MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu này nhằm hỗ trợ giáo viên dạy Tiếng Anh ở trường THCS xác định phương pháp rèn kỹ năng nghe cho học sinh, thiết kế nội dung bài nghe phù hợp và giảm bớt độ khó mà vẫn đảm bảo kiến thức trong sách giáo khoa Mục tiêu không chỉ giúp giáo viên đạt yêu cầu giảng dạy mà còn tạo điều kiện cho học sinh hiểu bài một cách chủ động và sáng tạo, phù hợp với trình độ tiếp thu của học sinh ở các vùng miền khác nhau.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp trực quan, quan sát: Dự giờ bạn bè đồng nghiệp trong trường, trực tiếp quan sát học sinh trong lớp được phân công giảng dạy
Phương pháp kiểm tra đánh giá giúp xác định mức độ hiểu bài và khả năng vận dụng kiến thức của học sinh thông qua các bài kiểm tra Kết quả của những bài kiểm tra này, cùng với điểm trung bình môn học, phản ánh chất lượng học tập của học sinh.
Phương pháp đàm thoại là hình thức giao tiếp trực tiếp với học sinh, cả trong và ngoài lớp học, nhằm so sánh và đối chiếu hiệu quả của việc thay đổi phương pháp giảng dạy.
CƠ SỞ LÝ LUẬN
Trong nhiều năm qua, phương pháp dạy học đã trải qua nhiều thay đổi kể từ khi bắt đầu cải cách giáo dục Theo Điều 5 của Luật Giáo dục năm 2005, phương pháp giáo dục cần phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động và tư duy sáng tạo của người học Mục tiêu là bồi dưỡng năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên của học sinh.
Mục đích của việc dạy ngoại ngữ, đặc biệt là Tiếng Anh, không chỉ là cung cấp kiến thức ngôn ngữ mà còn nhằm phát triển khả năng giao tiếp cho học sinh Điều này giúp bồi đắp những phẩm chất trí tuệ cần thiết, chuẩn bị cho các em ứng dụng vào công việc và cuộc sống khi trưởng thành.
Khả năng giao tiếp của học sinh bao gồm các kỹ năng nghe, nói, đọc và viết Kỹ năng nghe Tiếng Anh được hình thành qua quá trình học tập và rèn luyện liên tục trong môi trường sử dụng tiếng Anh.
Đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 – 2020” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào ngày 30/9/2013, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc dạy và học tiếng Anh, đặc biệt là cho học sinh phổ thông Mục tiêu của đề án là đến năm 2015, nâng cao rõ rệt trình độ và năng lực sử dụng ngoại ngữ của nguồn nhân lực, tập trung vào một số lĩnh vực ưu tiên.
Kết thúc chương trình Tiếng Anh THCS, học sinh có thể:
+ Giao tiếp bằng Tiếng anh thông qua 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết trong đó chủ yếu là 2 kỹ năng nghe và nói
Để có nền tảng vững chắc trong việc học tiếng Anh, người học cần nắm vững kiến thức cơ bản về ngữ âm, từ vựng và ngữ pháp Ngoài ra, việc tìm hiểu về đất nước, con người và nền văn hóa của các quốc gia nói tiếng Anh cũng rất quan trọng để phát triển khả năng giao tiếp và hiểu biết văn hóa.
Có thái độ tích cực trong việc học Tiếng Anh sẽ giúp nâng cao hiểu biết và tình cảm trân trọng đối với ngôn ngữ và văn hóa dân tộc.
CƠ SỞ THỰC TIỄN
Về phía giáo viên
Trong quá trình giảng dạy Tiếng Anh, nhiều trường học vẫn gặp khó khăn do cơ sở vật chất thiếu thốn, như thiết bị nghe nhìn không đầy đủ hoặc chất lượng kém, dẫn đến tiết học không hấp dẫn Việc thiếu phòng học chuyên biệt cho môn Tiếng Anh cũng ảnh hưởng đến khả năng phát huy tiềm năng của học sinh Bên cạnh đó, lớp học đông học sinh gây khó khăn cho giáo viên trong việc quản lý và sửa lỗi, cùng với sự chênh lệch về năng lực giữa các học sinh trong cùng một lớp học.
Mặc dù gặp nhiều khó khăn, nhưng nếu giáo viên nỗ lực tối đa, học sinh sẽ có cơ hội đạt kết quả tốt hơn Thực tế cho thấy, khi giáo viên thiết kế bài tập phù hợp, tỷ lệ học sinh nghe và trả lời đúng nội dung bài nghe tăng rõ rệt so với việc chỉ làm bài tập trong sách giáo khoa, vì đôi khi các bài tập này không đủ hấp dẫn để kích thích sự hứng thú của học sinh.
Về phía học sinh
Theo phương pháp đổi mới hiện nay, tính sáng tạo của học sinh được coi trọng, tuy nhiên, nhiều em, đặc biệt ở nông thôn, chưa có điều kiện tốt để học nghe Tiếng Anh Để có một tiết học hiệu quả, học sinh cần chuẩn bị bài kỹ ở nhà và có thời gian nghe nhiều Thực tế, thời gian học hạn hẹp, tài liệu tham khảo ít và hoàn cảnh kinh tế gia đình khó khăn đã hạn chế việc đầu tư vào kỹ năng nghe.
