86 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH Section I.1 HOÀNG PHÚ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÍ GIÁODỤC MÃ SỐ: 60.14.05 (a) TãM T¾T LUËN V¡N TH¹C SÜ KHOA HäC GI¸O DôC VINH - 2007 Lời cảm ơn ! Với tình cảm chân thành, tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với: - Khoa sau Đại học Trờng Đại học Vinh, Hội đồng đào tạo Cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục. - Các thầy giáo, cô giáo đã trực tiếp giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và viết luận văn. - Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Nguyễn Bá Minh, ngời đã hết sức tận tình, chu đáo, trực tiếp hớng dẫn khoa học và giúp đỡ tôi hoàn thành Luận văn này. - Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn tới PGS.TS Hà Văn Hùng, PGS.TS Hà Thế Truyền, TS Hoàng Minh Thao những ngời đã có nhiều góp ý, chỉ bảo để tôi hoàn thiện Luận văn của mình. Đồng thời tôi xin chân thành cảm ơn: - Lãnh đạo và chuyên viên Phòng GD&ĐT huyện Quỳnh Lu. - Các đồng chí Hiệu trởng, Phó Hiệu trởng và giáo viên các trờng tiểu học huyện Quỳnh Lu. - Gia đình, bè bạn và các đồng nghiệp đã động viên, khích lệ tôi học tập và hoàn thành Luận văn này. Mặc dù đã hết sức cố gắng, nhng chắc chắn Luận văn không thể tránh khỏi những khiếm khuyết. Kính mong sự chỉ dẫn, góp ý của các thầy giáo, cô giáo, bạn bè và đồng nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn! Vinh, tháng 12 năm 2007 Tác giả luận văn Hoàng Phú 87 Mục lục Phần mở đầu trang 1 Lí do chọn đề tài 1 2 Mục đích nghiên cứu 3 3 Khách thể và đối tợng nghiên cứu 3 4 Nhiệm vụ nghiên cứu 3 5 Giả thuyết khoa học 3 6 Giới hạn, phạm vi nghiên cứu 3 7 Phơng pháp nghiên cứu 3 8 Cấu trúc đề tài 4 Phần nội dung Chơng 1: Cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu 1.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu 5 1.2 Quản lí trờng tiểu học 7 1.3 Cán bộ quản lí trờng tiểu học 12 1.4 Chất lợng CBQL trờng TH 21 1.5 Đánh giá CBQL trờng TH 23 1.5.1 Khái niệm đánh giá 23 1.5.2 Đánh giá cán bộ quản lí 24 1.5.3 Đánh giá cán bộ quản lí trờng tiểu học 25 1.5.3.1 ý nghĩa của việc đánh giá CBQL trờng TH 25 1.5.3.2 Nội dung và quy trình đánh giá CBQL trờng TH 26 Chơng 2: Thực trạng công tác đánh giá CBQL trờng TH huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An 2.1 Khái quát tình hình GD và GDTH huyện Quỳnh Lu 29 2.2 Thực trạng ĐNCBQL trờng TH huyện Quỳnh Lu 33 2.3 Thực trạng công tác đánh giá CBQL trờng TH Q.Lu 41 88 Chơng 3: Xây dựng nội dung và quy trình đánh giá CBQL trờng TH huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An 3.1 Các nguyên tắc để xây dựng nội dung và quy trình đánh giá 53 3.2 Các căn cứ và yêu cầu khi xây dựng nội dung và quy trình đánh giá Hiệu trởng trờng tiểu học 57 3.3 Xây dựng nội dung đánh giá 60 3.3.1 Xác định nội dung đánh giá 60 3.3.2 Xác định Chuẩn đánh giá 60 3.4 Xây dựng quy trình đánh giá 68 3.5 Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của nội dung và quy trình đánh giá hiệu trởng trờng TH 82 Phần kết luận và kiến nghị 1 Kết luận 84 2 Khuyến nghị 85 Một số kết quả nghiên cứu đã đợc đăng báo 85 Tài liệu tham khảo 86 Phần phụ lục 89 Phần mục