(Luận văn thạc sĩ) giáo dục môi trường qua tổ chức hoạt động ngoại khoá cho HS lớp 6 tại các trường THCS, quận phú nhuận, TP HCM

Mục tiêu nghiên cứu

Rèn luyện hành vi bảo vệ môi trường cho HS lớp 6 qua tổ chức hoạt động ngoại khóa tại các trường THCS của quận Phú Nhuận, Tp HCM.

Nhiệm vụ nghiên cứu

Đề tài tập trung thực hiện các nhiệm vụ nghiên cứu sau:

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về giáo dục môi trường qua tổ chức hoạt động ngoại khóa cho HS lớp 6 tại các trường THCS

- Nghiên cứu thực trạng công tác giáo dục môi trường qua hoạt động ngoại khóa cho HS lớp 6 tại các trường THCS của quận Phú Nhuận, Tp HCM

- Tổ chức các hoạt động ngoại khóa trong giáo dục môi trường cho HS lớp 6 tại các trường THCS của quận Phú Nhuận, Tp HCM.

Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu

Quá trình giáo dục môi trường cho HS lớp 6 tại các trường THCS của quận Phú Nhuận, Tp HCM

Hoạt động ngoại khóa trong giáo dục môi trường cho học sinh lớp 6 tại các trường THCS, quận Phú Nhuận, Tp HCM.

Giả thuyết nghiên cứu

Hiện nay, các hoạt động giáo dục môi trường cho học sinh lớp 6 tại các trường THCS ở quận Phú Nhuận còn thiếu phong phú về nội dung và hình thức tổ chức, dẫn đến việc hành vi bảo vệ môi trường của học sinh chưa diễn ra thường xuyên.

HS lớp 6 sẽ nâng cao nhận thức về môi trường và bảo vệ môi trường thông qua các hoạt động ngoại khóa do giáo viên GDMT tổ chức tại các trường THCS ở quận Phú Nhuận, Tp HCM.

Phương pháp nghiên cứu

Để giáo dục môi trường thông qua việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa cho học sinh lớp 6 tại các trường trung học cơ sở quận Phú Nhuận, đề tài này áp dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học giáo dục.

7.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận

Phương pháp lý luận được áp dụng để phân tích và hệ thống hóa các vấn đề liên quan đến giáo dục môi trường (GDMT) trên thế giới và tại Việt Nam, bao gồm mục tiêu, nội dung GDMT ở trường THCS, cũng như các hình thức và phương pháp đánh giá GDMT qua tổ chức hoạt động ngoại khóa Nghiên cứu này đóng góp vào việc xây dựng khung cơ sở lý luận về GDMT thông qua hoạt động ngoại khóa cho học sinh lớp 6 tại các trường THCS ở quận Phú Nhuận, TP.HCM.

7.2 Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

7.2.1 Phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi

Phương pháp khảo sát bằng bảng hỏi được áp dụng để thu thập thông tin về thực trạng giáo dục môi trường (GDMT) cho học sinh lớp 6 tại các trường trung học cơ sở (THCS) ở quận Phú Nhuận, Tp HCM Đồng thời, nghiên cứu này cũng nhằm tìm hiểu nhận thức và hành vi bảo vệ môi trường (BVMT) của học sinh khi giáo viên thực hiện GDMT thông qua tổ chức hoạt động ngoại khóa (HĐNK) tại các trường THCS trong khu vực.

Bảng khảo sát về thực trạng giáo dục môi trường (GDMT) cho học sinh lớp 6 tại các trường trung học cơ sở (THCS) quận Phú Nhuận được thực hiện trên đối tượng là giáo viên và học sinh lớp 6, bao gồm các nội dung chính liên quan đến nhận thức và thực hành GDMT trong nhà trường.

+ Nhận thức của GV về mục tiêu, nội dung GDMT cho HS lớp 6

+ Các hình thức GDMT cho HS lớp 6

+ Phương tiện GDMT cho HS lớp 6

+ Phương pháp, hình thức đánh giá GDMT cho HS lớp 6

+ Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình GDMT cho HS lớp 6

+ Nhận thức của HS về môi trường và các hành vi BVMT

+ Thái độ và hành vi của HS khi tham gia các hoạt động GDMT

+ Hành vi bảo vệ môi trường của HS

Phương pháp khảo sát được tiến hành trên giáo viên và học sinh lớp 6 tại các trường THCS quận Phú Nhuận, Tp HCM, sử dụng các phiếu khảo sát đã được thiết kế sẵn.

