MỤC LỤC Danh mục ký hiệu, chữ viết tắt Trang Danh mục bảng biểu Danh mục hình vẽ đồ thị LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG 1: LÝ THUYẾT VỀ BẤT CÂN XỨNG THƠNG TIN 1) 2) 3) Khn khổ lý thuyết bất cân xứng thông tin 1.1) Thông tin ? 1.2) Lý thuyết bất cân xứng thông tin 1.2.1) Giới thiệu sơ lược thông tin bất cân xứng 1.2.2) Các khái niệm thông tin bất cân xứng 1.2.3) Các hình thức thơng tin bất cân xứng Bất cân xứng thông tin thị trường chứng khoán 10 2.1) Tổng quan thị trường chứng khoán 10 2.2) Tác động bất cân xứng thông tin 10 2.2.1) Tác động đến doanh nghiệp 11 2.2.2) Tác động đến thị trường chứng khoán 15 2.2.3) Tác động đến kinh tế 15 Bất cân xứng thông tin thị trường hiệu 16 3.1) Thế thị trường hiệu quả? 16 3.2) Các dạng thị trường hiệu 16 KẾT LUẬN CHƯƠNG 18 CHƯƠNG 2: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG BẤT CÂN XỨNG THƠNG TIN TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHỐN VIỆT NAM HIỆN NAY 1) Phân tích trạng Thị trường chứng khoán Việt Nam 19 2) Đánh giá tình trạng bất cân xứng thơng tin Thị trường chứng khoán Việt Nam 25 KẾT LUẬN CHƯƠNG 31 CHƯƠNG 3: KIỂM ĐỊNH BẤT CÂN XỨNG THÔNG TIN TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM 1) Thiết lập mơ hình kiểm định 32 1.1) Kiểm định thống kê tính độc lập tỷ suất sinh lợi 32 1.2) Kiểm định quy tắc giao dịch 32 2) Thu thập liệu 33 3) Kết kiểm định 33 3.1) Kết kiểm định thống kê tính độc lập 33 3.2) Kết kiểm định quy tắc giao dịch 35 KẾT LUẬN CHƯƠNG 36 CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP KIẾN NGHỊ NHẰM KHẮC PHỤC TÌNH TRẠNG BẤT CÂN XỨNG THƠNG TIN TRÊN THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHỐN VIỆT NAM 1) Nâng cao chất lượng thơng tin công bố 37 1.1) Đối với quan quản lý 37 1.2) Đối với chủ thể khác tham gia TTCK 40 1.2.1) Đối với công ty niêm yết 40 1.2.2) Đối với cơng ty chứng khốn 41 1.2.3) Đối với phương tiện truyền thông đại chúng 42 Nâng cao chất lượng kiểm toán 43 1.3) 2) 3) Tăng cường hồn thiện hệ thống thơng tin SGDCK 44 2.1) Xây dựng hệ thống công bố thông tin tự động 44 2.2) Xây dựng hệ thống cung cấp thông tin qua mạng Internet 45 2.3) Nâng cấp website SGDCK, TTGDCK UBCKNN 46 Một số giải pháp khác hạn chế bất cân xứng thông tin 46 3.1) Thành lập tổ chức định mức tín nhiệm 46 3.2) Giải vấn đề nội gián TTCK Việt Nam 46 3.3) Nhà đầu tư chọn nhà quản lý có lực 48 3.4) Khuyến khích chế tài 48 KẾT LUẬN CHƯƠNG 49 KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TTCK Thị trường chứng khoán UBCKNN Ủy ban chứng khoán nhà nước SGDCK Sở giao dịch chứng khoán TTGDCK Trung tâm giao dịch chứng khốn CK Chứng khốn CTCP Cơng ty cồ phần DANH MỤC HÌNH VÀ BẢNG BIỂU T ên Trang Đồ thị 1: Chỉ số VN-Index giai đoạn 20 Đồ thị 2: Chỉ số VN-Index giai đoạn 21 Đồ thị 3: Chỉ số VN-Index giai đoạn 21 Đồ thị 4: Chỉ số VN-Index giai đoạn 22 Đồ thị 5: Chỉ số VN-Index giai đoạn 24 Bảng 1: Quy mô niêm yết SGDCK TP HCM 23 (tính đến 01/04/2008) MỞ ĐẦU   Tính cấp thiết đề tài Sau bảy năm hoạt động, Thị trường chứng khoán Việt Nam đạt bước phát triển to lớn việc tạo kênh huy động, chu chuyển lưu thông tiền tệ phục vụ cơng Cơng nghiệp hóa – Hiện đại hóa Tuy nhiên, thị trường cịn non trẻ nên trình hoạt động bộc lộ nhiều nhược điểm cần phải khắc phục hệ thống pháp lý chưa hoàn chỉnh, chế quản lý chưa chặt chẽ hệ thống công bố thông tin giám sát công bố thông tin chưa minh bạch hữu hiệu Chính điều tạo tình trạng bất cân xứng thơng tin chủ thể tham gia thị trường, gây tác động tiêu cực thị trường Một số cá nhân có khả tiếp cận thơng tin tiến hành “giao dịch nội bộ”, “ giao dịch nội gián” Các tin đồn thất thiệt xuất ngày nhiều làm cho thị trường dễ bị chao đảo, niềm tin nhà đầu tư vào thị trường giảm sút… Vì vậy, vấn đề đặt phải hạn chế tình trạng thơng tin bất cân xứng để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư củng cố niềm tin họ vào thị trường Đặc biệt, với xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế ngày sâu vấn đề trở nên cấp thiết Bởi lẽ, thị trường minh bạch thu hút tham gia nhiều nhà đầu tư, đặc biệt nhà đầu tư nước ngồi Có vậy, TTCK nước ta phát triển bền vững cạnh tranh với TTCK khu vực Vì lẽ đó, em chọn nghiên cứu đề tài “ Bất cân xứng thông tin TTCK Việt Nam” để hiểu rõ tác hại bất cân xứng thông tin TTCK, thực trạng bất cân xứng thông tin TTCK nước ta nào, từ tìm giải pháp thích hợp nhằm tăng cường tính hiệu hoạt động công bố thông tin thị trường, để việc cơng bố thơng tin thật văn hóa kinh doanh doanh nghiệp  Mục tiêu nghiên cứu Xuất phát từ tình hình biến động TTCK Việt Nam thời gian qua mà nguyên nhân gây nên tình trạng vấn đề thơng tin bất cân xứng công ty niêm yết nhà đầu tư Để giải vấn đề này, đề tài đề mục tiêu sau: Đánh giá kiểm định mức độ thông tin bất cân xứng TTCK Việt Nam Gợi ý sách cần thiết nhằm làm giảm tình trạng thơng tin bất cân xứng, góp phần quan trọng vào trình hoạt động TTCK nhằm giúp cho vận hành TTCK diễn an toàn, hiệu quả, minh bạch để TTCK ngày phát triển bền vững  Đối tượng phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu thông tin bất cân xứng dựa vào mức độ hiệu thị trường tác động chủ thể tham gia Thị trường chứng khoán Phạm vi nghiên cứu: Do hạn chế thời gian khả nghiên cứu số khó khăn khách quan khác, đề tài tập trung xem xét, phân tích đánh giá yếu tố: + Thị trường chứng khoán nghiên cứu Thị trường chứng khoán Việt Nam, nhiên phần thực trạng tập trung nghiên cứu Thị trường chứng khoán TP.HCM ( Việt Nam có hai Thị trường chứng khốn thức Thị trường chứng khoán TP.HCM Hà Nội ) Trong tổng số công ty niêm yết hai thị trường , hầu hết công ty lớn, đại diện cho ngành niêm yết Thị trường chứng khốn TP.HCM Vì thế, Thị trường chứng khốn TP.HCM phân tích nhiều hơn) + Việc kiểm định thông tin bất cân xứng chọn mẫu từ công ty niêm yết Thị trường chứng khoán TP.HCM từ ngày 26/1/2007 đến 3/4/2008 + Mức độ thông tin bất cân xứng xem xét thông qua giao dịch khớp lệnh thị trường thức, giao dịch thơng qua thỏa thuận không xem xét  Phương pháp nghiên cứu Sử dụng phương pháp nghiên cứu thống kê mô tả, điều tra kết hợp với phân tích, tổng hợp để làm rõ tác động thơng tin bất cân xứng đến TTCK, qua đề xuất giải pháp thích ứng  Kết cấu đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận phụ lục, đề tài gồm chương sau đây: Chương 1: Lý thuyết thơng tin bất cân xứng ( trình bày thông tin bất cân xứng, khái niệm nhữnng vấn đề liên quan đến thông tin bất cân xứng, TTCK thị trường hiệu quả) Chương : Đánh giá thực trạng thông tin bất cân xứng TTCK Việt Nam Chương : Kiểm định thông tin bất cân xứng TTCK Việt Nam Chương : Một số giải pháp kiến nghị nhằm khắc phục tình trạng thơng tin bất cân xứng TTCK Việt Nam CHƯƠNG LÝ THUYẾT VỀ BẤT CÂN XỨNG THƠNG TIN 1) Khn khổ lý thuyết bất cân xứng thơng tin 1.1) Thơng tin ? Thơng tin tin tức liệu giúp người tiếp nhận hiểu biết vấn đề quan tâm Trong đó, tin tức thơng điệp phản ánh kiện mẻ mang tính thời Cịn liệu bao gồm báo cáo, tài liệu, hồ sơ, kết thống kê, điều tra, tổng hợp hay phân tích Thơng tin có nhiều dạng khác Thơng tin giúp dự báo xác, loại trừ hồn tồn rủi ro việc định, khai thác tốt hội gọi thơng tin hồn hảo Tuy nhiên, thực tế, khơng có thơng tin hồn hảo việc thu thập khó khăn, địi hỏi nhiều chi phí, thời gian trình độ nhận thức hạn chế người tiếp nhận nhiều yếu tố khách quan khác Thông tin đem lại mức độ thoả mãn cao cho người tiếp nhận gọi thông tin hữu hiệu Ngược lại với thông tin hữu hiệu thông tin sai lệch làm người tiếp nhận đưa định sai Thông tin doanh nghiệp bao gồm hai nguồn thông tin nội thông tin bên ngồi + Thơng tin nội báo cáo doanh nghiệp, tài liệu lưu trữ, văn bản, hồ sơ, thông tin doanh nghiệp thu thập + Thơng tin bên ngồi thơng tin từ báo chí, đài phát truyền hình, truy cập từ internet, mua thông tin, văn pháp luật, cơng văn, kiện kinh tế – trị – văn hóa – xã hội 1.2) Lý thuyết thông tin bất cân xứng 1.2.1) Giới thiệu sơ lược thông tin bất cân xứng  G.A Akelof Theo Auronen (1), người giới thiệu lý thuyết thông tin bất cân xứng G.A.Akerlof ( 1970 ) Trong trình nghiên cứu tình mua bán xe ơtơ thị trường, Ơng cho người bán xe có tính chủ động người mua Người bán biết rõ đặc tính xe muốn bán bán với giá cao (1) Auronen,L ( 2003 ) “ Asymmetric Information: Theory and Applications”, tr.7 G.A.Akerlof giả định rằng: xác suất để mua xe tốt q xác suất mua xe xấu là( 1-q) ( thị trường phân loại xe tốt xấu ) Khi đó, mức giá trung bình P giả định mua xe : P = P1q + P2(1-q) Trong đó: P1 giá xe tốt, P2 giá xe xấu Ông lại cho người mua xe tiềm xem mức giá loại xe tốt hay xấu ngang nhau, họ khơng thể phân biệt đặc tính xe nên họ mua xe ( tốt hay xấu ) mức giá trung bình thị trường Thực tế, xe tốt giá cao mức giá trung bình Vì thế, mức giá trung bình có xe xấu giao dịch Khi đó, xác suất để mua xe tốt q’ < q Như vậy, người mua thường mua xe xấu, việc lựa chọn xe để mua trường hợp gọi lựa chọn bất lợi họ trả giá cao xe xấu người bán lại bán giá bán thấp chất lượng xe tốt Theo ông, phương pháp để giảm bớt tình trạng thông tin bất cân xứng thông qua tổ chức trung gian thị trường Tổ chức trung gian giới thiệu rõ thơng tin sản phẩm đến với người mua bảo lãnh, nhãn mác, thơng số kỹ thuật… Chính điều làm cho bên giao dịch cân thông tin sản phẩm, giao dịch dễ dàng thực  Michael Spence ( 1973 ) : Phát tín hiệu Tiếp tục phát triển