lục 89 Bảng Ký hiệu viết tắt BCHTW Ban chấp hành Trung ơng BTVH Bổ túc văn hoá CB-GV-CNV Cán bộ - Giáo viên - Công nhân viên CBLĐ CBLĐ CBQL Cán bộ quản lý CBQLGD Cán bộ quản lý giáo dục CĐSP Cao đẳng s phạm CNH- HĐH Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất ĐH Đại học ĐHSP Đại học s phạm ĐN Đội ngũ GD-ĐT (GD&ĐT) Giáo dục và Đào tạo GDTH Giáo dục tiểu học GDTX Giáo dục thờng xuyên GV Giáo viên GVTH Giáo viên tiểu học HS Học sinh HSTH Học sinh tiểu học HTCTTH Hoàn thành chơng trình tiểu học KT-XH Kinh tế - xã hội NG&CBQLGD Nhà giáo và cán bộ quản lí giáo dục NQ Nghị quyết NXB Nhà xuất bản PCGDTH ĐĐT Phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi QL Quản lí QLGD Quản lý giáo dục QLNT Quản lí nhà trờng TBDH Thiết bị dạy học TH Tiểu học THCS Trung học cơ sở THĐĐ Thực hiện đầy đủ các nhiệm vụ học sinh THK 0 ĐĐ Thực hiện không đầy đủ các nhiệm vụ học sinh THPT Trung học phổ thông UBND Uỷ ban nhân dân PHầN Mở ĐầU 90 1. Lí do chọn đề tài Trong xu thế toàn cầu hóa kinh tế, Việt Nam đã và đang bớc vào hội nhập với khu vực và quốc tế. Trong bối cảnh đó, nền giáo dục Việt Nam cần đẩy nhanh tiến trình đổi mới để rút ngắn khoảng cách về trình độ phát triển giáo dục trong tơng quan so sánh với các nớc trong khu vực và thế giới. Các thành tựu nghiên cứu giáo dục đã thừa nhận quản lí giáo dục là nhân tố then chốt đảm bảo sự thành công của phát triển giáo dục. Vì thông qua quản lí giáo dục mà việc thực hiện mục tiêu đào tạo, các chủ trơng chính sách giáo dục quốc gia, nâng cao hiệu quả đầu t cho giáo dục, nâng cao chất lợng giáo dục . mới đợc triển khai và thực hiện có hiệu quả. Những tầm nhìn mới về hệ thống giáo dục trong một xã hội học tập, những cách tiếp cận hiện đại về quản lí giáo dục, những thành tựu kĩ thuật và công nghệ tiên tiến đợc sử dụng trong quản lí giáo dục, vấn đề quản lí và xây dựng xã hội học tập mở . đang phát triển rất mạnh mẽ và tạo nên những thay đổi đáng kể cho diện mạo giáo dục thế giới. Bối cảnh đó đang tạo thời cơ cho giáo dục nói chung, quản lí giáo dục nói riêng tiếp thu thành tựu và kinh nghiệm tiên tiến của thế giới trong việc đào tạo, bồi dỡng cán bộ quản lí giáo dục cũng nh nghiên cứu khoa học quản lí giáo dục hiện nay ở Việt Nam. Nghị quyết Trung ơng 2 (khoá VIII) đã định hớng chiến lợc phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kì CNH, HĐH đất nớc. Trong đó vấn đề Đổi mới cơ chế quản lí, bồi dỡng cán bộ, sắp xếp chấn chỉnh, nâng cao năng lực của bộ máy quản lí giáo dục - đào tạo [3,44] đợc xem là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, bức xúc. Nghị quyết Trung ơng 3 (khoá VIII) khẳng định: Cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nớc, của chế độ [4,12]. Nghị quyết 40 của Ban Bí th Trung ơng Đảng cũng đã nêu rõ: Mục tiêu xây dựng đội ngũ nhà giáo và CBQLGD đợc chuẩn hoá đảm bảo chất lợng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất lối sống, l- ơng tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc quản lí, phát triển đúng định h- 91 ớng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lợng đào tạo nguồn nhân lực, đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp CNH, HĐH đất nớc[1,2]. Trong hệ thống giáo dục quốc dân, tiểu học là bậc học có ý nghĩa hết sức quan trọng. Nó là điều kiện cơ bản để nâng cao dân trí, là cơ sở ban đầu cho việc đào tạo trẻ em trở thành những ngời công dân tốt cho đất nớc. Sức mạnh của một quốc gia, một dân tộc là ở trình độ dân trí. Thực tế đã chứng minh, nếu thiếu hụt những kiến thức tối thiểu về văn hoá, ngời lao động sẽ gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống, đặc biệt là trong nền kinh tế thị trờng nh hiện nay. Hạn chế của CBQLGD hiện nay là thiếu trí thức về QLGD, QLNT. Sự thiếu hụt về tri thức và phơng pháp lãnh đạo của đội ngũ QL đang đợc sự quan tâm chung của lãnh đạo Đảng, chính quyền các cấp. Vì vậy việc nâng cao chất lợng đội ngũ CBQLGD nói chung và đội ngũ CBQL trờng TH nói riêng là một yêu cầu cấp thiết, cần phải đợc nghiên cứu đầy đủ có hệ thống. Quỳnh Lu là một huyện đồng bằng của tỉnh Nghệ An, có 61 trờng tiểu học với 151 CBQL trờng học và 1434 giáo viên tiểu học. Để đội ngũ CBQL tr- ờng TH huyện Quỳnh Lu đáp ứng với yêu cầu của giáo dục trong giai đoạn mới, đội ngũ CBQL trờng TH cần đợc chuẩn hoá. Có nghĩa là cần xây dựng một bộ tiêu chí đánh giá để từ chiếc gơng soi ấy mỗi một ngời CBQL trờng học có thể tự xem xét bản thân mình và xác định con đờng tự phấn đấu, tự rèn luyện; các cấp quản lí có kế hoạch bồi dỡng để đáp ứng yêu cầu chung của xã hội. Chuẩn hoá hiện đang là một xu thế của thời đại, một nét đặc trng của nền kinh tế tri thức. Xây dựng Chuẩn CBQL và đánh giá CBQL trờng học theo Chuẩn đang là một yêu cầu cấp thiết góp phần nâng cao chất lợng đội ngũ nhà giáo, CBQLGD và chấn hng nền giáo dục nớc nhà. Đây là một vấn đề khá mới mẻ, cha đợc nghiên cứu. Vì thế chúng tôi chọn đề tài Xây dựng nội dung và quy trình đánh giá CBQL tr ờng TH huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An. 2. Mục đích nghiên cứu: Thông qua việc nghiên cứu đề tài góp phần nâng cao chất lợng đội ngũ CBQL trờng TH huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An. 3. Khách thể và đối tợng nghiên cứu: 92 Khách thể: Quá trình đánh giá cán bộ QLGD trờng TH huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An. Đối tợng: Nội dung và quy trình đánh giá CBQL trờng TH huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu: 4.1. Xác định cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu. 4.2. Đánh giá thực trạng công tác đánh giá CBQL trờng TH huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An. 4.3. Đề xuất nội dung và quy trình đánh giá CBQL trờng TH huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An. 5. Giả thuyết khoa học: Nội dung, quy trình đánh giá đợc xây dựng sẽ tạo cơ sở cho quá trình nâng cao chất lợng đội ngũ CBQL trờng TH ở huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An. 6. Phơng pháp nghiên cứu: 6.1. Nhóm phơng pháp nghiên cứu lí luận: nghiên cứu các văn kiện, văn bản, tài liệu và các vấn đề liên quan đến đề tài. 6.2. Nhóm phơng pháp nghiên cứu thực tiễn: quan sát, điều tra, phỏng vấn, trao đổi, tham khảo ý kiến chuyên gia, . 6.3. Phơng pháp thống kê, khảo sát thực tế . 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu: Chỉ khảo sát trên địa bàn huyện Quỳnh Lu. Đề tài khảo sát và lấy số liệu tại Phòng Giáo dục & Đào tạo huyện Quỳnh Lu, từ các CBQL trờng TH (bao gồm Hiệu trởng, Phó Hiệu trởng) và các GVTH thuộc địa bàn các vùng miền huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An. 8. Cấu trúc luận văn: Phần Mở đầu 1. Lí do chọn đề tài 2. Mục đích nghiên cứu: 3. Khách thể và đối tợng nghiên cứu: 93 4. Nhiệm vụ nghiên cứu: 4. Giả thuyết khoa học: 6. Phơng pháp nghiên cứu: 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu: 8. Cấu trúc luận văn: Phần Nội dung Chơng 1: Cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu Chơng 2: Thực trạng công tác đánh giá CBQL trờng TH huyện Quỳnh L- u, tỉnh Nghệ An. Chơng 3: Xây dựng nội dung và quy trình đánh giá CBQL trờng TH huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An. Phần Kết luận và Kiến nghị 1. Kết luận 2. Kiến nghị Phần Phụ lục và các Danh mục tài liệu tham khảo. PHầN NộI DUNG 94 CHƯƠNG 1: CƠ Sở Lí LUậN CủA VấN Đề NGHIÊN CứU 1.1. LịCH Sử VấN Đề NGHIÊN CứU Hoạt động quản lý bắt nguồn từ sự phân công, hợp tác lao động. Chính sự phân công, hợp tác lao động nhằm đạt hiệu quả tốt hơn, năng suất cao hơn trong công việc đòi hỏi phải có sự chỉ huy phối hợp điều hành, kiểm tra, chỉnh lý . phải có ngời đứng đầu. Đây là hoạt động giúp ngời thủ trởng phối hợp nỗ lực của các thành viên trong nhóm, trong cộng đồng, trong tổ chức đạt mục tiêu đề ra. Trên thế giới đã có nhiều tác giả có công trình nghiên cứu về quản lí giáo dục nh: Những vấn đề quản lí trờng học (P.V Zimin, M.I Kôđacốp, N.I Xaxêđôtôp), Cơ sở lí luận của khoa học QLGD (M.I.Kôđakốp), Quản lí giáo dục quốc dân trên địa bàn cấp huyện (M.I Kôđacốp, M.L Portnốp, P.V Khuđômixki); ở Việt Nam, từ năm 1990 trở về trớc đã có một số công trình, bài viết của nhiều tác giả bàn về lý luận quản lý trờng học và các hoạt động quản lý nhà trờng nh các tác giả: Nguyễn Ngọc Quang, Hà Sĩ Hồ và các bài giảng về QLGD (Trờng CBQLGD Trung ơng I) . Đến những năm đầu của thập kỷ 90 đến nay đã xuất hiện nhiều công trình nghiên cứu có giá trị, đáng lu ý đó là: Giáo trình khoa học quản lý của PTS Phạm Trọng Mạnh (NXB ĐHQG Hà Nội năm 2001); "Khoa học tổ chức và quản lý một số vấn đề lý luận và thực tiễn" của Trung tâm Nghiên cứu khoa học tổ chức quản lý (NXB thống kê Hà Nội năm 1999); "Tâm lý xã hội trong quản lý" của Ngô Công Hoàn (NXB ĐHQG Hà Nội năm 2002); Tập bài giảng lý luận đại cơng về quản lý của Tiến sĩ Nguyễn Quốc Chí và PGS TS Nguyễn Thị Mĩ Lộc (Hà Nội 1998); Tập bài giảng lớp CBQL phòng GD - ĐT của Trờng CBQL giáo dục và đào tạo (Hà Nội 2000); Trong lĩnh vực đánh giá giáo dục có các công trình nh: Xây dựng và đánh giá môn học, chơng trình học của tác giả Jane M.Livetol; Bàn về đánh giá chơng trình đào tạo và giảng dạy của tác giả Lê Đức Ngọc Trần Thị Hoài đăng trong tuyển tập Giáo dục đại học, NXB Giáo dục; Đảm bảo chất l- 95 . Chơng 3: Xây dựng nội dung và quy trình đánh giá CBQL trờng TH huyện Quỳnh Lu, tỉnh Nghệ An 3.1 Các nguyên tắc để xây dựng nội dung và quy trình đánh giá 53. cứ và yêu cầu khi xây dựng nội dung và quy trình đánh giá Hiệu trởng trờng tiểu học 57 3.3 Xây dựng nội dung đánh giá 60 3.3.1 Xác định nội dung đánh giá