Kết quả khảo sát từ Phụ lục 1, 2, 3 và 4 sẽ được phân tích và đánh giá chi tiết nhằm làm rõ thực trạng giáo dục môi trường (GDMT) và hiệu quả giáo dục môi trường thông qua các hoạt động ngoại khóa (HĐNK) tại các trường THCS quận Phú Nhuận hiện nay.

Phương pháp quan sát được áp dụng để thu thập thông tin định tính về thực trạng giáo dục môi trường cho học sinh lớp 6 tại các trường THCS ở quận Phú Nhuận, Tp HCM Ngoài ra, phương pháp này cũng nhằm ghi nhận sự thay đổi trong nhận thức và hành vi bảo vệ môi trường của học sinh lớp 6 khi tham gia các hoạt động giáo dục môi trường thông qua tổ chức hoạt động ngoại khóa tại các trường THCS trong khu vực.

Các nội dung quan sát gồm:

Quan sát các hoạt động giáo dục môi trường (GDMT) thông qua tổ chức hoạt động ngoại khóa nhằm thu thập thông tin về thực trạng và kết quả GDMT tại các trường trung học cơ sở (THCS) ở quận Phú Nhuận, Tp HCM.

Nghiên cứu hành vi bảo vệ môi trường của học sinh lớp 6 trong các hoạt động giáo dục môi trường thông qua tổ chức hoạt động ngoại khóa tại các trường trung học cơ sở ở quận Phú Nhuận, TP HCM.

Phương pháp quan sát được áp dụng cho cả giáo viên và học sinh, trong đó quá trình quan sát sẽ được ghi lại qua video và hình ảnh Kết quả quan sát sẽ được ghi chép chi tiết dựa trên phiếu quan sát đã được thiết kế sẵn (Phụ lục 5).

Phương pháp phỏng vấn được sử dụng để tìm hiểu sâu về hành vi của học sinh lớp 6 trong các hoạt động giáo dục môi trường (GDMT) tại các trường THCS quận Phú Nhuận, Tp HCM Qua đó, nghiên cứu thu thập thông tin và số liệu về thực trạng GDMT, cũng như sự thay đổi nhận thức và hành vi bảo vệ môi trường của học sinh khi tham gia các hoạt động GDMT tại trường THCS Đào Duy Anh.

Phương pháp phỏng vấn được thực hiện đối với GV và HS lớp 6, gồm các nội dung nhƣ sau:

+ Nhận thức của GV về mục tiêu, nội dung GDMT qua tổ chức HĐNK cho HS lớp 6

+ Các hình thức GDMT qua tổ chức HĐNK cho HS lớp 6

+ Phương tiện GDMT qua tổ chức HĐNK cho HS lớp 6

Phương pháp và hình thức đánh giá giáo dục môi trường thông qua tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh lớp 6 đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình giáo dục môi trường, bao gồm sự tham gia tích cực của học sinh, sự hỗ trợ từ nhà trường, đồng nghiệp, phụ huynh và các đơn vị khác Sự hợp tác này không chỉ tạo ra một môi trường học tập tích cực mà còn khuyến khích học sinh phát triển các kỹ năng cần thiết để trở thành những công dân có trách nhiệm với môi trường.

+ Nhận thức của HS về môi trường và các hành vi BVMT khi tham gia các hoạt động GDMT qua tổ chức HĐNK

+ Thái độ của HS khi tham gia các hoạt động GDMT qua tổ chức HĐNK

+ Hành vi bảo vệ môi trường của HS khi tham gia các hoạt động GDMT qua tổ chức HĐNK

Quá trình phỏng vấn sẽ đƣợc quay video lại và kết quả phỏng vấn sẽ đƣợc ghi chép dựa vào phiếu phỏng vấn đã thiết kế sẵn (phụ lục 6)

7.2.4 Phương pháp thực nghiệm sư phạm

Phương pháp thực nghiệm sư phạm được áp dụng để kiểm chứng giả thuyết nghiên cứu về việc các hoạt động giáo dục môi trường cho học sinh lớp 6 tại các trường THCS quận Phú Nhuận còn hạn chế về nội dung và hình thức tổ chức Nghiên cứu này nhằm nâng cao nhận thức của học sinh về môi trường thông qua các hoạt động giáo dục đa dạng và phong phú hơn.

