Mở đầu 1. Lý do chọn đề tài Dạy học là một hoạt động phức hợp vừa mang tính nghệ thuật vừa mang tính kỹ thuật. Nét nổi bật của đổi mới phơng pháp dạy học hiện nay là áp dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật và công nghệ vào quá trình dạy học nhằm thực hiện mục đích giáo dục với hiệu quả cao. Từ năm 1993, Bộ giáo dục và đào tạo chủ trơng đa máy vi tính vào nhà trờng để dạy tin học, để quản lý nhà trờng và để hỗ trợ dạy học các môn học khác. Thực tế ở các trờng phổ thông hiện nay hầu hết đã đợc trang bị máy vi tính , nhng vẫn chủ yếu sử dụng để dạy các chơng trình tin học và để quản lý nhà trờng, cha khai thác đợc triệt để các khả năng của máy vi tính trong các môn học khác. Việc dạy học Vật lý ở các trờng phổ thông hiện nay chủ yếu theo lối thông báo - tái hiện. Vì nhiều lý do khác nhau mà các phơng tiện dạy học Vật lý cha đợc sử dụng đúng mức. Trong khi đó Vật lý là một môn khoa học thực nghiệm, nội dung của nó gắn liền với các hiện tợng, các quá trình, các sự kiện thực tế và có ứng dụng rộng rãi trong đời sống sản xuất. Quá trình dạy học Vật lý đã mở ra nhiều khả năng cho việc ứng dụng các thành tựu của Công nghệ thông tin vào làm phơng tiện dạy học . Máy vi tính sử dụng trong quá trình dạy học có thể giải quyết đợc các nhiệm vụ cơ bản của quá trình dạy học từ truyền thụ tri thức, phát 1 triển t duy, rèn luyện kỹ năng thực hành, ôn tập, củng cố, kiểm tra, đánh giá . Máy vi tính có chức năng nổi bật là lu trữ, xử lý và cung cấp thông tin dới nhiều hình thức khác nhau nh: Các dạng văn bản, hình ảnh, âm thanh . Nhờ khả năng biểu diễn thông tin bằng tranh vẽ, hình ảnh, mô hình, biểu đồ, những đoạn phim . đợc sắp xếp theo trật tự logic nhằm minh hoạ trực quan các hiện tợng, các quá trình, các sự kiện Vật lý . Máy vi tính với ứng dụng công nghệ World Wide Web để xây dựng Website dạy học đang là một hớng đi mới thu hút sự quan tâm của nhiều nhà s phạm và các nhà tin học. Vì một lý do nào đó, nếu trong quá trình dạy học Vật lý không tiến hành đợc thí nghiệm mà giáo viên chỉ sử dụng phơng tiện dạy học là phấn trắng và bảng đen sẽ làm giảm tính trực quan của hiện tợng. Kiến thức đa ra có tín thuyết phục cha cao. Những nhợc điểm này có thể khắc phục đợc nếu trong quá trình dạy học ta sử dụng máy vi tính với các thí nghiệm mô phỏng, các ảnh quét hoặc quay phim . Nếu máy vi tính có sử dụng Internet thì ta có thể cập nhật đợc những thông tin mới liên quan đến bài học. Thực tế dạy học đòi hỏi phải có những thay đổi về phơng pháp dạy học ở trờng phổ thông để có thể đáp ứng nhiệm vụ mà Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VIII đã chỉ rõ: Xác định rõ hơn mục tiêu, thiết kế nội dung, chơng trình, đổi mới phơng pháp giáo dục - đào tạo, lựa chọn những nội dung có tính cơ bản, hiện đại . từng bớc áp dụng các phơng pháp tiên tiến và phơng pháp hiện đại vào các quá trình đào tạo ." 2 Phần Dao động cơ học Chơng trình Vật lý 12 có nhiều thí nghiệm khó thực hiện, các hiện tợng xảy ra nhanh, các thí nghiệm hiện có còn thiếu hay cha thực hiện đợc hoặc thiếu trực quan. Những hạn chế này có thể khắc phục nhờ máy tính với các phần mềm dạy học, trong đó Website là một dạng. Vì những lý do trên tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: Xây dựng Website hỗ trợ dạy học phần "Dao động cơ học ". 2. Mục đích nghiên cứu Tổng hợp góp phần nhỏ làm rõ cơ sở khoa học của việc sử dụng Website trong dạy học Vật lý ở trờng Trung học phổ thông. Xây dựng và sử dụng Website hỗ trợ dạy học phần "Dao động cơ học" lớp 12 - Trung học phổ thông, qua đó tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh tiếp cận Công nghệ thông tin, góp phần nâng cao chất lợng dạy học Vật lý ở trờng phổ thông. 3. Đối tợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tợng nghiên cứu Nội dung, phơng pháp giảng dạy Vật lý ở bậc Trung học phổ thông, máy vi tính và ứng dụng Công nghệ thông tin theo hớng hiện đại hoá phơng tiện dạy học Vật lý. 3 Học sinh lớp 12 của một số trờng trung học phổ thông có trang bị máy vi tính. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu xây dựng và sử dụng Website hỗ trợ dạy học phần "Dao động cơ học" Vật lý lớp 12 tại một số lớp 12 trong trờng Trung học phổ thông. 4. Giả thuyết khoa học Nếu thiết kế đợc Website hỗ trợ quá trình dạy học Vật lý đáp ứng đợc các yêu cầu về mặt s phạm và kỹ thuật, đồng thời biết sử dụng nó một cách hợp lý thì sẽ tăng cờng tính trực quan, kích thích hứng thú học tập của học sinh, góp phần hiện đại hoá và nâng cao chất lợng dạy học Vật lý ở trờng Trung học phổ thông. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu những cơ sở khoa học của việc sử dụng Website trong dạy học Vật lý. Thiết kế, khai thác Website hỗ trợ dạy học Vật lý. Sử dụng Website xây dựng đợc vào việc dạy học phần "Dao động cơ học" Vật lý 12. 4 6. Phơng pháp nghiên cứu 6.1. Nghiên cứu lý thuyết Nghiên cứu những văn kiện của Đảng và Nhà nớc, của Bộ Giáo dục và đào tạo về vấn đề đổi mới phơng pháp dạy học và vấn đề đa Tin học vào dạy học. Nghiên cứu các tài liệu giáo dục học, tâm lý học, phơng pháp giảng dạy Vật lý. Nghiên cứu sách giáo khoa Vật lý 12 và các tài liệu liên quan. Nghiên cứu các tài liệu về ngôn ngữ lập trình, xây dựng và sử dụng các phần mềm dạy học về các phơng tiện, thiết bị dạy học Vật lý phần "Dao động cơ học", các tài liệu về sử dụng máy vi tính trong dạy học. 6.2. Nghiên cứu thực nghiệm Sử dụng các phần mềm liên quan nh: - Bộ office 2000 nh: Phần mềm Microsoft PowerPoint, Microsoft Frontpage 2000, Microsoft Word, Microsoft Excel - Phần mềm mô phỏng Pakma Cài đặt chúng trên máy vi tính. Nghiên cứu sử dụng Website trong quá trình dạy học và sử dụng các thiết bị ngoại vi nh: Loa, máy quét ảnh (Scaner), máy chiếu khuyếch đại (Projector), máy ảnh số (Digital Camera) . Tiến hành thử nghiệm trong dạy học Vật lý lớp 12 - Trung học phổ thông. 5 6.3. Thực nghiệm s phạm Tiến hành thực nghiệm có đối chứng để đánh giá hiệu quả của việc sử dụng Website trong dạy học Vật lý phần "Dao động cơ học" lớp 12 Trung học phổ thông. Dùng phơng pháp thống kê mô tả và thống kê kiểm định để xử lý kết quả thực nghiệm s phạm. Qua đó khẳng định giả thuyết sự khác biệt giữa kết quả học tập của lớp đối chứng và lớp thực nghiệm. 7. Những đóng góp của đề tài Góp một phần nhỏ làm sáng tỏ cơ sở lý luận của việc sử dụng Website trong quá trình dạy học Vật lý ở trờng phổ thông. Tìm hiểu một số hớng ứng dụng các phần mềm của máy vi tính, xây dựng Website hỗ trợ quá trình dạy học. Giúp học sinh làm quen, tiếp xúc với máy vi tính, Internet và các chức năng khác của nó. Xây dựng đợc Website hỗ trợ dạy học phần Dao động cơ học và bớc đầu đa vào sử dụng ở trờng Trung học phổ thông. 8. Cấu trúc luận văn Phần mở đầu Phần nội dung: Gồm 3 chơng 6 Ch ơng 1 : Website dạy học. Ch ơng 2 : Xây dựng và sử dụng Website hỗ trợ dạy học Vật lý phần "Dao động cơ học" lớp 12. Ch ơng 3 : Thực nghiệm s phạm. Phần kết luận 7 Chơng I Website dạy học 1.1. Website dạy học Trang Web (Web page) là trang thông tin trên mạng Internet. Nội dung thông tin đợc diễn tả một cách sinh động bằng nhiều hình thức: văn bản, đồ hoạ, ảnh tĩnh, ảnh động, phim, âm thanh, tiếng nói .Mỗi trang Web đợc đánh dấu bằng một địa chỉ để phân biệt với các trang khác và giúp mọi ngời truy cập đến. Website là tập hợp các trang Web đợc liên kết lại với nhau xuất phát từ trang chủ (Home page). Mỗi Website có một địa chỉ riêng và đó cũng là địa chỉ của trang chủ. Xuất phát từ khái niệm Website ở trên, ta có thể hiểu Website dạy học là một phơng tiện dạy học (dới dạng phần mềm máy tính), đợc tạo ra bởi các siêu văn bản (là các tài liệu điện tử nh: Bài giảng, sách giáo khoa, sách giáo viên, bài tập .) trên đó bao gồm một tập hợp các công cụ tiện ích và các siêu giao diện (Trình diễn các thông tin dới dạng văn bản, âm thanh, hình ảnh .) để hỗ trợ việc dạy học và cung cấp cho những ngời có nhu cầu sử dụng trên mạng máy tính. 1.2. Đặc trng của Website dạy học Website dạy học đợc cấu tạo từ những site riêng biệt khác nhau, mỗi site là một siêu văn bản sẽ thực hiện một chức năng hỗ trợ dạy học 8 nào đó. Với khả năng thực hiện hầu nh vô hạn các liên kết giữa các site với các dạng thông tin khác nhau. Đặc trng nổi bật của Website là có thể hỗ trợ nhiều mặt cho hoạt động dạy và học. Khi truy nhập vào Website, tuỳ thuộc vào đối tợng truy nhập (học sinh, giáo viên, những ngời sử dụng khác .) mà có thể cập nhật ở các mức độ khác nhau. Website đợc thiết kế không yêu cầu cao về mặt kỹ năng và thao tác của ngời sử dụng, là một phần mềm thân thuộc với nhiều ngời, có thể cài đặt để triển khai ứng dụng dới nhiều hình thức khác nhau. 1.3. ý tởng s phạm của việc sử dụng Website 1.3.1. Sử dụng Website tạo môi trờng để học sinh hoạt động và làm quen với máy vi tính, Website và Internet. Việc sử dụng phơng pháp mô phỏng trên máy vi tính đã tạo ra cho Website trở thành công cụ đào tạo có khả năng đáp ứng các yêu cầu của ngời sử dụng. Những phơng pháp học tập thành tổ, thành nhóm trên mạng Internet làm cho học sinh chủ động hơn, có tác dụng qua lại tích cực hơn. Giáo viên có vai trò rất quan trọng trong việc hớng dẫn, phụ trách nhóm học sinh. Học sinh thực hành và thực hiện các hoạt động dới sự h- ớng dẫn của giáo viên thông qua trao đổi thông tin bằng thảo luận hoặc trao đổi thông qua mạng Internet. 9 1.3.2. Sử dụng Website làm công cụ hỗ trợ dạy và học. - Khi sử dụng Website trình bày bài giảng với những tính năng đa phơng tiện (văn bản, âm thanh, hình ảnh .) làm cho bài giảng của giáo viên sinh động hơn, những hiện tợng khó quan sát do các hiện tợng, các sự kiện diễn ra ở rất xa trong vũ trụ, diễn ra quá nhanh, quá chậm hoặc những thí nghiệm khó thực hiện do điều kiện về kỹ thuật, an toàn và cơ sở vật chất cha thực hiện đợc. Giáo viên có thể đa ra các đoạn băng hình, các thí nghiệm ảo, thí nghiệm mô phỏng vào Website giúp học sinh tiếp cận các phơng tiện hiện đại, trực quan hoá quá trình dạy và học. Thông qua Website giáo viên cũng có thể kiểm soát việc học tập của học sinh qua các lần truy cập vào Website hoặc qua các phần mềm trên Website. - Thông qua Website hỗ trợ dạy và học, học sinh có thể tự học tập với các trình tự giảng dạy đã đợc lập sẵn hoặc học sinh làm việc với máy tính có sự trợ giúp của giáo viên, giúp học sinh có thói quen học tập tự chủ. Thông qua trang Web kiểm tra, học sinh có thể tự kiểm tra kiến thức của mình. Bên cạnh đó học sinh còn học đợc cách sử dụng máy vi tính, sử dụng Website. Từ đó học sinh có thể tìm kiếm thông tin trên Internet để hiểu biết thêm một công việc mà học sinh sẽ sử dụng nhiều trong tơng lai. 1.3.3. Sử dụng Website làm công cụ quản lý học tập của học sinh. Ta có thể sử dụng các chơng trình kiểm tra việc truy cập vào Website, kiểm tra và lu trữ kết quả học tập của học sinh. Các ứng dụng 10 . thông. Xây dựng và sử dụng Website hỗ trợ dạy học phần " ;Dao động cơ học& quot; lớp 12 - Trung học phổ thông, qua đó tạo điều kiện cho giáo viên và học. nó. Xây dựng đợc Website hỗ trợ dạy học phần Dao động cơ học và bớc đầu đa vào sử dụng ở trờng Trung học phổ thông. 8. Cấu trúc luận văn Phần mở đầu Phần