1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRẦ N THỊ NGỌ C PHƢỢ NG QUẢN L HOẠT ĐNG GIO DC Ở BUI THƢ́ HAI TẠ I CÁ C TRƢỜ NG TIỂ U HỌ C QUẬ N THANH KHÊ, THÀNH PH ĐÀ NẴNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.05 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ GIO DC HỌC Đà Nẵng, Năm 2012 2 Công trình được hoàn thành tại ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG Người hướng dẫn khoa học: TS. Huỳnh Thị Thu Hằng Phản biện 1: TS. Huỳnh Thị Tam Thanh Phản biện 2: PGS.TS. Lê Quang Sơn Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp thạc sỹ Giáo dục học họp tại Đại học Đà Nẵng vào ngày 15 tháng 12 năm 2012 Có thể tìm luận văn tại: - Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng - Thư viện trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng 1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Bước sang thế kỉ XXI, trong xu thế toàn cầu hóa, cuộc cách mạng khoa học công nghệ tiếp tục phát triển mạnh mẽ làm cơ sở cho sự phát triển của nền kinh tế tri thức. Điều này đòi hỏi các quốc gia muốn phát triển bền vững phải quan tâm đến việc đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao mới đáp ứng được sự thay đổi đó. Từ năm 1994, UNESCO đã chỉ rõ: “Không có một sự thành đạt và tiến bộ nào có thể tách khỏi sự tiến bộ và thành đạt trong lĩnh vực giáo dục của quốc gia đó. Và những quốc gia nào coi nhẹ giáo dục hoặc không đủ tri thức và khả năng cần thiết để làm giáo dục một cách có hiệu quả thì số phận của quốc gia đó xem như đã an bài và điều đó còn tồi tệ hơn cả sự phá sản”. Chính vì vậy, để hội nhập sâu rộng, tiếp cận và hòa nhập vào xu thế toàn cầu hóa, nước ta phải đổi mới toàn diện, trong đó việc đổi mới giáo dục là một nhiệm vụ quan trọng, đang được Đảng và Nhà nước quán triệt sâu sắc. Đại hội lần thứ X của Đảng khẳng định: “Giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa”. Nhiệm vụ trên đặt ra yêu cầu cho ngành Giá o dụ c và Đà o tạ o là phải nâng cao chất lượng toàn diện, trong đó việc đổi mới nội dung, phương pháp dạy học , đổi mới quản lí, . là hết sức cần thiết, cấp bách nhằm “xây dựng một thế hệ người Việt Nam mới, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đủ sức tiếp thu và vận dụng sáng tạo nền khoa học công nghệ tiên tiến vào sự nghiệp phát triển nước nhà”. Thực hiện nghị quyết của Đảng, cả nước bước vào công cuộc đổi mới giáo dục và đào tạo. Kỳ họp thứ 8 khóa X (tháng 12 năm 2000), Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 40 về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Cũng từ năm học này, giáo dục tiểu học thực hiện thí điểm chương trình tiểu học hai buổi/ngày, nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới 2 chương trình. Đây là một chủ trương đúng đắn, phù hợp với sự phát triển giáo dục trong điều kiện kinh tế, xã hội của giai đoạn mới. Hiệ n nay, ở Việt Nam,.tỉ lệ học sinh tiểu học học chương trình hai buổi/ngày đạt 35%; riêng ở Quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng năm học 2011 -2012 là 83.4%. Xuất phát từ phân tích ở trên, cùng với kinh nghiệm qua 12 năm là m công tá c quả n lý ở trườ ng tiểu học dạ y 2 buổ i/ngày, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Quản lí hoạt động giá o dụ c ở buổ i thứ hai tạ i các trường tiểu học Quận Thanh Khê Thành phố Đà Nẵ ng” với mong muốn góp phần vào việc nâng cao chất lượng giá o dụ c toà n diệ n ở bậc Tiểu học. 2. Mục tiêu nghiên cứu Khảo sát thực trạng công tác quản lí hoạt động giá o dụ c ở buổ i thứ hai tạ i các trường tiểu học Quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵng, để đề xuất một số biện pháp quản lí nhằm cải thiện kết quả hoạt động giá o dục ở buổi thứ hai và chất lượng giáo dục toàn diện của các trường ti ểu học trong giai đoạn hiện nay. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu 3.2. Đối tượng nghiên cứu 4. Giả thuyết khoa học Nế u đánh giá đúng thực trạng công tác quản lí hoạt động giá o dụ c ở buổ i thứ hai và có các biện pháp quản lí chỉ đạ o hoạ t độ ng giá o dụ c buổ i thứ hai thì sẽ góp phần cải thiện chấ t lượ ng giá o dụ c tạ i các trường tiểu học dạ y 2 buổ i/ngày trên địa bàn Quận Thanh Khê, thành phố ĐN 5. Nhiệ m vụ nghiên cƣ́ u củ a đề tà i - Nghiên cứu cơ sở lí luận về công tác quản lí hoạt động giá o dụ c ở buổ i thứ hai tạ i các trường tiểu học Quận Thanh Khê, thành phố ĐN. - Khảo sát, phân tí ch, đá nh giá thực trạng công tác quản lí hoạt động giáo dục ở buổi thứ hai tại các trường tiểu học Quận Thanh Khê, thành phố Đà Nẵ ng. 3 - Đề xuất cá c biện pháp quản lí nâng cao kết quả hoạt động giá o dụ c ở buổi thứ hai tại các trường tiểu học Quận Thanh Khê , thành phố Đà Nẵ ng. 6. Phạm vi nghiên cứu của đề tài Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu công tác quản lí hoạ t độ ng giá o dụ c ở buổi thứ hai tại các trường tiểu học Quận Thanh Khê , thành phố Đà Nẵ ng. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận nghiên cứu 7.2. Các phương pháp nghiên cứu c thể 7.2.1. Nhóm phương php nghiên cứ u lí luậ n 7.2.2. Nhóm phương php nghiên cu thc tin 7.2.3. Phương phá p hỗ trợ Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬ N CỦ A VẤ N ĐỀ NGHIÊN CƢ́ U 1.1. Tổ ng quan củ a vấ n đề nghiên cƣ́ u 1.2. Mộ t số khá i niệ m cơ bả n 1.2.1. Qun l 1.2.2. Qun l giáo dc 1.2.4. Giáo dc 1.2.5. Dạy học 1.2.6. Hoạt động giáo dc ở buổi thứ 2 của trường tiểu học 1.2.7. Qun l hoạt động giáo dc ở buổi thứ 2 của trường tiểu học Nộ i dung quả n lý hoạ t độ ng giá o dụ c buổ i thứ 2 của trường tiểu học gồm: Quản lý thực hiện mục tiêu. Quản lý thực hiện chương trình và nội dung dạy học. Quản lý khâu đổi mới phương pháp dạy học Quản lý việc đề xuất và lựa chọn hình thức tổ chức dạy