CÂU HỎI ÔN TẬP CQƯD Câu 1: Nhiệm vụ nội dung nghiên cứu cảnh quan ứng dụng Cảnh quan ứng dụng phận cảnh quan học Trên sở kết nghiên cứu cảnh quan đặc điểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, cấu trúc hoạt động hệ địa lý; Cảnh quan học ứng dụng thực việc đánh giá hệ địa lý theo mục dích sử dụng hợp lý, nghĩa thực chức ứng dụng học thuyết cảnh quan thực tiễn a Nhiệm vụ - Nhiệm vụ chung cảnh quan ứng dụng tìm tối ưu hố mối quan hệ hệ địa sinh thái hệ kinh tế - xã hội phục vụ cho việc xây dựng hệ địa kinh tế- kĩ thuật Nghĩa là: phải thực nhiệm vụ huy động, sử dụng hợp lý tiềm tự nhiên cho phát triển bền vững mặt: hiệu kinh tế, bền vững môi trường sinh thái, ổn định – công xã hội Tối ưu hóa Hệ địa sinh thái Hệ KT - XH Hệ địa Kinh tế - kĩ thuật Để đạt tối ưu hoá cần: + Hiểu sâu sắc hệ địa sinh thái; + Đánh giá đắn nhất, xác thực ĐKTN & TNTN; + Đề xuất sử dụng hợp lý KT, XH & MT; + Đề xuất dự báo, quy hoạch biến đổi môi trường (đánh giá tác động môi trường - EIA) để điều chỉnh tác động phù hợp - Nhiệm vụ cụ thể phải giải cơng trình nghiên cứu cảnh quan ứng dụng nhiệm vụ sau: + Tìm hệ ĐST phù hợp cho cơng trình kinh tế - kĩ thuật xác định + Tìm hệ địa kinh tế - kỹ thuật phù hợp với hệ địa sinh thái xác định + Tìm phương án cho hệ thống tự nhiên – kinh tế - kỹ thuật xác định hoạt động tốt + Khi hệ địa sinh thái chưa hiểu rõ, hệ địa knh tế kỹ thuật chưa xác định, phải làm nhiệm vụ điều tra, nghiên cứu bản, định hướng mục đích sử dụng b Ni dung Nội dung cảnh quan ứng dụng đánh giá - quy hoạch tổng hợp môi trờng tự nhiên phục vụ cho việc phân bố lực lợng sản xuất, tổ chức lÃnh thổ huyện, tỉnh, vùng lÃnh thổ chung cho đất nớc Đánh giá cảnh quan (Đánh giá tổng hợp ĐKTN&TNTN) - Bản chất hoạt động đánh giá: Đối tợng đánh giá hệ địa lí (hệ địa sinh thái) Nhng thân hoạt động đánh giá môi trờng tự nhiên lại thể chế quan hệ tơng hỗ hệ thống TN hệ thống KT_XH Nh hiểu đánh giá so sánh khả đáp ứng khách thể yêu cầu chủ thể Vt cht lượng thông tin Hệ tự nhiên Vật chất lượng thông tin Vật chất lượng thông tin Hệ KT - XH Vật chất lượng thông tin Sù xác định giá trị kinh tế ĐKTN&TNTN hệ địa sinh thái nội dung hoạt động đánh giá Tuy nhiên, hoạt động đánh giá làm lần mà xong mà phải xem trình nhận thức tiếp cận đối tợng đánh giá, kiểm kê đánh giá lại đối tợng sau tác động cđa hƯ kinh tÕ -kü tht - Khoa häc đánh giá kinh tế kỹ thuật ĐKTN&TNTN khoa học liên ngành, có phơng pháp luận phơng pháp nghiên cứu riêng + Đánh giá khoa học liên ngành, chơng trình nghiên cứu liên ngành + Khoa học đánh giá có phơng pháp luận phơng pháp nghiên cứu riêng + Đối tợng đánh giá xét theo quan điểm hệ thống hệ thốngTN - KT-XH, nên phơng pháp luận hệ thống đợc vận dụng phân tích đối tợng + Đối tợng nghiên cứu hệ thống nên phơng pháp nghiên cứu phơng pháp tiếp cận hệ thống, sử dụng chủ yếu phơng pháp mô hình hoá hệ thống - Khoa học đánh giá khoa học địa tiêu chuẩn hoá Nhiệm vụ nội dung nghiên cứu Cảnh quan ứng dụng đợc trình bày sơ đồ: Địa lý ứng dụng Cung cấp thông tin, đồ, biểu đồ Nhiệm vụ nghiên cứu Lập kế họach, QH dự báo Nội dung nghiên cứu Kiểm kê