Công tác tuyên truyền và phương pháp tuyên truyền
1.1.1 Khái niệm tuyên truyền, công tác tuyên truyền
Tuyên truyền, với lịch sử hàng ngàn năm, là quá trình truyền bá và truyền đạt một quan điểm nhất định Qua thời gian và các biến động lịch sử, khái niệm này đã có những thay đổi đáng kể.
Theo một số tài liệu, nhà thờ La Mã đã sử dụng thuật ngữ "tuyên truyền" để mô tả hoạt động của các nhà truyền giáo, với mục tiêu thuyết phục và lôi kéo người khác theo đức tin Kitô giáo.
Theo Đại bách khoa toàn thư Liên Xô, tuyên truyền có hai nghĩa: nghĩa rộng và nghĩa hẹp Nghĩa rộng chỉ sự truyền bá quan điểm, tư tưởng về chính trị, triết học, khoa học, nghệ thuật nhằm biến chúng thành ý thức xã hội và hành động cụ thể của quần chúng Nghĩa hẹp thì tập trung vào việc truyền bá tư tưởng và chính trị, với mục đích hình thành một thế giới quan và ý thức xã hội nhất định, đồng thời khuyến khích tính tích cực xã hội của đối tượng tuyên truyền.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, tuyên truyền là quá trình giúp người dân hiểu, nhớ, và thực hiện những vấn đề quan trọng Tuyên truyền không chỉ đơn thuần là thông báo, mà còn là cách thức kết nối và tạo sự đồng thuận trong cộng đồng.
Tuyên truyền là hoạt động phổ biến và giải thích nhằm thuyết phục mọi người ủng hộ và thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước Nó bao gồm việc phân tích và truyền đạt các nhiệm vụ cấp bách đến các tầng lớp nhân dân trong từng giai đoạn cách mạng, nhằm cổ vũ và hướng dẫn hành động cách mạng của cộng đồng.
Trong cuốn "Học tập phương pháp tuyên truyền cách mạng Hồ Chí Minh", PGS.TS Hoàng Quốc Bảo định nghĩa tuyên truyền là quá trình phổ biến và giải thích tư tưởng, học thuyết, hoặc quan điểm nhằm hình thành và củng cố thế giới quan, nhân sinh quan, lý tưởng và lối sống cho đối tượng Qua đó, tuyên truyền có tác động đến thái độ và tính tích cực của con người trong thực tiễn xã hội.
Tuyên truyền là một hoạt động xã hội có tính lịch sử và bản chất giai cấp, nhằm giải thích, phổ biến và vận dụng lý luận vào thực tiễn Hoạt động này không chỉ phát triển các kết luận khoa học mà còn cụ thể hóa và làm phong phú thêm chúng, biến chúng thành sức mạnh vật chất khi thâm nhập vào quần chúng Trong xã hội có giai cấp, tuyên truyền diễn ra thường xuyên, với mục tiêu giúp đối tượng hiểu và nắm vững thông tin, từ đó hình thành thái độ rõ ràng, niềm tin và hành động phù hợp với mục đích của chủ thể tuyên truyền.
Khái niệm công tác tuyên truyền
Công tác tuyên truyền được hiểu qua nhiều khía cạnh khác nhau, và Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã đưa ra một khái niệm chính thức cho lĩnh vực này Khái niệm này không chỉ đầy đủ mà còn bao hàm ý nghĩa sâu sắc của công tác tuyên truyền Trong cuốn "Nguyên lý công tác tư tưởng tập 1" của Học viện, khái niệm về công tác tuyên truyền được trình bày rõ ràng, góp phần nâng cao sự hiểu biết về lĩnh vực tư tưởng.
Công tác tuyên truyền là một phần quan trọng của công tác tư tưởng, nhằm phổ biến hệ tư tưởng và chiến lược của giai cấp trong quần chúng Nó giúp xây dựng thế giới quan phù hợp với lợi ích của chủ thể hệ tư tưởng, củng cố niềm tin và khuyến khích quần chúng hành động theo những giá trị và niềm tin đó.
Phương pháp tuyên truyền là con đường, là cách thức để chủ thể truyền đạt và khách thể chiếm lĩnh nội dung, nhằm đạt mục đích đề ra
Phương tiện tuyên truyền là các công cụ mang nội dung và phương pháp tuyên truyền, được sử dụng bởi chủ thể để truyền đạt thông điệp, đồng thời giúp khách thể tiếp nhận và lĩnh hội thông tin.
Hình thức tuyên truyền biểu hiện bên ngoài, là cách thức sắp xếp nội dung và tổ chức hoạt động giữa chủ thể và đối tượng tuyên truyền
Hiệu quả tuyên truyền là mức độ đạt tới mục đích tuyên truyền đặt ra sau mỗi một tác động tuyên truyền hay chu trình tuyên truyền
Tất cả các yếu tố trong hệ thống hoạt động tuyên truyền tương tác và quy định lẫn nhau, tạo thành một chỉnh thể thống nhất Hệ thống này không chỉ là sự kết hợp của các yếu tố mà còn chịu sự tác động từ các nhân tố kinh tế, chính trị, văn hóa và hệ tư tưởng của một chế độ xã hội cụ thể.
Công tác tuyên truyền là một phần quan trọng của công tác tư tưởng, có vai trò truyền bá hệ tư tưởng, đường lối chiến lược và sách lược đến quần chúng Qua đó, nó giúp xây dựng thế giới quan phù hợp với lợi ích của chủ thể hệ tư tưởng, củng cố niềm tin và khuyến khích quần chúng hành động theo những giá trị và niềm tin đã được hình thành.
Trong công tác tư tưởng của Đảng và Nhà nước, tuyên truyền là hoạt động quan trọng nhằm phổ biến chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng với các quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước Hoạt động này không chỉ giúp đưa những giá trị văn hóa tinh hoa của dân tộc và nhân loại vào đời sống tinh thần xã hội, mà còn động viên, khuyến khích tính tích cực, tự giác và sáng tạo của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trong cuốn sách "Phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh" do GS Đặng Xuân Kỳ chủ biên, các nhà nghiên cứu đã trình bày một khái niệm khoa học và thuyết phục về phương pháp Phương pháp được định nghĩa là cách thức giúp con người định hướng và điều chỉnh các hoạt động nhằm đạt được mục tiêu.
Phương pháp bắt nguồn từ đối tượng mà con người tác động thông qua nhận thức và thực tiễn để biến đổi nó.
Đổi mới phương pháp tuyên truyền về học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
1.2.1 Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về việc học tập và làm theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
Cương lĩnh và Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Đại hội VII nhấn mạnh rằng Đảng xác định chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho mọi hành động.
Sau Đại hội VII, Đảng ta đã ban hành nhiều nghị quyết liên quan đến nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh, nổi bật là Nghị quyết 09-NQ/TW của Bộ Chính trị tháng 02 năm 1995 Nghị quyết này khẳng định các định hướng lớn trong công tác tư tưởng hiện nay, nhấn mạnh vai trò của chủ nghĩa Mác trong việc phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh.
Tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ nghĩa Mác - Lênin là nền tảng tư tưởng quan trọng, định hướng cho Đảng và cách mạng Việt Nam Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII năm 1996, Đảng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ vững mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trong quá trình đổi mới Đồng thời, cần nắm vững hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, kiên trì theo đuổi tư tưởng của Mác - Lênin và Hồ Chí Minh Nghị quyết Đại hội cũng đã khẳng định nhiều vấn đề tư tưởng cần thiết cho sự phát triển của đất nước.
Hồ Chí Minh đã được nhấn mạnh trong các Nghị quyết của Đảng, yêu cầu cán bộ, đảng viên thường xuyên bồi dưỡng kiến thức về chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời coi việc học tập là nghĩa vụ bắt buộc Đại hội VIII đã đưa ra định hướng cụ thể cho việc nghiên cứu và giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, với Nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII) nhấn mạnh việc tích hợp tư tưởng này vào giảng dạy trong hệ thống giáo dục Điều này nhằm tăng cường giáo dục công dân, đạo đức, lòng yêu nước và tạo cơ sở cho một chuyên ngành khoa học mới, góp phần quan trọng vào cuộc đấu tranh chống lại sự xuyên tạc của các thế lực thù địch.
Chuyên ngành Hồ Chí Minh học được hình thành từ những tư tưởng sâu sắc của Bác, được khẳng định tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng vào tháng 4 năm 2001 Tại đây, khái niệm về tư tưởng Hồ Chí Minh đã được đưa ra một cách tương đối hoàn chỉnh, nhấn mạnh tầm quan trọng và giá trị của những quan điểm này trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam.
Tư tưởng Hồ Chí Minh là hệ thống quan điểm toàn diện về cách mạng Việt Nam, kết hợp sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin với điều kiện cụ thể của đất nước Để đạt được thành công trong nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới, Đảng nhấn mạnh việc áp dụng nguyên lý và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm giải quyết các vấn đề cấp bách Nghiên cứu và tuyên truyền tư tưởng Hồ Chí Minh cần trở thành nhiệm vụ quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng, yêu cầu sự thực hiện chặt chẽ và hiệu quả từ toàn Đảng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng năm 2006 khẳng định tư tưởng của Người cùng chủ nghĩa Mác - Lênin là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của Đảng, đồng thời là tài sản tinh thần vô giá của dân tộc.
Vào ngày 03-02-2007, Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số 06-CT/TW nhằm tổ chức Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" trong toàn Đảng và toàn dân Mục tiêu của Chỉ thị là nâng cao nhận thức về những giá trị cốt lõi và tư tưởng đạo đức của Hồ Chí Minh, từ đó tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ trong ý thức tu dưỡng, rèn luyện và thực hành theo tấm gương đạo đức của Người, góp phần quan trọng vào việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội.
Chủ trương của Đảng mang tính cấp bách trong bối cảnh hiện tại và có ý nghĩa lâu dài cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Những quan điểm chỉ đạo của Đảng đã góp phần quan trọng vào thành tựu trong công tác nghiên cứu và học tập tư tưởng Hồ Chí Minh trong tám năm qua Việc nghiên cứu và làm theo tấm gương đạo đức của Bác không chỉ là nhiệm vụ của mỗi cán bộ, đảng viên mà còn là cơ hội để mọi người tự nhìn nhận lại bản thân, thực hiện lời dạy của Bác: “Học để hành, để làm người, để phụng sự Tổ quốc và nhân dân.” Cán bộ, đảng viên cần thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, đồng thời kiên quyết đấu tranh với các âm mưu “diễn biến hòa bình” của thế lực thù địch và phê phán những biểu hiện “tự diễn biến.” Điều này cũng nhằm giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong Đảng.
1.2.2 Khái niệm đổi mới và các phương pháp tuyên truyền
Theo Từ điển Tiếng Việt năm 1994, đổi mới được định nghĩa là sự thay đổi so với trước, mang tính tiến bộ và khắc phục tình trạng lạc hậu để đáp ứng yêu cầu phát triển Từ góc độ triết học, đổi mới là yếu tố vốn có trong mọi quá trình vận động và phát triển của tự nhiên, xã hội, cũng như tư duy con người Các nhà nghiên cứu xã hội Việt Nam cho rằng đổi mới là bản chất tự nhiên của xã hội.
Trong tác phẩm "Dân vận," Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới và xây dựng, coi đây là trách nhiệm của toàn thể nhân dân Ông đề cập đến ba nội dung cơ bản liên quan đến vấn đề này, khẳng định rằng sự tham gia của người dân là yếu tố quyết định cho sự thành công của quá trình đổi mới.
- Đổi mới nhằm thay đổi, thắng sức ỳ, phong tục tập quán cũ
Đổi mới là quá trình thay đổi lối sống của con người, nhằm thiết lập một cách sống mới phù hợp với nhu cầu phát triển tư duy, tổ chức, phong cách lãnh đạo, công tác xây dựng Đảng và phương thức làm ăn.
- Đổi mới là đổi mới cách nghĩ, cách làm Không có hố sâu ngăn cách nào giữa đổi mới và phát triển
Từ sau Đại hội VI (1986), cụm từ "đổi mới" đã trở nên phổ biến trong các văn kiện của Đảng và trong đời sống hàng ngày của người dân Đổi mới được hiểu là sự kế thừa và phát triển, dựa trên những thành tựu kinh tế, văn hóa, xã hội của giai đoạn trước Điều này có nghĩa là đổi mới không phải là xóa bỏ hoàn toàn những gì cũ, mà là phát huy và phát triển những giá trị tốt đẹp, ưu việt từ quá khứ, nhằm tiến tới một tương lai văn minh, phù hợp với thực tiễn và quy luật phát triển chung của xã hội loài người.
* Quan niệm về đổi mới phương pháp tuyên truyền
Trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế, việc nâng cao chất lượng công tác tư tưởng trở nên cấp bách để củng cố hệ tư tưởng vô sản Điều này giúp ngăn chặn các âm mưu thâm độc của kẻ thù tư tưởng, đồng thời đưa ý thức hệ vô sản vào nhận thức và hành động của quần chúng Mục tiêu là gắn kết độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội, hướng tới một xã hội dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh.
Tuyên truyền đóng vai trò quan trọng trong công tác tư tưởng, gắn liền với hoạt động của báo cáo viên và tuyên truyền viên Trước sự biến đổi không ngừng của điều kiện khách quan và sự phát triển trong nhận thức của đối tượng tuyên truyền, các thế lực thù địch cũng liên tục thay đổi chiến lược tấn công vào hệ tư tưởng vô sản Do đó, các cấp ủy đảng cùng với đội ngũ báo cáo viên và tuyên truyền viên cần thường xuyên đổi mới phương pháp tuyên truyền để đạt hiệu quả cao nhất.
