Tình hình nghiên cứu
Trong thời gian qua, nhiều tác giả đã nghiên cứu về công tác tài chính, nhưng rất ít luận án tập trung vào quản lý tài chính công đoàn Đinh Thị Mai (2019) nhấn mạnh rằng công tác tài chính công đoàn là cần thiết để phát triển tổ chức công đoàn Việt Nam và đội ngũ công nhân Tuy nhiên, sự tham gia của Việt Nam vào hiệp định CPTPP sẽ tạo ra thách thức cho công tác tài chính công đoàn, đặc biệt là khi số lượng đoàn viên giảm, dẫn đến nguồn thu giảm, trong khi vẫn phải đảm bảo chi phí cho các hoạt động của tổ chức công đoàn.
Hoàng Thị Thu Hiền (2017) đã nghiên cứu và phân tích lý luận cùng thực tiễn quản lý tài chính tại các trường đại học công lập ở Việt Nam, chỉ ra những vấn đề như thiếu hướng dẫn cụ thể từ Nhà nước, sự thụ động và thiếu linh hoạt của các nhà quản lý, cũng như hạn chế trong đa dạng hóa nguồn thu và quản lý tài sản Tác giả đã đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính cho các trường đại học công lập, hướng tới khắc phục những khó khăn hiện tại.
Nguyễn Thị Mõng và Dương Thị Mai Hà Trâm (2019) đã thực hiện một nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng và những khó khăn trong tổ chức kế toán tại hệ thống công đoàn ở tỉnh Trà Vinh thông qua khảo sát chuyên gia Nghiên cứu này giúp làm rõ những tồn tại hiện tại trong lĩnh vực kế toán của các tổ chức công đoàn.
Để hoàn thiện tổ chức công tác kế toán tại hệ thống tổ chức công đoàn tỉnh Trà Vinh, cần triển khai ba giải pháp chính Thứ nhất, cần cải thiện bộ máy kế toán nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động Thứ hai, hoàn thiện tổ chức hệ thống tài khoản kế toán để đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong quản lý tài chính Cuối cùng, cần nâng cao chất lượng hệ thống sổ kế toán và báo cáo tài chính của các công đoàn cấp dưới, nhằm cung cấp thông tin rõ ràng và kịp thời cho các đơn vị liên quan.
Nguyễn Văn Minh (2017) đã trình bày cơ sở lý luận về quản lý tài chính và ngân sách công đoàn, đồng thời phân tích thực trạng quản lý ngân sách công đoàn tại huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên Tác giả cũng đưa ra một số giải pháp và kiến nghị nhằm cải thiện quản lý ngân sách công đoàn trong khu vực này Tuy nhiên, bài viết chưa đề cập đến các giải pháp phù hợp trong bối cảnh mới hiện nay.
Bài viết của tác giả Nguyễn Văn Quang trên website congdoan.tuyenquang.gov.vn nhấn mạnh tầm quan trọng của tài chính công đoàn và những kết quả đạt được trong công tác này Tác giả đề xuất các giải pháp trọng tâm nhằm khắc phục những hạn chế hiện tại, hoàn thành dự toán tài chính một cách hiệu quả, từ đó đảm bảo tài chính công đoàn phục vụ tốt cho hoạt động của tổ chức công đoàn.
Chính phủ và Tổng LĐLĐ Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản pháp luật quy định về công tác tài chính công đoàn Cụ thể, Nghị định 191/2013/NĐ-CP ngày 21 tháng 11 năm 2013 quy định chi tiết về tài chính công đoàn, cùng với Quyết định số 1908/QĐ-TLĐ ngày 19 tháng 12 năm 2016 về quản lý tài chính tài sản công đoàn, thu, phân phối nguồn thu và chế độ thưởng, phạt trong tài chính công đoàn Ngoài ra, Quyết định số 1910/QĐ-TLĐ và Quyết định số 1911/QĐ-TLĐ cũng được ban hành vào ngày 19 tháng 12 năm 2016 để quy định về thu, chi và quản lý tài chính công đoàn cơ sở.
Năm 2016, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đã ban hành Quy định về tiêu chuẩn và định mức chi tiêu trong các cơ quan công đoàn, nhằm quy định chặt chẽ và rõ ràng hơn về công tác quản lý tài chính và tài sản công đoàn Các văn bản này cũng quy định cụ thể về việc thu, phân phối nguồn thu, cũng như chế độ thưởng và phạt liên quan đến tài chính công đoàn.
Các nghiên cứu về công tác tài chính, đặc biệt là tài chính công đoàn, đã làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn, nhưng chủ yếu tập trung vào thực trạng và giải pháp chung mà chưa xác định tiêu chuẩn quản lý cụ thể Hơn nữa, các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính công đoàn và các giải pháp trong bối cảnh mới vẫn chưa được khai thác sâu Tại huyện Cao Lãnh, chưa có công trình khoa học nào đề cập đến vấn đề này, cho thấy sự cần thiết và tính độc đáo của nghiên cứu về quản lý tài chính công đoàn.