Nhiều học sinh hiện nay vẫn chưa xác định được phương pháp học ngoại ngữ hiệu quả, dẫn đến việc vận dụng tiếng Anh trong cuộc sống còn hạn chế Các em thường ngại ngùng khi nghe và nói tiếng Anh do lo sợ mắc lỗi, cùng với việc thiếu cơ hội tiếp cận thông tin tiếng Anh Hơn nữa, các em chưa quen với tốc độ đọc và giọng nói của người bản ngữ Để cải thiện kỹ năng nghe, học sinh cần được rèn luyện và thực hành thường xuyên, từ đó làm quen với cách nói của ngôn ngữ Càng nghe nhiều, người học sẽ tích lũy kinh nghiệm để nhận diện âm vần, ngữ điệu, và cách nối âm, giúp họ hiểu rõ hơn về ý nghĩa thông qua cách phát âm và trọng âm của từ.
Việc hình thành và rèn luyện kỹ năng cho học sinh và giáo viên không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức từ sách giáo khoa, mà còn cần chú trọng tổ chức quá trình dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động của người học Điều này nhằm phát huy vai trò chủ động và sáng tạo của học sinh trong việc lĩnh hội tri thức Tuy nhiên, nhiều học sinh vẫn chưa nhận thức được tầm quan trọng của môn nghe hiểu, dẫn đến tình trạng lười học hoặc học qua loa Do đó, giáo viên cần có biện pháp khuyến khích học sinh hứng thú với môn học này, và đây chính là động lực để tôi thực hiện đề tài nghiên cứu này.
TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP
Tìm hiểu, phân loại các kiểu bài nghe
a Nghe trong cuộc sống hàng ngày
- Trong cuộc sống hàng ngày chúng ta có hai cách nghe chính:
Nghe không tập trung là hoạt động nghe mang tính giải trí, cho phép người nghe thưởng thức đài hoặc truyền hình trong khi vẫn có thể thực hiện các công việc khác một cách đồng thời.
Nghe có tập trung là hoạt động nghe có mục đích, nhằm nắm bắt thông tin cụ thể như nghe tin tức, chỉ dẫn, hoặc bài giảng Trong trường hợp này, người nghe chú trọng vào những điểm quan trọng phù hợp với nhu cầu của mình, giúp họ hướng sự chú ý vào nội dung cần thiết và tiếp thu thông tin hiệu quả hơn Việc xác định rõ điều mình muốn nghe cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình học tiếng.
Trong quá trình học ngoại ngữ, các hoạt động nghe đóng vai trò quan trọng, chủ yếu tập trung vào việc phát triển các kỹ năng nghe khác nhau Có nhiều loại hình nghe chính mà người học cần chú ý để cải thiện khả năng ngôn ngữ của mình.
Nghe để tìm ra những thông tin cần thiết
Nghe để khẳng định những phỏng đoán trước đó
Nghe để thực hiện những nhiệm vụ giao tiếp được đặt ra
Cách tiến hành các hoạt động nghe khác nhau
a Giúp học sinh nghe có hiệu quả
Nghe là một kỹ năng khó khăn đối với học sinh, vì vậy giáo viên cần áp dụng các biện pháp hỗ trợ để giảm bớt khó khăn này Một trong những cách hiệu quả là giới thiệu từ mới hoặc ôn lại, củng cố từ vựng cần thiết trước khi học sinh nghe bài.
Trong bài học "Tiếng Anh 6 - Unit 14 - Lập kế hoạch: C1-3", tôi đã củng cố và giới thiệu từ mới để giúp học sinh nắm vững các từ sẽ xuất hiện trong bài nghe và phiếu học tập.
A pagoda is a type of temple often found in Asian cultures, while a minibus refers to a small bus commonly used for transportation The word "too" serves as a synonym for "very," emphasizing an extent or degree, whereas "far" is the antonym of "near," indicating distance To enhance comprehension, it's beneficial to pose guiding questions that encourage students to predict the content they are about to hear.
Trước khi cho học sinh nghe phần C1 trong "English 6 – Unit 14 – Making plans", tôi đã giới thiệu các nhân vật và tình huống của bài hội thoại để giúp các em hiểu rõ hơn nội dung.
- How many students are there in this picture? Who are they?
Nam and his friends are planning their upcoming vacation and discussing various options Before we listen to their conversation, let's make predictions by selecting answers a, b, or c.
Nam and his friends are making plans for their vacation
1 Where are they going to travel?
2 How are they going to travel?
Tôi đã chuẩn bị hai câu hỏi cùng với các phương án trả lời để hỗ trợ học sinh dự đoán nội dung chính mà họ sắp nghe Đồng thời, tôi cũng phát phiếu học tập cho học sinh để họ có thể thực hiện trong quá trình học.