HS về môi trường chưa đầy đủ; hành vi BVMT của HS chưa thường xuyên”

Các nội dung đƣợc tổ chức thực nghiệm sƣ phạm là:

- Thực hiện GDMT thông qua tổ chức HĐNK trong và ngoài nhà trường

- Tổ chức kiểm tra đánh giá về kiến thức và hành vi BVMT của HS sau khi thực hiện GDMT thông qua tổ chức HĐNK

Phương pháp thực nghiệm sư phạm được áp dụng cho học sinh lớp 6 tại trường THCS Đào Duy Anh đã chứng minh mối liên hệ giữa sự thay đổi hành vi của học sinh và các hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa trong giáo dục môi trường Kết quả của nghiên cứu này không chỉ xác nhận giả thuyết của đề tài mà còn cung cấp cơ sở khoa học vững chắc cho những nhận định này.

7.3 Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động

7.3.1 Phương pháp nghiên cứu sản phẩm qua điều tra, khảo sát:

Phương pháp khảo sát là một trong những phương pháp nghiên cứu sản phẩm hiệu quả và nhanh chóng nhất Để tăng độ chính xác của nghiên cứu, cần khảo sát trên một số lượng học sinh lớn Có nhiều hình thức thực hiện khảo sát như phỏng vấn trực tiếp, gọi điện thoại, gửi thư, email hoặc khảo sát trực tuyến.

Cấu trúc luận văn

Luận văn gồm các phần sau:

- Chương 1: Cơ sở lý luận về giáo dục môi trường qua hoạt động ngoại khóa cho

- Chương 2: Thực trạng công tác giáo dục môi trường cho HS lớp 6 tại các trường

THCS của quận phú Nhuận, Tp Hồ Chí Minh

- Chương 3: Tổ chức hoạt động ngoại khóa trong giáo dục môi trường cho HS lớp

6 tại các trường THCS của quận phú Nhuận, Tp Hồ Chí Minh

- Kết luận và kiến nghị

Tổng quan nghiên cứu về giáo dục môi trường qua hoạt động ngoại khóa trên thế giới và ở Việt Nam

trên thế giới và ở Việt Nam

Các nghiên cứu về Giáo dục môi trường

Thuật ngữ Giáo dục môi trường (GDMT) lần đầu tiên được sử dụng trong cuộc họp của Liên hiệp quốc về bảo vệ môi trường tại Pari vào năm 1948 và đã trở nên phổ biến cho đến nay GDMT thu hút sự quan tâm của nhiều tác giả trên toàn thế giới, đặc biệt ở các quốc gia có nền công nghiệp phát triển, nơi mà môi trường đang bị hủy hoại nghiêm trọng Tại những quốc gia này, GDMT được xem là một trong những nhiệm vụ giáo dục hàng đầu cho mọi lứa tuổi.

Chương trình IEEP, được thành lập tại hội thảo Belyrade năm 1975, đã đưa ra bản tuyên bố liên chính phủ đầu tiên về giáo dục môi trường (GDMT), với "Hiến chương Belyrade" làm văn kiện hướng dẫn Tại Anh, GDMT được thực hiện qua học tập trải nghiệm, giúp người học từ nhận thức ban đầu tiến tới hiểu biết sâu sắc hơn Bộ trưởng Giáo dục và Khoa học, Angela Rwbolđ, nhấn mạnh tầm quan trọng của GDMT trong việc nâng cao nhận thức về nguyên nhân và hậu quả của các vấn đề môi trường, khẳng định rằng thế hệ trẻ cần được trang bị kiến thức để cải thiện môi trường sống Tại Hoa Kỳ, GDMT cũng được chú trọng với sự đóng góp của nhiều nhà nghiên cứu nổi tiếng như M Lynette Fleming Trong bài viết của mình, Fleming và các cộng sự đã trình bày về chương trình Giáo dục môi trường ứng dụng (AEEPE), cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà giáo dục không chính quy nhằm cải thiện chất lượng chương trình GDMT và giải quyết các thách thức trong việc dạy học trực tuyến.

Naim Uzun và cộng sự đã phát triển một thang đo thái độ đối với môi trường dành cho học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông và sinh viên đại học, nhằm đánh giá độ tin cậy và khả năng sử dụng trong môi trường học đường Nghiên cứu thu thập dữ liệu từ 350 học sinh trung học, cho thấy thang đo này có tính hợp lệ và độ tin cậy cao với 35 mục thái độ theo thang điểm Likert bốn điểm Phân tích nhân tố với phương pháp xoay Varimax chỉ ra bốn nhóm chính: (1) nhận thức về môi trường; (2) thái độ đối với sự phục hồi; (3) thái độ đối với tái chế; và (4) ý thức và hành vi môi trường, với hệ số tải tối thiểu là 0,40 Hệ số độ tin cậy alpha cho các phạm vi con dao động từ 0,70 đến 0,84, khẳng định EAS là công cụ hợp lệ và đáng tin cậy cho giáo dục khoa học và môi trường.

Zhou Tao, nghiên cứu những chương trình giáo dục về môi trường cho rằng

Giáo dục môi trường giúp trẻ em và người lớn hiểu biết về môi trường và đưa ra quyết định thông minh để bảo vệ nó Nội dung giáo dục này được triển khai trong các lớp học truyền thống, cộng đồng, và các địa điểm như trung tâm tự nhiên, bảo tàng, công viên và vườn thú Việc tìm hiểu về môi trường liên quan đến nhiều môn học như khoa học trái đất, sinh học, hóa học, nghiên cứu xã hội, toán học và nghệ thuật ngôn ngữ, bởi vì việc duy trì môi trường khỏe mạnh đòi hỏi kiến thức và kỹ năng đa dạng từ nhiều lĩnh vực khác nhau.

John H Falk, Joe E Heimlich và Susan Foutz đã nghiên cứu về học tập tự do trong môi trường giáo dục, nhấn mạnh bản chất của việc học và cơ sở hạ tầng giáo dục Học tập tự do môi trường đã chứng minh có tác động tích cực ngắn hạn đến thái độ và sự hiểu biết của người tham gia về các kết quả giáo dục mong muốn Tuy nhiên, các nghiên cứu theo chiều dọc trong lĩnh vực này còn hạn chế do khó khăn trong việc thu thập dữ liệu và sự khác biệt lớn giữa các đối tượng tham gia trong các trải nghiệm giáo dục khác nhau.

Hiện nay, các quốc gia trên thế giới đã nhận thức rõ ràng về tầm quan trọng của môi trường và đang thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường phù hợp với điều kiện của từng nước.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng giáo dục môi trường thông qua các hoạt động ngoại khóa có tác động tích cực đến nhận thức của học sinh THCS về môi trường và hành vi bảo vệ môi trường Các hoạt động ngoại khóa không chỉ giúp học sinh nâng cao hiểu biết mà còn khuyến khích họ tham gia tích cực vào việc bảo vệ môi trường.

Tại Thổ Nhĩ Kỳ, giáo dục môi trường (GDMT) được tích hợp vào chương trình giảng dạy cấp trung học cơ sở Nhà trường khuyến khích phụ huynh tham gia tích cực vào quá trình học tập của con cái, vì nhận thức về môi trường và hành động bảo vệ môi trường (BVMT) được xem như một hoạt động cộng đồng quan trọng.

Pedro Vega Marcote đã nghiên cứu sự phát triển hành vi môi trường bền vững ở

Nghiên cứu được thực hiện trên 99 học sinh từ 12-16 tuổi ở Granada, Tây Ban Nha, cho thấy giáo dục môi trường (GDMT) đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và quyết định hành động vì môi trường của học sinh Cụ thể, học sinh từ trường Angel Angelivivet và trường Pad Padre Suárez cần thay đổi hành vi bảo vệ môi trường, trong đó không để lại chất thải trong môi trường tự nhiên là một trong những hành động thiết yếu.

Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2014 với 270 học sinh trung bình 15 tuổi tại Trường Đơn vị Khu vực Larissa, Hy Lạp, cho thấy rằng chương trình giáo dục môi trường cần phải trở thành một phần không thể thiếu trong giáo dục công dân Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển ý thức về môi trường từ những giai đoạn đầu trong giáo dục Các học sinh tham gia nghiên cứu đã trả lời bảng câu hỏi được thiết kế dễ hiểu, bao gồm ba phần.

Phần A của bài viết được chia thành hai tiểu mục Tiểu mục A1 tập trung vào các yếu tố nhân khẩu học xã hội như nơi cư trú, nghề nghiệp của cha mẹ và thông tin cá nhân Trong khi đó, tiểu mục A2 đề cập đến các câu hỏi liên quan đến học sinh, bao gồm mức độ kiến thức về nhận thức sinh thái, thông tin và thuật ngữ môi trường, cũng như thói quen của học sinh đối với môi trường.

Phần B tập trung vào vai trò của trường học và gia đình trong việc ảnh hưởng đến nhận thức về môi trường Nó cũng đề cập đến các câu hỏi liên quan đến khái niệm học sinh nhạy cảm với môi trường.

- Phần C bao gồm các câu hỏi về HS tự đánh giá liên quan đến kiến thức môi trường, GDMT và sẵn sàng tham gia hoạt động ngoại khóa

Kết quả khảo sát cho thấy khoảng 96% học sinh đã quen thuộc với thuật ngữ năng lượng tái tạo, và 70% đồng ý rằng trường học đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao ý thức về môi trường Khoảng 80% học sinh tin rằng trường của họ nên tham gia vào các chương trình tái chế, trong khi 75% cho rằng tham gia các hoạt động ngoại khóa giúp nâng cao nhận thức về môi trường Ngoài ra, 70% học sinh đồng ý rằng sự hợp tác giữa trẻ em và phụ huynh sẽ dẫn đến hành vi tiết kiệm năng lượng.

Nghiên cứu tại Bulgaria đã khảo sát 225 học sinh lớp 7 từ trường khu vực thành phố Kiril (148 học sinh) và khu vực nông thôn Sokoleci (77 học sinh) Kết quả cho thấy trường học là môi trường lý tưởng để phát triển nhận thức về môi trường, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tích hợp nội dung môi trường vào cả hoạt động giảng dạy và ngoại khóa.

Học sinh (HS) có sự yêu thích đối với các hoạt động tự nhiên, nơi họ tham gia trực tiếp và cảm nhận được đóng góp của mình cho bảo vệ môi trường (BVMT) Nghiên cứu chỉ ra rằng, sự sẵn lòng tham gia của HS vào các hoạt động môi trường không bị ảnh hưởng bởi môi trường sống mà chủ yếu phụ thuộc vào phương pháp dạy và học về môi trường.

Các khái niệm cơ bản

Giáo dục, theo định nghĩa từ Wikipedia tiếng Việt, là quá trình truyền đạt kiến thức, kỹ năng và thói quen từ thế hệ này sang thế hệ khác thông qua giảng dạy, đào tạo hoặc nghiên cứu Quá trình này thường diễn ra dưới sự hướng dẫn của người khác, nhưng cũng có thể được thực hiện thông qua tự học.

Giáo dục là quá trình có mục đích nhằm truyền thụ và tiếp nhận kiến thức từ thế hệ này sang thế hệ khác, thông qua nội dung và phương pháp của xã hội Điều này giúp con người tồn tại và phát triển trong xã hội.

Theo I.P.Gheraximov (1972) “Môi trường (bao quanh) là khung cảnh của lao động, của cuộc sống riêng tư và nghỉ ngơi của con người, trong đó môi trường tự nhiên là cơ sở cần thiết cho sự sinh tồn của nhân loại” [22, tr.1]

Theo Tuyên ngôn của UNESCO (1981), môi trường bao gồm tất cả các hệ thống tự nhiên và nhân tạo, cũng như các yếu tố hữu hình như tập quán và niềm tin, trong đó con người sinh sống và làm việc Con người khai thác tài nguyên thiên nhiên và nhân tạo để đáp ứng nhu cầu của mình.

Luật Bảo vệ môi trường (2014) định nghĩa môi trường là hệ thống các yếu tố vật chất tự nhiên và nhân tạo, ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của con người cũng như sinh vật.

Môi trường được định nghĩa là tổng hợp các yếu tố tự nhiên như khí quyển, bầu trời, đất đai và các yếu tố nhân tạo như công trình, kiến trúc do con người tạo ra, tất cả đều có ảnh hưởng lớn đến sự sinh tồn của loài người.

Năm 1972, Hội nghị toàn cầu lần thứ nhất về môi trường tại Stockholm (Thụy Điển) đã chính thức đưa ra khái niệm Giáo dục Môi trường (GDMT) GDMT được định nghĩa là quá trình phát triển một cộng đồng có nhận thức rõ ràng và quan tâm đến môi trường cùng các vấn đề liên quan Nó bao gồm việc trang bị kiến thức, kỹ năng và động lực cho cá nhân, giúp họ có khả năng làm việc độc lập hoặc hợp tác để tìm ra giải pháp cho các vấn đề hiện tại và ngăn chặn những vấn đề tiềm ẩn trong tương lai.

Hiệp hội GDMT Bắc Mỹ (1993) định nghĩa giáo dục môi trường (GDMT) là quá trình giúp người học tiếp thu kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm tích cực về môi trường Mục tiêu của GDMT là để người học có khả năng phân tích vấn đề, đánh giá lợi ích và rủi ro, đưa ra quyết định thông tin đầy đủ, và thực hiện các hành động có trách nhiệm nhằm duy trì chất lượng môi trường.

Theo Jonathon Wigley, GDMT là quá trình phát triển các tình huống dạy và học hiệu quả, giúp cả người dạy lẫn người học tham gia vào việc giải quyết các vấn đề môi trường Qua đó, họ có thể tìm ra một lối sống có trách nhiệm và được thông tin đầy đủ.

Giáo dục môi trường (GDMT) là quá trình giúp con người nhận thức và quan tâm đến môi trường cùng các vấn đề liên quan GDMT không chỉ tập trung vào việc truyền đạt kiến thức mà còn rèn luyện kỹ năng, hình thành thái độ tích cực và lòng nhiệt huyết để cá nhân có thể hoạt động độc lập hoặc phối hợp với người khác nhằm tìm ra giải pháp cho các vấn đề môi trường hiện tại và ngăn chặn những thách thức mới trong tương lai.

Giáo dục môi trường (GDMT) là quá trình giáo dục giúp con người nhận thức về các vấn đề môi trường xung quanh và mối quan hệ giữa con người với môi trường Qua đó, GDMT nâng cao ý thức và trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc bảo vệ và gìn giữ môi trường sống.

Hoạt động ngoại khóa (HĐNK) được định nghĩa là những hoạt động của học sinh diễn ra ngoài giờ học chính thức và không nằm trong chương trình môn học Theo từ điển Giáo dục học, HĐNK cần liên kết với nội dung các môn học để hỗ trợ và bổ sung cho giáo dục chính khóa HĐNK không chỉ giúp học sinh nâng cao kiến thức mà còn phát triển hành vi và thái độ, từ đó giúp các em dễ dàng hòa nhập với xã hội hơn.

1.2.5 Giáo dục môi trường qua tổ chức hoạt động ngoại khóa

Giáo dục môi trường là quá trình giúp con người nhận thức về các vấn đề môi trường và mối quan hệ giữa con người với môi trường sống Để giáo dục môi trường hiệu quả, cần nâng cao ý thức cho học sinh trong việc bảo vệ và làm sạch môi trường tự nhiên thông qua các hành động cụ thể.

Học sinh (HS) có thể dễ dàng nhận biết những việc nên và không nên làm thông qua các hoạt động ngoại khóa, giúp bổ sung kiến thức, hành vi và thái độ để hòa nhập tốt hơn với xã hội Mục tiêu cuối cùng của giáo dục môi trường là phát triển những công dân có ý thức và trách nhiệm đối với môi trường, từ đó đưa ra quyết định nhằm hạn chế các vấn đề môi trường đang gia tăng trong thế kỷ mới Đề tài này giới thiệu khái niệm giáo dục môi trường thông qua việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa.

