhau, từ đó kích thích sự sáng tạo và mang lại những ý tưởng mới mẻ Sự linh hoạt này không chỉ nâng cao tính năng động của các em mà còn tạo điều kiện cho việc phát triển kỹ năng hợp tác và giao tiếp hiệu quả hơn.

Khi lựa chọn người thuyết trình, giáo viên nên tránh để một hoặc vài thành viên chiếm ưu thế, mà nên tạo cơ hội công bằng cho tất cả các thành viên trong nhóm Việc không để nhóm trưởng hoặc những bạn giỏi trở thành người thuyết trình mặc định sẽ khuyến khích sự tham gia và phát triển kỹ năng của từng cá nhân.

Việc lựa chọn thành viên ngẫu nhiên trong nhóm không chỉ khuyến khích học sinh nêu lên ý tưởng và suy nghĩ cá nhân mà còn yêu cầu các em phải nghiêm túc hơn trong quá trình làm việc Điều này giúp các em tập trung hơn và tránh tình trạng làm việc riêng, từ đó nâng cao hiệu quả của nhóm.

Trong một lớp học, giáo viên cần phân chia học sinh thành 4 đến 6 nhóm, tùy thuộc vào nội dung bài học Việc điều chỉnh số lượng nhóm là cần thiết để đảm bảo mỗi nhóm có đủ thành viên thực hiện các hoạt động hiệu quả Nếu nhóm quá đông, công việc sẽ không được phân chia hợp lý, dẫn đến hiệu suất làm việc kém Ngược lại, nếu nhóm quá ít thành viên, thời gian cho các nhóm thuyết trình và thực hành sẽ không đủ, ảnh hưởng đến chất lượng học tập.

- Thiết kế chỗ ngồi hợp lý: do thảo luận nhóm được tiến hành ở phòng máy nên

GV cần cho HS di chuyển tìm chỗ ngồi hợp lý, để HS dễ dàng hơn trong quá trình thảo luận, trao đổi ý kiến

Khen thưởng thích hợp là một phương pháp hiệu quả để khuyến khích và động viên học sinh Việc cho điểm số sau mỗi lần thuyết trình hoặc khi học sinh giải quyết và trả lời đúng các vấn đề do giáo viên đưa ra không chỉ thúc đẩy tinh thần học tập mà còn giúp các em cảm thấy tự tin hơn trong quá trình học.

3.2.2 Quy trình cải tiến phương pháp dạy thực hành

Hình 3.1 Quy trình cải tiến phương pháp dạy thực hành 3 bước

Để bắt đầu, giáo viên cần tạo ra một không khí thoải mái và tích cực, khơi gợi sự hứng thú của học sinh Việc xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa thầy và trò là rất quan trọng để thúc đẩy sự tham gia và giao tiếp trong lớp học.

1 Gây động cơ học tập

- Giao tiếp, khơi dậy sự chú ý của HS

- Đưa ra nhiệm vụ bài thực hành

2 Lĩnh hội lý thuyết về bài thực hành a) Giới thiệu chương trình, thuật toán cụ thể:

GV hướng dẫn và đặt câu hỏi để giúp học sinh hiểu rõ cấu trúc cũng như các câu lệnh trong một chương trình có sẵn Đồng thời, giáo viên yêu cầu học sinh mở rộng chương trình bằng cách thực hiện các nhiệm vụ mới liên quan.

- HS: lập kế hoạch, đưa ra thuật giải bài toán

- GV: nhận xét, bổ sung, thống nhất quy trình thực hiện, đưa ra thuật toán đúng

(Hình thức tổ chức dạy học: toàn lớp hoặc theo nhóm)

- HS: luyện tập theo quy trình, thuật toán đã xây dựng; kiểm tra kết quả và điều chỉnh

- GV: quan sát, giải đáp thắc mắc kịp thời

57 động cơ học tập, nêu rõ nhiệm vụ thực hành cần thực hiện và nhấn mạnh những điểm cần lưu ý

Kế hoạch của tác giả ở bước 2 nhằm giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức, lập kế hoạch và xây dựng giải thuật cho bài toán Hoạt động này không chỉ khuyến khích sự tích cực trong học tập mà còn phát triển năng lực hợp tác của học sinh Trong bước này, có hai hoạt động chính: giới thiệu chương trình và thuật toán cụ thể.

GV sẽ đặt ra các câu hỏi có vấn đề để giúp học sinh hiểu rõ cấu trúc và các câu lệnh trong một chương trình có sẵn Bên cạnh đó, GV yêu cầu học sinh mở rộng chương trình bằng cách thêm nhiệm vụ mới có liên quan.

Thực nghiệm sư phạm

3.3.1 Mục đích, nội dung, đối tượng, thời gian dạy thực nghiệm

Mục đích của nghiên cứu này là thực hiện thí nghiệm để đánh giá hiệu quả của quy trình phương pháp dạy thực hành cải tiến trong việc thiết kế giáo án thực hành môn Tin học cho khối 11 Qua đó, nghiên cứu sẽ kiểm tra tính khả thi và tính khoa học của những cải tiến đã được áp dụng.

Thiết kế hai bài dạy thực hành theo quy trình dạy thực hành cải tiến cho lớp 11B2, trong khi vẫn áp dụng kế hoạch bài dạy cũ cho lớp 11B4 Sau khi tiến hành giảng dạy, tiến hành đo lường, thu thập dữ liệu và phân tích kết quả cả định lượng lẫn định tính để đánh giá hiệu quả giảng dạy.

- Đối tượng: Toàn bộ học sinh lớp 11B2 và 11B4 tại trường THPT Dĩ An

Thời gian thực nghiệm được thực hiện theo kế hoạch dạy học của nhà trường và thời khóa biểu của lớp, diễn ra trong 2 tiết học (tiết 25 và tiết 26) của học kỳ 1.

3.3.2 Kiểm chứng trước thực nghiệm Để có thể lựa chọn được hai lớp thực nghiệm, tác giả tiến hành kiểm tra tìm mối tương quan về điểm số bài kiểm tra 1 tiết môn Tin học 11 ở học kỳ 1 của hai lớp 11B4 (lớp đối chứng) và 11B2 (lớp thực nghiệm) Cả hai lớp này đều có sĩ số là

Bảng 3.1 Kiểm chứng xác định nhóm tương đương

(1) Điểm trung bình (X) 5.91 6.09 Độ lệch chuẩn (SD) 1.22 1.08

Kết quả so sánh t = 0.642 với t.05 = 1.671 cho thấy sự chênh lệch điểm số trung bình giữa hai lớp thực nghiệm và lớp đối chứng không có ý nghĩa Do đó, hai lớp này được xem là tương đương.

3.3.3 Đánh giá kết quả thực nghiệm Để đánh giá kết quả thực nghiệm, tác giả sử dụng 2 phương pháp: phương pháp phân tích so sánh định tính và phương pháp phân tích so sánh định lượng

❖ Phương pháp phân tích so sánh định tính

Bài viết này nhằm đánh giá tính khả thi của phương pháp dạy thực hành theo quy trình cải tiến thông qua ý kiến của giáo viên Tác giả đã phỏng vấn 4 giáo viên tham gia dự giờ để thu thập thông tin và nhận xét về phương pháp này.

- Sự phù hợp của quy trình cải tiến với nội dung môn học, mục tiêu dạy học và cơ sở vật chất của nhà trường

- Quy trình cải tiến PP dạy thực hành giúp học sinh đạt được những kỹ năng gì và mức độ như thế nào

- Mức độ lĩnh hội và vận dụng kiến thức của học sinh

- Nhận xét của GV về hoạt động học tập của học sinh

Giáo viên đã bày tỏ quan điểm về việc áp dụng quy trình cải tiến phương pháp dạy thực hành, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng giảng dạy Tác giả đã sử dụng phương pháp định tính để khám phá các khía cạnh liên quan đến việc cải tiến này, nhằm hiểu rõ hơn về trải nghiệm và ý kiến của học sinh Việc này không chỉ giúp cải thiện phương pháp giảng dạy mà còn tạo ra môi trường học tập tích cực cho học sinh.

- Kỹ năng học sinh đạt được

- Tính tích cực trong hoạt động học tập của học sinh

▪ Sự tập trung chú ý, tự giác thực hiện các nhiệm vụ thực hành

▪ Tính tích cực, hăng hái tham gia phát biểu xây dựng bài, tham gia đóng góp ý kiến trong quá trình thảo luận nhóm

▪ Mức độ lĩnh hội kiến thức trong tiết thực hành

- Không khí lớp học trong giờ học thực hành

Phương pháp phân tích so sánh định lượng được sử dụng để đánh giá khả năng nắm vững kiến thức của học sinh thông qua điểm số bài kiểm tra cuối cùng Nội dung bài kiểm tra được thiết kế dựa trên các tiêu chí cụ thể nhằm đảm bảo tính chính xác và khách quan trong việc đánh giá.

Học sinh cần nhớ và nhắc lại kiến thức lý thuyết đã học mà không cần phải phân tích, giải thích hay vận dụng các kiến thức đó.