1 Where are they going to travel? a go camping b go to Hue c go to Huong pagoda
2 How are they going to travel? a walk b by bike c by minibus
Trước khi cho học sinh nghe đoạn hội thoại giữa ông bà Robinson và Liz về những chuẩn bị cho Tết trong bài "English 8 – Unit 13 – Festival", tôi đã giới thiệu các nhân vật và bối cảnh của bài học.
- How many people are there in this picture? Who are they?
In this article, we will explore a conversation between Mr and Mrs Robinson and Liz regarding their preparations for Tet Before diving into the listening activity, let's engage in a discussion about the various tasks the Robinsons need to complete for Tet by answering three key questions.
1 What kinds of food do they have to prepare for Tet?
2 What kinds of fruits do they have to prepare for Tet?
3 What kinds of flowers do they need to buy?
Và sau đó tôi đã tổng kết các phương án trả lời Phần tổng kết này đồng thời bao gồm những từ sẽ gặp trong bài nghe
Discussion Food: Chung cake, candies, dried watermelon seeds, jam ………
Fruits: bananas, grapefruits, apples, oranges ………
Flowers: peach blossoms, apricot blossoms, marigold, violet ……… a.3: Chia quá trình nghe thành từng bước
Ví dụ: “ English 6 – Unit 14 – Making plans: C1-3”: Sau khi hướng học sinh tới nội dung bài nghe, tôi chia nội dung bài nghe theo từng bước như:
- Nghe lần thứ nhất: học sinh nghe cá nhân và đối chiếu với phần dự đoán của mình
Trong bước nghe lần thứ hai, học sinh sẽ lắng nghe lại để xác định câu trả lời chính xác Sau đó, các em sẽ trao đổi kết quả với bạn cùng lớp Giáo viên sẽ yêu cầu học sinh trình bày câu trả lời của mình.
- Nghe lần thứ ba: học sinh nghe lại để kiểm tra kết quả, và giáo viên thống nhất đáp án
1 Where are they going to travel? a go camping b go to Hue c go to Huong pagoda √
2 How are they going to travel? a walk b by bike c by minibus √ b Nghe để khẳng định những phỏng đoán của mình về nội dung bài nghe
Trước khi nghe, giáo viên cần khai thác và gợi ý cho học sinh những kiến thức đã biết về chủ đề sắp nghe, đồng thời nêu ra những điều chưa rõ và những thông tin chưa biết Sau khi nghe, học sinh nên liên hệ kiến thức đã có với nội dung vừa tiếp thu để củng cố và mở rộng hiểu biết của mình.
Ví dụ: “ English 7 – Unit 14 – Free time fun: A1”: trước khi cho học sinh nghe, tôi đã cho học sinh đoán nội dung:
- What activities do Hoa and Lan do in the evening?
Sau đó học sinh được nghe để kiểm tra và khẳng định những phỏng đoán của mình về nội dung bài nghe
Activities I think I hear watch TV √ √ talk about the day during dinner √ √ listen to music √
Read √ √ play chess √ √ go out for a walk d Nghe lấy thông tin cần thiết
Khi soạn giáo án cho các hoạt động nghe, giáo viên cần xác định yêu cầu và nhiệm vụ nghe rõ ràng, tập trung vào những nội dung quan trọng để giúp học sinh có mục đích cụ thể trong việc nghe Các nhiệm vụ này có thể đa dạng, bao gồm việc trả lời câu hỏi hoặc điền vào biểu bảng, nhằm nâng cao hiệu quả học tập.
Ví dụ 1: “ English 7 – Unit 7 – The world of work: B2 -3” Listen and take notes
Name Job Hours per week Amount of vacation
Jane Shop assistant 35 one week
Phong Factory worker 48 two weeks
Ví dụ 2: “ English 9 – Unit 5 – the Media” Listen to a conversation between Chau and her father Fill in the table with the information you hear
7 th or 8 th century The first printed newspaper appeared in
China (a) the late 19 th century The telegraph was invented early 20 th century Two new forms of new media appeared
(c) in the 1950s Television became popular mid – and late 1990s (d) The Internet became a major force in jouralism
Ví dụ 3: “ English 8 – Unit 10 – Recycling” You will hear four questions during the recording Check the correct answers a What type of garbage can you put in the compost?
B Meat or grain products b Where is the best place for a compost heap?
A A place that gets no sun
B A place that gets sun and shade √ c Should you water the compost?
B No d How long does it take before you can use the compost?
B Six months √ d Nghe để thực hiện các hoạt động giao tiếp tiếp theo
Trong các tiết học nghe, một số bài nghe yêu cầu học sinh "điền vào bảng biểu" Giáo viên có thể tận dụng kết quả từ các bài nghe này để tổ chức các hoạt động giao tiếp tiếp theo, giúp nâng cao khả năng tương tác của học sinh.
In English 7, Unit 2, students engage with the topic of personal information through exercise A5 After listening to the audio, they fill in a table with key details The telephone number provided is 8.545.545, while the students will be watching a movie They are scheduled to meet at Lan's house and will travel by bus.