tài guyên Đánh giá tổng hợp MTTN&TN Quy hoạch LT, dự báo phát triển Mối quan hệ kiểm kê đánh giá ĐKTN&TNTN (quan hệ cảnh quan ứng dụng) - Kiểm kê ĐKTN &TNTN bớc khởi đầu công trình nghiên cứu địa lí ứng dụng, làm tiền đề cho bớc - Việc kiểm kê đợc quy định nhiệm vụ khảo sát ứng dụng - Tuỳ thuộc vào nội dung tìm hiểu, việc chuyển từ kết điều tra b¶n sang øng dơng cã thĨ qua thĨ thøc tiến hành sau đây: 2.1.Xác định mức độ chi tiết hợp lí phân chia lÃnh thổ tự nhiên Mối tơng quan bên cấp bậc yêu cầu lập quy hoạch bên cấp bậc hệ địa lí cần nghiên cứu nh tỷ lệ đồ cần xây dung Các bậc hệ địa lí đáng nghiên cứu cần xác định trớc bắt đầu công việc kiểm kê, đánh giá 2.2- Su tập đặc trng địa lí hệ địa lí - Các đặc trng địa lí cần đợc biểu thị loạt thông số - Tùy đối tợng mục đích đánh giá: Lựa chọn thông số Quy định đặc trng tổng thể tự nhiên đặc tính khác hợp phần tự nhiên, thang phân cấp đại lợng đo đặc trng 2.3- Phân nhóm ứng dụng hệ địa lí Gộp nhóm các hệ địa lí thành số nhóm tơng đối lớn Mỗi nhóm phải có kiểu tiềm tài nguyên có điều kiện giống cho phát triển ngành đó, hay cho sinh hoạt dân c, phản ứng lại nh biện pháp xây dựng cải tạo vv Việc phân nhóm ứng dụng hệ địa lí thực chất thuộc nội dung hoạt động đánh giá Theo hớng nghiên cứu cảnh quan làm sở cho công trình nghiên cứu ứng dụng, đợc A.G Ixatsenko lập luận mối quan hệ nh sau: - Việc phân chia cảnh quan dựa sở nguyên tắc đồng địa đới phi địa đới bảo đảm bao quát đầy đủ tất điều kiện tự nhiên tài nguyên thiên nhiên Vì thế, cảnh quan thực chất vùng tài nguyên thiên nhiên độc lập, đợc đặc trng "một bộ" riêng biệt tài nguyên thiên nhiên đồng thời điều kiện địa phơng độc đáo cho khai thác chúng - Trên sở đồ cảnh quan xây dựng đồ phân tích có nội dung khác loại điều kiện tự nhiên tài nguyên riêng biệt nh tổ hợp tài nguyên khác Có thể xây dựng dạng đồ phân vùng tài nguyên thiên nhiên tổng hợp đồ phân loại cảnh quan theo tiềm tài nguyên chúng Theo Ixatsenko, tốt dạng kết hợp loại đồ loại tơng tự nh đồ kiểu -vùng cảnh quan - Khi sử dụng đồ cảnh quan để phân tích tài nguyên thiên nhiên mối quan hệ qua lại hoạt động kinh tế môi trờng tự nhiên, cần phân chia nhóm số phân tích theo mặt khác nh sau: - Nhóm thông số hệ địa lí định điều kiện sinh hoạt, hoạt động sản xuất dân c - Các tài nguyên thiên nhiên đợc phân loại theo chức sản xuất chúng: nông nghiệp, lợng , - Các số đặc trng mối quan hệ qua lại hoạt động ngời cảnh quan ( hiẹn dự báo biến đổi tơng lai) Một hớng tiếp cận khác mà đợc sử dụng nhiều năm gần sử dụng kết phân loại cảnh quan sinh thái công trình nghiên cứu ứng dụng Khái niệm cảnh quan sinh thái nhấn mạnh vai trò giới hữu sinh mối liên hệ giới vô hữu thông qua trình trao đổi vật chất lợng, bao gồm tác động ngời xét đến trạng sử dụng nh dấu hiệu phân loại cảnh quan 3- Xây dựng nội dung quy hoạch - Khái niệm quy hoạch: Quy hoạch việc nghiên cứu, đánh giá cách hệ thống dự kiến, định hớng hành động nhằm đạt đợc mục đích mục tiêu cụ thể Quy hoạch gắn liền với biện pháp quản lý không gian phân bố chiến lợc phát triển cho hoạt động sản xuất nh tổ chức xà hội Khái niệm quy