Giáo dục lý luận chính trị và đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên
1.1.1 Giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên
1.1.1.1 Khái niệm lý luận chính trị
Lý luận là một khái niệm rộng lớn, gắn liền với sự tiến bộ của tri thức nhân loại Qua các giai đoạn lịch sử, nhiều định nghĩa khác nhau về lý luận đã được hình thành và phát triển.
Lý luận được định nghĩa trong từ điển tiếng Việt là sự tổng kết có hệ thống những kinh nghiệm của con người, phát sinh từ thực tiễn, nhằm mục đích chi phối và cải tạo thực tiễn.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, lý luận được định nghĩa là sự tổng kết kinh nghiệm của nhân loại và là sự tổng hợp tri thức tự nhiên, xã hội tích lũy qua lịch sử.
Lý luận là sản phẩm của tư duy con người, được hình thành từ việc khái quát những kinh nghiệm phong phú trong hoạt động thực tiễn Nó tổng hợp các kinh nghiệm tự nhiên và xã hội, tích lũy qua quá trình lịch sử của nhân loại.
Lý luận là một hệ thống tri thức phản ánh bản chất và quy luật của các hiện tượng trong đời sống xã hội, được hình thành từ thực tiễn và khái quát những hiểu biết về thế giới khách quan.
Lý luận chính trị là một phần thiết yếu trong kho tàng lý luận của nhân loại, xuất hiện khi xã hội có giai cấp và phản ánh mối quan hệ giữa các giai cấp trong cuộc đấu tranh giành quyền lực Nó là hệ thống tri thức về chính trị, thể hiện lợi ích và thái độ của giai cấp đối với quyền lực nhà nước Lý luận chính trị được hình thành từ hoạt động nghiên cứu khoa học và thực tiễn chính trị xuyên suốt lịch sử nhân loại.
Lý luận chính trị của giai cấp vô sản là tổng hợp tri thức nhân loại và kinh nghiệm phong trào công nhân toàn cầu, đóng vai trò quan trọng trong việc giành và duy trì quyền lực của giai cấp công nhân ở từng quốc gia, dân tộc, đồng thời gắn liền với sự phát triển lịch sử.
Giáo dục là một khái niệm phong phú với nhiều nghĩa khác nhau, dẫn đến sự đa dạng trong các cách tiếp cận và quan niệm về nó.
Theo từ điển Tiếng Việt, giáo dục được hiểu là một hoạt động có hệ thống nhằm phát triển tinh thần và thể chất của đối tượng, giúp họ đạt được những phẩm chất và năng lực cần thiết Khi coi giáo dục là danh từ, nó được định nghĩa là hệ thống các biện pháp và cơ quan giảng dạy- giáo dục của một quốc gia.
Giáo dục, từ góc độ giáo dục học, được coi là một hiện tượng văn minh độc nhất của xã hội loài người, là quá trình truyền đạt và tiếp nhận kinh nghiệm lịch sử xã hội qua các thế hệ Khi nhìn nhận giáo dục như một hoạt động, nó có hai nghĩa: nghĩa rộng và nghĩa hẹp Trong nghĩa rộng, giáo dục được định nghĩa là quá trình tác động của nhà giáo dục lên học sinh nhằm phát triển những phẩm chất nhân cách toàn diện Ngược lại, trong nghĩa hẹp, giáo dục là quá trình tác động của nhà giáo dục để hình thành ý thức, thái độ và hành vi ứng xử của cá nhân trong cộng đồng xã hội.
1.1.1.3 Khái niệm giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên
* Khái niệm giáo dục lý luận chính trị
Giáo dục lý luận chính trị đóng vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục và đào tạo Do đó, lĩnh vực này luôn thu hút sự quan tâm nghiên cứu từ các học giả dưới nhiều góc độ và phương pháp tiếp cận khác nhau.
Giáo trình Nguyên lý công tác tư tưởng của PGS, TS Lương Khắc Hiếu (2008) định nghĩa giáo dục lý luận chính trị là quá trình truyền bá và tiếp thu các nguyên lý lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân” [20, tr.99]
GS, TS Dương Xuân Ngọc cho rằng: Giáo dục lý luận chính trị là
Hoạt động nhận thức và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin cùng tư tưởng Hồ Chí Minh, kết hợp với đường lối và chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nhằm hình thành thế giới quan khoa học và nhân sinh quan cộng sản Điều này góp phần nâng cao phương pháp tư duy và làm việc biện chứng, khoa học, từ đó phát huy tính tích cực chính trị - xã hội của các chủ thể trong hoạt động thực tiễn.
Giáo dục lý luận chính trị là hoạt động truyền bá các nguyên lý của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng với đường lối, quan điểm của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước Qua đó, nó hình thành thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cách mạng, và phát triển phương pháp tư duy biện chứng, góp phần nâng cao tính tích cực của đối tượng giáo dục.
* Khái niệm giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên
Giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên là nhiệm vụ quan trọng trong giáo dục đại học, nhằm hình thành và phát triển nhân cách của họ Việc này tác động trực tiếp đến tư tưởng, tình cảm, đạo đức và khả năng thực hành công việc của sinh viên trong cuộc sống Thực chất, giáo dục lý luận chính trị cung cấp tri thức khoa học về chính trị, giúp hình thành thế giới quan, nhân sinh quan và phương pháp luận khoa học Nó kết hợp với các khoa học khác và hoạt động chính trị xã hội, bồi đắp lý tưởng cách mạng và niềm tin vào giá trị của chủ nghĩa xã hội Qua đó, sinh viên có thể thực hiện những hành động chính trị-xã hội tích cực, mang tính nhân văn và tiến bộ.
Những yếu tố ảnh hưởng tới quá trình đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên
Quá trình đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên đại học bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các yếu tố nội tại như chủ thể, nội dung, chương trình, hình thức và phương tiện Đồng thời, nó cũng chịu tác động gián tiếp từ các yếu tố môi trường khách quan, bao gồm tự nhiên, kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội.
1.2.1 Chủ thể giáo dục lý luận chính trị
Quá trình đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên đại học ở nước ta bao gồm ba nhóm chủ thể chính: nhóm các nhà quản lý, nhóm truyền đạt kiến thức lý luận chính trị và nhóm hỗ trợ.
1.2.1.1 Nhóm chủ thể các nhà quản lý
Đảng ủy và Ban Giám đốc Học viện đóng vai trò then chốt trong việc lãnh đạo và chỉ đạo đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên Sự quan tâm của nhóm chủ thể này đến việc cải cách phương pháp sẽ dẫn đến những định hướng và quyết sách phù hợp, nâng cao chất lượng dạy và học Họ thường xuyên tác động đến mọi khía cạnh của quá trình đổi mới, từ lập kế hoạch, triển khai thực hiện đến kiểm tra, đánh giá chất lượng hoạt động Những hoạt động chỉ đạo của nhóm chủ thể này ảnh hưởng trực tiếp đến việc giảng dạy của giảng viên, học tập của sinh viên, viết sáng kiến kinh nghiệm, sử dụng thiết bị dạy học, cũng như tổ chức các hội thi giảng và sáng tạo phương pháp dạy học mới.
1.2.1.2 Nhóm chủ thể truyền đạt kiến thức lý luận chính trị
Đội ngũ giảng viên lý luận chính trị đóng vai trò quan trọng trong việc truyền đạt kiến thức cho sinh viên và là yếu tố quyết định trong quá trình đổi mới phương pháp giáo dục Để lý luận chính trị không chỉ là lý thuyết suông, cần áp dụng các phương pháp khoa học và kết hợp với những dẫn chứng cụ thể từ thực tiễn cuộc sống.
1.2.1.3 Nhóm chủ thể hỗ trợ
Trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội như Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên và Nữ công Công đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên Những tổ chức này tác động đến quá trình giáo dục với mức độ khác nhau, tùy thuộc vào chức năng và nhiệm vụ của mỗi tổ chức Hoạt động ngoại khóa và phong trào do các tổ chức này tổ chức không chỉ sâu sắc mà còn lan tỏa rộng rãi, góp phần hỗ trợ hiệu quả cho việc cải tiến phương pháp giáo dục lý luận chính trị.
1.2.2 Chương trình, nội dung giáo dục lý luận chính trị
Chương trình giáo dục lý luận chính trị đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện và quản lý hoạt động giáo dục, đồng thời giúp sinh viên chủ động xây dựng kế hoạch học tập Chương trình này không chỉ là hình thức mà còn thể hiện nội dung giáo dục, với hai mặt này bổ sung và tác động lẫn nhau, tạo thành một tổng thể hoàn chỉnh Sự đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị phụ thuộc vào nội dung chương trình khoa học, cần đảm bảo tính hiện đại, logic, thiết thực và cân đối giữa lý thuyết và thực hành Khi nội dung chương trình đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục và nhu cầu của sinh viên, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho giảng viên trong việc đổi mới phương pháp dạy học.
1.2.3 Hình thức giáo dục lý luận chính trị
Việc giảng dạy năm môn khoa học như Triết học, Tư tưởng Hồ Chí Minh, Kinh tế chính trị, Chủ nghĩa xã hội khoa học và Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay gặp nhiều khó khăn do khối lượng kiến thức lớn Để giải quyết vấn đề này, giảng viên lý luận chính trị cần áp dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm truyền đạt những nội dung cốt lõi và hướng dẫn sinh viên cách tự học, tự nghiên cứu, giúp họ nắm vững bản chất của vấn đề trong bài giảng.
Giáo dục ngoại khóa ngày càng quan trọng đối với sinh viên trong bối cảnh thông tin đa dạng hiện nay Việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa là cần thiết cho các trường đại học và tổ chức chính trị - xã hội, nhằm bổ trợ cho giáo dục lý luận chính trị Các hoạt động như sinh hoạt chính trị đầu khóa, nói chuyện thời sự và học Nghị quyết của Đảng cần được chú trọng lựa chọn nội dung và người báo cáo có kiến thức sâu, khả năng truyền đạt tốt Thêm vào đó, tổ chức các sự kiện kỷ niệm và hội thảo khoa học cũng giúp nâng cao hiểu biết về lý luận chính trị cho sinh viên.
Tự giáo dục là yếu tố then chốt trong việc đổi mới phương pháp học tập, giúp sinh viên tự lĩnh hội tri thức và kinh nghiệm từ bên ngoài một cách có hệ thống nhằm phát triển toàn diện bản thân V.I Lênin nhấn mạnh rằng để tìm ra chân lý, cần phải nỗ lực cá nhân Tự giáo dục thể hiện tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên, cho phép họ vượt qua khó khăn để tiếp thu tri thức từ các thế hệ trước Đây là quá trình "tự thân vận động" và "tự phát triển", dựa trên phẩm chất tích cực vốn có của con người Do đó, phát triển tính tích cực xã hội là nhiệm vụ quan trọng của giáo dục lý luận chính trị, nhằm đào tạo những cá nhân năng động, thích ứng và góp phần vào sự phát triển của cộng đồng.
1.2.4 Cơ sở vật chất và phương tiện giáo dục lý luận chính trị
Cơ sở vật chất và phương tiện phục vụ giáo dục lý luận chính trị đóng vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học Các yếu tố này bao gồm diện tích khuôn viên, nhà hiệu bộ, phòng làm việc của cán bộ, giảng viên, thư viện, phòng máy vi tính, phòng lab ngoại ngữ, giảng đường, hội trường, và hệ thống thiết bị hỗ trợ giảng dạy như máy chiếu, laptop, máy ghi âm, và các phương tiện khác như bảng từ và giấy khổ to Đặc biệt, giáo trình và đề cương bài giảng cũng là những thành phần thiết yếu trong công tác giảng dạy.
1.2.5 Sinh viên- Đối tượng giáo dục lý luận chính trị
Sinh viên đóng vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị, vì họ là chủ thể của quá trình nhận thức Quá trình giáo dục này diễn ra thông qua sự tương tác biện chứng giữa giảng viên và sinh viên, trong đó sinh viên là đối tượng tiếp nhận thông tin từ giảng viên.
Trong giáo dục hiện đại, sinh viên đóng vai trò trung tâm trong quá trình giảng dạy, không chỉ thụ động tiếp nhận kiến thức mà còn chủ động tham gia vào quá trình nhận thức và tiếp nhận thông tin Vì vậy, việc đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị là yếu tố quan trọng đối với giảng viên.
THỰC TRẠNG QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO SINH VIÊN HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN TỪ NĂM 2005 ĐẾN NAY
Đặc điểm của phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền
2.1.1 Khái quát về chức năng và nhiệm vụ của Học viện
Nhà trường có chức năng đào tạo và bồi dưỡng cán bộ trong lĩnh vực lý luận chính trị, thực hiện công tác tư tưởng từ Trung ương đến địa phương, các ngành và đoàn thể chính trị.
Theo quyết định số 406-HĐBT ngày 20/11/1990 của Chủ tịch Hội đồng
Bộ trưởng đã chính thức công nhận nhà trường là trường đại học có chức năng đào tạo và bồi dưỡng giảng viên lý luận chính trị cho các trường Đảng và đoàn thể, cũng như phóng viên cho các báo, tạp chí Nhà trường còn có nhiệm vụ bồi dưỡng lý luận, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, cùng với nghiệp vụ công tác cho cán bộ trong lĩnh vực tư tưởng và văn hóa Đây là một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử phát triển của nhà trường, giúp Học viện trở thành trung tâm quốc gia lớn về đào tạo giảng viên lý luận Mác Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, phóng viên, biên tập viên, và cán bộ tuyên truyền, góp phần vào công tác tư tưởng, văn hóa của đất nước.
Học viện đã trải qua hơn nửa thế kỷ hình thành và phát triển, với sự tiến bộ mạnh mẽ trong hoạt động chuyên môn Các chuyên ngành, loại hình đào tạo và quy mô đào tạo ngày càng mở rộng Hàng năm, Học viện tuyển sinh gần 1800 sinh viên chính quy tập trung và gần 2000 sinh viên chính quy không tập trung, cho thấy quy mô đào tạo không ngừng tăng lên.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã giao nhiệm vụ tuyển sinh 500 học viên cao học và 20 nghiên cứu sinh cho Học viện Đặc biệt, Học viện được tín nhiệm giao tuyển sinh 240 thạc sĩ các ngành Báo chí, Xây dựng Đảng và Chính quyền nhà nước, Kinh tế chính trị cho ba khu vực trọng điểm quốc gia: Tây Bắc, Tây Nguyên và Tây Nam Bộ.
Cùng với việc phát triển đào tạo chính quy và cao học, chương trình đào tạo tại chức dài hạn cũng được mở rộng về quy mô và nâng cao về chất lượng Tất cả các hoạt động đều được tổ chức một cách có nề nếp, tương tự như hệ đào tạo đại học chính quy tập trung.
Hoạt động nghiên cứu khoa học là một chức năng thiết yếu, không chỉ nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ mà còn giúp cập nhật và đổi mới nội dung cũng như phương pháp giảng dạy trong quá trình đào tạo.
Trong 50 năm qua, Học viện đã thực hiện nghiên cứu 1.289 đề tài khoa học ở các cấp, bao gồm 6 đề tài cấp nhà nước, 90 đề tài cấp bộ và 1.193 đề tài cấp cơ sở Học viện cũng đã biên soạn 272 tập đề cương bài giảng và 279 giáo trình lưu hành nội bộ.
298 cuốn sách là giáo trình, sách chuyên khảo, tham khảo
Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã ghi nhận nhiều thành tựu ấn tượng trong nghiên cứu khoa học, thể hiện sự phát triển vượt bậc về cả số lượng và chất lượng nguồn nhân lực khoa học Hiện tại, nhà trường sở hữu hơn
Học viện hiện có 400 cán bộ, viên chức, trong đó gần 280 người là cán bộ giảng dạy và nghiên cứu, bao gồm 23 giáo sư, phó giáo sư, hơn 80 tiến sĩ và hơn 150 thạc sĩ Đội ngũ cán bộ khoa học ngày càng trẻ hóa, với nhiều người không chỉ có trình độ chuyên môn cao mà còn thành thạo ngoại ngữ và tin học, có khả năng làm việc trực tiếp với các chuyên gia nước ngoài Tính đến tháng 9 năm 2014, tổ chức bộ máy của Học viện đã được cải tiến để đáp ứng nhu cầu phát triển.
Học viện có 30 đơn vị trực thuộc, bao gồm 18 khoa, 1 viện nghiên cứu, 3 ban, văn phòng, tạp chí, trung tâm thông tin - tư liệu - thư viện và 5 phòng chức năng, nhằm đảm bảo các đơn vị phát huy tính chủ động và sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ chính trị.
Học viện Báo chí và Tuyên truyền đào tạo sinh viên theo hai khối: nghiệp vụ và lý luận, trong đó khối lý luận chiếm ưu thế về số lượng chuyên ngành Sau khi tốt nghiệp, sinh viên không chỉ nhận bằng cử nhân chuyên ngành mà còn được cấp chứng chỉ lý luận chính trị cao cấp Điều này khẳng định vai trò quan trọng của giáo dục lý luận chính trị, đặc biệt là trong phương pháp giáo dục lý luận.
2.1.2 Các phương pháp giáo dục lý luận chính trị ở Học viện Báo chí và Tuyên truyền hiện nay
Phương pháp giảng dạy đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục lý luận chính trị Tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, giảng viên áp dụng cả phương pháp giảng dạy truyền thống và các phương pháp hiện đại, hay còn gọi là phương pháp giảng dạy tích cực, để cải thiện quá trình học tập.
Phương pháp giảng dạy truyền thống hiện nay tại Học viện bao gồm nhiều hình thức như thuyết trình, giảng giải, diễn giảng, quy nạp, phát vấn và lôgic.
Học viện hiện nay áp dụng nhiều phương pháp dạy học hiện đại như phương pháp chuyên gia, thảo luận nhóm, dạy học nêu vấn đề, bể cá vàng, sàng lọc, bàn tay nặn bột, dạy học theo dự án, công não, nghiên cứu tình huống và đóng vai Những phương pháp này giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và khuyến khích sự tham gia tích cực của học viên.
2.1.3 Đặc điểm của sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền
Ngoài những đặc điểm chung của thanh niên, sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền còn sở hữu những đặc thù riêng biệt, phản ánh sự năng động và sáng tạo trong học tập và nghiên cứu.
Thực trạng quá trình đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền từ năm 2005 đến nay
2.2.1 Những ưu điểm trong quá trình đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị
Từ năm 2005, Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã tiến hành đổi mới đồng bộ phương pháp giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên, đạt được những kết quả bước đầu đáng ghi nhận.
2.2.1.1 Về nhận thức, thái độ của giảng viên
Nhà trường đã chủ động tuyên truyền và phổ biến các phương pháp giáo dục chính trị mới thông qua các cuộc họp và hội thảo, đồng thời ban hành các quy định liên quan Giảng viên được yêu cầu tham gia các lớp học về phương pháp giảng dạy tích cực do Học viện tổ chức, giúp họ tiếp cận các phương pháp giáo dục hiện đại và nhận thức được sự cần thiết phải thay đổi Kết quả khảo sát cho thấy 95% giảng viên có nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị, nhận thấy đây là một “cuộc cách mạng” trong giáo dục lý luận chính trị tại Học viện.
2.2.1.2 Về ứng dụng các phương pháp dạy học tích cực
Hàng năm, nhà trường tổ chức nhiều hội thảo và lớp bồi dưỡng về đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị nhằm tổng kết kinh nghiệm và tìm kiếm biện pháp tổ chức hiệu quả Trong gần 10 năm qua, đã có 9 hội thảo cấp khoa và 1 hội thảo cấp Học viện được tổ chức, cùng với 18 lớp tập huấn về phương pháp giảng dạy tích cực.
Học viện đã triển khai 10 lớp phương pháp giảng dạy tích cực nhằm nâng cao kỹ năng cho đội ngũ giảng viên Đặc biệt, từ năm 2014, nhà trường đã mở lớp “Bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm” cho giảng viên theo Quyết định 406/QĐ-HVBC&TT-TCCB.
Vào ngày 23/2/2014, 50 giảng viên đã tham gia khóa học và nhận chứng chỉ Nghiệp vụ Sư phạm, qua đó nâng cao năng lực giảng dạy với các phương pháp mới phù hợp với thực tế tại Học viện Đổi mới phương pháp giáo dục lý luận chính trị không đồng nghĩa với việc loại bỏ hoàn toàn các phương pháp truyền thống; giảng viên đã kết hợp thuyết trình với đàm thoại và thảo luận nhóm để tăng cường tương tác với sinh viên Nhiều giảng viên áp dụng các phương pháp trực quan như sơ đồ, biểu đồ và các thiết bị hiện đại như máy chiếu để làm cho bài giảng sinh động hơn, giúp sinh viên tiếp thu kiến thức dễ dàng Hơn nữa, một số giảng viên đã ứng dụng phần mềm như PowerPoint và E-learning để xây dựng giáo án điện tử, hướng tới giảng dạy trực tuyến trong tương lai Những cải tiến này cho thấy sự chuyển biến tích cực trong đổi mới phương pháp giảng dạy lý luận chính trị tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền.
Ngoài việc cải tiến phương pháp dạy học truyền thống, nhiều giảng viên đã áp dụng thành công các phương pháp mới như phương pháp chuyên gia, phương pháp nêu vấn đề, nghiên cứu tình huống, đóng vai, trò chơi, “bể cá vàng”, tham quan thực tế và động não Những phương pháp này đang ngày càng trở nên phổ biến trong giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên tại Học viện.
Trong quá trình giảng dạy lý luận chính trị tại Học viện, các giảng viên chủ yếu sử dụng các phương pháp dạy học tích cực như sau: phương pháp thảo luận nhóm chiếm 56,5%, phương pháp nêu vấn đề 52,5%, và phương pháp động não 49,5% Các phương pháp khác cũng được áp dụng bao gồm phương pháp “bể cá vàng” 47,5%, trò chơi 42%, và đóng vai 39,5% Ngoài ra, phương pháp tham quan, thực tế chiếm 19,5%, phương pháp chuyên gia 12,5%, và nghiên cứu trường hợp 11,5% Cuối cùng, 15,5% giảng viên sử dụng tất cả các phương pháp, trong khi 9,5% áp dụng phương pháp khác.
Biểu đồ 2.1: Mức độ áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực
Việc áp dụng phương pháp giảng dạy mới đang ngày càng phổ biến và đã cho thấy hiệu quả tích cực, với 69,4% sinh viên thích nghi tốt và phản ứng tích cực với cách học này Số liệu này chứng tỏ rằng phương pháp giảng dạy tích cực nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ sinh viên, đồng thời kích thích hứng thú và đam mê trong quá trình học tập lý luận chính trị.
Học viện tổ chức nhiều phong trào và cuộc thi sôi nổi như thi đua giờ giảng chất lượng cao, thi giảng viên dạy giỏi và Olympic các môn khoa học Mác-Lênin, với sự tham gia rộng rãi Trong năm học 2013-2014, phong trào thi đua giờ giảng chất lượng cao đã thu hút 21/26 đơn vị tham gia.
Có 50 giảng viên đã đăng ký tham gia, góp phần làm tăng sức hấp dẫn cho môn học và củng cố kiến thức mà sinh viên tiếp thu trong lớp học.
2.2.1.3 Về phương pháp học tập của sinh viên
Sinh viên hiện nay đã tích cực tham gia vào quá trình học tập lý luận chính trị, thể hiện qua việc chủ động trong việc nghe và ghi chép bài giảng Họ mong muốn có nhiều cơ hội để trình bày quan điểm và thảo luận về các vấn đề lý luận và thực tiễn trong đời sống chính trị - xã hội Cụ thể, 60,1% sinh viên muốn tham gia tích cực vào bài giảng, trong khi 50,3% mong muốn giảng viên tổ chức các buổi thảo luận trên lớp Điều này cho thấy tâm thế chủ động và kỳ vọng cao của sinh viên đối với việc học tập và nghiên cứu lý luận chính trị tại Học viện.
Tự học là phương pháp quan trọng giúp sinh viên tập trung và phát triển tư duy sáng tạo trong quá trình tiếp thu bài giảng Hoạt động tự học không chỉ diễn ra trong lớp học mà còn ở thư viện, qua việc đọc giáo trình, làm bài tập, tiểu luận và nghiên cứu khoa học Sinh viên ngày càng chủ động tìm kiếm kinh nghiệm và phương pháp tự học hiệu quả, đặc biệt trong các môn lý luận chính trị Qua tự nghiên cứu, sinh viên đã biết cách làm việc với sách giáo khoa và tài liệu tham khảo, từ đó củng cố và mở rộng kiến thức, bổ sung nội dung chưa nắm bắt được trong lớp Ngoài ra, việc thực hiện các bài tập lớn hoặc tiểu luận thay cho thi cuối kỳ cũng yêu cầu sinh viên phải có khả năng tự học và nghiên cứu độc lập.
Biểu đồ 2.2: Mức độ sử dụng phương pháp học tập của sinh viên
Ghi chép k t h p nghe gi ng
Khi khảo sát sinh viên về phương pháp học tập, kết quả cho thấy phương pháp ghi chép kết hợp với nghe giảng chiếm 59,4%, tự học và tự nghiên cứu tài liệu đạt 48,6%, học nhóm với bạn là 40%, kết hợp tất cả các phương pháp trên là 29,2%, và phương pháp khác chỉ chiếm 3,6% Điều này cho thấy sinh viên đã bắt đầu hình thành phương pháp học tập của riêng mình và biết cách kết hợp các phương pháp khác nhau để nâng cao hiệu quả học tập.
2.2.1.4 Về phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên
Học viện Báo chí và Tuyên truyền đang tích cực cải cách phương pháp kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của sinh viên, coi đây là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng giáo dục lý luận chính trị Phương pháp đánh giá hiện nay được đa dạng hóa, đảm bảo tính nghiêm túc, khách quan, chính xác và công bằng, phù hợp với các phương thức đào tạo và hình thức học tập của sinh viên.
Từ đầu năm học 2012, Nhà trường đã ban hành Quyết định số 2593/QĐ- HVBCTT về Quy chế đào tạo đại học chính quy, cùng với Quyết định số 2422/QĐ- HVBCTT sửa đổi, bổ sung quy chế này, nhằm đổi mới việc kiểm tra và đánh giá học phần Theo quy chế mới, việc đánh giá không chỉ dựa vào việc sinh viên học thuộc lòng mà còn xem xét toàn diện kiến thức, kỹ năng, năng lực, thái độ và hành vi của sinh viên trong suốt quá trình học Điểm tổng hợp đánh giá học phần được tính theo thang điểm 10, với điểm nhận thức và thái độ tham gia thảo luận chiếm 0,15, điểm kiểm tra giữa môn 0,15, và điểm thi kết thúc học phần 0,7.
Biểu đồ 2.3: Hình thức đánh giá kết quả học tập lý luận chính trị có hiệu quả
T lu n K t h p tr c nghi m và t lu n
V n đáp Ti u lu n Hình th c khác
