Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: T.S Phạm Thị Định MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ BHXH .3 I SỰ CẦN THIẾT KHÁCH QUAN VÀ BẢN CHẤT CỦA BHXH Khái niệm chất BHXH Vai trò BHXH đời sống xã hội II CÁC QUAN ĐIỂM CƠ BẢN VỀ BHXH Chính sách BHXH phận cấu thành phận quan trọng sách xã hội Người sử dụng lao động phải có nghĩa vụ trách nhiệm tham gia BHXH cho người lao động Người lao động bình đẳng nghĩa vụ quyền lợi BHXH 10 Mức trợ cấp BHXH phụ thuộc vào yếu tố: 10 Nhà nước quản lý thống sách bảo hiểm xã hội, tổ chức máy thực sách bảo hiểm xã hội 11 III NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN VỀ BHXH 11 Đối tượng BHXH 11 Hệ thống chế độ BHXH 12 Quỹ bảo hiểm xã hội .17 IV CÔNG TÁC THU BẢO HIỄM XÃ HỘI 22 Đặc điểm vai trị cơng tác thu BHXH 22 Phương thức thu phí BHXH 24 Phương pháp xác định phí BHXH 25 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THU BHXH TẠI BHXH TỈNH HẢI DƯƠNG NĂM 2003-2007 27 SVTH: Nguyễn Thị Hương Giang Lớp: Bảo hiểm 46B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: T.S Phạm Thị Định I GIỚI THIỆU CHUNG VỀ BHXH VIỆT NAM VÀ BHXH TỈNH HẢI DƯƠNG 27 Sự đời phát triển BHXH Việt Nam .27 BHXH tỉnh Hải Dương 30 Kết hoạt động chung năm qua 35 II CÁC QUY ĐỊNH HIỆN HÀNH VỀ CÔNG TÁC THU BHXH Ở VIỆT NAM .40 Đối tượng thu BHXH 40 Mức thu BHXH .42 Phân cấp tổ chức quản lý thu BHXH: 44 III KẾT QUẢ THU BHXH BẮT BUỘC TẠI BHXH TỈNH HẢI DƯƠNG 48 Đặc thù nghiệp vụ thu 48 Quy trình tiến hành thu BHXH BHXH tỉnh Hải Dươg 49 Kết thu BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương 53 Tình hình số lao động số đơn vị tham gia BHXH bắt buộc qua năm 56 Công tác quản lý thu BHXH BHXH tỉnh Hải Dương 62 Những tồn nguyên nhân .63 CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HỒN THIỆN CƠNG TÁC THU BHXH TẠI BHXH TỈNH HẢI DƯƠNG 68 I MỤC TIÊU, PHƯƠNG HƯỚNG NHIỆM VỤ TRONG THỜI GIAN TỚI 68 Công tác thu BHXH –BHYT bắt buộc: 68 Công tác tổ chức hành chính: 69 3.Công tác Tiếp nhận – quản lý hồ sơ .70 Công tác Cấp quản lý sổ, thẻ .70 SVTH: Nguyễn Thị Hương Giang Lớp: Bảo hiểm 46B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: T.S Phạm Thị Định Công tác Bảo hiểm y tế tự nguyện: 70 Cơng tác Kế hoạch – tài .71 Công tác chế độ sách: 71 Công tác Giám định – chi .71 9.Công tác Công nghệ thông tin 72 10 Công tác Kiểm tra: 72 II GIẢI PHÁP 73 Hoàn thiện văn pháp luật quy định công tác thu BHXH: 73 Tạo điều kiện cho đối tượng thuộc diện bắt buộc tham gia đầy đủ , triển khai thực loại hình BHXH tự nguyện diện rộng .74 3.Một số giải pháp khác để hồn thiện cơng tác thu BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương 76 III MỘT SỐ KIẾN NGHỊ .79 Đối với quan quản lý nhà nước 79 Đối với BHXH Việt Nam .80 Đối với BHXH tỉnh Hải Dương 83 KẾT LUẬN 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .86 SVTH: Nguyễn Thị Hương Giang Lớp: Bảo hiểm 46B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: T.S Phạm Thị Định DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Sơ đồ 1: Cơ cấu máy tổ chức BHXH tỉnh Hải Dương 33 Bảng 1: Kết công tác thu, cấp quản lý sổ BHXH BHXH tỉnh Hải Dương (2005-2007) 36 Bảng 2: Kết thực BHYT tự nguyện BHXH tỉnh Hải Dương (2005- 2007) 37 Bảng 3: Kết chi trả chế độ BHXH BHXH tỉnh Hải Dương năm 2005-2007 38 Bảng 4: Kết chi phí Khám chữa bệnh BHXH tỉnh Hải Dương (2005-2007) 39 Bảng 5: Kết thu BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương 2003-2005 54 Bảng 6: Mức tiền lương tối thiểu từ 2003-2007 .55 Bảng 7: Số lượng lao động số đơn vị tham gia BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương (2003-2007) 57 Bảng 8: Cơ cấu số người lao động tham gia BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương (2003-2007) 59 Bảng : Cơ cấu số đơn vị tham gia BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương (2003-2007) 61 Bảng10: Tình hình nợ đọng tiền thu BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương (2003-2007) 65 SVTH: Nguyễn Thị Hương Giang Lớp: Bảo hiểm 46B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: T.S Phạm Thị Định LỜI MỞ ĐẦU Sự tồn phát triển người nhiều yếu tố định có hệ thống an sinh xã hội Chính phủ đặc biệt sách Bảo hiểm xã hội (BHXH ) BHXH sách xã hội lớn Đảng, Nhà nước người lao động có vai trị quan trọng hàng triệu người lao động nhằm đảm bảo mặt tinh thần cho họ gia đình ngừoi lao động tạm thời vĩnh viễn khả lao động Và điều kiện kinh tế đất nước luôn thay đổi ngày phát triển mức độ cao việc thực tốt sách BHXH cịn đảm bảo cơng xã hộ người lao động xã hội Với vai trò nên từ thành lập đến bây giờ, ngành BHXH Đảng, Nhà nước, Chính phủ quan tâm tạo điều kiện để phát triển Hoạt động ngành BHXH đa dạng với nhiều nghiệp vụ thu BHXH, chi trả chế độ sách, lập lưu trữ hồ sơ thời gian tham gia BHXH cho người lao động, cấp sổ BHXH thẻ BHYT… với mục tiêu đảm bảo cân đối tăng trưởng quỹ BHXH Trong cơng tác thu BHXH khâu có ý nghĩa định toàn hoạt động hệ thống BHXH định thành bại toàn ngành BHXH Việt Nam Qua thời gian đời, tồn phát triển, công tác quản lý thu BHXH quan BHXH tỉnh Hải Dương đạt nhiều thành tựu như: thu phí ngày nhiều, số người tham gia BHXH ngày tăng, tình trạng nợ đọng giảm thiểu… Tuy nhiên thực tế, việc triển khai hoạt động thu BHXH tỉnh Hải Dương nhiểu điểm tồn tại, bất cập như: chưa khai thác hết lực lượng lao động, tình trạng trốn đóng, nợ đóng cịn tồn tại….Điều làm cho hoạt động thu BHXH tỉnh Hải Dương SVTH: Nguyễn Thị Hương Giang Lớp: Bảo hiểm 46B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: T.S Phạm Thị Định chưa đạt kết cao ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động làm giảm thu cho quỹ BHXH Nhận thấy tồn yếu qua trình thực tập quan BHXH tỉnh Hải Dương, em chọn đề tài: “Đáng giá thực trạng công tác thu bảo hiểm xã hội bắt buộc bảo hiểm xã hội tỉnh Hải Dương” Với mục đích  Làm rõ cơng tác thu vai trị  Đánh giá thực trạng công tác thu BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương từ năm 2003-2007  Đề xuất số kiến nghị giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác thu BHXH bắt buộc Bố cục chuyên đề gồm có: Chương I : Cơ sở lý luận chung BHXH Chương II : Thực trạng công tác thu BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương từ năm 2003- 2007 Chương III: Một số giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác thu BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương Trong thời gian thực tập viết chuyên đề, em cịn có nhiều thiếu sót nhận thức em mong bảo thầy cô giáo môn Em xin chân thành cảm ơn Tiến sỹ Phạm Thị Định tận tình giúp đỡ em hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp SVTH: Nguyễn Thị Hương Giang Lớp: Bảo hiểm 46B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: T.S Phạm Thị Định CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ BHXH I SỰ CẦN THIẾT KHÁCH QUAN VÀ BẢN CHẤT CỦA BHXH Khái niệm chất BHXH Để tồn tại, phát triển thỏa mãn nhu cầu hàng ngày cuốc sống người phải lao động, để lao động tốt người cần phải có sức khỏe tốt Tuy nhiên quãng đời ln khỏe mạnh, lao động tốt Họ gặp rủi ro bất ngờ sức khỏe ốm đau, tai nạn lao động, khả lao động già…Khi gặp phải rủi ro thu nhập họ bị giảm ảnh hưởng nhiều đến sống thân họ gia đình.Khi kinh tế hàng hóa đời phát triển, việc thuê mướn lao động diễn phổ biến làm cho mối quan hệ kinh tế người lao động người chủ lao động đa dạng phức tạp nhiều Một mặt thúc đẩy sản xuất hàng hóa phát triển, mặt làm kìm hãm sản xuất Giới thợ khoản thu nhập tự lao động làm cơng ăn lương họ khơng cịn khoản thu nhập khác sống họ phụ thuộc vào tiền cơng nhận Chính không may bị ốm đau, tai nạn thai sản… họ gặp nhiều khó khăn, khơng thể trang trải họ không nhận tiền công tiền lương vào ngày nghỉ ốm Trước thực tế đó, giới thợ đấu tranh buộc giới chủ phải cam kết trả lương, trả công cho họ họ nghỉ việc ốm đau, tai nạn sinh đẻ hết tuổi lao động nghỉ hưu Về phía giới chủ, phát sinh thêm khoản chi phí – trả tiền cho người lao động người lao động gặp rủi ro điều mà họ không mong muốn.Quan điểm trái ngược làm mâu thuẫn chủ thợ ngày trở nên gay gắt Giới thợ tiến hành nhiều đấu tranh liệt diễn rộng khắp buộc giới chủ phải thực theo cam kết nhằm thỏa mãn mong muốn nhu cầu họ, gây SVTH: Nguyễn Thị Hương Giang Lớp: Bảo hiểm 46B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: T.S Phạm Thị Định tác động to lớn đời sống kinh tế - xã hội lúc Trước tình hình ngày trở nên căng thẳng, nhà nước có biện pháp can thiệp nhằm ổn định tình hình xã hội kinh tế phải kể đến biện pháp hình thành quỹ tài tập trung tham gia đóng góp bên Theo Nhà nước quy định: - Cả giới chủ giới thợ phải đóng góp khoản tiền định hàng tháng, khoản tiền tính toán dựa sở xác xuất rủi ro người lao động tiền công, tiền lương mà giới chủ trả cho người lao động - Số tiền đóng góp người lao động người sử dụng lao động hình thành nên quỹ tiền tệ tập trung, quỹ nhận hỗ trợ Nhà nước - Khi người lao động gặp phải rủi ro hỗ trợ quỹ tiền tệ Nhờ mà thu nhập người lao động ổn định hơn, sống thân gia đình họ đảm bảo Người sử dụng lao động nhận thấy lợi ích mà quỹ tiền tệ mang lại ổn định sản xuất kinh doanh, bảo vệ sức khỏe đời sống cho người lao động gia đình họ từ làm người lao động gắn bó với doanh nghiệp hơn, yên tâm làm việc lao động tích cực hơn… Từ mối quan hệ ba bên : người lao động – người sử dụng lao động – nhà nước hình thành xuất khái niệm BHXH Vậy BHXH gì? Theo nghĩa chung nhất, BHXH hiểu đảm bảo thay bù đắp phần thu nhập người lao động họ gặp phải biến cố làm giảm khả lao động, việc làm sở hình thành sử dụng quỹ tiền tệ tập trung nhằm đảm bảo đời sống cho người lao động gia đình họ, góp phần bảo đảm an tồn xã hội Từ khái niệm trên, chất BHXH thể điểm sau: SVTH: Nguyễn Thị Hương Giang Lớp: Bảo hiểm 46B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: T.S Phạm Thị Định - Trong xã hội mà có thuê mướn lao động có BHXH BHXH nhu cầu khách quan, mang tính đa dạng phức tạp xã hội Khi kinh tế hàng hóa phát triển, mối quan hệ chủ thợ phát triển BHXH phong phú, đa dạng hồn thiện Có thể nói kinh tế tảng để BHXH phát triển, BHXH thể trạng thái kinh tế nước - Cơ sở phát sinh BHXH quan hệ lao động thể thông qua mối quan hệ ba bên: bên tham gia BHXH, bên BHXH bên BHXH + Bên tham gia BHXH : người lao động người sử dụng lao động + Bên BHXH : quan BHXH Nhà nước lập bảo hộ + Bên hưởng BHXH : người lao động gia đình họ người la không may gặp phải rủi ro có đủ điều kiện để hưởng theo quy định pháp luật - Điều kiện hưởng BHXH người lao động gặp rủi ro biến cố mang tính chất ngẫu nhiên, trái với ý muốn chủ quan người ốm đau, tai nạn lao động bệnh nghề nghiệp, thai sản, hết tuổi lao động nghỉ hưu Những biến cố xảy ngồi q trình lao động làm cho người lao động bị gảim khả lao động, việc làm - Khi gặp biến cố, phần thu nhập người lao động bị bị giảm Với hỗ trợ từ quỹ tiền tệ tập trung hình thành từ bên (người sử dụng lao động, người lao động, Nhà nước ) bù đắp thay phần phần thu nhập bị Qua chất BHXH ta thấy mục tiêu xuyên suốt BHXH nhằm thỏa mãn nhu cầu thiết yếu người lao động trường hợp bị giảm thu nhập hàng tháng việc làm, khả lao động cách bù đắp cho người lao động khoản thu nhập SVTH: Nguyễn Thị Hương Giang Lớp: Bảo hiểm 46B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: T.S Phạm Thị Định Có BHXH điều kiện sống người lao động gia đình họ đảm bảo tốt Vai trò BHXH đời sống xã hội Trong xã hội, ngành kinh tế đóng vai trị định hệ thống kinh tế- xã hội – trị- văn hóa đất nước Với tư cách ngành kinh tế - xã hội, BHXH ngoại lệ Vai trò BHXH thể tất mặt đời sống xã hội Cụ thể là: 2.1 BHXH với kinh tế Trong sống, BHXH có vai trị to lớn tạo thu nhập cho người lao động Nhờ có hỗ trợ từ quỹ BHXH mà thu nhập người lao động ổn định hơn, đời sống vật chất trước mắt lâu dài người lao động sau thời gian làm việc, công tác đảm bảo, người lao động yên tâm lao động sản xuất, làm việc có hiệu góp phần trì ổn định phát triển sản xuất doanh nghiệp nói riêng đảm bảo an toàn xã hội Quỹ BHXH hình thành đóng góp bên tham gia, dùng để hỗ trợ cho người lao động họ gặp biến cố Tuy nhiên lúc tiền quỹ dùng hết mà có lượng tiền nhàn rỗi quỹ Chính vậy, huy động lượng tiền nhàn rỗi quỹ BHXH để đầu tư vào việc kinh doanh, dịch vụ lĩnh vực khác tạo nguồn thu lớn cho quỹ nhằm tạo tích lũy tăng trưởng cho quỹ qua thời gian, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế -xã hội đất nước Mặt khác phận hệ thống sách kinh tế -xã hội, BHXH cịn góp phần vào bình ổn xã hội quốc gia SVTH: Nguyễn Thị Hương Giang Lớp: Bảo hiểm 46B ... BHXH tỉnh Hải Dương, em chọn đề tài: ? ?Đáng giá thực trạng công tác thu bảo hiểm xã hội bắt buộc bảo hiểm xã hội tỉnh Hải Dương? ?? Với mục đích  Làm rõ cơng tác thu vai trị  Đánh giá thực trạng công. .. II : Thực trạng công tác thu BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương từ năm 2003- 2007 Chương III: Một số giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác thu BHXH bắt buộc BHXH tỉnh Hải Dương Trong thời gian thực. .. 10 Lớp: Bảo hiểm 46B Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: T.S Phạm Thị Định Nhà nước quản lý thống sách bảo hiểm xã hội, tổ chức máy thực sách bảo hiểm xã hội BHXH phận cấu thành sách xã hội, vừa