Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh tây ninh Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh tây ninh Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh tây ninh
TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Giáo dục là một hoạt động xã hội quan trọng, liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ của mọi người dân và tổ chức kinh tế xã hội, ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển của quốc gia Mọi quốc gia, dù lớn hay nhỏ, giàu hay nghèo, đều chú trọng đến giáo dục, đặc biệt là quản lý nhà nước về giáo dục Quản lý nhà nước được xem là khâu then chốt để đảm bảo sự thành công của các hoạt động giáo dục.
Giáo dục là nền tảng văn hóa và là yếu tố quyết định hình thành nhân cách, phẩm chất và nhận thức của mỗi cá nhân trong xã hội Đầu tư cho giáo dục từ bậc học mầm non đến trung học phổ thông là cần thiết, đặc biệt là giai đoạn trung học phổ thông, vì đây là thời điểm quan trọng để xây dựng cả chất và lượng cho lực lượng lao động, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.
Trong những năm qua, ngân sách Nhà nước đã dành một tỷ trọng lớn cho giáo dục, tuy nhiên, các khoản chi này vẫn chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu hiện đại của ngành Để phát triển sự nghiệp giáo dục, cần có biện pháp thu hút thêm nguồn vốn đầu tư và tăng cường quản lý các nguồn vốn này, nhằm tránh tình trạng lãng phí và kém hiệu quả.
Mặc dù ngân sách dành cho giáo dục, đặc biệt là giáo dục THPT tại Tây Ninh, đã tăng hàng năm, nhưng công tác quản lý chi ngân sách Nhà nước vẫn còn nhiều hạn chế Định mức phân bổ ngân sách cho giáo dục chưa gắn kết chặt chẽ với tiêu chí chất lượng đào tạo, nâng cao năng lực giáo viên và đầu tư cơ sở vật chất Nguồn vốn ngân sách nhà nước cho các lĩnh vực chi còn dàn trải, tính bao cấp chưa được loại bỏ hoàn toàn, dẫn đến hiệu quả đầu tư thấp và quản lý sử dụng vốn đầu tư xây dựng cơ bản chưa hiệu quả.
Chi tiêu ngân sách nhà nước cho giáo dục hiện vẫn còn nhiều thất thoát và lãng phí, chưa đáp ứng đủ nhu cầu cần thiết (Cấn Quang Tuấn, 2008) Do đó, việc quản lý chi ngân sách cho giáo dục một cách hiệu quả, tiết kiệm và khắc phục tình trạng chi ngoài dự toán, chi vượt dự toán không đúng thẩm quyền là vấn đề quan trọng mà Đảng và Nhà nước đang đặc biệt chú trọng, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển sự nghiệp giáo dục.
Ngành giáo dục Trung học phổ thông (THPT) ở Tây Ninh đã phát triển về quy mô và nội dung, đóng góp vào sự phát triển chung của tỉnh Tuy nhiên, tình trạng thương mại hóa giáo dục, dạy thêm học thêm tràn lan và những tiêu cực trong quản lý giáo dục đang gây ra nhiều bất cập Những vấn đề này đã ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình chung của ngành giáo dục Do đó, việc quản lý chi ngân sách cho giáo dục là rất cần thiết để khắc phục những khó khăn hiện tại.
Trong bối cảnh ngân sách hạn hẹp của tỉnh Tây Ninh, việc quản lý chặt chẽ và hiệu quả các khoản chi cho giáo dục trở thành yêu cầu cấp bách Công tác quản lý ngân sách cho giáo dục cần tuân thủ pháp luật và phù hợp với khả năng cân đối ngân sách địa phương Để đạt được điều này, việc phân tích và đánh giá thực trạng đầu tư cho giáo dục phổ thông, đặc biệt là giáo dục trung học phổ thông, là rất quan trọng, góp phần thúc đẩy sự phát triển giáo dục và kinh tế xã hội của địa phương.
Dựa trên các yêu cầu và hạn chế đã nêu, tác giả quyết định chọn đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách Nhà nước tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Tây Ninh” cho luận văn thạc sĩ của mình.
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
Mục tiêu tổng quát
Bài viết phân tích và đánh giá thực trạng cơ chế chi ngân sách cho các trường trung học phổ thông tại tỉnh Tây Ninh trong những năm gần đây Dựa trên những kết quả này, bài viết cũng đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Tây Ninh.
Mục tiêu cụ thể
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục đào tạo
- Đánh giá thực trạng công tác quản lý chi ngân sách Nhà nước tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Tây Ninh
- Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi NSNN tại các trường THPT trên địa bàn tỉnh Tây Ninh.
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VỊ NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN tại các trường THPT trên địa bàn tỉnh Tây Ninh.
Phạm vi nghiên cứu
Bài viết nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục trung học phổ thông, tập trung vào các nguồn tài chính đầu tư cho giáo dục và công tác quản lý sử dụng các nguồn tài chính này tại tỉnh Tây Ninh trong giai đoạn 2014 - 2018.
+ Về không gian: Nghiên cứu quản lý chi NSNN cho sự nghiệp giáo dục trong phạm vi các trường THPT trên địa bàn tỉnh Tây Ninh
+ Về thời gian: Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý chi NSNN cho sự nghiệp giáo dục tại các trường THPT giai đoạn 2014 - 2018
Nghiên cứu này phân tích thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước (NSNN) cho giáo dục tại tỉnh Tây Ninh trong giai đoạn 2014 - 2018 Bên cạnh đó, bài viết còn đề xuất định hướng chi NSNN cho sự nghiệp giáo dục đến năm 2025 và đưa ra các giải pháp cần thiết để thực hiện những định hướng này.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Dữ liệu dùng cho nghiên cứu
Nghiên cứu này sử dụng nhiều nguồn dữ liệu, gồm:
Dữ liệu thứ cấp bao gồm thông tin từ Niêm giám thống kê, Luật ngân sách, các Nghị định và Quyết định, cùng với các Thông tư, Công văn Ngoài ra, dữ liệu còn được thu thập từ các Báo cáo và Kế hoạch của Bộ Tài chính, Ủy ban Nhân dân tỉnh, cũng như số liệu từ Sở Tài chính Tây Ninh, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Giáo dục và Đào tạo, và Kho bạc Nhà nước Tây Ninh Thêm vào đó, các tài liệu, sách báo, tạp chí và công trình nghiên cứu trong nước đã được công bố cũng là nguồn dữ liệu quan trọng.
Dữ liệu sơ cấp được thu thập từ các cuộc khảo sát và phỏng vấn với cán bộ lãnh đạo, chuyên viên, và kế toán tại hệ thống KBNN Tây Ninh, Sở Tài chính Tây Ninh, cùng với Sở Giáo dục và Đào tạo Những người tham gia đều có kiến thức sâu sắc về quản lý và kiểm soát chi ngân sách nhà nước.
Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập số liệu
Đề tài nghiên cứu thu thập tài liệu báo cáo quyết toán ngân sách Nhà nước tỉnh Tây Ninh từ năm 2014 đến 2018, với sự tập trung vào số liệu tài chính của ngành học trung học phổ thông trong giai đoạn 2016-2018.
Dự toán chi ngân sách địa phương giai đoạn 2014-2018 theo Quyết định giao dự toán hàng năm của Ủy ban nhân dân tỉnh Tây Ninh
Kết quả thực hiện dự toán ngân sách của tỉnh Tây Ninh trong giai đoạn 2014-2018 đã được phê duyệt theo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh, phản ánh tổng quyết toán thu ngân sách nhà nước và chi ngân sách địa phương.
Số liệu các khoản thu, chi từ các nguồn thu để lại các đơn vị sự nghiệp
Tham khảo ý kiến của các chuyên gia tài chính ở Sở Tài chính Tây Ninh và Sở Giáo dục và Đào tạo
So sánh giữa số thực hiện kỳ này với số thực hiện kỳ trước
So sánh giữa số thực hiện với số kế hoạch (dự toán được duyệt)
+ Phương pháp phân tích thống kê: để nghiên cứu việc tổng hợp, các số liệu thu thập được
+ Phương pháp phân tích tỷ lệ
Phương pháp phân tích một cách có hệ thống hàng loạt tỷ lệ theo chuỗi thời gian liên tục hoặc theo từng giai đoạn
Phương pháp phân tích và tổng hợp được áp dụng để đánh giá thực trạng phát triển nguồn nhân lực tại các trường THPT Qua đó, các chỉ tiêu về cơ cấu, số lượng và chất lượng nguồn nhân lực, cùng với các yếu tố tác động đến sự phát triển này sẽ được xem xét một cách toàn diện.
Việc áp dụng đa dạng các phương pháp trong nghiên cứu sẽ giúp nâng cao nhận thức về thực trạng quản lý chi ngân sách Nhà nước tại các trường THPT ở tỉnh Tây Ninh.
CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN
Ở Việt Nam, thời gian gần đây, có nhiều công trình nghiên cứu về nội dung quản lý tài chính trong lĩnh vực giáo dục Cụ thể:
Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị Mai (2013) mang tên “Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách Nhà nước trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh” tập trung vào việc phân tích và đánh giá tình hình quản lý chi ngân sách của tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn 2008.
Nghiên cứu của tác giả Phạm Quốc Hưng (2015) về "Quản lý chi ngân sách Nhà nước cho sự nghiệp giáo dục trên địa bàn tỉnh Hà Nam" tập trung vào việc quản lý chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục, trong bối cảnh quản lý chi NSNN tỉnh Hà Nam giai đoạn 2010 - 2014.
Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị Thu Hiền (2018) về việc "Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách Nhà nước cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo tại Phòng Tài chính kế hoạch huyện Quảng Ninh tỉnh Quảng Bình" tập trung vào vấn đề quản lý chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục tại huyện Quảng Ninh trong giai đoạn 2015 Nghiên cứu này nhằm nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, đảm bảo nguồn lực cho sự phát triển giáo dục tại địa phương.
Nghiên cứu của tác giả Ngô Thanh Hoàng (2013) về "Hoàn thiện cơ chế lập dự toán chi ngân sách Nhà nước gắn với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam" chỉ ra tầm quan trọng của việc xây dựng cơ chế lập dự toán ngân sách nhà nước theo khuôn khổ chi tiêu trung hạn Nghiên cứu này nhấn mạnh sự cần thiết phải liên kết chặt chẽ giữa cơ chế lập dự toán và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách và phát triển bền vững tại Việt Nam.
Nghiên cứu của tác giả Nguyễn Thị Trầm (2019) về "Các yếu tố tác động đến công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước qua Kho bạc nhà nước Bình Dương" tập trung vào việc phân tích quy trình kiểm soát chi tiêu tại Kho bạc Nhà nước Bình Dương Nghiên cứu này được thực hiện trong bối cảnh yêu cầu cải cách tài chính công và nâng cao hiệu quả kiểm soát chi tiêu công, nhằm đáp ứng các tiêu chí đổi mới trong quản lý ngân sách nhà nước.
Báo cáo quốc gia giáo dục cho mọi người năm 2015 của Việt Nam cho thấy tỷ lệ chi ngân sách nhà nước (NSNN) cho giáo dục cơ bản đã tăng từ 15% năm 2001 lên 20% tổng chi NSNN từ năm 2007 và duy trì ổn định ở mức 20% cho đến nay.
Năm 2009, Trần Khánh Đức, tác giả cuốn sách “Giáo dục và phát triển nguồn nhân lực trong thế kỷ XXI”, đã chỉ ra rằng quản lý giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải chuyển từ phương pháp quản lý giáo dục truyền thống sang quản lý giáo dục theo tiêu chí chất lượng.
Đến nay, đã có nhiều nghiên cứu về quản lý chi ngân sách Nhà nước (NSNN) tại tỉnh, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu nào tập trung vào việc hoàn thiện quản lý chi NSNN tại các trường trung học phổ thông ở tỉnh Tây Ninh Do đó, đề tài này có tính cấp thiết cả về lý luận lẫn thực tiễn Nghiên cứu sẽ áp dụng lý luận quản lý chi NSNN trong giáo dục để phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý chi ngân sách cho giáo dục trung học phổ thông.
7 đề ra quan điểm, giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý chi ngân sách cho giáo dục THPT trên địa bàn tỉnh Tây Ninh trong thời gian tới
Nghiên cứu này cung cấp tài liệu quý giá cho việc lãnh đạo và quản lý chi ngân sách, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục đào tạo bậc trung học phổ thông, nhằm hỗ trợ thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội tại tỉnh Tây Ninh.
BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN
Ngoài phần Mở đầu, phần Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được trình bày thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục
Chương 2: Thực trạng quản lý chi ngân sách Nhà nước tại các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Tây Ninh
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách Nhà nước tại các trường
THPT trên địa bàn tỉnh Tây Ninh
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiển
Về quản lý chi ngân sách nhà nước cho Giáo dục
1.1 Khái niệm, bản chất, vai trò, của ngân sách Nhà nước về giáo dục
Luật NSNN năm 2015 định nghĩa Ngân sách nhà nước (NSNN) là tổng hợp các khoản thu và chi của Nhà nước, được dự toán và thực hiện trong một thời gian nhất định, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định Mục tiêu của NSNN là đảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước.
Ngân sách Nhà nước là quỹ tiền tệ lớn và tập trung, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính Hoạt động của ngân sách liên quan đến việc tạo lập và sử dụng quỹ tiền tệ, phục vụ cho việc thực hiện các chức năng của Nhà nước (Lê Thị Mận, 2014).
Ngân sách nhà nước (NSNN) bao gồm tất cả các khoản thu và chi của Nhà nước do cơ quan có thẩm quyền, cụ thể là Quốc hội Việt Nam, quyết định Những khoản thu chi này được thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm, nhằm đảm bảo việc thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước.
Bản chất của ngân sách nhà nước (NSNN) là các mối quan hệ kinh tế giữa nhà nước và các chủ thể trong và ngoài nước, liên quan đến quá trình hình thành, phân phối và sử dụng quỹ ngân sách.
NSNN là một đạo luật quy định các khoản thu và chi bằng tiền của nhà nước trong khoảng thời gian nhất định, thường là một năm Đạo luật này được ban hành bởi cơ quan lập pháp của quốc gia.
Ngân sách nhà nước (NSNN) là một hệ thống các mối quan hệ kinh tế giữa nhà nước và xã hội, được hình thành trong quá trình nhà nước huy động và sử dụng các nguồn tài chính Mục tiêu chính của NSNN là đảm bảo các yêu cầu thực hiện chức năng của nhà nước.
Các quan hệ kinh tế này bao gồm:
+ Quan hệ kinh tế giữa NSNN với các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh
+ Quan hệ kinh tế giữa NSNN với các đơn vị HCSN
+ Quan hệ kinh tế giữa NSNN với các tầng lớp dân cư
+ Quan hệ kinh tế giữa NSNN và thị trường tài chính
+ Quan hệ kinh tế giữa NSNN với các hoạt động tài chính đối ngoại
Ngân sách nhà nước (NSNN) là bảng tổng hợp các khoản thu chi của nhà nước, đóng vai trò quan trọng trong việc huy động tài chính cho các nhu cầu tiêu dùng và đầu tư phát triển Tại Việt Nam, nguồn lực tài chính cho phát triển giáo dục chủ yếu đến từ NSNN, cho thấy ngân sách nhà nước là yếu tố then chốt trong tổng nguồn lực đầu tư cho lĩnh vực giáo dục.
1.1.3 Vai trò của ngân sách Nhà nước đối với giáo dục
Giáo dục là yếu tố thiết yếu cho sự phát triển xã hội và kinh tế, không thể có một xã hội tiến bộ mà thiếu nguồn lực phát triển thể chất và trí tuệ Con người, sản phẩm của giáo dục, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất, và kỹ năng của họ ảnh hưởng đến năng suất lao động và quản lý Đầu tư cho giáo dục chính là đầu tư cho tương lai, mang lại hiệu quả cao nhất Tài chính là yếu tố quyết định trong việc hình thành và phát triển hệ thống giáo dục quốc dân, từ giáo dục mầm non đến đào tạo sau đại học Đầu tư từ ngân sách nhà nước là cần thiết và đóng vai trò chủ đạo trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục.
Trong hệ thống tài chính Việt Nam, tài chính nhà nước đóng vai trò quan trọng, với ngân sách nhà nước (NSNN) chiếm tỷ trọng lớn nhất NSNN không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng xã hội theo định hướng của Đảng và Nhà nước, mà còn đặc biệt ưu tiên cho lĩnh vực giáo dục đào tạo Việc đầu tư từ NSNN góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã hội.
Ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tài chính cho sự phát triển của hệ thống giáo dục quốc dân Điều này bao gồm việc mở rộng mạng lưới cơ sở giáo dục, xây dựng các cơ sở giáo dục trọng điểm quốc gia, điều chỉnh quy mô và cơ cấu, cũng như nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục NSNN là nguồn tài chính chủ yếu để duy trì và phát triển giáo dục, phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Đầu tư của ngân sách nhà nước (NSNN) có vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn và kích thích huy động các nguồn vốn khác cho giáo dục đào tạo Nó không chỉ tạo ra động lực ban đầu để khuyến khích người dân tham gia xây dựng và sửa chữa cơ sở vật chất, mà còn thu hút nguồn lực từ lao động sản xuất, hợp đồng nghiên cứu khoa học của các trường, cũng như sự đóng góp từ các doanh nghiệp Điều này thực hiện phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng chăm lo phát triển sự nghiệp giáo dục đào tạo” Nếu không có sự đầu tư từ NSNN, mức đầu tư của tư nhân cho giáo dục sẽ không đạt được tiềm năng tối ưu.
NSNN đầu tư cho giáo dục không chỉ đảm bảo ổn định đời sống cho đội ngũ giảng viên mà còn cung cấp các khoản phụ cấp như phụ cấp giảng dạy, thâm niên, trách nhiệm, dạy thêm giờ và ưu đãi Mặc dù mức sống của giáo viên vẫn còn thấp, nhưng NSNN đã đảm bảo tiền lương chính cho toàn bộ cán bộ giảng dạy trong ngành.
NSNN đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối cơ cấu giáo dục toàn ngành, thông qua việc xác định định mức chi ngân sách hàng năm cho giáo dục Điều này giúp định hướng sắp xếp cơ cấu các cấp học và mạng lưới trường học một cách hiệu quả.
Đầu tư từ ngân sách nhà nước cho giáo dục là cần thiết để đảm bảo công bằng xã hội Ở nhiều quốc gia, không phải mọi công dân đều có khả năng chi trả các chi phí giáo dục Nếu giáo dục hoàn toàn phụ thuộc vào cơ chế thị trường mà không có sự hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, sẽ có những nhóm dân cư không đủ khả năng chi trả, dẫn đến việc họ không có cơ hội học tập và gây ra sự mất công bằng trong giáo dục.
Nhà nước đầu tư cho giáo dục nhằm khắc phục khiếm khuyết của thị trường vốn, vì thị trường này không hoàn hảo và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cả người vay và người cho vay Do đó, việc cho vay vốn để đầu tư vào giáo dục không dễ dàng Để giải quyết vấn đề này, sự can thiệp và đầu tư của nhà nước là cần thiết Đảng và Nhà nước ta coi giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, điều này được thể hiện trong các văn kiện của Đảng Nghị quyết Trung ương 3 (khóa VII) năm 1993 khẳng định rằng đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, trong khi Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) nhấn mạnh giáo dục và đào tạo là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và toàn dân.