Số lượng doanh nghiệp đầu tư vào huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp đang gia tăng cả về số lượng và chất lượng, góp phần tăng thu nhập cho huyện Tuy nhiên, việc thực hiện quy định pháp luật về tài chính công đoàn tại một số doanh nghiệp vẫn còn hạn chế, với nhiều doanh nghiệp lớn chưa trích nộp đầy đủ kinh phí công đoàn, gây khó khăn cho hoạt động của tổ chức này Để đáp ứng yêu cầu hiện tại, cần có giải pháp đổi mới và hiệu quả trong quản lý tài chính công đoàn, đặc biệt là tại Liên đoàn Lao động huyện Cao Lãnh, nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đoàn viên và người lao động Đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý tài chính Công đoàn trên địa bàn huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp” sẽ là một hướng đi cần thiết để nâng cao hiệu quả công tác này.
Mục tiêu nghiên cứu
Bài viết làm rõ các vấn đề lý luận về quản lý tài chính công đoàn và thực tiễn quản lý thu chi tài chính công đoàn tại huyện Cao Lãnh Trên cơ sở phân tích này, luận văn đưa ra các kiến nghị và giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công đoàn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị của huyện trong bối cảnh mới.
Đóng góp của luận văn
Luận văn này cung cấp cái nhìn tổng quan về cơ sở lý luận của công tác tài chính công đoàn, đồng thời phân tích thực trạng quản lý tài chính công đoàn tại huyện Cao Lãnh Bài viết chỉ ra những ưu điểm hiện có, đồng thời nêu rõ các tồn tại và hạn chế cần khắc phục Từ đó, luận văn tìm kiếm nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công đoàn trong thời gian tới tại huyện Cao Lãnh.
Luận văn này có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo hữu ích cho công tác nghiên cứu và hỗ trợ các chuyên viên tài chính công đoàn tại các huyện, thị xã, thành phố trên toàn quốc, đặc biệt là tại huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp.
Luận văn tập trung vào việc phân tích lý luận về quản lý tài chính công đoàn, đồng thời xem xét các quy định pháp luật liên quan Mục tiêu của nghiên cứu là hệ thống hóa các vấn đề lý luận về tài chính công đoàn và quản lý tài chính công đoàn, làm rõ các đặc điểm và điều kiện khách quan trong quản lý tài chính công đoàn tại huyện Cao Lãnh trong những năm tới.
Kết cấu của luận văn
Tài chính công đoàn và quản lý tài chính công đoàn
1.1.1 Khái niệm tài chính công đoàn và quản lý tài chính công đoàn
1.1.1.1 Khái niệm tài chính công đoàn
Tài chính là sự vận động của vốn tiền tệ diễn ra ở mọi chủ thể trong xã hội
Nó thể hiện sự tổng hợp các mối quan hệ kinh tế phát sinh từ việc phân phối nguồn tài chính thông qua việc hình thành và sử dụng các quỹ tiền tệ, nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của các chủ thể trong xã hội.
Tài chính biểu hiện bên ngoài bao gồm các nguồn tài chính và quỹ tiền tệ, trong khi tài chính biểu hiện bên trong liên quan đến các quan hệ kinh tế trong việc phân phối nguồn tài chính.
Theo Luật Công đoàn sửa đổi năm 2012, tài chính công đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền và trách nhiệm của công đoàn, đồng thời duy trì hoạt động của hệ thống công đoàn.
Tài chính công đoàn là một phần quan trọng của tài chính tổng thể, bao gồm các mối quan hệ kinh tế phát sinh từ quá trình thu, phân phối và sử dụng nguồn lực Mục tiêu của tài chính công đoàn là thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của tổ chức công đoàn, tuân thủ theo quy định của Nhà nước và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.
1.1.1.2 Khái niệm quản lý tài chính công đoàn
Quản lý tài chính công đoàn là quá trình xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch tài chính nhằm đạt hiệu quả cao nhất Mục tiêu chính của công tác này là phục vụ cho nhiệm vụ chính trị của tổ chức công đoàn, bao gồm việc tham gia quản lý Nhà nước và hỗ trợ đoàn viên cũng như người lao động.
Quản lý tài chính yêu cầu các lãnh đạo đưa ra quyết định tài chính hợp lý và tổ chức thực hiện những quyết định đó, nhằm đạt được mục tiêu quản lý tài chính của đơn vị.
Quản lý tài chính trong các tổ chức Công đoàn là cần thiết để sử dụng hiệu quả các nguồn kinh phí, đoàn phí và các nguồn thu khác theo quy định pháp luật Mục tiêu chính của việc quản lý tài chính là đảm bảo tính minh bạch và đúng định hướng trong việc sử dụng các nguồn lực tài chính.
Công đoàn là hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, mà để phục vụ cho đoàn viên và người lao động
1.1.2 Nguyên tắc tài chính công đoàn
Hoạt động quản lý tài chính công đoàn được thực hiện theo các nguyên tắc cơ bản sau:
Tổ chức công đoàn phải tuân thủ quy định pháp luật và hướng dẫn của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam trong việc quản lý và sử dụng tài chính công đoàn.
Tài chính công đoàn được quản lý dựa trên nguyên tắc tập trung và dân chủ, đảm bảo tính công khai và minh bạch Quá trình quản lý tài chính có sự phân công và phân cấp rõ ràng, gắn liền với trách nhiệm của từng cấp công đoàn.
Tài chính công đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền và trách nhiệm của công đoàn, đồng thời duy trì hoạt động của hệ thống công đoàn theo quy định của Luật Công đoàn.
