Trương Thị Thu Hoài Chuyên đề thực tập tốt nghiệp LỜI MỞ ĐẦU Thị trường chứng khoán Việt Nam giới diễn sôi động Môi trường đầu tư ngày mở rộng có lợi cho nhà đầu tư Thị trường chứng khốn có nhiều vai trị, chức tích cực kinh tế Mà quan trọng huy động vốn đầu tư cho kinh tế Khi nhà đầu tư mua chứng khoán công ty phát hành, số tiền nhàn rỗi họ đưa vào hoạt động sản xuất kinh doanh qua góp phần mở rộng sản xuất xã hội Thơng qua TTCK, phủ quyền địa phương huy động nguồn vốn cho mục đích sử dụng đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế, phục vụ nhu cầu chung xã hội Bên cạnh cịn cung cấp môi trường đầu tư cho công chúng, TTCK cung cấp cho công chúng môi trường đầu tư lành mạnh với hội lựa chọn phong phú Các loại chứng khốn thị trường khác tính chất, thời hạn độ rủi ro, cho phép nhà đầu tư lựa chọn loại hàng hố phù hợp với khả năng, mục tiêu sở thích Và cịn nhiều chức khác như: tạo tính khoản cho chứng khốn, đánh giá hoạt động doanh nghiệp, tạo mơi trường giúp phủ thực sách kinh tế vĩ mơ… nói thị trường chứng khốn trở thành phần thiếu kinh tế thị trường Tuy nhiên để phát huy hiệu cách tốt nhất, tạo đà cho phát triển thị trường chứng khốn vấn đề đầu tư vấn đề cần bàn đến Đối với nhà đầu tư biện pháp đơn giản an tồn giao vốn cho nhà quản trị chuyên nghiệp đầu tư theo danh mục đầu tư Vậy làm để đầu tư theo danh mục đầu tư có hiệu câu hỏi cho nhà quản trị viên Trong khả cho phép cộng với giúp đỡ tận tình PGS.TS Nguyễn Quang Dong, qua trình tổng kết học lớp với trình tìm hiểu thực tế em viết nên báo cáo chuyên đề quản lý danh mục đầu tư mà chủ yếu danh mục loại cổ phiếu thị trường chứng khoán Việt Nam Hà nội 10/4/2006 Sinh viên: Trương Thị Thu Hoài Quản lý danh mục đầu tư Trương Thị Thu Hoài Chuyên đề thực tập tốt nghiệp CHƯƠNG I LÝ THUYẾT QUẢN LÝ DANH MỤC ĐẦU TƯ I Nội dung chiến lược quản lý danh mục đầu tư 1 Khái niệm quản lý danh mục đầu tư 1.1.1 Khái niệm Quản lý danh mục đầu tư nghiệp vụ quan trọng kinh doanh chứng khốn, cơng cụ hữu hiệu để hạn chế rủi ro tối đa hóa lợi nhuận Hiểu cách khái qt danh mục đầu tư tập hợp gồm hai loại chứng khốn trở lên Mục đích việc xây dựng quản lý danh mục đầu tư đa dạng hoá nhằm tránh khoản thua lỗ lớn Một danh mục đầu tư bao gồm tất số chứng khoán giao dịch thị trường cổ phiếu, trái phiếu, hay giấy tờ sở hữu bất động sản… Trên thực tế khơng có danh mục có tất chứng khốn thị trường hay có đầy đủ loại tài sản tài thị trường mà bao gồm số tài sản tài mà thơi, chức ưu điểm danh mục tạo đảm bảo Khi bạn đồng thời đầu tư vào nhiều loại chứng khoán khác nhau, thua lỗ loại chứng khốn có tác động nhỏ đến tồn danh mục, chí nhiều bạn bù lỗ lợi nhuận thu từ chứng khoán khác danh mục Tuy nhiên, việc hạn chế thua lỗ cách đa dạng hố danh mục đầu tư có giá nó: bạn khơng thể thu khoản lợi nhuận lớn Rất người đầu tư thu khoản lợi nhuận cao từ việc đầu tư tất số tiền họ vào loại