- Giáo viên yêu cầu học sinh làm tiếp bài tập luyện nói dựa vào thông tin đó
1 What is Nga’s telephone number?
In English 8, Unit 12, titled "A Vacation Abroad," students engage in an activity where they listen to weather reports Afterward, they fill in a table with the information they have gathered from the audio This exercise enhances their listening skills and reinforces their understanding of weather-related vocabulary.
Giáo viên hướng dẫn học sinh làm việc theo nhóm nhỏ để dự báo thông tin thời tiết tại các thành phố lớn trên toàn cầu.
Các dạng bài tập nghe hiểu
Các bài tập rèn kỹ năng nghe hiểu đa dạng và tương tự như bài tập đọc hiểu Bên cạnh nội dung trong sách giáo khoa, tôi đã tham khảo thêm một số sách để xây dựng các bài tập nghe bổ sung, giúp học sinh luyện tập với nhiều dạng bài khác nhau Những bài tập phổ biến bao gồm các hoạt động nghe hiểu phong phú, nhằm nâng cao kỹ năng nghe cho học sinh.
- Checking the correct answer/ information
Một số nguyên tắc cơ bản khi tiến hành các hoạt động nghe
Để tổ chức một tiết dạy nghe hiệu quả, giáo viên cần chuẩn bị kỹ lưỡng và giảng dạy một cách chuyên nghiệp Điều này bao gồm việc nghiên cứu sâu nội dung bài học từ sách giáo khoa và sách giáo viên.
Nghiên cứu kỹ sách giáo khoa và sách giáo viên là rất quan trọng để giáo viên tổ chức và điều khiển tiết dạy nghe một cách hiệu quả, tập trung vào những điểm chính Điều này cũng giúp phân bố thời gian cho các bước và hoạt động trong tiết dạy một cách khoa học Hơn nữa, việc nắm vững mục đích và yêu cầu của tiết dạy sẽ nâng cao chất lượng giảng dạy.
Mục đích của tiết dạy nghe là giúp học sinh rèn luyện và phát triển kỹ năng nghe, với sự tập trung vào nội dung cần thiết Để đạt được điều này, giáo viên cần tạo ra những chủ định giúp học sinh chuẩn bị cho phần nghe thông qua các hoạt động trước khi nghe Việc sử dụng các phương tiện và đồ dùng dạy học phù hợp cũng rất quan trọng để hỗ trợ hiệu quả cho tiết dạy nghe.
Để sử dụng máy cassette hiệu quả trong giảng dạy, giáo viên cần chuẩn bị một chiếc đài chất lượng, băng ghi âm rõ ràng và pin dự phòng để tránh mất điện Khi đọc cho học sinh nghe, giáo viên nên duy trì tốc độ đọc ở mức trung bình, không quá chậm, ngay cả với học sinh mới bắt đầu, nhằm đảm bảo nội dung ngữ nghĩa không bị ảnh hưởng.
Sử dụng tranh minh hoạ và bảng phụ là một phương pháp hiệu quả trong giảng dạy, giúp làm rõ nội dung bài học và kích thích sự chú ý của học sinh Tranh minh hoạ có thể được lấy từ sách giáo khoa, mượn từ phòng thiết bị, hoặc do giáo viên tự tạo ra Chúng không chỉ hỗ trợ trong việc gợi ý nội dung mà còn là công cụ kiểm tra khả năng nghe hiểu của học sinh, như việc xác định tranh liên quan hoặc sắp xếp tranh theo trình tự Để tối ưu hóa hiệu quả giảng dạy, giáo viên cần soạn giáo án một cách hợp lý và khoa học.
Trong giáo án, cần xác định rõ hoạt động của giáo viên và học sinh, thời gian cho từng hoạt động, loại bài tập sẽ sử dụng, thiết kế trò chơi và phương án trả lời Giáo viên nên cải tiến các bài tập nghe trong sách giáo khoa để phù hợp hơn và chuẩn bị photo các phiếu học tập cho học sinh Điều này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian chép bài mà còn làm cho giờ học trở nên logic và trôi chảy hơn Ngoài ra, việc trao đổi và thảo luận về phương án giảng dạy với đồng nghiệp trước khi lên lớp cũng rất quan trọng.
Tiết dạy nghe sẽ đạt hiệu quả cao hơn khi có sự góp ý và xây dựng từ đồng nghiệp, đồng thời cũng góp phần cải thiện các kỹ năng khác Để đạt được điều này, việc thực hiện tốt tiến trình dạy nghe là rất quan trọng.
Việc rèn luyện kỹ năng nghe trong một tiết học bao gồm ba giai đoạn chính: Pre-listening, While-listening và Post-listening Tuy nhiên, phần Warm-up cũng đóng vai trò quan trọng, giúp tăng cường hiệu quả của buổi luyện nghe.
Một giờ học nghe sẽ đạt hiệu quả cao khi giáo viên biết cách làm cho bài nghe trở nên sinh động và lôi cuốn học sinh Việc chuẩn bị cho hoạt động “warm-up” là rất quan trọng, vì sự thành công của giờ học nghe phụ thuộc lớn vào cách học sinh được khởi động Do đó, giáo viên nên tạo ra nhiều hoạt động warm-up thú vị để thu hút học sinh vào bài học.
