33 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY D ỰNG CÔNG TRÌNH NÔNG NGHIỆP – THỦY LỢI TẠI BAN QUẢN LÝ D Ự ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH THỦY LỢI TỈNH YÊN BÁI ... Tình hình đ
D ự án đầu tư xây dự ng công trình Nông nghi ệ p – Th ủ y l ợ i
Khái ni ệ m chung v ề d ự án đầu tư xây dự ng
1.1.1.1 Khái ni ệm về dự án
Trong những năm gần đây, thuật ngữ “dự án” đã trở nên phổ biến tại Việt Nam Hiện nay, có nhiều quan niệm khác nhau về dự án, và dưới đây là một số định nghĩa thông dụng nhất.
Dự án là chuỗi các hoạt động liên kết được thiết lập để đạt được kết quả cụ thể trong phạm vi ngân sách và thời gian đã xác định.
Dự án là tập hợp các hoạt động liên quan đến nhau, được thực hiện theo một logic nhất định nhằm đạt được các mục tiêu đã xác định, sử dụng các nguồn lực trong một khoảng thời gian cụ thể.
Dự án là quá trình can thiệp có kế hoạch nhằm đạt được một hoặc nhiều mục tiêu cụ thể, hoàn thành các công việc đã được xác định trước tại một địa điểm trong khoảng thời gian nhất định, với các tiêu chí về tài chính và tài nguyên đã được đề ra.
Dự án là tập hợp các hoạt động được tổ chức để đạt được những mục tiêu cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định, với các tiêu chí về tài chính và tài nguyên đã được xác định trước.
1.1.1.2 Khái ni ệm về dự án đầu tư xây dựng
Dự án đầu tư (DAĐT) là tập hợp các đề xuất liên quan đến việc bảo vốn nhằm tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo các cơ sở vật chất nhất định Mục tiêu của DAĐT là đạt được sự tăng trưởng về số lượng, duy trì, cải tiến hoặc nâng cao chất lượng của sản phẩm hoặc dịch vụ trong một khoảng thời gian xác định.
Theo luật xây dựng năm 2003, dự án đầu tư xây dựng công trình là tập hợp các đề xuất liên quan đến việc bố trí vốn cho xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo các công trình Mục đích của các công trình xây dựng là phát triển, duy trì và nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong một thời gian nhất định.
Công trình Nông nghi ệ p – Th ủ y l ợ i là nhóm công trình thu ộ c lo ạ i công trình
Nông nghi ệ p và Phát tri ển Nông thôn [3] Trong đó Công trình nông nghiệ p và phát tri ể n nông thôn bao g ồ m:
Công trình thủy lợi bao gồm nhiều hạng mục quan trọng như hồ chứa nước, đập ngăn nước (bao gồm đập đất, đập đất – đá, và đập bê tông) Ngoài ra, còn có các công trình như đê chính (sông, biển), đê bao, đê quai, tràn xả lũ, cống lấy nước, cống xả nước, kênh, đường ống kín dẫn nước, đường hầm thủy công, trạm bơm và các công trình thủy lợi khác Hệ thống thủy nông và công trình cấp nước nguồn cho sinh hoạt, sản xuất cũng là những thành phần không thể thiếu trong hệ thống này.
- Công trình lâm nghi ệ p, diêm nghi ệ p, th ủ y s ản, chăn nuôi.
Dự án đầu tư xây dựng công trình Nông nghiệp – Thủy lợi tập hợp các đề xuất liên quan đến việc bổ sung vốn cho việc xây dựng mới, mở rộng hoặc cải tạo các công trình thuộc nhóm Nông nghiệp – Thủy lợi Mục tiêu của dự án là phát triển, duy trì và nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong một thời hạn nhất định.
1.1.1.3 V ị trí và vai trò của đầu tư xây dựng trong nền kinh tế Đầu tư xây dự ng có vai trò h ế t s ứ c quan tr ọ ng trong quá trình phát tri ể n c ủ a b ấ t k ỳ hình th ứ c kinh t ế nào, nó t ạ o ra nh ững cơ sở v ậ t ch ấ t k ỹ thu ậ t, nh ữ ng n ề n t ả ng v ữ ng ch ắc ban đầ u cho s ự phát tri ể n c ủ a xã h ộ i Đầu tư xây dựng cơ bả n hình thành các công trình m ớ i v ớ i thi ế t b ị công ngh ệ hi ện đạ i, t ạ o ra nh ững cơ sở v ậ t ch ấ t h ạ t ầ ng ngày càng hoàn thi ện đáp ứ ng yêu c ầ u phát tri ể n c ủa đất nước và đóng vai trò quan trọ ng trên m ọ i m ặ t kinh t ế , chính tr ị -xã h ộ i, an ninh qu ố c phòng Đố i v ớ i m ột nước đang phát triển như nướ c ta hi ệ n nay, qu ả n lý hi ệ u qu ả các d ự án đầu tư xây dự ng là c ự c k ỳ quan tr ọ ng nh ằ m tránh gây ra lãng phí th ấ t thoát nh ữ ng ngu ồ n l ự c v ốn đã rấ t h ẹ p dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai hoc thuy loi dai
Phân lo ạ i d ự án đầu tư xây dự ng công trình Nông nghi ệ p – Th ủ y l ợ i
1.1.2.1 Phân lo ại dự án đầu tư xây dựng công trình
Các dự án đầu tư xây dựng công trình được phân loại theo quy mô và tính chất, trong đó dự án quan trọng quốc gia được Quốc hội xem xét và quyết định về chủ trương đầu tư Các dự án còn lại được chia thành ba nhóm A, B và C, tùy thuộc vào mức độ ảnh hưởng và quy mô của từng dự án.