Học sinh cần có khả năng giải thích, cắt nghĩa và sắp xếp những kinh nghiệm cũng như kiến thức lý thuyết đã học, phù hợp với các yêu cầu khác nhau.

Vận dụng kiến thức là khả năng áp dụng những gì đã học để giải quyết các tình huống quen thuộc hoặc các bài toán đơn giản Đồng thời, nó cũng bao gồm việc sáng tạo và sử dụng kinh nghiệm để đối mặt với những tình huống hoàn toàn mới.

Phương pháp phân tích so sánh định lượng sẽ dựa trên kết quả bài kiểm tra với thang điểm 10 và cách xếp loại như sau:

3.3.4 Kết quả sau thực nghiệm

Các nội dung xin ý kiến về phương pháp dạy thực hành cải tiến như sau:

Thứ nhất, sự phù hợp của quy trình cải tiến với nội dung môn học, mục tiêu dạy học và cơ sở vật chất của nhà trường

Hai giáo viên đánh giá quy trình cải tiến phương pháp dạy học mới là "rất phù hợp" với nội dung môn học, mục tiêu dạy học và cơ sở vật chất của nhà trường Trong khi đó, hai giáo viên khác nhận định rằng quy trình cải tiến này chỉ đạt mức độ phù hợp nhất định trong việc dạy thực hành.

Quy trình này chỉ phù hợp cho những bài học có nội dung luyện tập, khi học sinh đã nắm vững kiến thức lý thuyết và kỹ năng thực hành cơ bản.

Quy trình cải tiến phương pháp dạy thực hành giúp học sinh phát triển toàn diện các kỹ năng cần thiết như lập trình, tư duy thuật giải, làm việc nhóm, thuyết trình và tự học, với mức độ đánh giá từ “tốt” đến “rất tốt” Đặc biệt, bốn giáo viên nhận xét rằng phương pháp cải tiến này nâng cao kỹ năng tư duy thuật giải của học sinh hơn so với phương pháp dạy thực hành truyền thống, nhờ vào việc tăng cường các hoạt động học tập.

Tóm tắt đề tài

Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả đã nghiên cứu phương pháp dạy thực hành trong và ngoài nước, giải thích các khái niệm liên quan và tiếp cận các phương pháp dạy học thực hành để cải tiến môn Tin học khối 11 Tác giả cũng đã khảo sát và đánh giá thực trạng sử dụng phương pháp dạy thực hành tại trường THPT Dĩ An, từ đó đưa ra cơ sở thực tiễn cho việc cải tiến Dựa trên phân tích lý luận và thực tiễn, tác giả đề xuất một số giải pháp cải tiến phương pháp dạy thực hành, bao gồm việc cải tiến bước thứ 2 trong phương pháp dạy thực hành 3 bước (3B) và cải tiến hình thức tổ chức dạy học theo nhóm, nhằm tăng cường hoạt động học tập của học sinh.

HS trong giờ học; rèn luyện nâng cao tính tích cực, chủ động, sáng tạo ở HS

Tác giả đã áp dụng quy trình dạy học thực hành vào việc thiết kế hai bài giảng môn Tin học 11 và thực hiện thí nghiệm sư phạm với 68 học sinh Sau khi thực nghiệm, học sinh đã làm bài kiểm tra 20 phút và được phát phiếu thăm dò để đánh giá tác động của phương pháp đến quá trình học tập Đối với giáo viên, tác giả cũng tiến hành phỏng vấn để đánh giá tính khả thi của phương pháp thực hành cải tiến khi áp dụng vào thực tiễn.

Nghiên cứu khẳng định tính khả thi và giá trị của phương pháp dạy thực hành cải tiến, giúp nâng cao hiệu quả học tập của học sinh và cải thiện chất lượng giảng dạy của giáo viên.

Hướng phát triển đề tài

Nếu điều kiện cho phép, đề tài sẽ phát triển theo hướng sau:

Phân tích toàn bộ nội dung chương trình môn Tin học 11, cấu trúc lại bài theo quy trình dạy học thực hành với những đề xuất cải tiến mới

Chúng tôi sẽ biên soạn lại các bài tập thực hành cho từng chương, đảm bảo phù hợp với đặc điểm học tập của học sinh Đồng thời, thiết kế các bài giảng thực hành theo quy trình cải tiến, phù hợp với nội dung và mục tiêu của bài học.

Tiến hành thực nghiệm với các lớp 11 tại trường THPT Dĩ An và các trường THPT khác trong khu vực thị xã nhằm kiểm chứng giả thuyết của đề tài trên một mẫu lớn.