hoạch đợc nghiên cứu dới góc độ: + Quy hoạch sử dụng đất + Quy hoạch vùng + Quy hoạch môi trờng - Mối quan hệ đánh giá quy hoạch: + Đánh giá sở cho việc xây dựng quy hoạch + Khi đánh gía phải xét tất phơng án sử dụng, bảo vệ cải tạo tự nhiên khác nhau, nhng quy hoạch lựa chon phơng án tối u + Trong đánh giá mặt tự nhiên chính, nhng việc lựa chọn phơng án quy hoạch cần cân nhắc toàn diện mặt hệ thực phơng án, lợi ích trớc mắt lâu dài, hiệu kinh tế bền vững môi trờng sinh thái, môi trờng xà hội nhân văn Quá trình đánh giá - quy hoạch chu trình khép kín, lặp lặp lại nhiều lần Bất dự án quy hoạch nào, dự án công trình kinh tế kỹ thuật nào, luận chứng kinh tế kỹ thuật cần kèm theo báo cáo đánh giá tác động môi trờng Đó nội dung dự báo địa lí - Quy hoạch tổ chức lÃnh thổ (QH&TCLT) QH&TCLT thực chất phơng pháp tiếp cận tổng hợp, xem xét, bố trí lại ngành sản xuất, kinh tế, xây dựng định hớng phát triển cách toàn diện cho vùng, miền lÃnh thổ cho phù hợp với tiềm TN, KT-XH chung, đồng thời dự báo xu phát triển tơng lai lâu dài theo giai đoạn cụ thể, đảm bảo hài hòa trình phát triển KT-XH theo tõng khu vùc cịng nh ph¹m vi nớc nói chung Khái niệm quy hoạch tổng thể đợc hiểu qua luận giải sau đây:" Hiệu công tác quy hoạch vùng đợc đảm bảo định hớng dự kiến phát triển kinh tế cđa tõng ngµnh vïng, cđa néi bé tõng xÝ nghiệp riêng biệt nh phát triển cách tổng hợp tất ngành kinh tế quốc dân phạm vi vùng" Khái niệm "tổ chức lÃnh thổ " nói chung lại hiểu tìm kiếm phân bố tối u ngời, hoạt động tài sản để tránh cân đối lÃnh thổ quốc gia hay vùng Về khía cạnh địa lí, cã thĨ coi tỉ chøc l·nh thỉ lµ mét hµnh ®éng cđa ®Þa lÝ häc cã chđ ý híng tíi công mặt không gian ( Lê Bá Thảo) Cõu 2: i tng v bn cht ca hoạt động đánh giá cảnh quan ( đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên tài nguyên thiên nhiên )? Tại nói đánh giá tổng hợp ĐKTN TNTN khoa học liên ngành mà chương trình nghiên cứu liên ngành? Đối tượng chất đánh giá cảnh quan ( đánh giá tổng hợp ĐKTN & TNTN ) a Bản cht Đối tợng đánh giá hệ địa lí (hệ địa sinh thái) Nhng thân hoạt động đánh giá môi trờng tự nhiên lại thể chế quan hệ tơng hỗ hệ thống TN vµ hƯ thèng KT_XH NÕu coi hƯ thèng KT-XH chủ thể (là mục đích phục vụ), coi ĐKTN & TNTN nh khách thể ( sở vật chất sản xuát), đối tợng hoạt động đánh giá quan hệ chủ thể khách thể Nh hiểu đánh giá so sánh khả đáp ứng khách thể yêu cầu chủ thể Cú ý kiến cho đánh giá cảnh quan công việc nhà tự nhiên Những giải đáp nhà tự nhiên nhiều không thỏa mãn thắc mắc ví dụ : khơng thể nói “khí hậu khơng tốt” mà nói “khí hậu không tốt cho hoạt động sản xuất cụ thể nào, thí dụ trồng cho bơng cho việc chăn ni bị sữa”.Vì thế, đăc điểm tự nhiên “đơn trị”, giá trị kinh tế đặc điểm tự nhiên “đa trị” Cũng có ý kiến cho đánh giá tổng hợp công việc nhà kinh tế thường nhà kinh tế làm công việc trước trước đưa phương án kinh tế Sự thất bại nhiều hoạt động kinh tế điều kiện kinh tế liên quan đến điều kiện tự nhiên phức tạp cho thấy nhà kinh tế đơn độc đưa vào số đo đặc điểm tự nhiên (thổ nhưỡng, thủy văn, khí hậu…) mà đánh giá kinh tế nhiu cng khụng ỳng