chứng khốn tốt có thị trường Do đó, đại đa số cơng chúng đầu tư chọn hình thức đầu tư thứ hai giảm thiểu hoá thua lỗ cách đa dạng hoá đầu tư Và suy cho việc từ bỏ hời lớn, lòng với khoản thu nhập vừa phải để tránh thua lỗ mức giá vừa phải hồn tồn hợp lý 1.1.2 Vì cần quản lý danh mục đầu tư? - Thứ nhất, đa dạng hoá danh mục đầu tư nhu cầu người đầu tư, có trường hợp giá chứng khoán định giá chứng khoán chứa đựng rủi ro rủi ro san sẻ thơng qua việc đa dạng hoá danh mục đầu tư Quản lý danh mục đầu tư Trương Thị Thu Hoài Chuyên đề thực tập tốt nghiệp - Thứ hai, việc lựa chọn danh mục đầu tư phải tính đến ảnh hưởng thuế Nhà đầu tư phải chịu mức thuế cao thường không muốn danh mục có chứng khốn giống danh mục người chịu thuế thấp - Thứ ba, quản lý danh mục đầu tư cần thiết liên quan đến lứa tuổi khách hàng đầu tư Các nhà đầu tư lứa tuổi khác có nhu cầu riêng sách lựa chọn danh mục đầu tư liên quan đến rủi ro Thơng thường người già ưa thích đầu tư vào chứng khốn có độ an tồn cao trái phiếu phủ, cịn giới trẻ lại thích đầu tư vào chứng khốn có độ rủi ro cao kỳ vọng mức lợi tức cao 1.2 Nội dung quản lý danh mục Mục tiêu đầu tư vào tài sản tài chính: - Liên quan đến lợi suất nhà đầu tư: + Các nhà đầu tư lựa chọn danh mục đáp ứng mục tiêu lợi suất mong muốn với rủi ro chấp nhận Với mục tiêu lựa chọn lợi suất rủi ro danh mục cho lợi suất kỳ vọng danh mục lớn + Các nhà đầu tư quan tâm đến đáp ứng chi trả tương lai ăn khớp kỳ hạn tài sản có nợ tài khoản + Việc đầu tư thực công ty, quỹ doanh nghiệp + Những công ty, doanh nghiệp thường đầu tư cho nhà đầu tư gọi nhà quản lý danh mục, quản lý quỹ Quản lý danh mục đầu tư bao gồm nội dung (chức nhà quản lý ) sau đây: 1.2.1 Lập phân tích danh mục cho khách hàng Trước hết nhà quản lý cần xác định mục tiêu đầu tư Trọng tâm việc xác định mục tiêu xác định rõ mức độ rủi ro chấp nhận chủ đầu tư mức độ lợi nhuận mong đợi tương thích với mức độ rủi ro Bên cạnh nhà quản lý vào thông tin thị trường ( tài sản, đặc điểm tài sản, giá lợi suất, rủi ro…), vào điều kiện tự nhiên, lợi ích khách hàng nhà đầu tư… lập danh mục tối ưu để phân tích rủi ro danh mục xây dựng chiến lược phù hợp với mục tiêu bao gồm việc lập tiêu chuẩn phân bổ đầu tư Công việc lập danh mục đầu tư bao gồm việc xác định xem danh mục có cổ phiếu dựa hệ số β ( hệ số đo độ rủi ro cổ phiếu ) xác định tỷ trọng cổ phiếu danh mục để lợi suất kỳ vọng danh mục tối ưu Quản lý danh mục đầu tư Trương Thị Thu Hoài Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1.2.2 Điều chỉnh danh mục Giám sát theo dõi diễn biến giá tương đối chứng khoán thị trường, mức độ rủi ro lợi nhuận mong đợi để điều chỉnh danh mục đầu tư phù hợp với diễn biến thị trường mục tiêu người đầu tư Khi điều kiện liên quan đến thị trường điều kiện liên quan đến khách hàng thay đổi người quản lý phải tính tốn để thay đổi danh mục 1.2.3 Đánh giá việc thực thi danh mục Theo định kỳ thường quý, cần đánh giá kết việc thực danh mục đầu tư sở so sánh với danh mục khác Một nguyên tắc danh mục sách đầu tư viết văn có cam kết nhà đầu tư Điều cần thiết đảm bảo tính qn, khơng xét lại theo tính ngẫu hứng, khơng phụ thuộc vào quan điểm ngắn hạn chủ đầu tư 1.3 Các chiến lược quản lý quỹ Lý thuyết thị trường hữu hiệu cho rằng, việc quản lý danh mục đầu tư chủ động (tức dựa vào kỹ thuật công nghệ phân tích, đầu tư vào loại chứng khốn đó) lãng phí thời gian tiền bạc Lý thuyết khuyến khích cho chiến lược đầu tư bị động Mục tiêu chiến lược đầu tư bị động tạo dựng danh mục đầu tư đa dạng hóa hoàn toàn Điều trái ngược hẳn với quản lý chủ động ln tìm chứng khốn định giá thấp hay cao giá thị trường để mua bán kiếm lời 1.3.1 Chiến lược thụ động Nếu nhà đầu tư, nhà quản lý có đánh giá hoạt động thị trường lợi suất, rủi ro tài sản tất tài sản định giá chiến lược thụ động áp dụng Đối với thị trường hiệu quả: sau thiết lập tối ưu cho khách hàng không cần điều chỉnh danh mục điều chỉnh khơng thể kiếm lời Do nhà quản lý thực chiến lược mua nắm giữ 1.3.2 Chiến lược quản lý chủ động Nếu nhà quản lý có quan niệm khác với đa số có kỳ vọng khác nhà quản lý thiết lập danh mục để kiếm lời sau: mua tài sản định giá thấp bán tài sản định giá cao Có nghĩa nhà quản lý đánh cược với thị trường → dù lựa chọn chiến lược quản lý cho khách hàng, người quản lý phải thực hai chức đầu phân tích tài sản sau lập danh mục cho khách hàng Quản lý danh mục đầu tư Trương Thị Thu Hoài Chuyên đề thực tập tốt nghiệp điều chỉnh danh mục phù hợp với điều kiện thị trường thị trường có thay đổi II Lập danh mục tối ưu 2.1 Hàm lợi ích khách hàng Trước thiết lập danh mục tối ưu cho khách hàng nhà quản lý phải biết mức độ chấp nhận rủi ro khách hàng RT: số ( hệ số chấp nhận rủi ro) rp: lợi suất kỳ vọng danh mục rp phân bố chuẩn rp ∼ N( µ, σ ) hay rp ∼ N ( rp , σp ) • Xác định đường mức hàm lợi ích kỳ vọng Xét hàm U(rp) Khai triển Taylor U(rp) rp U(rp) = U( r p ) + U’( r p )(rp - rp U(rp) ≈ U( rp ) + U’( rp )(rp - rp : ) + ½ U’’( r p )(rp ) + ½ U’’( r p )(rp - E(U(rp)) = U( r p ) + U’( r p )[E(rp Mà E(rp - rp ) = 0, E(rp - rp rp rp rp )2 + … + ε ( phần dư) )2 )] + ½ U’’( r p )[E(rp - )2 = σ2p → E(U(rp)) = U( r p ) + ½ U’’( rp ) σ2p (**) Vì mức lợi ích kỳ vọng khách hàng số Ta đặt E(U(rp)) = u = const Đạo hàm hai vế (**) ta được: d u = U’( rp )d( r p ) + ½ U’’’( rp ).σ2p.d( rp ) + ½ U’’( r p ).dσ2p U’’’( r p ) ≈ → d u = U’( rp )d( r p ) + ½ U’’( rp ).dσ2p → U’( r p )d( rp ) + ½ U’’( r p ).dσ2p = → d( r p ) + ½ [U’’( r p )/U’( rp )]dσ2p = Có hệ số e ngại rủi ro tuyệt đối RA = - ½ U’’( r p )/U’( rp ) → d( r p ) - RA.dσ2p = → rp = u + RA σ2p Mặt khác ta lại có: Hệ số chấp nhận rủi ro RT = 1/ RA Vậy rp = u + σ2p RT Quản lý danh mục đầu tư rp )2] Trương Thị Thu Hoài u Chuyên đề thực tập tốt nghiệp mức lợi ích khách hàng Độ dốc