học Quản lý CSVC&TBDH. Quản lý môi trường dạy học. Quản lý về đánh giá kết quả dạy học. 4 1.3. Hoạt động giáo dục buổi thứ hai của trƣờng tiểu học 1.3.1. Trườ ng Tiể u họ c trong hệ thố ng giá o dụ c quố c dân - Vị trí của nhà trườ ng Tiể u họ c trong hệ thố ng giá o dụ c quố c dân Điề u lệ trườ ng Tiể u họ c ghi rõ: “Trường tiểu học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân, có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng.”[5] Điề u 3 – Điề u lệ trườ ng Tiể u họ c - Nhiệ m vụ củ a trườ ng Tiể u họ c: - Mục tiêu giáo dục Tiểu học Mục tiêu của trường tiể u họ c đượ c quy đị nh tạ i Điề u 27 của Luật giáo dục năm 2005 [4] 1.3.2. Trườ ng Tiể u họ c dạ y họ c hai buổ i/ngy - Xu thế dạ y họ c hai buổ i/ ngy  Tiểu hc Xu thế củ a thế giớ i về việ c họ c hai buổ i/ngày ở Tiểu học Xu thế của Việt Nam về việc dạy học hai buổi/ngày ở Tiểu học Bảng 1.1: So sá nh thờ i gian thƣ̣ c họ c tậ p bậ c Tiể u họ c ở Việ t Nam vớ i mộ t số nƣớ c trong khu vƣ̣ c. STT Nƣớ c Nộ i dung Việ t Nam Thái Lan Srilanca 1 Số giờ họ c /ngày 3 6 6 2 Số ngà y họ c/tuầ n 5 5 5 3 Số tuầ n họ c/năm 35 40 40 4 Số năm họ c bậ c Tiể u họ c 5 6 5 5 Số giờ họ c/năm 525 1200 1200 6 Số giờ họ c bậ c Tiể u họ c 2652 7200 6000 (Nguồ n: Cung cấ p giá o dụ c cơ bả n cho mọi người-Steve Passingham DFDO/2002) Bảng 1.2: Phân bố giờ dạ y cá c môn ở bậ c Tiể u họ c Tổ ng thờ i gian Môn họ c Tiế ng Việ t Toán Các môn khác Số tiế t Số tiế t T l (%) Số tiế t T l (%) Số tiế t T l (%) 3,729 1,485 39,82 818 21,94 1,426 38,24 5 Chương trình họ c 5 buổ i/tuầ n dẫ n đế n việ c giá o dụ c không toà n diệ n ở bậ c tiể u học, không có đủ thờ i gian và điề u kiệ n để tổ chứ c cá c hoạ t độ ng ngoà i giờ lên lớ p, học tập bồi dưng các môn năng khiếu, nghệ thuậ t và cá c môn tự chọ n như Ngoạ i ngữ, Tin họ c. Do vậ y, việ c tăng thờ i lượ ng họ c tậ p củ a họ c sinh tiể u họ c là mộ t yêu cầ u khá ch quan. Nộ i dung giả ng dạ y để dạ y họ c bai buổ i/ngày cho học sinh tiểu học cần phải đả m bả o đượ c cá c yêu cầ u sau: Dạy đủ chương trình 175 tuầ n do Bộ Giá o dụ c và Đà o tạ o quy định. Thờ i lượ ng dạ y – học buổi sáng hoàn thành chương trình chính khóa và buổ i chiề u là cá c tiế t ôn tậ p , phát triển năng khiếu , hướng dẫn tự học , cả ngày không quá 7 tiế t (mỗ i tiế t họ c trung bình 35 phút) Các tiết ôn luyện văn hóa , nâng cao năng khiế u do sự chủ độ ng củ a ngườ i quả n lý nhà trườ ng. - Mc tiêu dạy hc hai bui/ngy  bậc Tiểu hc Đả m bả o dạ y họ c đủ thờ i gian , có chất lượng các môn học bắt buộc ở Tiể u họ c (9 môn) góp phần giáo dục toàn diện ở tiểu học. Giảm căng thẳng và mệt mỏi trong học tập , giãn thời gian dạy học để đả m bả o sứ c khỏ e và sự phát triển hài hòa, bình thường cho các em. Tổ chứ c dạ y họ c cá c nộ i dung tự chọ n, tạo điều kiện phát triển các năng lự c củ a từ ng họ c