Dưới đây là một số hoạt động khởi động mà giáo viên có thể áp dụng để làm cho giờ học nghe trở nên hấp dẫn và hiệu quả hơn Những hoạt động này không chỉ giúp học sinh tập trung mà còn kích thích sự hứng thú trong việc tiếp thu kiến thức.
Giáo viên có thể áp dụng các câu hỏi liên quan đến chủ đề của bài học mà học sinh sắp nghe, nhằm giúp các em hình dung rõ hơn về nội dung bài nghe.
Ví dụ: “English 7- Unit 9 – At home and away – A1”: tôi đã sử dụng một số câu hỏi để hỏi học sinh về chủ đề: “A holiday in Nha trang”
2 Where do you often spend your summer vacation?
3 Do you sometimes spend your vacation in Nha Trang?
4 What do you think of Nha Trang? Is it beautiful?
5 What places do you often visit there?
6 What about the food and the people there?
Now you are going to listen to a dialogue between Ba and Liz, Liz is going to tell us about her recent vacation in Nha Trang
Khi học sinh trả lời các câu hỏi gợi mở, các em sẽ hình dung rõ ràng những nhiệm vụ cần thực hiện và nội dung chính cần nắm bắt khi nghe Điều này không chỉ tạo ra không khí thân thiện giữa giáo viên và học sinh mà còn giúp các em tăng cường sự tự tin và hứng thú trong việc tham gia bài học.
Trong Tiếng Anh có câu “A picture is worth a thousand words”, cho thấy tầm quan trọng của hình ảnh trong việc truyền tải thông điệp Do đó, giáo viên nên tận dụng sức mạnh của tranh ảnh để làm cho bài học trở nên sinh động hơn, từ đó khuyến khích học sinh tham gia tích cực và hứng thú hơn trong quá trình học.
Bài học "English 6 – Unit 15 – Countries: A1-4" giới thiệu về xuất xứ, quốc tịch và ngôn ngữ của một số quốc gia trên thế giới Trong phần Warm-up, hình ảnh đặc trưng của từng quốc gia được trình bày để học sinh quan sát và đoán tên, giúp các em khám phá vẻ đẹp của các nước và kích thích sự tham gia vào nội dung bài học Phần Pre-listening tiếp theo sẽ tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận thông tin một cách hiệu quả hơn.
Giai đoạn này giúp học sinh có định hướng, tập trung suy nghĩ về đề tài hay tình huống trước khi nghe
Trong quá trình dạy, chúng ta nên tập trung vào việc giới thiệu từ vựng và cấu trúc mới liên quan đến bài nghe Tuy nhiên, không cần phải trình bày toàn bộ từ mới, mà nên khuyến khích học sinh đoán nghĩa của từ trong ngữ cảnh để phát triển khả năng tư duy và ngôn ngữ của họ.
- Tiền hành kiểm tra từ vựng bằng một số trò chơi nhỏ
Một số kỹ thuật giúp học sinh trong quá trình nghe
a Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh các nguyên tắc của hoạt động nghe
- Nhìn thẳng vào người nói khi nghe trực tiếp
- Cố gắng giữ im lặng
- Tập trung nghe người nói đang nói gì
- Suy nghĩ về những gì người nói đang nói
- Nêu câu hỏi khi nghe chưa hiểu b Phát triển kỹ năng nghe cho học sinh kết hợp với kỹ năng nói
Kỹ năng nghe của học sinh thường bị ảnh hưởng bởi kỹ năng nói, vì vậy giáo viên cần thường xuyên tạo điều kiện cho các em luyện nói Việc luyện nói giúp học sinh ghi nhớ từ vựng và câu cú mà các em thường xuyên tiếp xúc, từ đó phát triển kỹ năng nghe một cách hiệu quả.
- Tổ chức cho học sinh tham gia hội thoại hằng ngày
- Tổ chức trò chơi nhằm giúp học sinh tập trung sự chú ý một cách cẩn thận vào phần quan trọng trong khi nghe
- Củng cố, tăng cường khả năng nghe và nói của học sinh thông qua sự việc diễn ra hằng ngày
- Giáo viên cần tận dụng mọi cơ hội cho học sinh luyện tập nghe kết hợp với nói, và làm theo sự hướng dẫn của giáo viên
Kỹ năng nói giữ vai trò quan trọng trong quá trình luyện nghe Việc luyện tập nói nhiều sẽ giúp cải thiện đáng kể khả năng nghe.
Một số nguyên nhân và giải pháp để cải thiện kỹ năng nghe
a Một số nguyên nhân dẫn đến việc nghe chưa hiệu quả a.1: Phát âm sai sẽ dẫn đến việc nghe kém
Giáo viên cần hướng dẫn học sinh luyện phát âm đúng trọng âm từ, trọng âm câu, ngữ điệu và sự nối âm Việc này giúp học sinh nghe rõ ràng và chính xác hơn, từ đó nói đúng những gì đã nghe, giúp cải thiện khả năng ghi nhớ lâu dài.
* Trọng âm từ, trọng âm câu
Nắm vững trọng âm từ và trọng âm câu không chỉ nâng cao khả năng nghe của học sinh mà còn giúp các em tự tin hơn trong giao tiếp Do đó, giáo viên cần hướng dẫn học sinh hiểu rõ về trọng âm để phát triển kỹ năng nghe thông minh và hiệu quả hơn.
Trọng âm từ là yếu tố quan trọng giúp phân biệt nghĩa của từ trong Tiếng Anh khi nghe và nói Việc đặt trọng âm sai hoặc không sử dụng trọng âm có thể gây khó khăn cho người bản xứ trong việc hiểu người học Chẳng hạn, từ "desert" có hai cách nhấn trọng âm: nếu trọng âm rơi vào âm tiết đầu tiên, nó có nghĩa là "sa mạc", còn nếu trọng âm ở âm tiết thứ hai, nó có nghĩa là "bỏ rơi" hay "đào ngũ" Do đó, phát âm đúng trọng âm từ là điều cần thiết để học sinh có thể giao tiếp hiệu quả như người bản ngữ.
Trong tiếng Anh, không chỉ từ mà cả câu cũng có trọng âm, ảnh hưởng đến cách phát âm và ý nghĩa Những từ được nhấn trọng âm thường được phát âm to hơn và chậm hơn, làm cho trọng âm câu trở nên quan trọng trong giao tiếp Việc nhấn trọng âm đúng cách có thể thay đổi hoàn toàn nghĩa của câu, đồng thời tạo ra giai điệu và âm điệu cho ngôn ngữ, góp phần làm phong phú thêm tốc độ giao tiếp bằng tiếng Anh.
Ví dụ: I’m in the classroom (Tôi chứ không phải ai khác đang ở trong lớp học) I’m in the classroom (Tôi đang ở trong lớp học chứ không phải ở nơi nào khác)
Ngữ điệu là sự thay đổi cao độ trong giọng nói, đóng vai trò quan trọng trong giao tiếp Việc điều chỉnh ngữ điệu đúng cách giúp người nghe hiểu rõ thông điệp, tránh hiểu lầm và cảm giác khó chịu.
Trong Tiếng Anh có 2 loại ngữ điệu chính: ngữ điệu lên (the rising tune) và ngữ điệu xuống (the falling tune)
Thể hiện bằng cách tăng âm điệu giọng nói lên cao trong các trường hợp
1 Dùng trong câu hỏi “có … không” E.g: Do you like milk? ↑
2 Dùng trong câu mệnh lệnh E.g: Open the door, please ↑
3 Dùng trong khi đang đếm E.g: One ↑, two ↑, three ↑, four ↓
4 Dùng trong câu hỏi đuôi (hỏi để biết chứ không phải để xác định điều đã biết) E.g: He’s tired, isn’t he? ↑
5 Dùng với từ xưng hô E.g: My friend ↑, I’m glad to see you
6 Dùng trong câu xác định nhưng mang ý nghĩa của câu hỏi E.g: Her name’s Mary? ↑
Thể hiện bằng cách hạ âm điệu giọng nói xuống thấp nhất trong các trường hợp sau
1 Dùng trong câu đề nghị E.g: Let’s go fishing ↓
2 Dùng trong câu chào hỏi E.g: Hello! ↓
3 Dùng trong câu cảm thán E.g: For goodness’s sake! ↓
4 Dùng trong câu gọi E.g: Tom, don’t turn the light on ↓
5 Dùng trong câu hỏi có who, whose, whom, which, what, when, where, why, và how E.g: How are you? ↓
6 Dùng trong câu hỏi đuôi để xác định điều đã biết E.g: He can’t speak English, can he? ↓
Sự nối âm (liaison) là một trong ba yếu tố chính của giọng Mỹ, bao gồm phát âm, ngữ điệu và nối âm Nắm vững các nguyên tắc về nối âm sẽ giúp người học dễ dàng nghe và hiểu người bản xứ nói, đặc biệt trong những tình huống giao tiếp nhanh.
Sau đây là một số quy tắc nối âm
- Quy tắc phụ âm đứng trước nguyên âm
+ Khi chữ trước kết thúc bằng một phụ âm, chữ sau bắt đầu bằng một nguyên âm, bạn đọc nối phụ âm với nguyên âm
Ví dụ: check-in bạn đọc liền thành ['t∫ek'in], fill-up đọc liền thành ['fil ʌ p] chứ không tách rời hai từ
+ Các từ tận cùng bằng nguyên âm không được phát âm
Ví dụ: make-up đọc là ['meik ʌ p], come-on đọc là ['k ʌ m, ɒ n]
+ Đối với những cụm từ viết tắt
Ví dụ: "MA"(Master of Arts) đọc là /em mei/
Khi một phụ âm có gió đứng trước nguyên âm, bạn cần chuyển đổi phụ âm đó sang phụ âm không gió tương ứng trước khi nối với nguyên âm.
Khi phát âm từ "laugh" với âm cuối là /f/, trong cụm từ "laugh at someone", bạn cần chuyển âm /f/ thành /v/, đọc thành /la:v vổt/.
- Quy tắc phụ nguyên âm đứng trước nguyên âm
Khi một từ kết thúc bằng nguyên âm và từ tiếp theo bắt đầu bằng nguyên âm, hai nguyên âm này thường được nối với nhau bằng âm /w/ hoặc /j/ Cụ thể, nếu nguyên âm trước là nguyên âm tròn môi như "OU", "U", "AU", bạn cần thêm phụ âm "W" vào giữa Chẳng hạn, từ "USA" sẽ được phát âm là /ju wes sei/.
+ Đối với nguyên âm dài môi (khi phát âm, môi bạn kéo dài sang 2 bên), ví dụ:
"E", "I", "EI", bạn thêm phụ âm "Y" vào giữa Ví dụ: VOA (Voice of America) /vi you wei/
- Qui tắc phụ âm đứng trước phụ âm
Khi một từ kết thúc bằng phụ âm có âm thanh giống hoặc tương tự với phụ âm bắt đầu của từ tiếp theo, chúng ta chỉ cần phát âm phụ âm ở đầu từ sau.
Ví dụ: "want to" (bao gồm 3 phụ âm N, T, T cùng nhóm sau răng đứng gần nhau) sẽ được đọc là /won nə/*
"got to" hay gotta, đọc là /gɒtə/
- Các trường hợp đặc biệt
+ Chữ U hoặc Y, đứng sau chữ cái T, phải được phát âm là /ch/:
Ví dụ: not yet ['not chet], mixture ['mikst∫ə]
+ Chữ cái U hoặc Y, đứng sau chữ cái D, phải được phát âm là /dj/:
Ví dụ: education [,edju:'kei∫n]
+ Phụ âm T, nằm giữa 2 nguyên âm và không là trọng âm, phải được phát âm là /D/:
Ví dụ: tomato /tou'meidou/
I go to cinema /ai gou də sinimə/
+ “Him, her, them” không chỉ có một cách đọc thông thường như người học tiếng Anh thường sử dụng, mỗi từ đều có hai cách đọc khác nhau:
Có phụ âm đầu (khi phía trước là một nguyên âm)
Không có phụ âm đầu (khi phía trước là một phụ âm - và trong trường hợp này, ta có thể nối)
Khi dạy kỹ năng nghe, cần chú ý đến việc cung cấp nghĩa và cách đọc cho học sinh; nếu không, họ sẽ không hiểu nội dung dù nghe nhiều lần Học sinh cũng cần được nghe đi nghe lại nhiều lần, không chỉ từng câu hay từ một, để tránh thói quen phải hiểu từng chi tiết khi nghe.
Giáo viên cần định hướng sự chú ý của học sinh vào nội dung quan trọng khi dạy nghe Để chuẩn bị cho phần nghe, giáo viên nên tổ chức các hoạt động trước khi nghe, giúp học sinh sẵn sàng và tập trung vào những gì cần lắng nghe.
- Giới thiệu ngữ cảnh, tình huống
- Những câu hỏi gợi ý, đoán về nội dung sắp nghe
- Những câu hỏi tạo trí tò mò, tạo hứng thú về nội dung bài sắp nghe
- Những câu hỏi hướng dẫn, yêu cầu đối với những nội dung cần thiết nghe hiểu
- Dạy những cấu trúc, từ mới cần thiết cho bài nghe
- Cho học sinh đoán trước nội dung bài nghe
Giáo viên chuẩn bị tâm thế cho học sinh trước khi làm bài nghe bằng cách gợi ý và đặt câu hỏi liên quan đến chủ đề bài nghe Học sinh được yêu cầu quan sát hình ảnh, đọc từ khóa và đoán nội dung bài nghe, cũng như xác định ai sẽ nói và người nghe là ai.
Tóm lại, để tiến hành một tiết dạy nghe hiệu quả, giáo viên cần chú ý thêm một số điều như:
- Chọn và sử dụng linh hoạt các kỹ thuật nghe phù hợp với nội dung từng bài
- Sử dụng thành thạo các phương tiện, đồ dùng dạy học có hiệu quả
- Biết sáng tạo ra các đồ dùng dạy học phù hợp cho tiết dạy nghe
- Biết tổ chức, điều khiển lớp học, phân bố thời gian hợp lý c Một số giải pháp cải thiện dạy kỹ năng nghe
- Nếu bài dài quá, giáo viên không nhất thiết phải thực hiện đầy đủ các tiền trình của bài dạy nghe
- Giáo viên nên hướng dẫn học sinh tự tìm hiểu về nội dung bài nghe, những vấn đề có liên quan đến bài học
- Giáo viên luôn cho học sinh thấy được tầm quan trọng của việc học Tiếng Anh
- Thường xuyên trao đổi, chia sẻ với đồng nghiệp về các bài dạy khó để tìm ra được các phương pháp giảng dạy có hiệu quả
Để cải thiện kỹ năng nghe tiếng Anh, học sinh nên luyện tập qua các tài liệu và sách chuyên biệt, đồng thời theo dõi các chương trình truyền hình và phát thanh như VTV NEWS, BBC, và CNN Việc này không chỉ giúp nâng cao khả năng nghe mà còn cung cấp kiến thức thực tế về ngôn ngữ và văn hóa.
- Đưa ra một vài lời khuyên giúp các em phát triển kỹ năng nghe tốt hơn
+ Sử dụng Tiếng Anh ở nhiều nơi chứ không chỉ trong lớp học + Chơi trò chơi và tập các bài hát Tiếng Anh
Đừng ngần ngại mắc lỗi khi giao tiếp bằng tiếng Anh, vì việc sai sót là một phần tự nhiên của quá trình học Khi trò chuyện, hãy cố gắng diễn đạt ý tưởng của mình bằng mọi cách, kể cả việc sử dụng điệu bộ để tăng cường sự hiểu biết.
KẾT QUẢ
Sau khi áp dụng phương pháp trên, tôi thấy học sinh có sự thay đổi rõ rệt về thái độ học tập
Học sinh hiện nay ngày càng hào hứng với giờ học Tiếng Anh, tạo ra một không khí học tập sôi nổi Các em tích cực và chủ động trong việc học, không còn cảm giác sợ hãi hay chán nản khi tiếp cận môn học này nữa.
1 Thái độ đối với môn học
Lớp Tổng số hs Rất thích Thích Bình thường
Lớp Tổng số hs Rất thích Thích Bình thường
2 Thái độ đối với kỹ năng nghe
Lớp Tổng số hs Rất thích Thích Bình thường
Lớp Tổng số hs Rất thích Thích Bình thường
Để đạt được mục tiêu giáo dục trong thời đại công nghiệp hóa, giáo viên cần đổi mới tư duy giảng dạy và tổ chức giờ học một cách hiệu quả Đặc biệt, trong môn ngoại ngữ, việc áp dụng phương pháp giao tiếp là rất quan trọng, giúp cung cấp nguồn nhân lực cho xã hội hiện đại Điều này không chỉ giúp học sinh tiếp cận với môi trường văn minh mà còn nâng cao kiến thức và sự hiểu biết, góp phần vào công cuộc xây dựng xã hội văn minh hiện đại.
Việc thành thạo Tiếng Anh ở mức độ cơ bản trong trường THCS không chỉ giúp học sinh học tập hiệu quả hơn ở cấp THPT mà còn mở ra cơ hội tìm kiếm việc làm tốt trong tương lai.
Tuy nhiên, giáo viên cần tiếp tục nghiên cứu và khám phá nhiều khía cạnh khác nhau để tìm ra các biện pháp giảng dạy khả thi hơn, dựa trên lý luận và kinh nghiệm thực tiễn, nhằm nâng cao hiệu quả công tác giảng dạy.
Bài viết này là sự tổng hợp kinh nghiệm cá nhân trong một phạm vi nghiên cứu hạn chế và thời gian ngắn, nên không tránh khỏi những thiếu sót Tuy nhiên, tôi hy vọng rằng những nội dung này sẽ góp phần nâng cao kỹ năng nghe cho học sinh, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục Rất mong nhận được ý kiến đóng góp quý báu từ thầy cô và đồng nghiệp để hoàn thiện hơn.
Đối với giáo viên, ngoài việc giảng dạy trên lớp, cần tăng cường tham gia thăm lớp và dự giờ đồng nghiệp Việc thường xuyên tổ chức thao giảng các chuyên đề phù hợp với thực tế của trường là rất quan trọng Đồng thời, giáo viên cần có sự đánh giá và góp ý thẳng thắn, chân thành và chính xác về những ưu điểm và khuyết điểm sau mỗi tiết dạy để rút kinh nghiệm hiệu quả.
Nhà trường cần tạo điều kiện cho giáo viên Tiếng Anh nâng cao trình độ chuyên môn, đặc biệt về năng lực ngôn ngữ và phương pháp giảng dạy Bên cạnh đó, việc tổ chức các chuyên đề ngoại khóa, sân chơi trí tuệ và câu lạc bộ Tiếng Anh sẽ thúc đẩy phong trào học Tiếng Anh trong trường Ngoài ra, cần đầu tư cơ sở vật chất như phòng nghe nhìn và trang bị đầy đủ thiết bị hiện đại như máy tính nối mạng và máy chiếu đa năng.
Phòng giáo dục cần thường xuyên tổ chức các chuyên đề và hội thảo cấp huyện để nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Anh Đồng thời, cần động viên kịp thời các tập thể và cá nhân có sáng kiến đổi mới phương pháp giảng dạy Việc triển khai áp dụng những kinh nghiệm hay trong giảng dạy cũng rất quan trọng Ngoài ra, tổ chức các đợt tập huấn bồi dưỡng giáo viên môn Tiếng Anh với sự tham gia của các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm về phương pháp giảng dạy sẽ góp phần nâng cao trình độ cho giáo viên.