B, C b, Theo ngu ồn vốn đầu tư:
+ D ự án s ử d ụ ng v ốn ngân sách nhà nướ c;
+ D ự án s ử d ụ ng v ố n tín d ụng do Nhà nướ c b ả o lãnh, v ố n tín d ụng đầu tư phát tri ể n c ủa Nhà nướ c;
+ D ự án s ử d ụ ng v ốn đầu tư phát triể n c ủ a doanh nghi ệp nhà nướ c;
Dự án sử dụng vốn khác bao gồm cả vốn tư nhân và việc kết hợp nhiều nguồn vốn Công trình xây dựng được phân loại theo công năng sử dụng thành các loại khác nhau.
+ Công trình Nông nghi ệ p và phát tri ể n nông thôn
1.1.2.2.Phân lo ại dự án đầu tư xây dựng công trình Nông nghiệp – Thủy lợi
Công trình Nông nghi ệ p – Th ủ y l ợ i thu ộ c Công trình Nông nghi ệ p và phát tri ể n nông thôn Công trình nông nghi ệ p và phát tri ể n nông thôn bao g ồ m:
Công trình thủy lợi bao gồm nhiều hạng mục quan trọng như hồ chứa nước, đập ngăn nước (đập đất, đập đất – đá, đập bê tông), đê, kè và tường chắn Các loại đê chính (sông, biển), đê bao, đê quai, tràn xả lũ, cống lấy nước, cống xả nước, kênh, đường ống kín dẫn nước, đường hầm thủy công, trạm bơm cùng với các công trình thủy lợi khác cũng được tính đến Hệ thống thủy nông và các công trình cấp nước nguồn cho sinh hoạt, sản xuất là những yếu tố thiết yếu trong lĩnh vực thủy lợi.
- Công trình lâm nghi ệ p, diêm nghi ệ p, th ủ y s ản, chăn nuôi.
Theo quy mô và tính ch ấ t d ự án đầu tư xây dự ng công trình Nông nghi ệ p -
Th ủ y l ợi được phân nhóm như sau[1]: Đố i v ớ i công trình Th ủ y l ợ i:
Các dự án đầu tư xây dựng công trình Thủy lợi được phân loại theo mức vốn đầu tư, trong đó nhóm A bao gồm các dự án có tổng mức đầu tư trên 1.000 tỷ đồng và có ý nghĩa chính trị - xã hội quan trọng Nhóm B gồm các dự án có tổng mức đầu tư từ 50 đến 1.000 tỷ đồng, trong khi nhóm C là các dự án có tổng mức đầu tư dưới 50 tỷ đồng.
Các công trình nông, lâm nghiệp, diêm nghiệp, thủy sản và chăn nuôi được phân loại theo mức đầu tư: nhóm A với tổng mức đầu tư trên 700 tỷ đồng; nhóm B với tổng mức đầu tư từ 40-700 tỷ đồng; và nhóm C với tổng mức đầu tư dưới 40 tỷ đồng.
V ề ngu ồ n v ố n, hi ệ n nay các d ự án đầu tư xây dự ng công trình nông nghi ệ p –
Th ủ y l ợ i ch ủ y ế u s ử d ụ ng ngu ồ n v ốn ngân sách nhà nướ c.
Trình t ự đầu tư xây dựng để hoàn thành d ự án
Dự án đầu tư xây dựng công trình, đặc biệt là trong lĩnh vực Nông nghiệp - Thủy lợi, cần tuân thủ quy trình thực hiện cụ thể Các bước này bao gồm lập kế hoạch, khảo sát, thiết kế, thi công và nghiệm thu công trình Việc tuân thủ trình tự này không chỉ đảm bảo chất lượng công trình mà còn tối ưu hóa hiệu quả đầu tư.
+ Quyết định cho phép thực hiện chuẩn bị đầu tư;
+ Lập dự án đầu tư (báo cáo nghiên cứu khả thi);
Lập, thẩm định và phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường là quy trình quan trọng trong việc bảo vệ môi trường, trừ những trường hợp chỉ yêu cầu đăng ký bản cam kết bảo vệ môi trường.
+ Thẩm định và phê duyệt dự án đầu tư.
+ Làm các thủ tục về đất đai (Chuyển mục đích sử dụng đất, thuê đất, giao đất)
+ Thực hiện bồi thường, hỗ trợ tái định cư và giải phóng mặt bằng;
+ Khảo sát xây dựng, thiết kế xây dựng.
+ Lựa chọn nhà thầu cung ứng thiết bị, nhà thầu thi công xây dựng công trình.
Thi công xây dựng công trình và giám sát thi công xây dựng là những yếu tố quan trọng trong ngành xây dựng Việc giám sát lắp đặt thiết bị cũng đóng vai trò then chốt để đảm bảo chất lượng và tiến độ công trình Đại học Thủy Lợi cung cấp kiến thức và kỹ năng cần thiết cho sinh viên trong lĩnh vực này, giúp họ nắm vững quy trình thi công và quản lý dự án hiệu quả Chương trình đào tạo tại Đại học Thủy Lợi tập trung vào việc trang bị cho sinh viên những kiến thức thực tiễn, từ đó nâng cao khả năng làm việc trong môi trường chuyên nghiệp.
(3) Kết thúc dự án đầu tư đưa vào khai thác sử dụng
+ Nghiệm thu, bàn giao đưa vào khai thác sử dụng và thực hiện bảo hành, bảo trì;
+ Quyết toán vốn đầu tư và phê duyệt quyết toán.
Đặc điể m d ự án đầu tư xây dự ng công trình Nông nghi ệ p – Th ủ y l ợ i
1.1.4.1 Đặc điểm chung của dự án đầu tư xây dựng công trình
Dự án xây dựng là tập hợp các hồ sơ và bản vẽ thiết kế, bao gồm tài liệu pháp lý, quy hoạch tổng thể, kiến trúc, kết cấu và công nghệ tổ chức thi công được giải quyết Các dự án đầu tư xây dựng có một số đặc điểm nổi bật.
Mỗi dự án đều mang tính duy nhất với những đặc trưng riêng biệt, được thực hiện trong các điều kiện khác nhau về địa điểm, không gian, thời gian và môi trường luôn biến đổi.
Dự án có thời gian và quy mô hạn chế, với điểm khởi đầu và kết thúc rõ ràng, thường kèm theo các kỳ hạn cụ thể Ngày hoàn thành có thể được ấn định tùy ý, nhưng trở thành điểm trung tâm của dự án, liên quan đến các mục tiêu của nhà đầu tư Mỗi dự án đều bị giới hạn bởi một khoảng thời gian nhất định, và trong quá trình triển khai, điều này là cơ sở để phân bổ nguồn lực một cách hợp lý và hiệu quả Thành công của Quản lý dự án thường được đánh giá dựa trên khả năng đạt được thời điểm kết thúc đã được xác định trước.
Quy mô của mỗi dự án khác nhau và được thể hiện rõ ràng, điều này ảnh hưởng đến việc phân loại dự án cũng như xác định chi phí liên quan.
Triển khai dự án đòi hỏi sự huy động nhiều nguồn lực khác nhau để thực hiện các mục tiêu cụ thể Việc kết hợp hài hòa các nguồn lực này trong quá trình triển khai là yếu tố quan trọng giúp nâng cao hiệu quả của dự án.
Các dự án đầu tư xây dựng thường có quy mô lớn và chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ điều kiện tự nhiên, đặc biệt là thời tiết Việc thực hiện xây dựng ngoài trời khiến cho các yếu tố môi trường trở thành một yếu tố quan trọng trong quá trình lập kế hoạch và triển khai dự án.
Dự án đầu tư xây dựng công trình là sự kết hợp của các yếu tố kỹ thuật, công năng sử dụng và thẩm mỹ Mỗi dự án đều sở hữu những đặc điểm riêng về kỹ thuật, công năng và yếu tố thẩm mỹ, tạo nên sự độc đáo và phù hợp với nhu cầu cụ thể.
Dự án đầu tư xây dựng thường có tính không ổn định và lưu động cao theo lãnh thổ Khác với các ngành sản xuất khác, trong lĩnh vực xây dựng, người lao động và tư liệu lao động cần phải di chuyển liên tục giữa các công trường khác nhau, điều này tạo ra sự linh hoạt nhưng cũng đặt ra thách thức cho việc quản lý và tổ chức công việc.
(công trình xây d ựng) đượ c hình thành d ần và đứ ng yên t ạ i ch ỗ Đặc điể m này kéo theo m ộ t lo ạt tác độ ng
Dự án đầu tư xây dựng có tính đa dạng và chi phí lớn, yêu cầu quá trình sản xuất xây dựng phải thực hiện theo đơn đặt hàng của Chủ đầu tư thông qua hình thức đấu thầu.
(ch ỉ đị nh th ầ u) và H ợp đồ ng xây d ự ng
Thời gian xây dựng một công trình thường kéo dài, dẫn đến việc vốn đầu tư của chủ đầu tư và vốn sản xuất của các tổ chức xây dựng bị ứ đọng tại công trình Các tổ chức xây dựng dễ gặp rủi ro ngẫu nhiên trong suốt quá trình thi công, đồng thời chịu ảnh hưởng từ thời tiết và sự biến động giá cả.
Quá trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng rất phức tạp, đòi hỏi sự hợp tác của nhiều lực lượng tham gia Tại công trường xây dựng, các bên cần làm việc trên một diện tích hạn chế, điều này yêu cầu các doanh nghiệp xây dựng phải chú trọng đến thiết kế tổ chức thi công Đặc biệt, cần đảm bảo sự phối hợp giữa các lực lượng tham gia xây dựng ăn khớp với nhau về cả trình tự thời gian và không gian.
- S ả n xu ấ t xây d ự ng ph ầ n l ớ n ph ả i ti ế n hành ngoài tr ờ i, ch ị u nhi ề u ảnh hưở ng c ủ a th ờ i ti ế t
Dự án đầu tư xây dựng chịu ảnh hưởng lớn từ lợi nhuận chênh lệch do địa điểm xây dựng mang lại Cùng một loại công trình, nhưng nếu được xây dựng ở những nơi có sẵn vật liệu, công nhân và các cơ sở cho thuê máy móc, nhà thầu sẽ có nhiều cơ hội gia tăng lợi nhuận hơn so với các địa điểm khác.
Công nghệ xây dựng chủ yếu là quá trình áp dụng các phương pháp cơ học để giải quyết vấn đề vận chuyển vật liệu, bao gồm cả vận chuyển lên cao và xâm nhập lòng đất Do đó, việc tự động hóa trong quá trình xây lắp phát triển chậm, trong khi tỷ lệ lao động thủ công vẫn chiếm ưu thế cao.
1.1.4.2 Đặc điểm của dự án đầu tư xây dựng công trình Nông nghiệp – Thủy lợi
Dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi có những đặc điểm riêng biệt so với các công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp Những đặc điểm này bao gồm tính chất kỹ thuật đặc thù, yêu cầu về thiết kế và thi công, cũng như vai trò quan trọng trong việc quản lý nguồn nước và phát triển nông nghiệp.
Các công trình thủy lợi quy mô lớn thường bao gồm nhiều hạng mục như đập, cống, kênh mương, âu tàu và trạm thủy điện, nhằm tích hợp và quản lý nguồn nước hiệu quả Mỗi công trình đơn vị có thể được xây dựng từ nhiều loại vật liệu khác nhau như đất, đá, bê tông, gỗ và sắt thép, với tổng khối lượng lên tới hàng trăm ngàn đến triệu m3 Những công trình này không chỉ phục vụ cho việc vận tải và nuôi cá mà còn đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau trong quản lý tài nguyên nước.
Qu ả n lý d ự án đầu tư xây dự ng công trình Nông nghi ệ p – Th ủ y l ợ i
Khái ni ệ m v ề qu ả n lý d ự án
Trước khi chết, chúng ta cần hiểu rằng quản lý là quá trình tác động có mục đích của người quản lý vào các đối tượng quản lý, nhằm điều chỉnh hành vi của các đối tượng này để đạt được các mục tiêu đã đề ra.
Có nhi ều cách định nghĩa khác nhau về qu ả n lý d ự án:
Quản lý dự án là quá trình điều phối và tổ chức các bên liên quan nhằm hoàn thành dự án theo các tiêu chí về chất lượng, thời gian và chi phí.
TS Ben Obinero Uwakeah từ trường Đại học Cincinnati – Mỹ cho biết: “Quản lý dự án là quá trình lãnh đạo và phân phối các nguồn lực cùng vật tư nhằm đạt được các mục tiêu đã định trước về phạm vi, chi phí, thời gian, chất lượng và sự hài lòng của các bên liên quan.”
Quản lý dự án là quá trình điều khiển một kế hoạch đã được định trước, đồng thời xử lý các phát sinh trong một hệ thống bị ràng buộc bởi các yêu cầu về pháp luật, tổ chức, con người và tài nguyên Mục tiêu của quản lý dự án là đạt được các tiêu chí đã đề ra về chất lượng, thời gian, chi phí, an toàn lao động và bảo vệ môi trường.
Quản lý dự án, theo định nghĩa của Viện quản lý dự án quốc tế PIM (2007), là việc áp dụng các hiểu biết, khả năng, công cụ và kỹ thuật vào một tập hợp rộng lớn các hoạt động nhằm đáp ứng yêu cầu của một dự án cụ thể Đặc biệt trong ngành xây dựng, quản lý dự án bao gồm quá trình lập kế hoạch, tổ chức, thực hiện và kiểm soát các nguồn nhân lực của công ty trong một khoảng thời gian nhất định để đạt được các mục tiêu và dự định cụ thể của dự án.
Quản lý dự án bao gồm năm giai đoạn chính: khởi đầu, lập kế hoạch, tiến hành công việc, điều khiển và kiểm tra, kết thúc Các lĩnh vực hoạt động trong quản lý dự án tại Đại học Thủy Lợi bao gồm quản lý sự thống nhất, quản lý các hạng mục công việc, quản lý thời gian, chi phí, chất lượng, nguồn lực, tương tác thông tin, rủi ro, cũng như quản lý quá trình đấu thầu và mua sắm.
Theo các đị nh n ghĩa về qu ả n lý d ự án c ủ a các tác gi ả , có th ể rút ra nh ậ n xét sau đây:
Quản lý dự án là quá trình tổ chức và phối hợp các bên để hoàn thành dự án theo các mục tiêu về chất lượng, thời gian, chi phí, an toàn và môi trường Các định nghĩa hiện tại chưa làm rõ chủ thể và đối tượng của quản lý dự án Theo lý thuyết khoa học quản lý, khái niệm quản lý, đặc biệt là quản lý dự án đầu tư xây dựng, cần phải đề cập đầy đủ bốn yếu tố cơ bản.
- Đối tượ ng b ị qu ả n lý
- Các tác độ ng qua l ạ i gi ữ a ch ủ th ể qu ản lý và đối tượ ng b ị qu ả n lý
Xu ấ t phát t ừ phân tích trên, lu ận văn đề xu ấ t khái ni ệ m qu ả n lý d ự án đầu tư xây d ựng như sau:
Quản lý dự án đầu tư là quá trình mà chủ đầu tư thực hiện thông qua các chức năng lập kế hoạch, tổ chức điều hành, kiểm tra và kiểm soát để đảm bảo toàn bộ các công việc của dự án được thực hiện theo các mục tiêu đã định trước Điều này bao gồm việc hoàn thành dự án đúng về chất lượng, thời gian, chi phí, an toàn, môi trường và các yêu cầu khác mà chủ đầu tư mong muốn.
1.2.2 Đặc điểm quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình Nông nghiệp – Thủy l ợi
1.2.2.1 Đặc điểm chung quản lý dự án
Qu ả n lý d ự án đầu tư xây dựng công trình có các đặc điểm chung sau đây:
Chủ thể của quản lý dự án là người quản lý dự án, đồng thời cũng là chủ đầu tư của dự án Quản lý dự án đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tiến độ, chất lượng và hiệu quả của dự án, từ khâu lập kế hoạch đến thực hiện và đánh giá kết quả Việc xác định rõ vai trò và trách nhiệm của người quản lý giúp tối ưu hóa quy trình làm việc và nâng cao khả năng thành công của dự án.
- Đối tượ ng c ủ a qu ả n lý d ự án là toàn b ộ ph ạ m vi công vi ệ c c ủ a d ự án và các ch ủ th ể th ự c hi ệ n các công vi ệc đó.
Mục đích của quản lý dự án là thực hiện các mục tiêu của dự án, đảm bảo sản phẩm cuối cùng đáp ứng yêu cầu của khách hàng và chủ đầu tư Quản lý không phải là mục đích cuối cùng, mà là phương pháp để đạt được các mục tiêu đó.
Chức năng quản lý dự án bao gồm lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, điều tiết, khống chế và kiểm tra, kiểm soát dự án Nếu tách rời các chức năng này, dự án sẽ không thể vận hành hiệu quả và mục tiêu quản lý sẽ không được thực hiện.
Quá trình th ự c hi ệ n m ỗ i d ự án đề u c ầ n có tính sáng t ạ o, vì th ế chúng ta thườ ng coi vi ệ c qu ả n lý d ự án là qu ả n lý sáng t ạ o
1.2.2.2 Đặc điểm quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình Nông nghiệp – Thủy l ợi
Xu ấ t phát t ừ đặc điể m c ủ a d ự án đầu tư xây dự ng công trình Nông nghi ệ p –
Dự án đầu tư xây dựng công trình nông nghiệp - thủy lợi là một trong những lĩnh vực quan trọng được sử dụng vốn ngân sách nhà nước Các dự án này không chỉ góp phần phát triển hạ tầng nông nghiệp mà còn nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nước, hỗ trợ cải thiện đời sống của người dân và bảo vệ môi trường.
Nông nghi ệ p – Th ủ y l ợi thườ ng là d ự án đa dạ ng, phân tán, phát tri ể n theo tuy ế n;
Dự án xây dựng công trình Nông nghiệp – Thủy lợi là một dự án có chức năng sử dụng tổng hợp, vì vậy việc quản lý dự án đầu tư xây dựng cần tuân thủ những đặc điểm riêng biệt.
Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình nông nghiệp – thủy lợi chủ yếu được thực hiện theo hình thức chủ đầu tư trực tiếp quản lý, thông qua việc thành lập Ban quản lý dự án.
Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình Nông nghiệp - Thủy lợi là một dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước, do đó cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của luật ngân sách nhà nước cùng với các văn bản quy phạm pháp luật liên quan.
Vai trò c ủ a qu ả n lý d ự án đầu tư xây dự ng công trình
Thông quan qu ả n lý d ự án có th ể tránh đượ c nh ữ ng sai sót trong quá trình th ự c hi ệ n nh ữ ng d ự án l ớ n, ph ứ c t ạ p:
Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật và nhu cầu ngày càng cao trong việc nâng cao đời sống nhân dân, việc xây dựng các dự án công trình quy mô lớn và phức tạp ngày càng trở nên phổ biến Các công trình như thủy lợi, thủy điện, trạm điện và các cơ sở hạ tầng phục vụ ngành hàng không đang được triển khai Tuy nhiên, cả nhà đầu tư lẫn người tiếp quản dự án đều gặp khó khăn trong việc gánh vác những tổn thất lớn do sai lầm trong quản lý gây ra.
Việc áp dụng các phương pháp quản lý dự án khoa học hiện đại giúp thực hiện các dự án công trình lớn, phức tạp một cách hiệu quả Những phương pháp này không chỉ giúp đạt được mục tiêu đề ra mà còn có khả năng khống chế và điều tiết hệ thống mục tiêu của dự án.
Nhà đầu tư có nhiều mục tiêu đối với một dự án công trình, tạo thành hệ thống mục tiêu của dự án Một số mục tiêu có thể phân tích định lượng, trong khi một số khác lại không thể Trong quá trình thực hiện dự án, thường chú trọng đến các mục tiêu định lượng và coi nhẹ các mục tiêu định tính Chỉ khi áp dụng phương pháp quản lý dự án, việc điều tiết, phối hợp và giám sát hệ thống mục tiêu tổng thể mới có thể diễn ra hiệu quả.
Một dự án quy mô lớn thường liên quan đến nhiều bên tham gia, bao gồm người tiếp quản dự án, chủ đầu tư, đơn vị thiết kế, nhà cung cấp, các cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng xã hội Để thực hiện dự án một cách thuận lợi, việc điều tiết tốt các mối quan hệ này là rất quan trọng.
Qu ả n lý d ự án thúc đẩ y s ự trưở ng thành nhanh chóng c ủ a các nhân tài chuyên ngành:
Mỗi dự án đều yêu cầu những nhân tài chuyên ngành khác nhau, điều này cho thấy tính chuyên môn là rất quan trọng Quản lý dự án không chỉ thúc đẩy việc sử dụng nhân tài mà còn giúp phát triển kỹ năng của họ, tạo điều kiện cho những người có năng lực thể hiện khả năng chuyên môn của mình.
Quản lý dự án ngày càng trở nên quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội Trong xã hội hiện đại, việc không nắm vững phương pháp quản lý dự án có thể dẫn đến những tổn thất lớn Để tránh những tổn thất này và đạt được thành công trong quản lý dự án, việc lập kế hoạch chi tiết và chu đáo trước khi thực hiện dự án là điều cần thiết.
Các hình th ứ c qu ả n lý d ự án đầu tư xây dự ng công trình
Hiện nay, theo Nghị định số 12/NĐ-CP, có hai hình thức quản lý dự án: Chủ đầu tư trực tiếp quản lý dự án và Chủ đầu tư thuê tổ chức tư vấn quản lý điều hành dự án.
1.2.4.1.Ch ủ đầu tư trực tiếp Quản lý dự án
Trong trường hợp này, chủ đầu tư (CĐT) thành lập ban quản lý dự án (BQLDA) để đại diện cho CĐT trong việc quản lý dự án BQLDA cần có năng lực tổ chức và thực hiện nhiệm vụ quản lý dự án với vai trò là chủ đầu tư Nếu BQLDA không đủ điều kiện hoặc năng lực để thực hiện một số công việc, họ có thể thuê tư vấn quản lý và giám sát các phần việc đó.
H ợp đồ ng Giám sát
Mô hình Chủ đầu tư trực tiếp quản lý dự án mang lại nhiều ưu điểm, bao gồm khả năng kiểm soát chặt chẽ tiến độ và chất lượng công việc, tối ưu hóa chi phí và tăng tính linh hoạt trong việc điều chỉnh kế hoạch dự án Tuy nhiên, mô hình này cũng tồn tại một số hạn chế, như áp lực lớn lên Chủ đầu tư và nguy cơ thiếu chuyên môn trong quản lý dự án, có thể dẫn đến những quyết định không tối ưu.
+ Các công việc và những vướng mắc trong quản lý dự án được giải quyết trực tiếp nên có điều kiện giải quyết nhanh và kịp thời
+ Tiết kiệm được chi phí quản lý dự án
+ Tính chuyên nghiệp trong quản lý không cao.
+ Thiếu kinh nghiệm và các trang thiết bị cần thiết.
+ Giám sát xã hội trong quản lý dự án ít được mở rộng
1.2.4.2.Ch ủ đầu tư thuê tư vấn Quản lý dự án
Trong trường hợp này, tổ chức tư vấn cần có năng lực quản lý phù hợp với quy mô và tính chất của dự án Trách nhiệm và quyền hạn của tư vấn quản lý dự án được thực hiện theo hợp đồng thỏa thuận giữa hai bên Tư vấn quản lý dự án phải được chủ đầu tư chấp thuận và phù hợp với hợp đồng đã ký Khi thuê tư vấn quản lý dự án, chủ đầu tư vẫn phải sử dụng các đơn vị chuyên môn thuộc bộ máy của mình hoặc chỉ định đầu mối để kiểm tra và theo dõi việc thực hiện hợp đồng của tư vấn quản lý dự án.
BAN QUẢN LÝ DỰ ÁN
Tư vấn khảo sát, thiết kế và giám sát là những lĩnh vực quan trọng tại Đại học Thủy lợi Chúng tôi cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp nhằm đáp ứng nhu cầu nghiên cứu và phát triển trong ngành thủy lợi Với đội ngũ giảng viên và chuyên gia giàu kinh nghiệm, Đại học Thủy lợi cam kết mang đến giải pháp tối ưu cho các dự án liên quan đến nước và môi trường Hãy liên hệ với chúng tôi để biết thêm thông tin chi tiết về các dịch vụ tư vấn của chúng tôi.
H ợp đồ ng H ợp đồ ng
Q uan h ệ giám sát tác gi ả ; th ự c
Hiện giám sát trong quá trình TC
Hình 1.2: CĐT thuê tổ ch ức tư vấ n qu ản lý điề u hành d ự án
Lựa chọn và ký kết hợp đồng tư vấn quản lý dự án là một bước quan trọng, đảm bảo hiệu quả cho dự án Việc chọn nhà tư vấn quản lý có năng lực phù hợp với đặc điểm và tính chất của dự án sẽ ảnh hưởng lớn đến thành công của dự án Chủ đầu tư sẽ lựa chọn nhà thầu tư vấn xây dựng dựa trên các tiêu chí như năng lực, kinh nghiệm, giải pháp kỹ thuật, tiến độ và giá dự thầu, theo quy định của pháp luật về xây dựng và đấu thầu.
- Trách nhi ệ m c ủ a ch ủ đầu tư, tư vấ n qu ả n lý d ự án:
Chủ đầu tư có trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn từ giai đoạn chuẩn bị dự án đến khi nghiệm thu, bàn giao công trình đưa vào khai thác sử dụng, nhằm đảm bảo tính hiệu quả và khả thi của dự án, đồng thời tuân thủ các quy định của pháp luật Chủ đầu tư cần lựa chọn và ký hợp đồng với tổ chức tư vấn quản lý dự án có đủ năng lực để hỗ trợ trong việc quản lý thực hiện dự án Ngoài ra, chủ đầu tư cũng phải tổ chức bộ phận kiểm tra, theo dõi việc thực hiện hợp đồng của tư vấn quản lý dự án.
Nhà th ầ u thi ế t k ế ; Giám sát thi công…
Tư vấ n qu ả n lý d ự án
Nhà thầu thi công Đại học Thủy Lợi là đơn vị chuyên trách trong việc xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng cho các dự án giáo dục Với kinh nghiệm dày dạn, nhà thầu cam kết mang đến chất lượng công trình cao, đáp ứng nhu cầu học tập và nghiên cứu của sinh viên Đại học Thủy Lợi không chỉ chú trọng vào việc nâng cao cơ sở vật chất mà còn đảm bảo môi trường học tập thân thiện và hiện đại Các dự án thi công được thực hiện theo tiêu chuẩn quốc tế, nhằm tạo ra không gian học tập tối ưu cho sinh viên.
Tư vấn quản lý dự án thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn theo thỏa thuận trong hợp đồng ký kết giữa chủ đầu tư và tư vấn quản lý dự án Tư vấn quản lý dự án có trách nhiệm trước pháp luật và chủ đầu tư về việc thực hiện các cam kết trong hợp đồng.
Ch ứ c năng và chu trình quả n lý d ự án đầu tư xây dự ng công trình Nông
1.2.5.1 Ch ức năng quản lý dự án đầu tư xây dựng
Ch ức năng củ a qu ả n lý d ự án đầu tư xây dự ng công trình nói chung và công trình Nông nghi ệ p – Th ủ y l ợ i nói riêng bao g ồ m:
Chức năng lập kế hoạch bao gồm việc thiết lập mục tiêu và quyết định các hoạt động cần thiết để đạt được mục tiêu ban đầu Các hoạt động này bao gồm lập chương trình, dự toán chi phí và thời gian thực hiện các công việc của dự án Hầu hết các dự án có mối liên hệ tương tác chặt chẽ giữa các hoạt động, được phân chia thành các giai đoạn thực hiện không theo thứ tự tuần tự Quá trình lập kế hoạch phát triển từ kế hoạch tổng thể ở giai đoạn đầu đến kế hoạch thực hiện chi tiết trong giai đoạn thi công xây lắp Một kế hoạch kết hợp thường bao gồm cơ cấu phân nhánh công việc với các mã công việc cụ thể, phục vụ cho việc dự toán khối lượng, lập tiến độ, tính toán năng suất lao động và chi phí cho các công việc trực tiếp và gián tiếp.
Chức năng tổ chức và điều hành thực hiện dự án hiệu quả đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cá nhân, nhóm, công ty và các đơn vị liên quan Quá trình này bao gồm việc phân chia công việc cụ thể cho cán bộ, công nhân và các bên liên quan nhằm đạt được kết quả theo yêu cầu trong thời gian quy định Để xây dựng tổ chức hiệu quả, chủ nhiệm dự án cần thiết lập cấu trúc phân chia trách nhiệm rõ ràng và tạo mối liên hệ giữa các thành viên Hệ thống thông tin cũng cần được thiết lập để mọi người đều nhận được thông tin cần thiết Số cấp bậc quản lý nên được giảm thiểu để tránh phức tạp không cần thiết, nhưng cũng cần đảm bảo không quá ít cấp bậc để tránh quá tải cho các nhà quản lý Số lượng nhân viên chịu sự quản lý trực tiếp của một nhà quản lý sẽ thay đổi tùy thuộc vào nhiều yếu tố như khả năng quản lý, yêu cầu công việc, kỹ năng và đặc điểm của nhân viên cùng môi trường làm việc.
Chức năng kiểm tra, giám sát và so sánh thực tế với kế hoạch là nhiệm vụ quan trọng trong việc theo dõi chi phí, tiến độ và chất lượng công việc Quy trình này bao gồm việc theo dõi, xem xét và điều chỉnh quá trình thực hiện dự án, đồng thời xác định những bộ phận cần thay đổi Để đạt được điều này, cần có sự kiểm tra thường xuyên bởi các chuyên gia có trình độ trong quản lý và thi công xây dựng, nhằm đưa ra kết luận về việc công việc đã được thực hiện theo yêu cầu hay chưa.
Quá trình kiểm soát là cần thiết để phát hiện những sai lệch trong thực hiện dự án so với kế hoạch ban đầu Do đó, cần áp dụng các biện pháp chỉnh sửa và cải tiến nhằm loại bỏ các sai lệch, đưa công việc trở lại quỹ đạo như dự kiến.
1.2.5.2 Chu trình qu ản lý dự án đầu tư xây dựng
Chu trình quản lý dự án là quá trình thực hiện các chức năng quản lý, tạo ra một chu trình khép kín để thực hiện các công việc của dự án Các bước trong chu trình này bao gồm lập kế hoạch, tổ chức, thực hiện, giám sát và đánh giá.
+ Ki ể m tra ki ểm soát điề u hành, hi ệ u ch ỉ nh các sai l ệ ch
- Đo lườ ng k ế t qu ả th ự c hi ệ n
- So sánh k ế t qu ả th ự c hi ệ n v ớ i k ế ho ạ ch, tìm ra sai l ệ ch
Đề xuất biện pháp hiệu chỉnh cho Đại học Thủy lợi nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu Cần tập trung vào việc cải tiến chương trình học, tăng cường cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ hiện đại Ngoài ra, khuyến khích sự hợp tác giữa trường và các doanh nghiệp để tạo ra cơ hội thực tập và việc làm cho sinh viên Việc nâng cao năng lực giảng viên cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo chất lượng giáo dục Đồng thời, cần có các hoạt động ngoại khóa phong phú nhằm phát triển toàn diện kỹ năng cho sinh viên.
Hình 1.3: Chu trình qu ả n lý d ự án đầu tư xây dự ng công trình
N ộ i dung qu ả n lý d ự án đầu tư xây dự ng công trình Nông nghi ệ p – Th ủ y l ợi
1.2.6.1 Qu ản lý dự án theo giai đoạn
Qu ả n lý d ự án ĐTXDCT được chia thành 03 giai đoạ n sau:
• Qu ản lý trong giai đoạn chuẩn bị đầu tư
Giai đoạ n này g ồm các công tác như:
- Qu ả n lý công tác l ậ p d ự án
- Qu ả n lý công tác th ẩm đị nh và phê duy ệ t d ự án
- Qu ản lý điề u ch ỉ nh d ự án
• Qu ản lý trong giai đoạn thực hiện đầu tư
Giai đoạ n này g ồm các công tác như:
Quản lý công tác lựa chọn nhà thầu là một yếu tố quan trọng trong quá trình thực hiện dự án Điều này bao gồm việc lập kế hoạch đấu thầu, lựa chọn nhà thầu tư vấn cho các giai đoạn khảo sát, thiết kế, giám sát thi công và quản lý dự án Đồng thời, việc lựa chọn nhà thầu thi công cũng cần được thực hiện một cách cẩn thận, bao gồm các công việc xây lắp công trình và lắp đặt máy móc thiết bị.
- T ổ ch ứ c, phân công công vi ệ c cho các b ộ ph ậ n
- Ph ố i h ợ p các b ộ ph ậ n, các n ỗ l ự c c ủ a các b ộ ph ậ n, các ngu ồ n l ự c
- Điề u hành th ự c hi ệ n các công vi ệ c
• Ki ể m tra, ki ể m soát, hi ệ u ch ỉ nh các sai l ệ ch g ồ m:
- Đo lườ ng k ế t qu ả th ự c hi ệ n
- So sánh k ế t qu ả th ự c hi ệ n v ớ i k ế ho ạ ch, tìm ra sai l ệ ch
Đề xuất biện pháp hiệu chỉnh cho Đại học Thủy lợi nhằm nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu Cần tập trung vào việc cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ học tập Đồng thời, khuyến khích giảng viên tham gia các chương trình đào tạo nâng cao để cập nhật kiến thức chuyên môn Hơn nữa, việc tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp sẽ giúp sinh viên có thêm cơ hội thực hành và trải nghiệm thực tế Cuối cùng, cần chú trọng đến việc phát triển kỹ năng mềm cho sinh viên, giúp họ tự tin hơn khi bước vào thị trường lao động.
- Qu ả n lý h ợp đồ ng xây d ự ng (ký k ế t, th ự c hi ệ n và thanh, quy ế t toán h ợp đồ ng xây d ự ng)
- Qu ản lý công tác an toàn lao độ ng và v ệ sinh môi trườ ng
- Qu ả n lý công tác nghi ệ m thu công vi ệ c, b ộ ph ậ n, th ự c hi ệ n b ả o hành s ả n ph ẩ m
Xử lý các tình huống phát sinh trong quá trình lựa chọn nhà thầu là rất quan trọng, bao gồm các tình huống thay đổi hoặc điều chỉnh thiết kế và dự toán Ngoài ra, việc bổ sung và điều chỉnh hợp đồng cũng cần được thực hiện một cách kịp thời và hiệu quả để đảm bảo tiến độ và chất lượng dự án.
- Phát hi ệ n và x ử lý vi ph ạ m pháp lu ậ t
• Qu ản lý trong giai đoạn kết thúc xây dựng, đưa dự án vào khai thác sử dụng
- Qu ả n lý công tác nghi ệ m thu, bàn giao công trình hoàn thành
- Qu ả n lý công tác th ự c hi ệ n k ế t thúc xây d ự ng công trình, v ậ n hành công trình và hướ ng d ẫ n s ử d ụ ng;
- Qu ả n lý công tác quy ế t toán v ốn đầu tư, phê duyệ t quy ế t toán
1.2.6.2 Qu ản lý phạm vi dự án
Quản lý phạm vi dự án là quá trình xác định và giám sát các mục tiêu, mục đích của dự án, đồng thời xác định các công việc cần thực hiện trong phạm vi dự án và những công việc không thuộc phạm vi đó.
Quản lý phạm vi dự án là hoạt động cần thiết để đảm bảo tất cả các công việc cần thực hiện trong một dự án được hoàn thành đầy đủ Điều này có nghĩa là quản lý phạm vi dự án liên quan đến việc thực hiện các quá trình cần thiết nhằm đảm bảo dự án chỉ thực hiện các công việc đã được xác định trước, từ đó đạt được mục tiêu và sản phẩm, dịch vụ hoặc kết quả với các đặc điểm và chức năng cụ thể.
1.2.6.3 Qu ản lý khối lượng thi công xây dựng công trình
Qu ả n lý kh ối lượ ng thi công xây d ựng công trình được quy đị nh t ại Điề u 29
Nghị định 12/NĐ-CP ngày 12/2/2009 quy định về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, nhằm đảm bảo tính hiệu quả và minh bạch trong quá trình đầu tư Nghị định này nêu rõ các quy trình và trách nhiệm của các bên liên quan trong việc thực hiện dự án, từ khâu lập kế hoạch đến giám sát và nghiệm thu công trình Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng công trình mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững trong lĩnh vực xây dựng.
- Vi ệ c thi công xây d ự ng công trình ph ải đượ c th ự c hi ệ n theo kh ối lượ ng c ủ a thi ế t k ế đượ c duy ệ t
Khối lượng thi công xây dựng được xác định giữa chủ đầu tư, nhà thầu và tư vấn giám sát theo từng giai đoạn thi công Việc tính toán này dựa trên khối lượng thiết kế đã được phê duyệt, làm cơ sở cho việc nghiệm thu và thanh toán theo hợp đồng.
Khi phát sinh khối lượng ngoài thiết kế trong dự toán xây dựng công trình, chủ đầu tư và nhà thầu thi công cần xem xét và xử lý các vấn đề liên quan.
Đối với các công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước, khi phát sinh khối lượng ngoài thiết kế và dự toán xây dựng làm vượt tổng mức đầu tư, chủ đầu tư cần báo cáo người quyết định đầu tư để xem xét và quyết định.
Khối lượng phát sinh được chấp thuận và phê duyệt bởi chủ đầu tư hoặc người có thẩm quyền là căn cứ quan trọng để thực hiện thanh toán và quyết toán cho công trình.
1.2.6.4 Qu ản lý thời gian của dự án
Quá trình quản lý hệ thống là yếu tố quan trọng để đảm bảo hoàn thành dự án đúng thời gian Nó bao gồm việc xác định các công việc cụ thể, sắp xếp trình tự hoạt động, bố trí thời gian và kiểm soát tiến độ dự án.
Công trình xây dựng luôn bị giới hạn bởi một khoảng thời gian nhất định, do đó nhà thầu thi công phải lập tiến độ chi tiết và kết hợp các công việc cần thực hiện để đạt hiệu quả cao nhất, đồng thời đảm bảo phù hợp với tổng tiến độ của toàn dự án Các bên liên quan như chủ đầu tư, nhà thầu thi công, tư vấn giám sát có trách nhiệm theo dõi và giám sát tiến độ thi công, điều chỉnh tiến độ khi cần thiết, nhưng không được để ảnh hưởng đến tổng tiến độ của dự án.
1.2.6.5 Qu ản lý chi phí dự án
Quản lý chi phí dự án là quá trình kiểm soát tổng mức đầu tư và dự toán, bao gồm quản lý định mức dự toán và đơn giá xây dựng Nó đảm bảo thanh toán chi phí đầu tư xây dựng công trình, nhằm hoàn thành dự án mà không vượt quá tổng mức đầu tư đã xác định Quản lý chi phí dự án bao gồm việc bố trí nguồn lực, dự tính giá thành và kiểm soát chi phí, từ đó đảm bảo hiệu quả tài chính cho dự án.
Chi phí đầu tư xây dựng công trình bao gồm toàn bộ chi phí cần thiết cho việc xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo hoặc mở rộng công trình Các chi phí này được lập theo từng công trình cụ thể, phù hợp với giai đoạn đầu tư, các bước thiết kế và các quy định của Nhà nước.
Việc lập và quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình cần đảm bảo mục tiêu và hiệu quả đầu tư, đồng thời phải đảm bảo tính khả thi của dự án Điều này bao gồm việc đảm bảo tính đúng, tính đủ, hợp lý và phù hợp với điều kiện thực tế cũng như yêu cầu khách quan của cơ chế thị trường, và phải được quản lý theo Nghị định số.
112/2009/NĐ -CP ngày 14/2/2009 c ủ a Chính ph ủ a, L ập tổng mức đầu tư, dự toán công trình