sinh, góp phần thực hiện mục tiêu kp của bậc tiểu học. Tăng cườ ng cá c hoạ t độ ng giáo dụ c thẩ m mỹ , giáo dục nhân văn và quốc tế, phát triển toàn diện nhân cách và tâm hồn của học sinh tiểu học. Chủ trương dạy - học hai buổi/ngày đã được thể chế hóa trong: Luậ t giá o dụ c (2005); Điề u lệ trườ ng Tiể u học (2010), trong hướ ng dẫ n nhiệ m vụ năm họ c củ a Vụ Giáo dục Tiểu học - Bộ Giá o dụ c & Đà o tạ o từ năm họ c 1995 - 1996 đến năm họ c 2012 - 2013 đều đề cập đến việc tổ chức dạy - học hai buổi/ngày qua các văn bản số 5276/TH ngày 05/8/1995, số 5520/TH ngà y 07/8/1996; trong chỉ thị của Thủ Tướng Chính phủ về việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông thự c hiệ n Nghị Quyế t số 40/2000/QH10 của Quốc hội khóa X; Văn bả n 535/HĐND-VHXH ngà y 25/5/2012 của H ội đồng nhân dân thành phố Đà nẵng. 6 Nguyên tắ c chung củ a dạ y hai buổ i/ngy ở bậc Tiểu học Yêu cầ u đố i vớ i việ c tổ chứ c cho họ c sinh tiể u họ c họ c hai buổ i/ngy Chương trình và tà i liệ u họ c hai buổ i/ngy ở bậc Tiểu học Nộ i dung họ c dà nh cho họ c sinh hai buổ i/ngy ở bậc Tiểu học Giai đoạ n triể n khai chương trì nh Tiể u họ c sau năm 2000 Theo công văn 6176/TH củ a Bộ GD &ĐT ngà y 19/7/2002 về việ c hướ ng dẫ n thự c hiệ n mụ c tiêu kế hoạ ch dạ y họ c lớ p 1 theo chương trình và sách giáo khoa mới chỉ rõ: Về kế hoạ ch dạ y họ c ở bậ c Tiể u họ c Về hì nh thứ c tổ chứ c Tùy theo nhu cầu của phụ huynh học sinh và điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường, có thể tổ chức học cả ngày cho họ c sinh: 1.4. Quản lý hoạt động giáo dục ở buổi thứ hai tại trƣờng Tiểu học Bảng 1.3: Thờ i lƣợ ng dạ y họ c và hoạ t độ ng giá o dụ c tiể u họ c ở Việ t Nam và mộ t số nƣớ c khá c trên thế giớ i Tên nƣớ c Tổ ng số tiế t (40 pht) So vớ i Việ t Nam Việ t Nam 3.390 100,00% Thái Lan 5.880 147,36% Malaixia 8.509 213,25% Indonexia 9.730 267,00% Philippin 7.200 180,45% Trung Quố c 6.324 158,50% Hàn Quốc 5.686 142,50% Nhậ t Bả n 6.508 163,00% Pháp 6.840 171,40% c 5.780 144,80% (Nguồ n: Cung cấ p giá o dụ c cơ bả n cho mọ i ngườ i-Steve Passingham DFDO/2002) 1.4.1. Yêu cầ u đố i vớ i công tá c quả n lý hoạ t độ ng giá o dụ c buổ i thứ hai trong trườ ng tiể u họ c 7 Công cụ quả n lý gồ m hệ thố ng cá c văn bả n phá p q ui, độ i ngũ nhân lự c, tài lực và các kỹ năng quản lý . Hệ thố ng cá c công cụ nà y giú p ngườ i quả n lý làm tốt các chức năng quản lý. Hoạt động chủ đạo ở buổi thứ hai trong trường tiểu học là hoạt động dạy học các hoạt độ ng giá o dụ c khá c như: hoạt động ngoại khóa, sinh hoạ t tậ p thể , hoạt động ngoài giờ lên lớp. Để thự c hiệ n tố t công tá c quả n lý hoạ t độ ng giá o dụ c ở buổ i thứ hai trong trườ ng tiể u họ c, ngườ i quả n lý cầ n là m tố t cá c việ c sau: Lậ p kế hoạ ch; Xây dự ng nề n nế p dạ y họ c; Bồ i dưỡ ng độ i ngũ ; Chỉ đạo đổ i mớ i phương phá p dạ y họ c; Chỉ đạo quản lý và s dụng cơ sở vật chất – Tổ chứ c kiể m tra, đá nh giá trong nhà trườ ng 1.4.2. Nộ i dung quả n lý hoạt động giáo dc buổi thứ hai ở trường tiểu học Về kế hoạ ch dạ y họ c Trên cơ sở kế hoạ ch dạ y họ c chung , các trường sắp xếp, điề u chỉ nh để xây dự ng thờ i khó a biể u phù hợp. Về hì nh thứ c tổ chứ c Tùy theo nhu cầu của phụ huynh học sinh và điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường để tổ chức học buổi thứ hai theo hai hình thức sau: Dạy phân hóa đối tượng theo nhóm cho HS km hoặc học sinh giỏi, học sinh năng khiế u về thể dụ c, nghệ thuậ t hoặ c cá c môn năng khiế u khá c. Dạy theo lớp với thời khóa biểu học cả ngày , phân hó a đố i tượ ng đố i vớ i môn Toá n , Tiế ng Việ t. Tổ chứ c Câu lạ c bộ đố i vớ i cá c môn tự chọ n , nghệ thuậ t, Thể dụ c, kỹ năng sống . Các yu tố nh hưởng đn hoạt động giáo dc của buổi thứ hai Chương trình dạ y họ c là phá p lệ nh củ a Nhà nướ c do Bộ Giá o dụ c và Đà o tạ o ban hà nh, là căn cứ pháp lý để ngành giáo dục chỉ đạo, giám sát và hướ ng dẫ n thự c hiệ n. Người quản lý việc thực hiện chương trình, kế hoạ ch dạy học là chỉ đạo, tổ chứ c để giá o viên thự c hiệ n đú ng và đầ y đủ yêu cầ u , nộ i dung, tiế n độ củ a chương trình theo quy định củ a Bộ GD&ĐT như: Quản lý việc thực hiện nền nế p dạ y họ c buổ i thứ hai 8 Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học Quản lý hoạt động dạy của giáo viên Quản lý phương tiện, điề u kiệ n phụ c vụ hoạ t độ ng dạ y họ c Quản lý hoạt động học tập, rn luyện của học sinh 1.5. Kế t luậ n chƣơng 1 Chƣơng 2: THƢ̣ C TRẠ NG CÔNG TÁ C QUẢ N LÝ HOẠ T ĐỘ NG GIÁ O DC Ở BUI TH HAI TẠI CC TRƢỜNG TIU HỌC QUẬN THANH KHÊ, THÀNH PH ĐÀ NẴNG 2.1. Khái quát về giáo dục tiểu học qun Thanh Khê, thành phố ĐN 2.1.1. Giớ i thiệu về điề u kiệ n tự nhiên quận Thanh Khê , Thnh phố Đà Nẵ ng: Quậ n Thanh Khê nằ m về phí a Tây Bắ c thà nh phố Đà Nẵ ng . Diệ n tí ch tự nhiên 9,44 km 2 . Tổ ng số dân quậ n Thanh Khê là 181.239 ngườ i, mậ t độ dân số trung bình 19.182 ngườ i/km 2 . Là quận trung tâm thứ 2 của thành phố Đà Nẵng , tình hình văn hóa có sự tăng trưở ng rõ né t. Hệ thố ng giá o dụ c phá t triể n cả về qui mô , số lượ ng và chất lượng, đá p ứ ng nhu cầ u họ c tậ p củ a nhân dân. 2.1.2. Khái quát chung về giáo dc v Đo tạo quận Thanh Khê , thnh phố Đà Nẵ ng. - Giáo dục mm non: Quậ n Thanh Khê hiệ n có 10 trườ ng mầ m non quố c lậ p, 20 trườ ng và cơ sở giá o dụ c mầ m non tư thụ c , vớ i hơn 90 lớ p mẫ u giá o và nhóm tr gia đình. Hằ ng năm thu nhậ n trên 28% tr ở độ tuổi nhà tr và 85% tr ở độ tuổ i mẫ u giá o ra lớ p. - Giáo dục phổ thông: bao gồ m: + Bậ c họ c tiể u họ c: Có 15 trườ ng tiể u họ c, vớ i 13 348 HS, có trên 83,4% HS đượ c họ c 2 buổ i/ngày, trong đó có trên 45% HS đượ c họ c 2 buổ i/ngày có bán trú. + Bậ c họ c trung họ c: