BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH ĐẶNG PHƯƠNG BẮC XÂY DỰNG QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC PHỔ THƠNG TỈNH THÁI BÌNH GIAI ĐOẠN 2011 - 2020 LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.05 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Minh Hùng Vinh, 2011 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu tơi Các số liệu kết nghiên cứu luận văn trung thực, chưa công bố công trình khác Mọi giúp đỡ cho việc thực luận văn cảm ơn thơng tin, số liệu trích dẫn luận văn ghi rõ nguồn gốc Vinh, ngày tháng năm Tác giả Đặng Phương Bắc ii LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn Thầy, Cô khoa Sau đại học tồn thể Thầy, Cơ, Ban Giám hiệu trường Đại học Vinh giảng dạy, tạo điều kiện giúp đỡ em trình học tập, nghiên cứu lớp cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục K17 Đặc biệt em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc kính trọng tới PGS.TS Phạm Minh Hùng tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên em trình thực đề tài Xin trân trọng cám ơn Lãnh đạo phòng ban chức Sở GD&ĐT Thái Bình; Lãnh đạo chun viên Phịng GD&ĐT huyện, thành phố; Hiệu trưởng giáo viên số trường Tiểu học, THCS, THPT tỉnh; bạn bè người thân động viên, giúp đỡ, góp ý kiến, cung cấp tài liệu, số liệu, tạo điều kiện để tơi hồn thành luận văn Chắc chắn luận văn cịn có thiếu sót, cịn có vấn đề cần làm rõ hơn, mong tiếp tục nhận dẫn, góp ý để luận văn hoàn chỉnh Xin trân trọng cảm ơn ! Tác giả iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN i LỜI CẢM ƠN ii MỤC LỤC iii DANH MỤC BẢNG iv MỞ ĐẦU Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ XÂY DỰNG QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC PHỔ THƠNG TỈNH THÁI BÌNH GIAI ĐOẠN 2011 - 2020 .4 1.1 Lịch sử nghiên cứu vấn đề .4 1.1.1 Những nghiên cứu nước 1.1.2 Những nghiên cứu nước .5 1.2 Các khái niệm đề tài 1.2.1 Quy hoạch quy hoạch phát triển 1.2.1.1 Quy hoạch 1.2.1.2 Quy hoạch phát triển 1.2.2 Quy hoạch phát triển giáo dục đào tạo quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông 1.2.2.1 Quy hoạch phát triển giáo dục đào tạo 1.2.2.2 Quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông 1.2.3 Giải pháp giải pháp xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông 1.2.3.1 Giải pháp .8 1.2.3.2 Giải pháp xây dựng quy hoạch phát triển GDPT 1.2.4 Mối quan hệ chiến lược, dự báo, qui hoạch kế hoạch phát triển giáo dục - đào tạo 1.3 Một số vấn đề xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông .12 1.3.1 Ý nghĩa việc xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông 12 1.3.2 Cơ sở xây dựng quy hoạch phát triển GD&ĐT 14 1.3.2.1 Mục tiêu giải pháp chiến lược phát triển GD&ĐT giai đoạn 2011 - 2020 14 1.3.2.2 Định hướng phát triển KT-XH, văn hóa – giáo dục tỉnh Thái Bình đến năm 2015, tầm nhìn đến 2020 .30 1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến việc xây dựng quy hoạch phát triển GD&ĐT Thái Bình giai đoạn 2011 – 2020 35 1.4.1 Yếu tố trị - xã hội, đặc biệt dân số dân số độ tuổi học 35 1.4.2 Yếu tố phát triển kinh tế nguồn tài đầu tư cho giáo dục phổ thông 36 1.4.3 Các yếu tố văn hóa, khoa học, cơng nghệ 36 1.4.4 Các yếu tố tổ chức quản lý hệ thống giáo dục 37 KẾT LUẬN CHƯƠNG I .39 Chương CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ XÂY DỰNG QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC PHỔ THÔNG TỈNH THÁI BÌNH, GIAI ĐOẠN 2011 - 2020 40 2.1 Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội văn hóa tỉnh Thái Bình 40 2.1.1 Điều kiện tự nhiên 40 2.1.2 Cơ cấu hành phân bố dân số 41 2.1.3 Tình hình KT - XH 42 2.1.4 Truyền thống lịch sử - văn hoá 43 2.1.5 Những thuận lợi khó khăn KT-XH ảnh hưởng đến phát triển GDPT Thái Bình 44 2.1.5.1 Thuận lợi 44 2.1.5.2 Khó khăn 44 2.2 Thực trạng phát triển giáo dục phổ thơng tỉnh Thái Bình từ năm 2000 đến 45 iv 2.2.1 Về mạng lưới quy mô giáo dục 45 2.2.1.1 Giáo dục phổ thông 45 2.2.2 Kết giáo dục học tập học sinh 46 2.2.3 Các điều kiện đảm bảo phát triển giáo dục 46 2.3 Thực trạng xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông tỉnh Thái Bình từ năm 2000 đến 54 2.4 Thành tựu, yếu nguyên nhân thực trạng 55 2.4.1 Những thành tựu 55 2.4.2 Những yếu .56 KẾT LUẬN CHƯƠNG 59 Chương MỘT SỐ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC PHỔ THƠNG TỈNH THÁI BÌNH, GIAI ĐOẠN 2011 – 2020 .60 3.1 Nguyên tắc đề xuất giải pháp .60 3.1.1 Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu 60 3.1.2 Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .60 3.1.3 Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu .61 3.1.4 Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi 61 3.2 Một số giải pháp xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011 – 2020 62 3.2.1 Nhóm giải pháp xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011 – 2020 .62 3.2.1.1 Điều tra, khảo sát nhu cầu phát triển giáo dục phổ thông tỉnh Thái Bình 62 3.2.1.2 Dự báo phát triển giáo dục phổ thông tỉnh Thái Bình đến năm 2015 năm 2020 63 3.2.1.3 Tổ chức xây dựng quy hoạch phát triển GDPT tỉnh Thái Bình giai đoạn 2011-2020 75 3.2.2 Nhóm giải pháp thực quy hoạch phát triển GDPT tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011-2020 .77 3.2.2.1 Hoàn thiện mạng lưới trường lớp 77 3.2.2.2 Xây dựng đội ngũ giáo viên cán quản lý GDPT đủ số lượng, đồng cấu, đáp ứng yêu cầu chất lượng 79 3.2.2.3 Tăng cường nguồn lực để phát triển GDPT .80 3.2.2.4 Đẩy mạnh xã hội hóa phát triển GDPT 81 3.3 Thăm dò cần thiết tính khả thi giải pháp đề xuất 81 3.3.1 Mục đích khảo sát 81 3.3.2 Nội dung phương pháp khảo sát 82 3.3.2.1 Nội dung khảo sát .82 3.3.2.2 Phương pháp khảo sát 82 3.3.3 Đối tượng khảo sát .82 3.3.4 Kết khảo sát 82 3.3.4.2 Tính khả thi giải pháp đề xuất 83 KẾT LUẬN CHƯƠNG 86 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .87 KẾT LUẬN .87 KIẾN NGHỊ 88 2.1 Đối với Bộ Giáo dục Đào tạo .88 2.2 Đối với UBND tỉnh Thái Bình 88 TÀI LIỆU THAM KHẢO 90 PHỤ LỤC NGHIÊN CỨU 92 DANH MỤC BẢNG v STT Tên bảng Trang Bảng 1.1: Mối quan hệ khái niệm cương lĩnh, chiến lược, kế hoạch Bảng 1.2: Mối quan hệ khái niệm cương lĩnh, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch 10 Bảng 2.1: Dân số, đơn vị hành tỉnh Thái Bình(đến 01/4/2009) 41 Bảng 2.2: Thực trạng quy hoạch mạng lưới trường lớp tỉnh Thái Bình năm 2011 46 Bảng 2.3: Số liệu ngành học mầm non, phổ thông, GDTX, KTTHHN 47 Bảng 2.4: Số liệu ngành học trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng .47 Bảng 2.5: Cơ sở vật chất ngành học mầm non, phổ thông, GDTX, KTTH-HN 48 Bảng 2.6: Cơ sở vật chất trường trung cấp chuyên nghiệp, 48 cao đẳng 49 Bảng 3.1: Dân số đến năm 2020 (có tính đến di cư-tăng học) 63 Bảng 3.2: Thống kê khảo sát nhu cầu phát triển số lượng học sinh tiểu học 64 Bảng 3.3: Thống kê khảo sát nhu cầu phát triển số lượng học sinh THCS .65 Bảng 3.4: Thống kê khảo sát nhu cầu phát triển số lượng học sinh THPT .66 Bảng 3.5: Kết dự báo số lượng học sinh tiểu học tỉnh Thái Bình đến năm 2020 .68 Bảng 3.6 : Kết dự báo số lượng học sinh THCS tỉnh Thái Bình đến năm 2020 68 Bảng 3.7: Kết dự báo số lượng học sinh THPT tỉnh Thái Bình đến năm 2020 70 Bảng 3.8: Dự báo số lượng học sinh phổ thơng tỉnh Thái Bình đến năm 2020 71 Bảng 3.9: Kết thu qua phiếu thăm dò 72 Bảng 3.10: Dự báo số lượng theo phương án 74 Bảng 3.11: Tổng hợp kết dự báo số lượng học sinh phương án dự báo 75 Bảng 3.12: Số lượng học sinh phổ thơng tỉnh Thái Bình giai đoạn 2011-2020 77 Bảng 3.13: Dự báo quy hoạch tổng thể mạng lưới trường lớp giai đoạn 2011 – 2020 .78 Bảng 3.14: Dự báo số lượng giáo viên cấp đến năm 2020 80 Bảng 3.15: Nhu cầu tăng thêm sở vật chất trang thiết bị cấp học đến năm 2020 80 Bảng 3.16: Đánh giá cần thiết giải pháp đề xuất (n= 160) 83 Bảng 3.17: Đánh giá tính khả thi giải pháp đề xuất (n= 160) 84 MỞ ĐẦU Lý lựa chọn đề tài Trong giai đoạn đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước hội nhập quốc tế, nguồn lực người Việt Nam trở nên có ý nghĩa quan trọng, định thành công công phát triển đất nước Giáo dục ngày có vai trị nhiệm vụ quan trọng việc xây dựng hệ người Việt Nam mới, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội Điều đòi hỏi giáo dục phải quy hoạch có chiến lược phát triển hướng, hợp quy luật, xứng tầm thời đại Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI nhấn mạnh: “Phát triển giáo dục quốc sách hàng đầu Đổi bản, toàn diện giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa hội nhập quốc tế, đổi chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên cán quản lý khâu then chốt Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, lực sáng tạo, kỹ thực hành, khả lập nghiệp” Thái Bình tỉnh có phong trào giáo dục phát triển mạnh, tỉnh nông nghiệp, kinh tế chậm phát triển nên nguồn lực đáp ứng cho yêu cầu giáo dục đào tạo gặp nhiều khó khăn Đây mâu thuẫn lớn đòi hỏi cấp, ngành tỉnh phải giải Ngành Giáo dục Đào tạo cần xây dựng quy hoạch phát triển đến năm 2020 để có giải pháp chủ động giải mâu thuẫn cách thỏa đáng có bước thích hợp hiệu Từ lý trên, chọn đề tài: “Xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thơng tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011-2020” để nghiên cứu 2 Mục đích nghiên cứu Trên sở nghiên cứu lý luận thực tiễn, đề xuất giải pháp quy hoạch phát triển giáo dục phổ thơng tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011-2020 Khách thể đối tượng nghiên cứu 3.1 Khách thể nghiên cứu Công tác quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông, giai đoạn 20112020 3.2 Đối tượng nghiên cứu Các giải pháp xây dựng, thực quy hoạch phát triển giáo dục phổ thơng tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011-2020 Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất giải pháp có sở khoa học, có tính khả thi xây dựng thực hiệu quy hoạch phát triển giáo dục phổ thơng tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011-2020 Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1 Nghiên cứu sở lý luận vấn đề xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông, giai đoạn 2011-2020 5.2 Nghiên cứu sở thực tiễn vấn đề xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thơng tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011-2020 5.3 Đề xuất giải pháp xây dựng thực hiệu quy hoạch phát triển giáo dục phổ thơng tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011-2020 Phương pháp nghiên cứu 6.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nhóm phương pháp nhằm thu thập thông tin lý luận để xây dựng sở lý luận đề tài Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận có phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây: - Phương pháp phân tích- tổng hợp tài liệu; - Phương pháp khái quát hóa nhận định độc lập 6.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Nhóm phương pháp nhằm thu thập thông tin thực tiễn để xây dựng sở thực tiễn đề tài Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn có phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây: - Phương pháp điều tra; - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục; - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động; - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia; - Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm 6.3 Phương pháp thống kê tốn học Đóng góp luận văn 7.1 VỊ mỈt lý ln Luận văn hệ thống hóa vấn đề lý luận xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục nói chung, xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thơng nói riêng 7.2 Về mặt thực tiễn Luận văn khảo sát tương đối tồn diện cơng tác xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục trước tỉnh Thái Bình, từ đề xuất giải pháp có sở khoa học, có tính khả thi để xây dựng thực hiệu quy hoạch phát triển giáo dục phổ thơng tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011- 2020 Cu trỳc ca lun Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục nghiên cứu, luận văn gồm có chơng: Chơng 1: Cơ sở lý luận vấn đề xõy dng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông, giai đoạn 2011- 2020 Chơng 2: Cơ sở thực tiễn vấn đề xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011- 2020 Ch¬ng 3: Mét số giải pháp xõy dng v thc hin hiu qu quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011- 2020 ... đề xây dựng quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011- 2020 5.3 Đề xuất giải pháp xây dựng thực hiệu quy hoạch phát triển giáo dục phổ thơng tỉnh Thái Bình, giai đoạn. .. hiu quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông tỉnh Thái Bình, giai đoạn 2011- 2020 4 Chương CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ XÂY DỰNG QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN GIÁO DỤC PHỔ THƠNG TỈNH THÁI BÌNH GIAI ĐOẠN 2011. .. Quy hoạch phát triển giáo dục đào tạo quy hoạch phát triển giáo dục phổ thông 1.2.2.1 Quy hoạch phát triển giáo dục đào tạo Quy hoạch phát triển giáo dục đào tạo(GD&ĐT) quy hoạch ngành phận quy