HĐNK là một hình thức giáo dục diễn ra ngoài giờ học chính khóa, giúp học sinh nhận thức về môi trường sống xung quanh và mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên Qua đó, học sinh sẽ phát triển ý thức bảo vệ và giữ gìn môi trường, từ đó trở thành những công dân có trách nhiệm với hành tinh.

Giáo dục môi trường cho HS lớp 6

Học sinh khối THCS ở Việt Nam, từ lớp 6 đến lớp 9, có độ tuổi từ 11 đến 15, trải qua nhiều biến động tâm lý phức tạp, gây khó khăn trong mối quan hệ với người lớn Ở lứa tuổi 11-12, học sinh lớp 6 thường muốn khẳng định bản thân, mặc dù vẫn chưa hoàn toàn trưởng thành Đặc điểm tâm lý của lứa tuổi này bao gồm sự ham học hỏi, tự lực, và thích hoạt động, nhưng cũng dễ bị kích động, tự ái và có xu hướng hành động bốc đồng Sự ảnh hưởng từ bạn bè có thể vượt trội hơn so với cha mẹ và thầy cô, dẫn đến những hành động quá khích và thiếu suy xét trong việc đáp ứng nhu cầu của bản thân.

Khi chuyển từ tiểu học lên trung học cơ sở (THCS), học sinh (HS) phải thích nghi với phương pháp học tập mới, khi mỗi môn học do một giáo viên (GV) khác nhau phụ trách và thời gian cho mỗi tiết học được quy định nghiêm ngặt Điều này khác biệt so với tiểu học, nơi GV chủ nhiệm có thể dạy nhiều môn và có thể hoán đổi thời gian linh hoạt HS lớp 6 cần tự giác hơn trong việc học, ghi chép bài, làm việc nhóm, sử dụng phần mềm tin học, và tự hệ thống hóa kiến thức theo yêu cầu của GV, mà không có thời gian bù giờ như ở tiểu học.

Ở lứa tuổi THCS, các em trải qua giai đoạn dậy thì với nhiều biến đổi về ngoại hình như tăng chiều cao, thay đổi giọng nói và có kinh nguyệt Những thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn giúp các em phát triển suy nghĩ chín chắn hơn, nâng cao nhận thức về bản thân và nhu cầu khẳng định trước tập thể Các em bắt đầu lựa chọn bạn bè dựa trên sở thích và ngoại hình, đồng thời có những nhận xét sâu sắc hơn về bạn bè và giáo viên Khả năng tư duy, đặc biệt là tư duy trừu tượng, cũng được cải thiện, với tri giác có tính chủ định và khả năng ghi nhớ tốt hơn, kèm theo những suy nghĩ mạnh dạn và có tính quyết đoán.

Giáo dục môi trường thông qua hoạt động ngoại khóa (HĐNK) cho học sinh lớp 6 mang lại nhiều lợi ích, vì đây là giai đoạn các em khao khát hiểu biết về bản thân và thế giới xung quanh Các em mong muốn trở thành người có ích, thực hiện những việc có ý nghĩa và khẳng định bản thân trước bạn bè Trong bối cảnh ô nhiễm hiện nay, nếu được giáo dục đúng cách, các em sẽ sẵn sàng tham gia bảo vệ môi trường bằng những hành động cụ thể, góp phần làm cho thế giới trở nên tốt đẹp hơn.

1.4 Mục tiêu của giáo dục môi trường qua tổ chức hoạt động ngoại khóa cho

Vào tháng 10 năm 1975, tổ chức IEEP đã tổ chức Hội thảo Quốc tế lần thứ nhất về Giáo dục Môi trường tại Beograde, Cộng Hòa Liên Bang Nam Tư Hội thảo này đã đưa ra một nghị định khung cùng với tuyên bố về các mục tiêu và nguyên tắc hướng dẫn cho giáo dục môi trường Mục tiêu của giáo dục môi trường là nâng cao nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của môi trường, giúp mỗi cá nhân xác định thái độ và lối sống tích cực đối với môi trường, từ đó khuyến khích hành động vì một môi trường tốt đẹp hơn.

Hội nghị Liên chính phủ về GDMT do UNESCO và UNEP tổ chức tháng 10/1977 [6] đã đề ra những mục tiêu cụ thể của GDMT nhƣ sau:

Tạo ra nhận thức và sự nhạy cảm cho các đoàn thể xã hội và cá nhân về môi trường và các vấn đề liên quan là rất quan trọng.