Phân cấp thu tài chính công đoàn là cần thiết để đảm bảo việc thu đúng, đủ và kịp thời các khoản thu theo quy định pháp luật và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Các đơn vị được phân cấp thu phải thực hiện nghiêm túc nghĩa vụ tài chính, nếu để xảy ra thất thu hoặc không hoàn thành kế hoạch thu, sẽ bị xem xét trách nhiệm theo quy định.
Phân phối nguồn thu tài chính công đoàn cần phải được thực hiện một cách công khai và minh bạch, nhằm tạo điều kiện cho các cấp công đoàn chủ động khai thác và sử dụng nguồn thu này theo đúng quy định.
Định mức chi của đơn vị nộp kinh phí cho công đoàn cấp trên cần phải cao hơn định mức chi của đơn vị tự cân đối Đồng thời, định mức chi của đơn vị tự cân đối phải cao hơn định mức chi của đơn vị nhận hỗ trợ từ công đoàn cấp trên, theo quy định của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.
Thưởng thu tài chính và nộp tài chính công đoàn là những biện pháp nhằm khuyến khích và động viên các cá nhân, tập thể có những đóng góp tích cực trong công tác thu nộp tài chính.
Công đoàn cần đảm bảo thu đúng, thu đủ và kịp thời, đồng thời nộp đầy đủ lên công đoàn cấp trên Việc sử dụng nguồn tài chính công đoàn phải hiệu quả, và các đơn vị hoàn thành kế hoạch thu và nộp trong năm sẽ được trích thưởng Nếu vì lý do khách quan mà kế hoạch thu và nộp chỉ hoàn thành vào quý I năm sau, việc trích thưởng sẽ do Ban Thường vụ công đoàn cấp trên trực tiếp xem xét và quyết định.
Vai trò quản lý tài chính công đoàn
Tài chính công đoàn có vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của tổ chức công đoàn, cụ thể:
Công đoàn thực hiện chức năng tạo nguồn tài chính thông qua các khoản thu đoàn phí, kinh phí và các nguồn thu khác Để tối ưu hóa nguồn lực tài chính và tài sản hiện có, công đoàn cần khai thác hiệu quả và mở rộng các nguồn lực tiềm năng.
Phân phối nguồn tài chính công đoàn là quá trình phân bổ tài nguyên tài chính cho các cấp công đoàn, nhằm đảm bảo hoạt động hiệu quả của tổ chức Việc phân bổ này cần tuân thủ nguyên tắc cân đối giữa các cấp công đoàn cũng như giữa nguồn thu và nhu cầu chi tiêu tại mỗi thời điểm cụ thể, nhằm duy trì sự ổn định và phát triển của hệ thống công đoàn.
Quản lý tài chính công đoàn hiệu quả giúp điều tiết nguồn tài chính từ Tổng LĐLĐ Việt Nam đến các CĐCS, đảm bảo kinh phí hoạt động cho từng cấp Quá trình này được thực hiện theo quy định chung, với sự phân cấp và phân nhiệm cho các cấp công đoàn trực thuộc, nhằm nâng cao tính chủ động và phù hợp với điều kiện cụ thể của từng đơn vị, địa phương.
Quản lý tài chính công đoàn thực hiện chức năng kiểm tra và giám sát, đảm bảo hiệu quả sử dụng nguồn tài chính và phản ánh đúng thực chất của các nguồn lực này trong quá trình hoạt động Đồng thời, việc kiểm tra và kiểm soát các hoạt động tài chính công đoàn cũng nhằm đảm bảo tuân thủ pháp luật và các chế độ chính sách liên quan.
Nội dung quản lý tài chính công đoàn
Theo quy định của Nhà nước và Tổng LĐLĐ Việt Nam, việc kiểm tra và đánh giá toàn bộ quá trình hoạt động cũng như phân phối chi tiêu của hệ thống công đoàn là rất quan trọng.
1.3 Nội dung của việc quản lý tài chính công đoàn
1.3.1 Quản lý thu tài chính công đoàn
Mục tiêu quản lý thu tài chính công đoàn là huy động kịp thời và đầy đủ các khoản thu cho ngân sách, đồng thời duy trì và phát triển nguồn thu bền vững Điều này đảm bảo tính hợp lý và hợp pháp trong quản lý tài chính, không lạm dụng nguồn thu và phát huy vai trò của các khoản thu trong nền kinh tế Ngoài ra, cần tăng cường ý thức chấp hành pháp luật cho các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp.
Theo Luật Công đoàn 2012 (sửa đổi) và Nghị định 191/2013/NĐ-CP, cùng với Quyết định 1908/QĐ-TLĐ của Tổng LĐLĐ Việt Nam, việc quản lý nguồn thu tài chính công đoàn bao gồm nhiều nguồn thu khác nhau.
Thứ nhất, quản lý nguồn thu kinh phí công đoàn
Kinh phí công đoàn là khoản thu bắt buộc theo quy định pháp luật, liên quan đến nghĩa vụ của doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức trong việc nộp vào ngân sách công đoàn Khoản thu này nhằm chăm lo cho đoàn viên và người lao động, đồng thời hỗ trợ các hoạt động của tổ chức công đoàn.
Quản lý thu kinh phí công đoàn là việc thực hiện pháp luật liên quan đến công đoàn, bao gồm các nhiệm vụ như quản lý thông tin đối tượng nộp kinh phí, kê khai, tính toán và thu nộp kinh phí, hoạch toán và quyết toán kinh phí, cùng với việc thanh tra và kiểm tra việc nộp kinh phí công đoàn.
Quản lý thu đoàn phí công đoàn là trách nhiệm quan trọng, bởi đây là khoản thu bắt buộc mà mọi đoàn viên công đoàn phải thực hiện khi gia nhập tổ chức.
Quản lý thu đoàn phí công đoàn bao gồm các hoạt động kê khai, thu nộp đoàn phí, quản lý và sử dụng nguồn thu này, cũng như thực hiện thanh tra, kiểm tra quy trình thu nộp đoàn phí để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả.
Thứ ba, nguồn tài chính Nhà nước cấp hỗ trợ
Khoản kinh phí này do Nhà nước cấp nhằm hỗ trợ tổ chức công đoàn trong việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị chung, mang lại lợi ích cho đoàn viên và người lao động, đồng thời góp phần vào sự phát triển của cộng đồng.
Thứ tư, quản lý các nguồn thu khác
Nguồn thu khác bao gồm các khoản thu từ hoạt động văn hóa, thể dục thể thao, kinh tế của tổ chức công đoàn, các đề án và chương trình do Nhà nước giao, nguồn viện trợ từ tổ chức và cá nhân trong nước và nước ngoài, lãi tiền gửi ngân hàng, tiền thanh lý tài sản, và thu hồi các khoản chi sai chế độ đã được phê duyệt.
Quản lý khoản thu trong tổ chức công đoàn tại doanh nghiệp bao gồm việc quản lý vốn và thu từ nguồn viện trợ, hỗ trợ của các tổ chức công đoàn toàn cầu cùng với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước Đồng thời, cần thực hiện nộp ngân sách cho các khoản thu phát sinh từ các nhiệm vụ này.
Ngoài ra, quản lý nguồn tài chính công đoàn tích lũy
Tài chính công đoàn tích lũy tính đến ngày 31/12 sẽ được chuyển sang năm sau để sử dụng Các cấp công đoàn có quyền sử dụng nguồn tài chính này để đầu tư tài chính theo quy định pháp luật, cấp vốn Điều lệ cho các đơn vị trực thuộc và thực hiện đầu tư xây dựng cơ bản Tuy nhiên, không được sử dụng quá 50% số dư tích lũy của năm trước cho các chi tiêu này Các khoản chi cho hoạt động thường xuyên, xây dựng cơ bản và mua sắm tài sản trong năm tài chính phải được đưa vào dự toán và phê duyệt bởi công đoàn cấp trên có thẩm quyền Đối với tiền gửi tại ngân hàng, tiền gửi có kỳ hạn sẽ không tính vào định mức sử dụng, và việc chuyển đổi giữa tiền gửi không kỳ hạn sang tiền gửi có kỳ hạn do đơn vị quyết định.
Việc sử dụng tài chính công đoàn tích lũy nhằm cấp vốn điều lệ, đầu tư xây dựng cơ bản và mua cổ phần phải tuân thủ quy định của Nhà nước, dựa trên quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
Các đơn vị có quyền ghi giảm nguồn tài chính công đoàn tích lũy khi kết thúc năm tài chính, đồng thời tăng nguồn vốn tương ứng Họ cũng phải chịu trách nhiệm theo dõi và thanh quyết toán theo chế độ tài chính, kế toán của Nhà nước và quy định của Tổng LĐLĐ Việt Nam, nhằm đảm bảo tính minh bạch trong quản lý nguồn kinh phí.
1.3.2 Quản lý chi tài chính công đoàn
Theo quy định, chi tài chính công đoàn là các khoản chi tiêu nhằm đạt được mục tiêu công của tổ chức công đoàn Quản lý chi tài chính bao gồm việc sử dụng các khoản chi đã được bố trí trong dự toán ngân sách theo đúng tiêu chuẩn và quy định của cấp có thẩm quyền, nhằm tối ưu hóa hiệu quả sử dụng tài chính Các khoản thanh quyết toán chủ yếu được thực hiện theo nguyên tắc chi trả trực tiếp qua kho bạc nhà nước.
Tài chính công đoàn được sử dụng để thực hiện quyền và trách nhiệm của công đoàn, đồng thời duy trì hoạt động của hệ thống công đoàn Các nhiệm vụ chính của tài chính công đoàn bao gồm hỗ trợ các hoạt động liên quan đến quyền lợi của người lao động và phát triển các chương trình nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ chức công đoàn.
Phân cấp quản lý tài chính công đoàn
1.4.1 Nội dung phân cấp quản lý tài chính công đoàn
Có 4 nội dung cơ bản trong phân cấp quản lý tài chính công đoàn gồm:
Phân cấp thẩm quyền trong việc ban hành cơ chế, chế độ, chính sách và quyết định về ngân sách công đoàn được quy định rõ ràng trong Luật Công đoàn và Điều lệ Công đoàn Việt Nam Các cấp công đoàn, bao gồm Tổng LĐLĐ Việt Nam và công đoàn cấp dưới, có quyền ban hành cơ chế, chế độ chính sách và quyết định tài chính, cũng như các định mức phân bổ tài chính Đặc biệt, Ban Thường vụ LĐLĐ Tỉnh có thẩm quyền cụ thể trong việc ban hành các cơ chế, chế độ, chính sách và quyết định tài chính liên quan đến hoạt động của công đoàn tại địa phương.
Phân cấp thẩm quyền quyết định định mức phân bổ ngân sách dựa trên quy định của Tổng LĐLĐ Việt Nam, khả năng tài chính và tình hình địa phương Ban Thường vụ LĐLĐ tỉnh có trách nhiệm xác định định mức phân bổ tài chính để xây dựng dự toán và phân bổ ngân sách địa phương Quyết định về định mức phân bổ tài chính phải tuân thủ các tiêu chuẩn chi tiêu công đoàn và phù hợp với thực tế địa phương Định mức này là cơ sở quan trọng để lập dự toán, thẩm định và quyết định ngân sách cho các ngành, cấp và địa phương, từ đó giúp quản lý và điều hành tài chính công đoàn hiệu quả.
- Phân cấp về nguồn thu, nhiệm vụ chi tài chính công đoàn và cơ chế bổ sung ngân sách
Phân cấp nguồn thu tài chính công đoàn được thực hiện thông qua việc xác định tỷ lệ phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách Cụ thể, nguồn thu được chia thành hai loại: nguồn thu mà mỗi cấp ngân sách hưởng 100% và nguồn thu phân chia theo tỷ lệ nhất định Việc này đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quản lý tài chính công đoàn.
Phân cấp nhiệm vụ chi tài chính công đoàn là quá trình xác định và quy định cụ thể các nhiệm vụ chi của từng cấp ngân sách thông qua các văn bản pháp quy Trong mối quan hệ tài chính giữa trung ương và địa phương, việc phân định nhiệm vụ chi ngân sách giúp xác định nhiệm vụ chi cho ngân sách trung ương (NSTW) và ngân sách địa phương (NSĐP) Điều lệ Công đoàn Việt Nam quy định nhiệm vụ chi của NSĐP tương tự như NSTW, nhưng khác nhau ở phạm vi địa phương Nhiệm vụ chi này bao gồm các khoản chi cho đầu tư phát triển, chi thường xuyên, chi bổ sung cho ngân sách cấp dưới và chi nộp nghĩa vụ lên ngân sách cấp trên.
- Phân cấp về quy trình ngân sách
Tài chính công đoàn được quản lý hàng năm từ ngày 01/01 đến 31/12, với quy trình ngân sách bao gồm các bước lập dự toán, thẩm tra, phê duyệt, chấp hành và quyết toán ngân sách Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam giao dự toán tài chính cho các địa phương, trong khi Ban Thường vụ LĐLĐ tỉnh quyết định ngân sách địa phương Các công đoàn cấp dưới thực hiện dự toán đã được phê duyệt, và vào cuối năm tài chính, họ phải lập quyết toán ngân sách để trình công đoàn cấp trên phê duyệt.
1.4.2 Nguyên tắc phân cấp quản lý tài chính công đoàn Để thực hiện tốt việc phân cấp, phát huy được đầy đủ vai trò, tác dụng của phân cấp quản lý tài chính công đoàn, cần đảm bảo các nguyên tắc sau đây:
Phân cấp quản lý tài chính công đoàn cần được thiết kế đồng bộ với chức năng, nhiệm vụ và phạm vi hoạt động của các tổ chức, bao gồm cả đầu mối chỉ đạo trực tiếp và số lượng đoàn viên được quản lý Việc này đảm bảo tính hiệu quả và minh bạch trong quá trình quản lý tài chính.
Công đoàn cần chú trọng đến mối quan hệ giữa quản lý theo ngành và quản lý lãnh thổ Việc kết hợp hai hình thức quản lý này là nguyên tắc quan trọng trong việc phân cấp quản lý tài chính và hoạt động của công đoàn.
Để đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương (NSTW), cần tạo cho ngân sách địa phương (NSĐP) một vị trí độc lập tương đối trong hệ thống ngân sách thống nhất Tài chính công đoàn là công cụ quan trọng cho việc thực hiện chức năng và nhiệm vụ của các cấp công đoàn, với trọng tâm là các nhiệm vụ cấp Trung ương Do đó, cần dành một phần ngân sách thích đáng cho Trung ương để thực hiện các chức năng, nhiệm vụ trên toàn quốc Đồng thời, NSTW còn đóng vai trò trung tâm điều hòa trong hệ thống tài chính công đoàn, giúp phát triển cân đối giữa các ngành và địa phương.
Phân cấp quản lý tài chính công đoàn cần đảm bảo hiệu quả bằng cách hạn chế các khâu trung gian không cần thiết Tính hiệu quả được thể hiện qua mối quan hệ giữa mục tiêu và nguồn lực sử dụng, bao gồm hai nội dung chính: tính kinh tế và tính hiệu suất Tính kinh tế yêu cầu đạt kết quả cụ thể với nguồn lực đầu vào tối thiểu, trong khi tính hiệu suất đòi hỏi đạt kết quả tốt nhất có thể với nguồn lực đã định.
Phân cấp quản lý tài chính công đoàn cần tăng cường hiệu lực kiểm soát độc lập và khách quan trong toàn hệ thống Giảm thiểu thất thoát nguồn lực là yếu tố quan trọng trong bất kỳ hệ thống tài chính nào, và điều này càng trở nên cần thiết trong quản lý tài chính công đoàn hiện nay.
Phân cấp quản lý tài chính cần đảm bảo tính công bằng, công khai và minh bạch Điều này sẽ tạo điều kiện cho các cấp chủ động trong việc khai thác, nuôi dưỡng nguồn thu, đồng thời sử dụng tài chính công đoàn một cách hiệu quả và tiết kiệm.
Việc phân phối nguồn thu cần đảm bảo tỷ lệ hợp lý cho địa phương, đặc biệt là cho cấp CĐCS, vì hoạt động của CĐCS có vai trò quan trọng quyết định đến hiệu quả chung của toàn bộ hệ thống công đoàn.
1.4.3 Phân cấp thu và phương thức thu kinh phí công đoàn
Theo quy định của Luật Công đoàn và Nghị định của Chính phủ, kinh phí công đoàn được các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đóng góp cho tổ chức công đoàn Tổng LĐLĐ Việt Nam đảm nhiệm việc thu và phân cấp kinh phí cho các cấp công đoàn.
- Đối với đơn vị hành chính sự nghiệp do NSTW hoặc NSĐP bảo đảm toàn bộ hoặc một phần kinh phí hoạt động thường xuyên
Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở và LĐLĐ tỉnh, thành phố có trách nhiệm thu kinh phí công đoàn từ các đơn vị thuộc quản lý của mình Đồng thời, họ cần thông báo cho đối tượng đóng góp để thực hiện nghĩa vụ này, cũng như thông báo cho kho bạc Nhà nước tỉnh, thành phố hoặc kho bạc Nhà nước huyện, thị xã để phối hợp trong việc thu kinh phí.
Yếu tố ảnh hưởng quản lý tài chính công đoàn
Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý tài chính của Công đoàn, bao gồm cả yếu tố chủ quan trong cơ chế quản lý nguồn thu, phân phối và sử dụng tài chính, cùng với các yếu tố khách quan cơ bản khác.
Tổ chức công đoàn là tổ chức tự nguyện của giai cấp công nhân và người lao động, đại diện cho quyền lợi hợp pháp của họ Mục đích hoạt động của công đoàn không vì lợi nhuận, chủ yếu phục vụ đoàn viên và người lao động, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và chính đáng của công nhân viên chức lao động (CNVCLĐ) Ngoài ra, công đoàn còn có vai trò tuyên truyền, giáo dục và động viên CNVCLĐ, ảnh hưởng đến việc quản lý và hoạt động của tổ chức, cũng như chi phối cơ chế quản lý tài chính của công đoàn.
Nguồn thu tài chính công đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo quyền và trách nhiệm của công đoàn, cũng như duy trì hoạt động của hệ thống Quản lý tài chính hiệu quả là yếu tố quyết định sự thành công hay thất bại của tổ chức Do đó, một nguồn thu tài chính mạnh mẽ sẽ thúc đẩy sự phát triển của tổ chức công đoàn, tạo điều kiện để chăm lo tốt hơn cho công nhân lao động và thu hút họ tham gia vào tổ chức, góp phần xây dựng công đoàn ngày càng lớn mạnh.
Điều kiện phát triển kinh tế - xã hội có ảnh hưởng sâu sắc đến khả năng thu hút công nhân lao động tham gia vào tổ chức công đoàn Sự phát triển của công đoàn phụ thuộc vào sự tiến bộ của nền kinh tế và xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tập hợp và bảo vệ quyền lợi của người lao động.
Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội hiện nay, 24 đoàn viên đã thành lập công đoàn cơ sở để đối phó với áp lực trong sản xuất kinh doanh Người lao động có quyền tự nguyện tham gia hoặc không tham gia vào tổ chức Công đoàn Việt Nam Tham gia CPTPP, người lao động còn được quyền tự do thành lập hoặc gia nhập tổ chức mà họ chọn làm đại diện, đánh dấu một sự thay đổi quan trọng và ảnh hưởng lớn đến nguồn thu tài chính của công đoàn.
Tiêu chuẩn quản lý tài chính công đoàn
Theo các quy định về quản lý tài chính, việc quản lý tài chính công đoàn cần tuân thủ các tiêu chuẩn cụ thể để đảm bảo hiệu quả và minh bạch.
- Có xây dựng quy chế chi tiêu nội bộ
- Quản lý và sử dụng các nguồn thu đúng quy định
- Thông báo công khai về quản lý, sử dụng, thanh quyết toán về tài chính, tài sản theo quy định
- Thực hiện việc quản lý, sử dụng và thanh quyết toán đúng quy định
- Có đủ nguồn lực tài chính đảm bảo phục vụ hoạt động của tổ chức
Đơn vị thực hiện báo cáo đánh giá hằng năm về hiệu quả sử dụng nguồn tài chính, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng tài chính Mục tiêu của những nỗ lực này là cải thiện chất lượng các hoạt động của tổ chức.
Tiến hành thanh tra và kiểm tra tài chính kế toán, đồng thời xử lý nhanh chóng các vấn đề phát sinh trong việc thực hiện quy định về quản lý và sử dụng tài chính theo kết luận của các cơ quan có thẩm quyền.
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CÔNG ĐOÀN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CAO LÃNH, TỈNH ĐỒNG THÁP
Thực trạng công tác quản lý tài chính công đoàn trên địa bàn huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2015 - 2018
2.2.1 Công tác thu tài chính công đoàn
Từ năm 2015 đến năm 2018, huyện Cao Lãnh đã thu tài chính công đoàn tổng cộng 21.774 triệu đồng, đạt bình quân 109,41% so với kế hoạch trong 4 năm Tỷ lệ thu hàng năm được ghi nhận như sau:
Trong năm 2015, tổng thu đạt 2.210 triệu đồng, vượt 139,08% so với kế hoạch Năm 2016, tổng thu tăng lên 5.520 triệu đồng, đạt 101,38% kế hoạch Đến năm 2017, tổng thu tiếp tục đạt 6.565 triệu đồng, tương ứng với 106,82% kế hoạch.
Năm 2018, LĐLĐ huyện đã thu đạt 7.479 triệu đồng, vượt 111,29% so với kế hoạch Tổng thu kinh phí trong những năm qua luôn đạt và vượt chỉ tiêu được giao.
Bảng 2.4: Tổng hợp tỷ lệ thu so với kế hoạch Đơn vị tính: triệu đồng
Nguồn: báo cáo Liên đoàn Lao động huyện Cao Lãnh
Mặc dù tỷ lệ thu tài chính công đoàn tăng hàng năm, nhưng chỉ tiêu giao thu của Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) tỉnh cũng có xu hướng tăng Cụ thể, năm 2015, LĐLĐ tỉnh đã thực hiện đạt 139,8% LĐLĐ tỉnh không phân cấp thu, mà thực hiện thu trực tiếp, trong khi LĐLĐ huyện chỉ có nhiệm vụ vận động.
Từ năm 2016 đến 2018, tốc độ thu tài chính tăng bình quân hàng năm khoảng 4%, nhưng vẫn thấp so với kế hoạch thực tế Việc tính toán thu chi bình quân cho các khoản thu chưa đạt yêu cầu khi xem xét cụ thể từng chỉ tiêu về thu kinh phí và đoàn phí theo loại hình đơn vị Bên cạnh đó, việc phân cấp thu còn ở giai đoạn đầu, dẫn đến chỉ tiêu LĐLĐ Tỉnh giao thấp, với cách tính bình quân cho dự toán thu năm sau Tuy nhiên, thực tế cho thấy nguồn kinh phí tăng nhờ vào việc nâng mức lương tối thiểu vùng và lương cơ sở, giúp các chỉ tiêu thu tăng so với kế hoạch Năm 2015, LĐLĐ tỉnh giao chỉ tiêu thu khu vực doanh nghiệp thấp do triển khai Nghị định 191/NĐ-CP, nhưng các năm sau có cải thiện, mặc dù thu vẫn gặp khó khăn.
39 khăn năm 2016, 2017 không đạt chỉ tiêu
Việc đổi mới và nâng cao quản lý nguồn thu, cùng với việc tăng tỷ lệ phân cấp giao thu và ổn định mức lương vùng cũng như lương cơ sở, sẽ gặp nhiều khó khăn cho Liên đoàn Lao động huyện trong công tác thu kinh phí công đoàn.
* Phân tích các nguồn thu tài chính công đoàn
2.2.1.1 Cơ cấu theo nguồn thu tài chính công đoàn
Bảng 2.5: Tổng hợp các nguồn thu giai đoạn 2015 - 2018 Đơn vị tính: ngàn đồng
Năm Kinh phí Đoàn phí KP các ngành TW đóng trên địa bàn
Thu khác Tổng thu các năm
Nguồn: báo cáo Liên đoàn Lao động huyện Cao Lãnh
Ta thấy tổng số thu tài chính công đoàn từ năm 2015 - 2018 là: 21.774 triệu đồng, trong đó thu theo từng lĩnh vực cụ thể như sau:
- Thu kinh phí công đoàn: 12.334 triệu đồng, chiếm tỷ trọng 56,6%
- Thu đoàn phí công đoàn: 7.799 triệu đồng, chiếm tỷ trọng 35,8%
Kinh phí chỉ đạo phối hợp của các công đoàn cơ sở thuộc Công đoàn ngành Trung ương tại huyện đạt gần 54 triệu đồng, chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng ngân sách.
- Thu khác: 1.587 đồng, chiếm tỷ lệ 7,28%
Biểu đồ 2.1: Cơ cấu thu ngân sách công đoàn
Nguồn: báo cáo Liên đoàn Lao động huyện Cao Lãnh
Bảng 2.6: Tổng hợp thu kinh phí công đoàn qua các năm theo khu vực Đơn vị tính: ngàn đồng
TT Thu kinh phí công đoàn 2015 2016 2017 2018
3 Khu vực chưa có công 12.879 54.852 32.303 76.890
Thu Đoàn phí công đoàn đạt 35,8%
Thu Kinh phí công đoàn đạt
Thu kinh phí phối hợp ngành TW đạt 0,24%
Nguồn: báo cáo Liên đoàn Lao động huyện Cao Lãnh
Phân tích các khoản thu tính từ năm 2015 đến năm 2018 chúng ta thấy:
Trong những năm qua, thu kinh phí công đoàn đã có sự gia tăng đáng kể Năm 2015, tỷ lệ thu nộp đạt 6,16% so với kế hoạch với 175/2.839 đồng, khi LĐLĐ tỉnh chưa giao chỉ tiêu thu mà chỉ vận động các đơn vị, doanh nghiệp Bắt đầu từ năm 2016, việc thu kinh phí được thực hiện theo Nghị định 191/NĐ-CP của Chính phủ, yêu cầu tất cả các đơn vị, doanh nghiệp, dù có tổ chức công đoàn hay không, đều phải nộp kinh phí Nghị định 88/NĐ-CP cũng quy định xử phạt các đơn vị không thực hiện nghĩa vụ này, dẫn đến kết quả thu cao hơn Cùng năm, LĐLĐ huyện đã thực hiện thu kinh phí công đoàn với 3.490/4.151 triệu đồng, đạt 96,14% so với kế hoạch.
2017 thực hiện thu đạt 4.067/4.151 triệu đồng, đạt 97,98% so với kế hoạch Năm
2018 thực hiện 4.601/4.499 triệu đồng, đạt 102,27% so với kế hoạch
Mặc dù thu kinh phí có xu hướng tăng hàng năm, nhưng sự tăng trưởng này không bền vững Tổng thu bình quân qua các năm chỉ đạt 56,6%, với mức thu năm 2015 chỉ đạt 6,16%.
Trong giai đoạn 2016-2018, thu kinh phí công đoàn tại LĐLĐ tỉnh có sự biến động, với năm 2016 và 2017 không đạt chỉ tiêu, nhưng năm 2018 đã vượt chỉ tiêu giao Nguyên nhân là do việc phân cấp thu kinh phí công đoàn chưa ổn định, dẫn đến có năm tăng, có năm giảm Trung bình, LĐLĐ huyện đạt 82% chỉ tiêu thu kinh phí công đoàn trong những năm qua, nhờ vào 4 lần điều chỉnh tăng mức lương tối thiểu vùng và mức lương cơ sở hằng năm Tuy nhiên, phần thu kinh phí từ các CĐCS doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn, đặc biệt ở những doanh nghiệp chưa có tổ chức công đoàn, dẫn đến kết quả thấp hơn so với chỉ tiêu Dù LĐLĐ huyện đã nỗ lực thành lập nhiều đoàn và gửi văn bản vận động các doanh nghiệp nộp kinh phí công, tình hình vẫn chưa cải thiện đáng kể.
Mặc dù có 42 đoàn, nhiều doanh nghiệp vẫn trì hoãn việc nộp kinh phí công đoàn Một số đơn vị gặp khó khăn trong sản xuất nên tìm cách né tránh nghĩa vụ này.
Kinh phí thu từ các công đoàn cơ sở và nghiệp đoàn thuộc Công đoàn ngành Trung ương trên địa bàn huyện vẫn còn tương đối thấp, mặc dù có sự tăng trưởng hàng năm Tuy nhiên, mức tăng không đồng đều qua các năm do nguồn kinh phí này không được phân bổ chỉ tiêu cụ thể Cụ thể, trong năm 2015, số tiền thu đạt 1.490.000 đồng, năm 2016 chỉ đạt 78.000 đồng, năm 2017 là 34.876.000 đồng, và năm 2018 là 17.371.000 đồng.
Bảng 2.7 tổng hợp thu kinh phí từ các ngành Trung ương đóng trên địa bàn trong giai đoạn 2015 - 2018, với đơn vị tính là ngàn đồng Dữ liệu này phản ánh sự biến động của kinh phí qua các năm, cung cấp cái nhìn tổng quan về nguồn thu của các ngành Trung ương tại địa phương.
Nguồn: báo cáo Liên đoàn Lao động huyện Cao Lãnh
- Về thu đoàn phí công đoàn:
Bảng 2.8: Tổng hợp thu đoàn phí công đoàn qua các năm từ 2015 - 2018 Đơn vị tính: ngàn đồng
Nguồn: báo cáo Liên đoàn Lao động huyện Cao Lãnh
Trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2017, các khoản thu đoàn phí đã có sự biến động đáng chú ý Cụ thể, năm 2015 thu đạt 1.678.487 đồng, vượt 118,24% so với kế hoạch Năm 2016, khoản thu tăng lên 1.843.288 đồng, đạt 101,56% so với kế hoạch Tuy nhiên, năm 2017, thu giảm nhẹ còn 1.936.201 đồng, chỉ đạt 97,02% so với kế hoạch đề ra.
Năm 2018, khoản thu đoàn phí công đoàn đạt 2.341.180 đồng, tương đương 105,40% kế hoạch, cho thấy sự tăng trưởng dần qua các năm do đây là khoản thu bắt buộc Từ năm 2015, LĐLĐ tỉnh chưa phân cấp thu đoàn phí, nhưng từ năm 2016 đã bắt đầu phân cấp thu kinh phí Tuy nhiên, năm 2017, mức thu có sự chững lại do khó khăn trong điều kiện thực tế và sự biến động về số lượng đoàn viên công đoàn, đặc biệt là tại các CĐCS doanh nghiệp, gây khó khăn trong việc thu đoàn phí.