Mô hình : Sự biến đổi theo thời gian đối tợng đánh giá b Đối tượng Đối tượng hoạt động đánh giá tổng hợp thân tổng thể tự nhiên (do nhà tự nhiên nghiên cứu), thân tổng thể sản xuất xã hội (do nhà kinh tế xã hội nghiên cứu), mà chê quan hệ tương hỗ hệ thống tự nhiên kinh tế xã hội Quan điểm hệ thống quan điểm bao trùm nhất, xác định phương pháp tư tiếp cận vấn đề Theo quan điểm hệ thống tất tượng vật có mối quan hệ biện chứng với nhau, tác động qua lại phụ thuộc tạo thành thể thống hoàn chỉnh Mỗi hệ thống vừa cấp đơn vị nhỏ hệ thống lớn nó, đồng thời lại có khả phân chia thành cấp nhỏ Trong hệ thống tồn mối quan hệ: mối quan hệ thành phần hệ thống (quan hệ nội tại) mối quan hệ hệ thống với hệ thống khác (quan hệ bên ngoài) Các mối quan hệ ln gắn bó chặt chẽ với nhau, chúng tác động, ảnh hưởng qua lại lẫn tạo thành thể thống hoàn chỉnh quy mô, cấp bậc khác Cảnh quan đơn vị lãnh thổ địa lý tự nhiên có hệ thống phức tạp hợp phần cấu thành (cấu trúc đứng) hệ thống đơn vị sinh thái cấp nhỏ cấp lớn (cấu trúc ngang) với động lực phát sinh thành phần (cấu trúc động lực) Như nói, hệ thống tạo nhiều hệ thống nhỏ hệ thống nhỏ cấu tạo hệ thống nhỏ chúng Giữa thành phần phận tạo nên hệ thống có mối quan hệ qua lại mật thiết với thông qua dịng vật chất, lượng thơng tin Do đó, có tác động vào thành phần hay phận kéo theo thay đổi thành phần khác tổng thể, chí làm thay đổi hệ thống theo phản ứng dây chuyền Bởi vậy, nghiên cứu cảnh quan cần nhìn nhận, xem xét phản ánh tự nhiên cách đầy đủ thành phần, nhân tố, khía cạnh có ảnh hưởng trực tiếp gián tiếp thể thống hữu Một nhữn nhân tố có khả làm hệ thống tự nhiên thay đổi mạnh nhất, nhanh người vói hoạt động sản xuất nhằm đáp ứng cho nhu cầu tồn phát triển - Thể thức tiến hành: + Xác định mô hình cấu trúc hệ thống + Xác định hoạt động cđa hƯ thèng VËn dơng ln ®iĨm hƯ thèng nghiên cứu Cảnh quan ứng dụng a Xác định đối tợng đánh giá : nhận thức đặc điểm hệ thống - Đặc điểm hệ ĐST: + Mối liên hệ bên trong: vật chất Vô Hữu + Mối liên hệ bên (là HT động lùc hë): nghiên cứu cần xác định ranh giới bề mặt hệ thống mà có phân bố theo chiều không gian thời gian VD: động lực nhịp điệu: i , Với cảnh quan nhiệt đới gió mùa: cần nghiên cứu nhịp điệu mùa i , với cảnh quan vùng biển: nhịp điệu lên xuống thủy triều i , cảnh quan vùng núi: nhịp iu ngy ờm + Có khả tự điều chỉnh => Hoạt động chuyển hóa vật chất lợng thông qua trình sinh địa hóa - Đặc điểm hệ Địa Kinh tế - Kỹ thuật + Dây truyền lợng + Dây truyền sinh địa hóa + Không có khả tự điều chỉnh, cần can thiệp ngời b Vận dụng phơng pháp tiếp cận hệ thống nghiên cứu hệ ĐST Quỏ trỡnh nghiờn cu cảnh quan từ quan sát tới xây dựng lý thuyết, từ áp dụng phương pháp cổ truyền tới tổng hợp phương pháp theo quan điểm tiếp cận h thng - Mô tả vật (chụp ảnh cảnh quan): đồ, thông số Phng phỏp ny cha thể cấu trúc động lực hệ thống mà phải bổ sung nghiên cứu định lượng trm nh v - Mô tả hình thái (cấu trúc không gian): mô hình đơn hệ thống, đa hệ thống (bản đồ, đồ thị, sơ đồ, hệ tơng quan) - Mô hình t duy: + mô hình chức (từng mặt chức dựa ng/ cứu định vị phơng pháp lý, hóa , sinh) Cú loi mơ hình chức năng: lượng, vật chất tốn học Giống nhau: trao đổi bề mặt vật chất lượng thông tin; thể mối lien hệ khác tự nhiên Mơ hình chức phát triển sở cấu trúc hình thái, bỏ sung kí hiệu thể lực, hướng mối lien hệ mũi tê, dòng vật chất nng lng v thụng tin, + mô hình động lùc : thể thay đổi trạng thái địa hệ động lực theo mùa trình tự nhiên: khí tượng, dịng chảy, tạo thành phá hủy lớp phủ thực vật, tạo thành v thoỏi húa t + Mô hình tổng hợp : mô hình toán học, mô Mụ hỡnh toỏn hc biểu thị nghiên cứu trừu tượng, thể phương trình Khó khăn: việc chuyển giải lời sang mơ hình tốn học ngược lại chuyển từ tốn học sang ngơn ngữ địa lí Việc xây dựng mơ hình tốn học địi hỏi chất lượng cao tài liệu ban đầu ( tư liệu thực nghiệm phải đầy đủ, xác ) Bản thân tốn học khơng thể cắt nghĩa tượng nghiên cứu mà phải kế thừa kết nghiên cứu phương pháp khác VD: Tính thống thiên nhiên Việt Nam : Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa * Các quy luật địa lí với phân hóa thiên nhiên Việt Nam Khi xử lý phân tích số liệu phải lựa chọn xác định đối tượng sở làm cho việc thiết lập mơ hình Một mơ hình đắn thể trình độ tư cao việc nhận thức đối tượng, mơ hình q đơn giản q phức tạp khong mô tả đối tượng => Như vậy, thấy quan điểm hệ thống cho phép phân tách cách khách quan đối tượng ghiên cứu khỏi mơi trường xung quanh sử dụng q trình phân tích hệ thống, mơ tả hệ thống loạt mơ hình từ đơn giản đến phức tạp để biểu đạt cấu trúc hoạt động động lực hệ thống Câu 6: Các giai đoạn q trình tiến hành đánh giá tổng hợp môi trường tự nhiên phục vụ quy hoạch lãnh thổ Nhiệm vụ điểm cần ý giai đoạn? Gồm giai đoạn chính: Thu thập tài liệu Xử lý tư liệu chuẩn hóa, đánh giá đối tượng Đưa phương án Giai đoạn thực phương án điều chỉnh phương án * Giai đoạn 1: thu thập tư liệu Trong giai đoạn phải làm nhiệm vụ sau: - Xác định đối tượng nhiệm vụ thật rõ ràng, mục tiêu kinh tế - xã hội phải cụ thể, dứt khoát định lượng Điều định loại tư liệu cần thu thập, đại lượng mức độ chi tiết tư liệu - Cần xây dựng mơ hình ban đầu làm sở cho việc thu thập tư liệu Mơ hình giúp vạch nhiệm vụ cụ thể để hội họp, mời chuyên gia góp ý kiến - Nguồn tư liệu thu thập phải đồng bộ: đủ thành phần đảm bảo độ xác đơn vị lãnh thổ đánh giá tỉ lệ đồ ttương ứng - Cố gắng thu thập thông số định lượng đặc điểm mối quan hệ chủ yếu cần xét đặc trưng cho hệ thống Ngoài tư liệu thu thập từ ngành cần bổ sung thêm tư liệu từ viễn thám khảo sát thực địa * Giai đoạn 2: Xử lý tư liệu chuẩn hoá, đánh giá đối tượng Đây bước trọng tâm trình đánh giá, gồm nhiệm vụ sau: - Xử lý, phân tích tư liệu đồng thời trình tìm hiểu đối tượng đánh giá nhằm: + Thể mối quan hệ cấu trúc hệ thống + Xác định phân cấp tiêu đánh giá + Liên kết tiêu để đánh giá tổng hợp + Phân loại hệ Địa sinh thái sở theo mục tiêu đánh giá Phương pháp sử dụng giai đoạn pp địa lí so sánh, biểu thị mối quan hệ biểu đồ, đồ thị, mơ hình cấu trúc, mơ hình tốn, ma trận tương quan pp đồ, GIS Kết giai đoạn là: + Thể phân hố khơng gian về: mức độ thuận lợi theo mục tiêu đánh giá; Những vùng đồng ĐKTN & TNTN cho mục đích sử dụng; Những vùng đồng điều kiện KTXH để có biện pháp tác động, điều khiển hệ KTXH + Phải đánh giá vai trò yếu tố thành phần mục đích sử dụng, đặc biệt yếu tố hạn chế, gây khó khăn trở ngại với phương án đưa Khó khăn trở ngại mặt tự nhiên cảvề mặt kinh tế xã hội + Giai đoạn chẩn đoán đối tượng bao gồm việc dự báo biến đổi hệ địa kĩ thuật hệ thống hoạt động (báo cáo đánh giá tác động môi trường), nội dung cần xem xét lựa chọn phương án * Giai đoạn 3: Giai đoạn đưa phương án: - Để đưa phương án có luận chứng kinh tế kĩ thuật, cần tiến hành thực nghiệm Quá trình thực nghiệm phải tiến hành vùng đồng tự nhiên lẫn kinh tế xã hội - Có thể đưa nhiều phương án Mỗi phương án cần nêu đầy đủ mặt thuận lợi, khó khăn, điều kiện thực hiện, hiệu kinh tế Việc lựa chọn phương án cần xem xét toàn diện mối quan hệ liên ngành, liên vùng, hiệu kinh tế chung lợi ích lâu dài Đơi giá trị mặt mơi trường sinh thái lâu dài khơng tính tiền lại lớn nhiều so với lợi nhuận thu tức thời Vấn đề thuộc nhiệm vụ nhà quản lí Về nhiệm vụ đánh giá phục vụ quy hoạch hoàn thành * Giai đoạn 4: Giai đoạn thực phương án điều chỉnh phương án Trong trình thực phương án nảy sinh vấn đề mà nhà đánh giá – quy hoạch làm lần xong Sự liên kết chặt chẽ quan nghiên cứu đánh giá với tổ chức quản lý thực phương án cần thiết nhằm giám sát thực điều chỉnh phương án để đạt mục đích tối ưu Câu 7: Nội dung PP đánh giá tổng hợp ĐKTN TNTN ( đánh giá cảnh quan ) Các bước tiến hành vấn đề cần giải bước nghiên cứu (lấy vd cụ thể ) * Nội dung phương pháp đánh giá: - Xác định mục đích, nhiệm vụ đánh giá: phải rõ ràng, cụ thể - Lựa chọn đơn vị sở để đánh giá: Tuỳ vào mức độ cụ thể mục tiêu đánh chọn cấp phân vị Địa sinh thái tương ứng; mục đích cụ thể, bậc ĐST thấp - Xác định tiêu đánh giá: + Vệc lựa chọn tiêu đánh giá tuỳ thuộc vào yêu cầu chủ thể - Việc phân cấp tiêu đánh giá không tuỳ tiện, phải làcơ sở cho việc đánh giá tổng hợp phân địnhmức độ thích hợp đối tượng đánh giá - Lựa chọn phương pháp kết hợp tiêu đánh giá: + Các yêu cầu kết hợp tiêu đánh giá tổng hợp: Cần tính đến khả sử dụng nhiều muc đích lãnh thổ, nghĩa yêu cầu nhiều chủ thể Số lượng tiêu tương ứng nhiều lên việc đánh giá tổng hợp phức tạp lên Việc đánh giá có tính chất bậc, nhiều mức độ; Cần tìm hiểu gọi nhân tố giới hạn Điều có ý nghĩa liên kết tiêu đánh giá tổng hợp; Cần ý hình thức biểu tiêu đánh giá để so sánh chúng với nhau; Đánh giá tổng hợp thể lãnh tổ theo nhiều tiêu nhiều mục đích, tiến hành theo tuyến: Tuyến đối tượng (khách thể): chuyển từ tiêu đánh giá ban đầu thành phần sang đánh giá tổng thể đối tượng: dạng cảnh quan, loại cảnh quan …, nghĩa đánh giá tổng hợp tiêu với chức cụ thể Tuyến chủ thể: chuyển từ đánh giá tổng thể tự nhiên từ chức hẹp sang “chủ thể tổng hợp” Khó khăn lớn đánh giá tổng hợp so sánh tiêu đánh giá (đặc trưng đại lượng khác nhau) vai trò khác yếu tố dùng làm tiêu đánh giá (giá trị khác chúng) nghĩa phải gán cho chúng trọng số khác + Phương pháp liên kết tiêu: Câu 8: Khi lựa chon phương pháp đánh giấ tổng hợp ĐKTN TNTN ( phương pháp liên kết tiêu đánh giá ) cần phải trọng giải yêu cầu kết hợp tiêu đánh giá tổng hợp Nêu phương pháp áp dụng Ưu điểm hạn chế phương pháp Cần trọng giải yêu cầu sau việc kết hợp tiêu đánh giá tổng hợp: - Thứ 1, Dùng tiêu tổng hợp: thường dung sản xuất nông nghiệp chuyên ngành hẹp VD: thay đổi suất yếu tố khí hậu, chất đất ảnh hưởng định tới suất ổn định - Thứ 2, Dùng dấu hiệu riêng hợp phần làm tiêu chung cho phân định tổng hợp - Thứ 3, Liên kết tiêu cho điểm: hay gặp Theo L.I Mukhina, hình thức cho điểm có tính chất tổng hợp dùng với đánh giá Sự không so sánh đợc đánh giá riêng đợc khắc phục chuyển sang thang đánh giá chung - 4-5 bậc (điểm), giá trị khác tiêu đợc gán vào "một hệ số giá trị" để điều chỉnh Tuy nhiên hình thức bộc lộ số nhợc điểm : + Việc quy đổi tự động thang điểm yếu tố vào thang chung không ®óng víi thùc tÕ, bëi cã u tè thĨ hiƯn thang cÊp, cã yÕu tè chØ cÊp + Giữa phân định phẩm chất giá trị thực tế đo đợc quan hệ tuyến tính mà quan hệ hàm số (logarit chẳng hạn) Việc quy đổi vào thang điểm chung dẫn tới có yếu tố giá trị bị hạ thấp (khi thang mở rộng), có yếu tố giá trị lại đợc nâng lên (khi thang thu hẹp) + Trong số trờng hợp cộng điểm hai thể tổng hợp có yếu tố hoàn toàn khác lại nhận mét ®iĨm tỉng sè + Céng ®iĨm cã tÝnh ®Õn hÖ sè träng sè: thêm dấu hiệu thang Mỗi yếu tố có vai trị khác chủ thể đánh giá, cần xác định trọng số Đôi khi, phương pháp xác định trọng số cách chủ quan thế, ngày có phương pháp xác định trọng số khách quan VD: Đánh giá cảnh quan vùng đồng bằng: ĐH, KH loại bỏ, coi đồng độ ẩm lại quan trọng đánh giá có phân hóa đồng - Thứ 4, Phương pháp ma trận Leopld Phơng pháp chủ yếu đợc gọi "phơng pháp ma trận môi trờng" Song vận dụng để xác định giá trị yếu tố đánh giá tổng hợp môi trờng tự nhiên cho chủ thể xác định Trong bảng ma trận, theo hàng thấy tác động chủ thể tới yếu tố tự nhiên , yếu tố chịu tác động mạnh quan trọng với yêu cầu chủ thÓ a b X1 2/5 4,8 X2 3/9 X3 c 4/7 5/8 e 3/7 3/7 X4 D 6/8 2/5 2/7 4/6 3/8 Sè « ma trËn: tư sè cờng độ tác động Mẫu số tầm qua trọng tác động + tng theo hng: tm quan trọng hoạt động chủ thể tác động tới X1,Y1, … tìm yếu tố tác động mạnh 2+4+3 5+8+7 = cường độ tầm quan trọng + tổng theo cột: cho biết ảnh hưởng chủ thể tới tất yếu tố - Thứ 5, Các phương trình tốn để lien kết cỏc yu t Trong phân hạng đánh giá phẩm chất đất đai nông nghiệp cần định lợng suất chuẩn hạng đất Dùng phơng trình hiệu chỉnh thu hoạch thực tế với thu hoạch chuẩn có tính đến ảnh hởng trị số sai chệch nhân tố so với chuẩn với hệ số hiệu Phơng trình đợc biểu thÞ nh sau : k Yi = yHi ± ∑ ∆ xj β j J=1 Trong ®ã : Yi : thu hoạch đợc tính với trồng i theo giá trị cụ thể nhân tố sản xuất j ( xj ) yHi : thu ho¹ch chn cđa trồng i theo giả trị trung bình nhân tố sản xuất j (xj ) xj : sai số giá trị nhân tố sản xuất j với giá trị trung bình j : hệ số hiệu đến suất nhân tố j k : số nhân tố phơng trình hồi quy + Hàm kinh tế canh nông để dự báo thu hoạch trồng ( Nga) Hàm đợc xây dựng dựa sở phân tích phơng trình hồi quy nhiều chiều theo loạt ảnh hởng nhiều nhân tố đến thu hoạch trung bình nhiều năm, nhằm mục đích san điều kiện thời tiết ổn định hệ số hồi quy Phơng trình có dạng : y0 = a0 + a1 x1 + a2 x2 + a3 x3 + a4 x4 Trong ®ã : y0 : thu hoạch tính theo tạ/ x1 : chất lợng đất đợc tính theo bậc x2 : vốn đầu t ( phơng tiện ) cho trồng (100rup /ha) x3 : số lợng phân bón trung bình năm (tạ/ha) x4 : số lợng ngời-giờ làm trực tiếp vụ gieo trồng /ha + Mô hình tính lợng đất mÊt cña Mü (W H Wischmeier) M = A R K L S C P Trong ®ã : M : Lợng đất bị xói mòn /ha A : Hệ số chuyển đổi lợng đất /ha R : HƯ sè xãi mßn ma K : HƯ số xói mòn đặc trng cho loại đất L : Hệ số xói mòn chiều dài dốc S : Hệ số xói mòn tơng ứng độ dốc mặt đất C : Hệ số trồng P : Hệ số bảo vệ đất biện pháp canh tác + Mô hình tính lợng đất A.D Ivanovski vµ Ia V Kornev M = A Ik1 Lk2 Pk3 M=A.I 0,75 L 0,5 P1,5 Trong : M : Lợng đất ( tấn) A : Hệ số xói mòn nhân tố khác I : Độ dốc L: Chiều dài sờn P : Cờng độ ma k1,k2,k3: hệ số thực nghiệm - Thứ 6, PP chồng xếp đồ thành phn GIS Cái khó phơng pháp xử lí ranh giới đờng biên Trong trờng hợp dùng phơng pháp GIS để chồng xếp đồ mà dấu hiệu đà đợc đánh giá cho đơn vị lÃnh thổ ( coi điểm) đánh giá tổng hợp dễ dàng - Thứ 7, Bài toán phân hạng theo bậc trọng số Phân hạng theo điểm có tính đến trọng số yếu tố thông qua phân tích tơng quan toán phân loại theo hệ số khoảng cách ( phân loại nhiều chiều ) - Th 8, Phõn loi dựa đặc tính yếu tố dùng làm tiờu, vi s ch dn c th Khi đánh giá tổng thể không rộng lớn với "một " không nhiều yếu tố tự nhiên, không thiết phải phân cấp theo nhiều mức độ, nhng giải đồ cần phân chia, xếp theo thứ tự kếm dần yếu tố tự nhiên Sự dẫn quan trọng ngời sử dụng hình thức phân cấp cho điểm Ví dụ ( A.J Ixatsenko):Bản đồ đánh giá phân loại giải trí dạng địa lí : - Tốt với dạng nghỉ mùa hè (thể thao dới nớc, tắm, câu cá, dạo) nghỉ mùa đông ( trợt tuyết) - Thuận lợi nghỉ mùa hè (hái nấm, bộ, dạo chơi) mùa đông ( dạo chơi trợt tuyết ) - Thuận lợi hạn chế vào mùa hè (hái quả, hái nấm), thuận lợi vào mùa đông - Thuận lợi hạn chế (hái hái nấm), đôi chỗ có triển vọng vòng mời năm tới - thuận lợi với triển vọng hạn chế tơng lai - Không có triển vọng (đầm lầy) - Không có triển vọng (các khu đất lâm nghiệp) Các giới hạn khác điều kiện tự nhiên đợc dùng làm tiêu chuẩn chủ yếu để phân nhóm đánh giá Tuỳ thuộc tính chất mức độ giới hạn mà số bậc đợc thiết lập, bậc cấp cao đợc đa vào nhóm : - Đất đai thuận lợi cho trồng trọt - Đất đai không thuận lợi cho trồng trọt Trong nhóm lại chia làm mức tuỳ theo mức độ thuận lợi không thuận lợi nhiều hay dẫn cụ thể nhân tố hạn chế mức độ ... nghiên cứu cảnh quan ứng dụng cần vận dụng quan điểm nghiên cứu vận dụng cụ thể nào? quan điểm quan điểm hệ thống Quan điểm phát triển bền vững Quan điểm hệ thống: trình bày câu Quan điểm phát... chuẩn hoá Nhiệm vụ nội dung nghiên cứu Cảnh quan ứng dụng đợc trình bày sơ đồ: Địa lý ứng dụng Cung cấp thông tin, đồ, biểu đồ Nhiệm vụ nghiên cứu Lập kế họach, QH dự báo Nội dung nghiên cứu Kiểm... dụng b Nội dung Nội dung cảnh quan ứng dụng đánh giá - quy hoạch tổng hợp môi trờng tự nhiên phục vụ cho việc phân bố lực lợng s¶n xt, tỉ chøc l·nh thỉ cđa mét hun, tØnh, vùng lÃnh thổ chung cho