lý thuyết G.A.Akerlof , Spence nghiên cứu thị trường Lao động ( Theo Auronen (2) ) M.Spence xem việc thuê lao động định đầu tư khơng chắn Tính không chắn việc thuê lao động mà người chủ khơng biết khả đóng góp, khả tạo suất người lao động Vì thế, việc th lao động th lao động có chất lượng khơng Một phương cách giúp người chủ thuê lao động có lực ơng chủ xem qua chất lượng cấp, kinh nghiệm,… người lao động Đó gọi tín hiệu phát người lao động Như vậy, việc phát tín hiệu làm giảm thơng tin bất cân xứng người lao động ông chủ  Joseph Stiglitz ( 1975 ): Cơ chế sàng lọc (2) Auronen,L ( 2003 ) “ Asymmetric Information: Theory and Applications”, tr.10 Cơ chế sàng lọc J.Stilitz lý thuyết phát triển lý thuyết M.Spence ( Theo Auronen (3) ) Theo ơng, hàng hóa có đặc tính khác chẳng hạn chất lượng, mẫu mã… nên cần phải phân loại chúng Đối với lao động có lao động có khả năng, tay nghề cao lao động có khả năng, tay nghề thấp Vì vậy, khơng thể trả lương theo mức lương cân Để khuyến khích người có tay nghề tạo suất lao động cao cần phải có chế độ đãi ngộ họ để khuyến khích họ Đối với người có khả thấp, việc cố gắng đạt mức suất sản xuất cụ thể để nhận lương cao tốn chi phí lớn so với người có khả cao Do đó, việc phân nhóm lao động để trả lương việc làm cần thiết để khuyến khích người có khả nâng cao trình độ mang lại hiệu cao cho xã hội 1.2.2) Khái niệm thông tin bất cân xứng Thông tin bất cân xứng mức độ thông tin không phản ánh kịp thời, xác, đầy đủ thị trường diễn biến Theo nghĩa hẹp hàm ý có khác biệt đáng kể khối lượng chất lượng thơng tin tích lũy đến thời điểm xác định đối tượng liên quan (các đối tượng giải vấn đề, tham gia thị trường) Nghĩa là, bên giao dịch có thông tin liên quan bên khơng có đầy đủ Thơng tin bất cân xứng xảy nguồn thơng tin khác nhau, thời điểm nhận tin khác trình độ nhận thức, ứng xử với thông tin khác Nguyên nhân hạn chế thị trường làm cho tốc độ truyền tin chậm, khả tiếp nhận xử lý thông tin Ngược lại, thông tin bất cân xứng nguyên nhân dẫn đến thị trường hiệu Thông tin bất cân xứng vừa khách quan vừa chủ quan Tính khách quan cấp độ hiệu thị trường gây hạn chế truyền tải cập nhật thông tin vào giá Tính chủ quan thiếu nỗ lực chưa quan tâm đầu tư tìm kiếm khai thác thơng tin đối tượng cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp tham gia thị trường 1.2.3) Các hình thức thơng tin bất cân xứng (3) Auronen,L ( 2003 ) “ Asymmetric Information: Theory and Applications”, tr.13 ... đề thơng tin bất cân xứng Thông tin bất cân xứng phát sinh chi phí giám sát dẫn đến lãng phí phần nguồn lực xã hội 2) Bất cân xứng thông tin thị trường chứng khoán 2.1) Tổng quan thị trường chứng. .. tượng nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu thông tin bất cân xứng dựa vào mức độ hiệu thị trường tác động chủ thể tham gia Thị trường chứng khoán Phạm vi nghiên cứu: Do hạn chế thời gian khả nghiên cứu. .. TTCK khu vực Vì lẽ đó, em chọn nghiên cứu đề tài “ Bất cân xứng thông tin TTCK Việt Nam? ?? để hiểu rõ tác hại bất cân xứng thông tin TTCK, thực trạng bất cân xứng thông tin TTCK nước ta nào, từ tìm