1 Phần 2 MÔI TRƯỜNG THƯƠNG MẠI VÀ ĐẦU TƯ QUỐC TẾ Chương 3 SỰ KHÁC BIỆT GIỮA CÁC QUỐC GIA 3 3 Nội dung chương I. MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN II. HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ – KINH TẾ – LUẬT PHÁP III.MÔI TRƯỜNG VĂN HÓA 2 3 4 I. MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN 1.1. Vò trí đòa lý 1.2. Đòa hình 1.3. Khí hậu 1.4. Tài nguyên thiên nhiên 3 5 1.1. Vò trí đòa lý § Vò trí đòa lý góp phần giải thích các mối quan hệ thương mại và chính trò của các quốc gia 3 3 6 1.2. Đòa hình § Bề mặt của một khu vực § Núi non, đồng bằng, sa mạc, rừng nguyên sinh, sông ngòi § Phân chia thò trường § Tập trung dân số § nh hưởng khí hậu 3 7 1.3. Khí hậu § Các điều kiện khí tượng như nhiệt độ, lượng mưa, gió của một khu vực § Có mối liên quan tới phát triển kinh tế § nh hưởng trong kinh doanh – Thiết kế sản phẩm – Chế tạo sản phẩm – Phí tồn kho 4 3 8 1.4. Tài nguyên thiên nhiên § Lượng cung cấp năng lượng của quốc gia – Mỏ dầu – Than đá – Năng lượng nguyên tử § Các mỏ khoáng sản § Khả năng tái tạo nguồn tài nguyên thiên nhiên § Cần lưu ý theo dõi sự thay đổi trong tài nguyên năng lượng của một nước 3 9 II. HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ – KINH TẾ – LUẬT PHÁP 2.1. Khái niệm kinh tế chính trò 2.2. Hệ thống chính trò 2.3. Hệ thống kinh tế 2.4. Hệ thống luật pháp 2.5. Xu hướng vận hành các hệ thống kinh tế chính trò hiện nay 5 3 10 2.1. Khái niệm § Hệ thống Kinh tế chính trò là sự tổng hợp các hệ thống điều hành các hoạt động kinh tế của một quốc gia § Thuật ngữ Kinh tế Chính trò dùng để nhấn mạnh các hệ thống chính trò, kinh tế, và luật pháp của một quốc gia không tồn tại độc lập, tách biệt với nhau 3 11 2.2. Hệ thống chính trò 2.1. Khái niệm 2.2. Các hệ thống chính trò 2.3. Rủi ro chính trò 6 3 12 2.1. Khái niệm § Hệ thống chính trò là hệ thống quyền lực điều hành một đất nước § Hệ thống chính trò có vai trò đònh hình hệ thống kinh tế và luật pháp một quốc gia 3 13 2.1. Khái niệm (tt) § Hai góc độ xem xét một hệ thống chính trò – Chủ nghóa tập thể hay chủ nghóa cá nhân: Hệ thống chính trò đề cao lợi ích chung cho toàn xã hội hay chú trọng quyền lợi cá nhân – Dân chủ hay chuyên chế: Hệ thống chính trò điều hành theo ý nguyện của dân hay điều hành bởi thế lực chuyên quyền 7 3 14 2.2. Các hệ thống chính trò § Chủ nghóa tập thể hay chủ nghóa cá nhân – Chủ nghóa xã hội (socialism) ·Hệ thống cộng sản (communism) ·Hệ thống dân chủ xã hội (social democracy) – Chủ nghóa cá nhân (individualism) ·Hệ thống tư bản (capitalism) § Dân chủ hay chuyên chế – Dân chủ (democracy) – Chuyên chế (totalitarianism) 3 15 2.2.1. Chủ nghóa tập thể § Khởi nguồn từ Plato, sau này được ủng hộ bởi Karl Marx – Nhấn mạnh tới việc phục vụ lợi ích cộng đồng hơn là lợi ích của một nhóm nhỏ. – Đề cao quản lý nhà nước trong kinh tế 8 3 16 2.2.1. Chủ nghóa tập thể (tt) § Hệ thống cộng sản: cho rằng chủ nghóa xã hội chỉ đạt được bởi bạo lực cách mạng và chỉ đạo tập trung của nhà nước § Hệ thống dân chủ xã hội: tin rằng chủ nghóa xã hội có thể đạt được mà không cần bạo lực và sự quản lý tập trung 3 17 2.2.2. Chủ nghóa cá nhân § Chủ nghóa cá nhân: khởi nguồn từ Aristotle – Cá nhân cần có tự do trong các hoạt động kinh tế, chính trò. – Sở hữu tư nhân đem lại hiệu quả hơn trong các hoạt động kinh tế so với sở hữu tập thể; do đó, là động lực cho phát triển 9 3 18 2.2.2. Chủ nghóa cá nhân § Chủ nghóa cá nhân: (tt): – Hệ thống tư bản: tất cả yếu tố sản xuất nên thuộc về sở hữu tư nhân – Hoạt động của nhà nước chỉ nên giới hạn ở những khu vực tư nhân không thể thực hiện: quan hệ ngoại giao, an ninh quốc phòng 3 19 2.2.3. Dân chủ § Chính phủ được lập ra bởi dân chúng và điều hành bởi những đại diện do dân bầu ra. 10 3 20 2.2.4. Chuyên chế § Chính phủ do một cá nhân hoặc một đảng phái kiểm soát, điều hành mọi khía cạnh đời sống của dân chúng và các đảng phái đối lập không được phép hình thành. 3 21 2.2.4. Chuyên chế (tt) Cộng sản Communism Chủ nghóa tập thể được xây dựng và củng cố bởi quyền lực chuyên chính Thần quyền Theocratic Sức mạnh chính trò dựa trên những tín điều tôn giáo Bộ lạc Tribal Đảng phái cầm quyền điều hành đất nước để phục vụ lợi ích của một bộ lạc Cánh hữu Right-wing Cho phép một phần tự do kinh tế nhưng hạn chế tự do chính trò Các loại hình chính trò chuyên chế [...]... loại hình hệ thống kinh tế § Kinh tế hỗn hợp (mixed economy): sự kết hợp giữa hai hệ thống trên kinh tế thò trường và kinh tế mệnh lệnh § Kinh tế nhà nước (state-directed economy): nhà nước can thiệp trực tiếp đến các hoạt động đầu tư của khu vực tư nhân thông qua “chính sách công nghiệp” 39 3 2 .3. 3 Đo lường phát triển kinh tế 2 .3. 3.1 Một số tiêu chí đo lường phát triển kinh tế 2 .3. 3.2 Khái niệm về phát... (tt) 3 Rủi ro về chuyển giao – thường gặp khi chuyển đổi quỹ giữa các nước – Giới hạn tỉ lệ hồi chuyển lợi nhuận về chính quốc – Kiểm soát tỉ giá trao đổi ngoại tệ 26 3 2 .3 Hệ thống kinh tế 2 .3. 1 Mối tương quan giữa tư tưởng chính trò và hệ thống kinh tế 2 .3. 2 Các loại hình hệ thống kinh tế 2 .3. 3 Đo lường phát triển kinh tế 36 13 3 2 .3. 1 Mối tương quan giữa tư tưởng chính trò và hệ thống kinh tế §... MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI - Tận dụng - Tận dụng - Đối phó - Đối phó Trần Ngọc Thêm (2004) Tìm Về Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam, tr 30 3 85 3. 2 Các yếu tố môi trường văn hóa quốc gia Economic Philosophy Education Language Culture: norms and value systems Political Philosophy Social Structure Religion 86 34 3 3.2.1 3. 2.2 3. 2 .3 3.2.4 3. 2.5 3. 2 Các yếu tố môi trường văn hóa quốc gia Tư tưởng kinh tế - Tư tưởng chính... hội Tôn giáo Ngôn ngữ Giáo dục 87 3 3.2.1 Tư tưởng kinh tế – Tư tưởng chính trò § Tư tưởng kinh tế: Tự do kinh tế hay cần có sự can thiệp của nhà nước – Thò trường tự do – Kinh tế mệnh lệnh – Kinh tế hỗn hợp – Kinh tế nhà nước § Tư tưởng chính trò: Đáp ứng lợi ích số đông hay thiểu số – Chủ – Chủ – Chế – Chế nghóa tập thể nghóa cá nhân độ dân chủ độ chuyên chế 88 35 3 3.2.2 Cấu trúc xã hội § Đơn vò cấu... kinh tế chính trò và phát triển kinh tế – Tính sáng tạo và tinh thần kinh doanh là động lực cho phát triển – Cần phải có: nền kinh tế thò trường hiệu quả và hệ thống luật bảo vệ tài sản vô hình hoàn chỉnh – Kinh tế thònh vượng sẽ tiến tới dân chủ 70 3 2.5 Xu hướng vận hành các hệ thống kinh tế chính trò hiện nay § Khuynh hướng Dân chủ và Hệ thống kinh tế thò trường được áp dụng rộng rãi – Chế độ độc tài. .. với hệ thống kinh tế chòu sự can thiệp và điều hành của nhà nước § Chủ nghóa cá nhân và chế độ dân chủ thường gắn liền với hệ thống kinh tế thò trường tự do 37 3 2 .3. 2 Các loại hình hệ thống kinh tế § Kinh tế thò trường (market economy): tất cả hoạt động sản xuất tuân theo qui luật thò trường § Kinh tế mệnh lệnh (command economy): nhà nước lên kế hoạch sản xuất và phân phối 38 14 3 2 .3. 2 Các loại hình... nghèo lương thực : 55% - 16,5% tỉ lệ nghèo phi lương thực: 57% - 37 ,4% Gia tăng chênh lệch giàu nghèo từ 6,2 lần lên 8,2 lần 56 3 2 .3. 3 .3 5 loại tăng trưởng cần tránh 3 Tăng trưởng không có tiếng nói: tăng trưởng kinh tế không kèm việc mở rộng nền dân chủ hay trao thêm quyền lực, chặn đứng tiếng nói khác và dập tắt những đòi hỏi được tham dự nhiều hơn về xã hội, kinh tế 57 20 3 2 .3. 3 .3 5 loại tăng trưởng... 2 .3. 3 .3 5 loại tăng trưởng cần tránh 41 15 3 2 .3. 3.1 Một số tiêu chí đo lường phát triển kinh tế § GNP (Gross National Product): tổng giá trò hàng hoá và dòch vụ được tạo ra từ tư liệu sản xuất của quốc gia § GDP (Gross Domestic Product): tổng sản phẩm quốc nội – Không xem xét tới sự khác biệt về chi phí sinh hoạt – Điều chỉnh ngang giá sức mua (purchasing power parity) § Tốc độ tăng GDP 42 3 2 .3. 3.1... tiêu chí đo lường phát triển kinh tế (tt) § Đo lường mức độ phát triển kinh tế dựa trên GNI/capita – World Bank – Low Income – Lower Middle Income – Upper Middle Income – Lower High Income – Upper High Income $ 755 or less 756 - $2,995 2,996 9,265 9,266 - 20,000 20,000 or more 43 16 3 GNI per capita, 2001 44 3 PPP, 2001 45 17 3 Tốc độ tăng trưởng GDP, 199 1- 2001 46 3 2 .3. 3.2 Khái niệm về phát triển... cần thiết trong kinh doanh – Từ ngữ không quan trọng bằng ngữ cảnh giao tiếp – Thường nói giảm, nói tránh 81 3 3.1 Các khái niệm văn hóa § Văn hóa tường minh: (Low-context culture) (tt) § Văn hóa ẩn tàng: (High-context culture) 82 32 3 3.1 Các khái niệm văn hóa (tt) § Các tầng văn hóa – Văn hóa quốc gia: văn hóa chủ đạo trong phạm vi biên giới hành chính một quốc gia – Văn hóa kinh doanh: những tiêu . 3 41 2 .3. 3. Đo lường phát triển kinh tế 2 .3. 3.1. Một số tiêu chí đo lường phát triển kinh tế 2 .3. 3.2. Khái niệm về phát triển của Amartya Sen 2 .3. 3 .3. . phối 15 3 39 2 .3. 2. Các loại hình hệ thống kinh tế § Kinh tế hỗn hợp (mixed economy): sự kết hợp giữa hai hệ thống trên kinh tế thò trường và kinh tế mệnh