đường mức d rp dσ p = RT Độ dốc đường mức cho biết tỷ lệ thay cận biên hay tỷ lệ đánh đổi lợi suất phương sai • Xác định RT Từ thông tin thị trường người quản lý đưa danh mục sau: Danh mục F danh mục đầu tư vào tài sản phi rủi ro Danh mục S đầu tư vào tài sản khác cổ phiếu Danh mục P tổ hợp F S với tỷ trọng tương ứng w = (1-w s,ws) (ws tỷ trọng danh mục S danh mục P) Khi ws thay đổi tạo hàng loạt danh mục tương ứng rp = (1 − ws ) r f + ws rs σ = ws2σ s2  p   rp − r f  ws =  rs − r f   → ws = →σ = p rp − r f rs − r f (rp − r f ) (rs − r f ) σ s2 Giả sử khách hàng chọn danh mục C, lúc đường mức lợi ích khách hàng tiếp tuyến với biên hiệu dụng C Như đường mức lợi ích khách hàng tiếp tuyến với FS C Tại C độ dốc đường mức độ dốc FS phải • σp = → Phương trình FS (rp − r f ) (rs − r f ) d rp dσ / C p = σ s2 = dσ p d rp Tại C ta có: (rp − r f ) (rs − r f ) 2(rC − r f ) = mà RT (rs − r f ) = σ s2 (rs − r f ) 2(rp − r f ) rC − r f = ws (rs − r f ) → RT = rp Quản lý danh mục đầu tư σ s2 wsσ s2 rs − r f Trương Thị Thu Hoài rf F Chuyên đề thực tập tốt nghiệp C S σ2p Hình 2.2 Lập danh mục tối ưu Việc lập danh mục đầu tư cho khách hàng phải tùy thuộc vào mục tiêu khách hàng chiến lược quản lý 2.2.1 Trường hợp khách hàng tối đa hố lợi ích chiến lược quản lý thụ động Người quản lý trước hết phân loại tài sản thành nhóm chính, thơng thường bao gồm hai nhóm: cổ phiếu trái phiếu Đối với nhóm cổ phiếu có rs ; σs2 Đối với nhóm trái phiếu có rB ; σB σSB hiệp phương sai rs rb Ws, wb tỷ trọng đầu tư danh mục vào cổ phiếu trái phiếu ws + w B = Bài toán xác định danh mục tối ưu:  u = rp − σ 2p → max  RT   r = w r + w r ; w + w = 1; w , w ≥ s B p ss BB s B Nghiệm: ws = σ B − σ SB (rs − rB ) + RT 2 2 (σ s − 2σ SB + σ B ) 2(σ s − 2σ SB + σ B ) Sau xác định tỷ trọng đầu tư từ nguồn vốn ban đầu vào nhóm cổ phiếu, trái phiếu ta tiếp tục xác định tỷ trọng đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu danh mục tối ưu PS PB Khi xét toán xác định danh mục tối ưu, tùy thuộc vào điều kiện cụ thể khách hàng mà ta đưa thêm ràng buộc vào toán Khi R T tăng, danh mục tối ưu tăng tỷ trọng đầu tư cho cổ phiếu 2.2.2 Trường hợp khách hàng lợi suất quan tâm hàng đầu mà quan tâm tới tối thiểu hoá sai lệch kỳ hạn tài sản có tài sản nợ Quản lý danh mục đầu tư Trương Thị Thu Hoài Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Bài toán: rp: lợi suất danh mục đầu tư rl: lợi suất khoản nợ khách hàng rp> rl Xác suất để rp > rl: Pr(rp > rl) Bài toán xác định danh mục tối ưu  P r ( r p < r l ) →  N r = w r  p ∑1 i i  i=   wi ≥ N  ∑ wi =  i=1  Giả định lợi suất ri ∼N( ri , σ2 ) i ⇒ rp∼N( rp , σ ) p P(rp < rl) → rl rp Hình Nhìn vào hình (2) ta thấy phần diện tích P( r p < rl ) nhỏ tỷ số rp −rl σ p → max Đặt rp −rl σ p = kp → rp = rl + kp.