Kiến thức đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các đoàn thể xã hội và cá nhân tích lũy kinh nghiệm đa dạng, đồng thời nâng cao hiểu biết về môi trường và các vấn đề liên quan.

Thái độ đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các giá trị và ý thức về môi trường cho các đoàn thể xã hội và cá nhân, đồng thời tạo động lực thúc đẩy họ tham gia tích cực vào bảo vệ và cải thiện môi trường.

- Kỹ năng: Rèn luyện các đoàn thể xã hội và cá nhân có đƣợc những kỹ năng trong việc xác định và giải quyết các vấn đề môi trường

Tham gia là một cách tạo cơ hội cho các đoàn thể xã hội và cá nhân tích cực góp mặt ở mọi cấp độ trong việc giải quyết các vấn đề môi trường.

Giáo dục môi trường (GDMT) là một yếu tố quan trọng trong hệ thống giáo dục của mỗi quốc gia, bao gồm Việt Nam, nơi có những chỉ đạo cụ thể để tích hợp GDMT vào chương trình học phù hợp với từng độ tuổi Theo Chỉ thị số 02/2005/CT-BGD&ĐT, mục tiêu GDMT là trang bị cho học sinh và sinh viên kiến thức về pháp luật và chính sách của Đảng, Nhà nước về bảo vệ môi trường, nhằm khuyến khích họ tự giác thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường Điều này thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với công tác GDMT trong giáo dục, thông qua việc xây dựng chương trình và nội dung đào tạo cụ thể cho từng cấp học Mục tiêu GDMT cho học sinh lớp 6 sẽ được xác định dựa trên độ tuổi và nhu cầu thực tiễn.

Các hoạt động giáo dục môi trường sẽ được thiết kế và thực hiện để giúp học sinh nắm vững thông tin và kiến thức cơ bản về môi trường, bao gồm khái niệm về môi trường, các loại môi trường, tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm môi trường, biện pháp bảo vệ môi trường, và mối quan hệ giữa con người với môi trường.

GDMT giúp học sinh rèn luyện và phát triển kỹ năng bảo vệ môi trường, bao gồm khả năng dự đoán, phòng tránh và giải quyết các vấn đề môi trường Bên cạnh đó, chương trình cũng khuyến khích học sinh hình thành kỹ năng tuyên truyền về bảo vệ môi trường, từ đó nâng cao ý thức cộng đồng trong việc giữ gìn môi trường sống.

Thông qua giáo dục môi trường (GDMT), học sinh nhận thức được giá trị của môi trường và vai trò cá nhân trong việc bảo vệ môi trường cho hiện tại và tương lai GDMT đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành những thái độ và hành vi tích cực của học sinh đối với môi trường.

- Tích cực tham gia vào những hoạt động khôi phục, bảo vệ và giữ gìn MT

Ý thức về tầm quan trọng của môi trường trong sạch đối với sức khỏe con người là điều cần thiết Chất lượng cuộc sống của chúng ta gắn liền với việc bảo vệ và duy trì môi trường Việc phát triển thái độ tích cực đối với môi trường không chỉ nâng cao sức khỏe mà còn cải thiện chất lượng sống cho cộng đồng.

- Biết đánh giá, quan tâm và lo lắng đến MT và đời sống của các sinh vật

- Ý thức phê phán và thay đổi những thái độ không đúng đắn về MT

- Mong muốn tham gia vào việc giải quyết các vấn đề MT, các hoạt động cái thiện MT và truyền bá các ý tưởng tốt đẹp trong cộng đồng

Dựa vào các mục đích giáo dục, giáo viên lựa chọn nội dung giáo dục môi trường, phương pháp dạy học và hình thức tổ chức giáo dục môi trường thông qua hoạt động nhóm để đạt hiệu quả cao hơn cho học sinh lớp 6.

1.5 Nội dung giáo dục môi trường qua tổ chức hoạt động ngoại khóa cho HS lớp 6

Nội dung của GDMT hiện nay đƣợc thể hiện ở 3 khía cạnh nhƣ sau: