LỜI MỞ ĐẦU Hiện nay đất nước ta đang trong công cuộc công nghiệp hóa-hiện đại hóa. Tại các địa phương đang đẩy mạnh đầu tư, các khu công nghiệp khu chế xuất được xây dựng ngày càng nhiều. Và bên cạnh sự phát triển về kinh tế là những áp lực đè nặng lên môi trường tại các địa phương. Hiện nay trên cả nước chúng ta mới chỉ có 3 khu xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn Quốc tế là khu xử lý chất Đa Phước- Tp. Hồ Chí Minh, khu xử lý chất thải Nam Sơn-Hà Nội và khu xử lý chất thải Khánh Sơn- Đà Nẵng. Tuy nhiên những khu xử lý chất thải này chưa thật sự hợp với điều kiện của các địa phương và trong quá trình hoạt động đã bộc lộ nhiều bất cập. Hưng Yên là tỉnh đang trong quá trình phát triển, có lượng rác thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp cao. Dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng-Văn Lâm- Hưng Yên không chỉ cải thiện môi trường tại địa phương mà còn là một mô hình khu xử lý chất thải tiến tiến, phù hợp với điều kiện của các địa phương và có thể nhân rộng ra các tỉnh thành trong cả nước. Dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng-Văn Lâm-Hưng Yên do công ty TNHH NN MTV Môi Trường Đô Thị làm chủ đầu tư, trong quá trình thực tập tại công ty TNHH NN MTV tôi đã quyết định chọn đề tài: “ Dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng-Văn Lâm- Hưng Yên: thực trạng và giải pháp nhân rộng mô hình” Mục tiêu của đề tài là làm rõ dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng- Văn Lâm- Hưng Yên được xây dựng có điểm gì mới so với những khu xử lý chất thải trước đây, từ đó có những giải pháp nhằm nhân rộng mô hình này ra các tỉnh thành khác trong cả nước. 1 Kết cấu của đề tài bao gồm có 4 chương Chương 1: Giới thiệu khu xử lý chất thải Đại Đồng-Văn Lâm-Hưng Yên Chương 2: Thực trạng môi trường tại Đại Đồng-Văn Lâm-Hưng Yên Chương 3: Kinh nghiệm quốc tế trong việc xử lý chất thải Chương 4: Kiến nghị và giải pháp nhân rộng mô hình Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng-Văn Lâm-Hưng Yên Phương pháp nghiên cứu của đề tài: Thực tế tại địa phương và nghiên cứu tài liệu của công ty Trong quá trình thực hiện đề tài em xin chân thành cảm ơn Thạc sĩ Nguyễn Thị Hoa đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn em trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài này. Đồng thời em cũng xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của các thầy cô trong khoa Kế Hoạch và Phát Triển đã giúp đỡ để em có thể hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp. 2 CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU DỰ ÁN KHU XỬ LÝ CHẤT THẢI ĐẠI ĐỒNG – VĂN LÂM – HƯNG YÊN 1. Bối cảnh ra đời của khu xử lý chất thải Đại Đồng-Văn Lâm-Hưng Yên. Xã Đại Đồng nằm ở trung tâm huyện Văn Lâm, ven đường bộ liên tỉnh đi Hải Dương và đường sắt đi Hải Phòng là địa điểm xây dựng dự án. Tổng dân số của Đại Đồng vào khoảng 8.664 người. Khu vực xây dựng dự án là khu ruộng lúa năng suất thấp, cách thị trấn Như Quỳnh khoảng 10km, cách thị xã Hưng Yên khoảng 50km. Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển về kinh tế và xã hội của các tỉnh Hưng Yên, huyện Văn Lâm cũng chuyển dịch dần cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp. Dấu hiệu rõ nhất chính là việc các xuất hiện ngày càng nhiều các khu công nghiệp, các nhà máy xí nghiệp, các cơ sở tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn tỉnh. Thực tế trên đã ảnh hưởng không ít tới cảnh quan môi trường nơi đây, đồng thời cũng ảnh hưởng tới chất lượng dân cư sinh sống tại địa phương. Theo thống kê cho thấy tính đến hết tháng 6 năm 2006 đã có khoảng 160 doanh nghiệp đầu tư vào địa bàn huyện. Ngoài ra, còn có các cơ sở sản xuất công nghiệp-tiểu thủ công nghiệp ngoài quốc doanh, các làng nghề tái chế nhựa, tái chế kim loại,may mặc…Hàng ngày các hoạt động sản xuất tại đây đã thải ra một lượng lớn chất thải trong đó có nhiều loại chất thải độc hại như da, cao su…. Bên cạnh đó, tốc độ xây dựng và phát triển đô thị của thị trấn Như Quỳnh-Văn Lâm trong những năm gần đây tương đối nhanh, vì vậy lượng chất thải xây dựng cũng chiếm khối lượng khá lớn trong thành phần các loại chất thải đô thị 3 Trên thực tế, lượng chất thải trên địa bàn huyện đang được đổ tự do tại các khu vực công cộng, các khu nhà dân, các ao hồ đồng ruộng ven đường….Lượng rác thải tồn đọng chưa được xử lý kịp thời vào mùa nóng ấm đang gây ra ô nhiễm môi trường không khí, môi trường nước, làm giảm năng suất lúa, hoa mầu và mỹ quan khu vực xung quanh. Hiện nay, huyện Văn Lâm chưa có đội vệ sinh môi trường tuy rằng các xã đã có đội vệ sinh môi trường nằm rải rác trong các thôn xóm nhưng tỷ lệ thu gom thấp và cũng chỉ được xử lý bằng cách đổ xuống những chỗ trũng, cánh đồng hoặc những khu vực đất trống gây nên hiện tượng ô nhiễm môi trường nặng nề tại những khu vực dân cư sống xung quanh. Theo dự báo thì lượng rác thải trên địa bàn huyện Văn Lâm đến năm 2020 là: Chất thải sinh hoạt: 32.558 tấn/năm, chất thải công nghiệp là 16.995tấn/năm. Bảng 1.1: Bảng tính toán chi tiết lượng chất thải trên địa bàn huyện Văn Lâm từ năm 2006 đến năm 2020 TT Năm Chất thải sinh hoạt Chất thải công nghiệp Tấn/ngày Tấn/năm Tấn/ngày Tấn/năm 1 2006 50 18.250 20 6.600 2 2007 51,5 18.798 21,4 7.062 3 2008 53,1 19.361 22,8 7.524 4 2009 54,6 19.929 24,5 8.085 5 2010 56,2 20.526 26,2 8.646 6 2011 58,7 21.425 28,0 9.240 7 2012 61,3 22.374 30,0 9.900 8 2013 64,0 23.360 32,1 10.593 9 2014 66,9 24.418 34,3 11.319 10 2015 70,0 25.500 36,7 12.111 11 2016 73,5 26.827 39,3 12.969 12 2017 77,1 28.141 42,1 13.893 4 13 2018 80,9 29.528 45,0 14.850 14 2019 85,0 31.025 48,1 15.873 15 2020 89,2 32.558 51,5 16.995 Cộng 362.020 165.660 Nguồn: Công ty Môi trường và Đô thị Dựa vào bảng thống kê chi tiết trên ta có thể thấy tỷ lệ tăng so với năm trước của lượng chất thải trên địa bàn tỉnh tăng nhanh qua các năm. Trong giai đoạn 2006-2010 tỷ lệ tăng so với năm trước của chất thải sinh hoạt chỉ vào khoảng 3%/năm trong khi của chất thải công nghiệp con số này là 7%/năm. Đây là giai đoạn chúng ta đang đẩy mạnh công nghiệp hóa trên toàn quốc, cũng là giai đoạn mà các địa phương đang thu hút mạnh đầu tư từ bên ngoài. Giai đoạn từ 2011-2015 tỷ lệ tăng so với năm trước của chất thải sinh hoạt lên tới gần 4% và đạt tới 5% vào giai đoạn sau, trong khi đó chất thải công nghiệp nhìn chung vẫn giữ nguyên ở con số 7%/năm trong suốt giai đoạn. Tuy nhiên có thể nhận thấy lượng chất thải công nghiệp vẫn tăng trung bình 693 tấn/năm, còn chất thải sinh hoạt tăng tới 954 tấn/năm. Chất thải công nghiệp tại đây tăng đều đặn qua các năm mà không có biến động quá lớn chủ yếu do Văn Lâm trước khi dự án bắt đầu khởi động (năm 2006) đã có rất nhiều các khu công nghiệp-tiểu thủ công nghiệp trên địa bàn, để mở rộng quy mô sản xuất cũng cần nhiều thời gian. Tuy nhiên lượng chất thải công nghiệp vẫn tăng lên, có thể thấy xu hướng mở rộng công nghiệp của toàn huyện đang tăng, tuy nhiên con số này là không nhiều. Bên cạnh đó thì chất thải sinh hoạt tăng nhanh chủ yếu do quá trình đô thị hóa của dân cư địa phương và vùng lân cận. Thêm vào đó là lượng công nhân tăng nhanh tại các khu công nghiệp cũng làm cho chất thải sinh hoạt ở đây tăng cao. Đây cũng chính là những lý do mà dự án khu xử lý chất thải được chia làm 2 giai đoạn: giai đoạn 1 là 5 trước năm 2020 và giai đoạn 2 là sau năm 2020, điều này phù hợp với đặc điểm của địa phương đồng thời cũng có thể kịp thời xử lý tình trạng lượng chất thải công nghiệp tăng vào giai đoạn sau. Những phân tích trên phần nào cho thấy tình trạng quá tải về rác thải trong thời gian tới trên địa bàn huyện Văn Lâm và nếu chính quyền tỉnh Hưng Yên và huyện Văn Lâm không có những biện pháp cải thiện môi trường, giải quyết những vấn đề chất thải trướcmắt thì không chỉ ảnh hưởng đến môi trường cảnh quan của địa phương mà cả tốc độ phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Trong những năm gần đây, cùng những chính sách nhằm cải thiện môi trường đầu tư, các cấp ban ngành của tỉnh Hưng Yên quyết định đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh 3 khu xử lý chất thải nhằm cải thiện môi trường sống của dân cư trên địa bàn. Trong đó khu xử lý chất thải tại Đại Đồng là khu xử lý được làm đầu tiên, làm mẫu cho những khu xử lý chất thải tiếp theo. Khu xử lý chất thải được xây dựng trên cánh đồng canh tác lúa năng suất thấp với diện tích khoảng gần 10ha 2. Dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng-Văn Lâm-Hưng Yên 2.1. Mục tiêu và quy mô đầu tư 2.2.1. Mục tiêu: 6 - Đầu tư xây dựng khu xử lý chất thải tập trung tại Đại Đồng-Văn Lâm-Hưng Yên đảm bảo xử lý chất thải cho khu vực huyện Văn Lâm, thị xã Hưng Yên và các vùng lân cận. Dự án được chính quyền tỉnh Hưng Yên khi cấp phép cho công ty THHH NN MTV Môi trường đô thị đứng ra làm chủ đầu tư, với những công nghệ tiên tiến đạt tiêu chuẩn quốc tế nhưng được sản xuất ngay trong nước dự án tiết kiệm được chi phí xây lắp, đồng thời vẫn có thể giái quyết được những vấn đề về môi trường cho khu vực dự án một cách có hiệu quả. Mục tiêu chính của dự án là xây dựng một khu xử lý chất thải cùng những hoạt động đi kèm như thu gom chất thải, vận chuyển, xử lý…những hoạt động này sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng môi trường ô nhiễm hiện nay tại Văn Lâm và các vùng lân cận. Khu xử lý chất thải sẽ xử lý hầu hết các chất thải phát sinh trên địa bàn: chất thải sinh hoạt, chất thải công nghiệp, chất thải y tế, chất thải xây dựng… - Đề xuất mô hình quản lý dự án, các cơ chế chính sách nhằm quản lý chất thải một cách có hiệu quả kinh tế, đảm bảo tiêu chuẩn về môi trường. Hiện nay trên tại một số địa phương vẫn có những khu xử lý chất thải hoặc những nơi xử lý chất thải tập trung, tuy nhiên có một thực tế là những khu xử lý chất thải này thường xuyên xảy ra hiện tượng không đồng bộ giữa các hạng mục công trình và các hoạt động tổ chức quản lý. Những vấn đề đó phát sinh khi chủ đầu tư bàn giao lại công trình cho các địa phương. Đối với dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng, sau khi hoàn thành dự án thì chủ đầu tư cũng bàn giao lại công trình cho địa phương tự tổ chức hoạt động và quản lý. Tuy nhiên, bên chủ đầu tư cũng để cán bộ ở lại huấn luyện cho những cán bộ địa phương, đồng thời cũng tư vấn cho chính quyền địa phương về những chính sách, cơ chế nhằm quản lý và sử dụng dự án một cách có hiệu quả như cách tổ 7 chức đội thu gom rác thải, cách tuyên truyền hướng dẫn người dân phân loại rác thải… 2.1.2. Quy mô đầu tư Dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng-Văn Lâm-Hưng Yên do công ty TNHH NN MTV Môi trường đô thị làm chủ đầu tư, nhận thiết kế, lắp đặt và xây dựng các hạng mục công trình của dự án. Quá trình đầu tư được chia làm 2 giai đoạn: Giai đoạn 1: Từ năm 2007 đến năm 2010 Đây là giai đoạn công suất xử lý của dự án đáp ứng được nhu cầu xử lý chất thải trong giai đoạn hiện nay, với chất thải sinh hoạt là 55 tấn/ngày và chất thải công nghiệp là 20 tấn/ngày. Khu xử lý chất thải sẽ được xây dựng trên 5ha diện tích đất nông nghiệp kém năng xuất trên địa bàn xã Đại Đống-Văn Lâm-Hưng Yên. Giai đoạn 2: Từ năm 2010 trở đi Công suất xử lý chất thải sinh hoạt của giai đoạn này là 100 tấn/ngày (gấp đôi công suất của giai đoạn trước) còn của chất thải công nghiệp là 55 tấn/ngày (gấp gần 3 lần công suất giai đoạn trước). Dự án sẽ được xây dựng tiếp trên khu đất của giai đoạn một với diện tích tăng thêm 5ha. Sở dĩ quy mô đầu tư của dự án được chia làm 2 giai đoạn nhằm đáp ứng những nhu cầu xử lý rác thải sau này của địa phương đồng thời cũng không làm lãng phí khi giai đoạn này nhu cầu xử lý chất thải là chưa cao. Điều này là phù hợp với những địa phương đang trên con đường chuyển đổi từ nông nghiệp sang công nghiệp như Văn Lâm-Hưng Yên. Bởi vì quá trình chuyển 8 đổi không phải diễn ra trong 1, 2 năm mà là cả một quá trình dài. Nếu chúng ta đầu tư xây dựng một khu xử lý chất thải có quy mô lớn ngay từ đầu với công suất lớn thì sẽ có một sự lãng phí khi công suất xử lý không được sử dụng hết, mà nếu chỉ xây dựng với công suất phù hợp với nhu cầu hiện tại thì trong giai đoạn sau khi lượng chất thải tăng lên khu xử lý sẽ quá tải, không thể đáp ứng hết nhu cầu của thực tế. Bởi vậy, việc chia làm 2 giai đoạn là phù hợp. 2.2. Giải pháp kỹ thuật: Đối với chất thải sinh hoạt: Giai đoạn 1: Từ 2007 đến 2010 Công nghệ xử lý chất thải sinh hoạt: Công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh Công nghệ xử lý nước rác: Kết hợp công nghệ Lý-Hóa –Sinh Giai đoạn 2: Từ năm 2010 trở đi: Công nghệ xử lý chất thải sinh hoạt: Công nghệ chôn lấp hợp vệ sinh có xem các yếu tố về khối lượng (đạt 100 tấn/ngày) và tỷ lệ hữu cơ để đầu tư bổ sung và công nghệ xử lý chất thải sinh hoạt thành phần hữu cơ vi sinh theo phương pháp ủ hiếu khí cưỡng bức và phương pháp ủ tự nhiên (khai thác lại thành phân hữu cơ từ các ô chôn lấp giai đoạn 1) Công nghệ xử lý nước rác: Kết hợp linh hoạt công nghệ Lý Hóa Sinh Đối với chất thải công nghiệp: 9 Bảng 1.2: Các phương pháp xử lý đối với chất thải công nghiệp TT Công nghệ xử lý Phạm vi áp dụng 1 Công nghệ đốt Chất thải có nhiệt trị cao, gốc halogen hữu cơ 2 Công nghệ hóa học: Hóa rắn, phản ứng oxi hóa khử, fenton… Chất thải dạng lỏng hoặc rắn, chứa các thành phần kim loại nặng 3 Công nghệ vật lý, cơ học: ép nghiền, phân tách, lắng lọc… Xử lý trung gian, tiền xử lý cho các công nghệ khác 4 Công nghệ chôn lấp, lưu giữ. Xử lý cuối cùng và lưu giữ kết hợp với các công nghệ khác 5 Công nghệ chưng cất Tách các loại chất thải trong hỗn hợp dung dịch dầu thải và các loại dung môi 6 Công nghệ tái chế, tận thu chất thải Kết hợp các loại công nghệ nói trên để thu hồi, tận thu các loại chất thải tạo nguồn nguyên liệu thứ cấp cho một số ngành công nghiệp 2.3. Đánh giá tác động môi trường của dự án Dự án là một công trình phục vụ lợi ích của toàn dân, được hỗ trợ vốn ngân sách giải phóng mặt bằng và xây dựng hạ tầng kỹ thuật đến chân tường rào công trình. Tuy không đem lại lợi ích kinh tế cao nhưng đem lại lợi ích xã hội rất lớn: 10 [...]... 16 ĐẠI ĐỒNG - VĂN LÂM - HƯNG YÊN 1 Thực trạng môi trường tại Đại Đồng -Văn Lâm trước khi có dự án: 1.1 Thực trạng chất thải Theo thống kê vào trước thời điểm dự án bắt đầu đi vào xây dựng tháng 6 năm 2006 thì khối lượng chất thải sinh hoạt phát sinh trong ngày là 50 tấn, chất thải công nghiệp là 20 tấn Chất thải sinh hoạt ở đây đa phần là từ các khu dân cư ở thị trấn Như Quỳnh và các xã lân cận Còn chất. .. giúp công tác bảo vệ môi trường hoạt động có hiệu quả, tránh những bất cập đáng tiếc 5 Những bài học kinh nghiệm rút ra từ dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng- Văn Lâm- Hưng Yên Khu xử lý chất thải Đại Đồng -Văn Lâm- Hưng Yên là khu xử lý chất thải rắn dành cho các địa phương khá tốt ở nước ta hiện nay Nó không chỉ được xây dựng phù hợp với hoàn cảnh các địa phương mà còn cải thiện môi trường của các địa... xây dựng một khử lý chất thải là rất cần thiết và sẽ giúp giải quyết bài toán khó khăn này 2 Thực trạng môi trường tại Đại Đồng -Văn Lâm- Hưng Yên sau khi dự án đi vào hoạt động 2.1 Thực trạng chất thải Theo thống kê ban đầu của chính quyền địa phương thì lượng chất thải tính đến cuối năm 2008 của toàn huyện Văn Lâm tính sơ bộ là: 54,8 tấn/ngày chất thải sinh hoạt và 23,15 tấn/ngày đối với chất thải. .. đánh giá được tác động khi dự án đi vào hoạt động tới các yếu tố môi trường khác Dựa vào đó chúng ta có thể rút ra vài nhận xét về dự án: - Dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng -Văn Lâm- Hưng Yên đã ứng dụng những công nghệ tiên tiến trên thế giới về xử lý chất thải, trong đó có hệ thống lò đốt đạt tiêu chuẩn quốc tế, hố chôn lấp chất thải sinh hoạt, nhà xử lý trung gian, trạm xử lý nước rác…tất cả những... lượng rác thải sinh hoạt trên địa bàn thị xã lại rất lớn do mật độ dân cư ở đây cao hơn so với các huyện khác trong tỉnh Một thực tế là trên địa bàn tỉnh Hưng Yên hiện nay chưa có một khu xử lý chất thải nào để xử lý lượng chất thải đang ngày càng gia tăng Dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng là khu xử lý chất thải đầu tiên của tỉnh nhằm giái quyết vấn đề rác thải hiện nay trên địa bàn huyện Văn Lâm nói... quản lý và thu gom chất thải vẫn còn nhiều bất cập Thực tế đã chứng minh việc xây dựng khu xử lý chất thải chỉ là một khâu trong quá trình cải tạo môi trường Nếu có khu xử lý mà rác thải thu gom lại vẫn không đầy đủ, không đều đặn thì vẫn chưa thực sự đem lại hiệu quả Như những bão rác tại khu giáp ranh Hà Nôi -Hưng Yên hay Bắc Ninh -Hưng Yên là một ví dụ điểm hình Cách khu xử lý rác thải không xa nhưng... gom, vận chuyển về khu xử lý thì có thể coi như không có biến chuyển gì khi có khu xử lý chất thải Chất thải tại các làng nghề, các khu vực công nghiệp còn chưa có biện pháp thu gom hiệu quả Khu vực công nghiệp và làng nghề thủ công vẫn chưa có được những biện pháp thu gom chất thải hợp lý, đặc biệt là những chất thải khí và lỏng Thực tế thì chi phí cho việc xử lý những loại chất thải như thế không... tính toán hết được 26 Có thể thấy thực trạng chất thải trên địa bàn tỉnh có tăng lên nhanh chóng, với những tỷ lệ thành phần thay đổi gây áp lực cho địa phương nhưng với hoạt động của khu xử lý chất thải, áp lực này đã được giảm bớt rất nhiều 2.1 Thực trạng xử lý chất thải Lượng chất thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp được xử lý trong thời gian qua đã góp phần đáng kể trong việc cải thiện môi trường... xây dựng dự án - Hiệu quả xã hội của dự án 14 Từ nhiều năm nay, chất thải của các khu dân cư, khu làng nghề, khu công nghiệp tồn đọng trên địa bàn ảnh hưởng lớn đến môi trường và sức khỏe của người dân đòi hỏi phải được giải quyết kịp thời với những biện pháp tiên tiến và phù hợp với địa phương Dự án góp phần xử lý lượng rác thải tại huyện Văn Lâm và những địa bàn lân cận, giúp cải thiện điều kiện môi... nên lượng chất thải công nghiệp tăng nhanh Nhưng cũng có thể thấy một thực tế là khi có dự án đi vào hoạt động, công tác thu gom chất thải trở nên có tổ chức hơn trước nên lượng chất thải thống kê được tăng lên Việc hiện trạng chất thải tăng lên không phải là điều đáng lo ngại vì đó thực chất là xu hướng tất yếu của địa phương, vấn đề vẫn là bài toán về xử lý chất thải mà thôi Thành phần chất thải cũng . xử lý chất thải Chương 4: Kiến nghị và giải pháp nhân rộng mô hình Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Dự án khu xử lý chất thải Đại Đồng-Văn Lâm-Hưng Yên. đó khu xử lý chất thải tại Đại Đồng là khu xử lý được làm đầu tiên, làm mẫu cho những khu xử lý chất thải tiếp theo. Khu xử lý chất thải được xây dựng