σp Danh mục tiếp tuyến danh mục tối đa hóa cho tỷ số rp Quản lý danh mục đầu tư Trương Thị Thu Hoài Chuyên đề thực tập tốt nghiệp rl B/A σ2p 1/ A Hình 2.2.3 Loại quản lý chủ động Sự biến động giá tài sản cung cấp nguồn thông tin quan trọng Qua trình theo dõi biến động thị trường, nhờ chiến lược quản lý chủ động sử dụng phương pháp ước lượng riêng mình, từ ước lượng hiệu để lập danh mục đầu tư Quá trình lựa chọn danh mục tối ưu theo quản lý chủ động - Phân bổ vốn đầu tư: nhà quản lý phân bổ nguồn vốn đầu tư ban đầu vào nhóm tài sản để gộp nhiều tài sản có đặc trưng giống vào nhóm cho lợi suất tài sản có tương quan dương cao - Lựa chọn tài sản để đưa vào danh mục Về mặt lý thuyết danh mục tối ưu cần lựa chọn phải nằm đường biên tối ưu hiệu Trong thực tế, có số tài sản định giá sai dẫn đến danh mục khơng thiết phải có đầy đủ tài sản phi rủi ro • Làm để xác định tài sản bị định giá cao theo quan điểm nhà quản lý? Một phương pháp hữu hiệu để giải vấn đề áp dụng phương pháp EGP - Giả thiết: nhà quản lý chủ động tăng số tài sản bị đánh giá cao Áp dụng mơ hình số thị trường: ri = αi + βiI rI + ε i θ= rp − r f σp (1) → max Quản lý danh mục đầu tư Trương Thị Thu Hoài Chuyên đề thực tập tốt nghiệp Để ước lượng phương trình (1) ta sử dụng phương pháp ước lượng bình phương nhỏ Và sử dụng phương pháp điều kiện ước lượng chuỗi lợi suất phải chuỗi dừng Chuỗi rt gọi dừng kỳ vọng, phương sai hiệp phương sai khơng đổi theo thời gian, mặt tốn học chuỗi rt gọi dừng nếu: E ( rt ) = µ∀t Var ( rt ) = E ( rt − µ) = σ ∀t γ k = Cov (rt , rt −k ) = E[(rt − µ)(rt −k − µ)]∀t Chuỗi rt khơng dừng vi phạm điều kiện Trong phương trình (1) rI lợi suất thị trường thị trường chứng khốn Việt Nam lợi suất số VN – INDEX Từ cách làm ta có ước lượng βiI thu phần dư phương trình ước lượng mà từ ta tính VaR(εi) tỷ số khác • Thuật tốn phương pháp EGP sau: Bước 1: tính tỷ số treynor tài sản Tỷ số treynor = ri − r f i = 1, 2, … βiI (RVOL) Sắp xếp giảm dần theo thứ tự treynor Bước 2: tính Ci i Ci = σ I rj − rf j =1 η2 j ∑( ) β jI i β jI j =1 η I2 + σ I2 (∑ ) η = Var (ε j ) j Bước 3: so sánh RVOL với Ci xác định k tương ứng, k tương ứng với tài sản Chọn tài sản có RVOL ≥ Ci ( i= 1, 2, … k ) Từ → k tài sản nằm danh mục Từ ( k + 1) → ∞ tài sản không nằm danh mục Bước 4: xác định tỷ trọng wi wi = zi z i = k ∑z i =1 i βiI ηi2 (i =1, k )  ri − r f  − Ck    βiI    2.3 Nắm bắt hội Quản lý danh mục đầu tư 10 ... Sharp danh mục thực thi Ap lớn danh mục so sánh BM Ap danh mục hiệu Có nghĩa việc thực thi danh mục thực đem lại hiệu cho khách hàng V Xác định giá trị rủi ro danh mục phương pháp VaR Xác định rủi. .. chỉnh danh mục 11 IV Đánh giá việc thực thi danh mục 11 V Xác định giá trị rủi ro danh mục phương pháp VaR .12 5.1 Rủi ro tài tổn thất 12 5.2 Phương pháp VaR. .. rủi ro danh mục theo phương pháp truyền thống khơng nằm q trình quản lý danh mục Đối với danh mục P ta ln có hai thơng tin: rp σ2p σ2p dùng để đo độ rủi ro không xác định giá trị rủi ro Phương pháp