HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ KHU VỰC I MÔN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021 ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC TÊN MÔN HỌC: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC PHẦN I: TỔNG QUAN MÔN HỌC 1 Thông tin chung về môn học: - Tổng số tiết quy chuẩn: 70 tiết + Lý thuyết: 45 tiết + Thảo luận: 10 tiết + Thực tế môn học: 10 tiết + Thi học phần: 5 tiết - Các yêu cầu đối với môn học: + Khoa giảng dạy: Khoa Chủ nghĩa xã hội khoa học + Số điện thoại: Email: 2 Mô tả tóm tắt nội dung môn học: Chủ nghĩa xã hội khoa học là một môn khoa học lý luận chính trị, một trong ba bộ phận hợp thành chủ nghĩa Mác Lênin Chủ nghĩa xã hội là chủ nghĩa Mác - Lênin, luận giải trên góc độ triết học, kinh tế chính trị - xã hội về quy luật chính trị - xã hội của tiến trình lịch sử quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa cộng sản trên phạm vi toàn thế giới - Nội dung môn học: Môn Chủ nghĩa xã hội khoa học bao gồm 9 chuyên đề Chuyên đề 1: Quá trình hình thành và phát triển của chủ nghĩa xã hội khoa học Chuyên đề 2: Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và giai cấp công nhân Việt Nam Chuyên đề 3: Chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân Chuyên đề 4: Chủ nghĩa Mác - Lênin về chủ nghĩa xã hội và thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội từ năm 1917 đến năm 1991 Chuyên đề 5: Các mô hình và trào lưu xã hội chủ nghĩa trên thế giới hiện nay Chuyên đề 6: Lý luận và thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam Chuyên đề 7: Liên minh giai cấp, tầng lớp trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam Chuyên đề 8: Dân chủ xã hội chủ nghĩa và xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam Chuyên đề 9: Gia đình và xây dựng gia đình ở Việt Nam hiện nay 3 Mục tiêu môn học - Về kiến thức: Khẳng định các quy luật chính trị - xã hội của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa; kiên định các giá trị bền vững của Chủ nghĩa Mác - Lênin về chủ nghĩa xã hội và xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện thực - Về kỹ năng: Xây dựng tư duy sáng tạo trong nghiên cứu, vận dụng lý luận, tổng kết thực tiễn; giải quyết những vấn đề thực tiễn đang đặt ra về chủ nghĩa xã hội; góp phần phát triển lý luận chủ nghĩa xã hội phù hợp với thực tiễn Việt Nam - Về tư tưởng: Khẳng định các nguyên lý của chủ nghĩa xã hội khoa học; đấu tranh phê phán các luận điểm sai trái, đối lập nhằm phủ định lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội hiện nay PHẦN II: CÁC BÀI GIẢNG MÔN HỌC I Chuyên đề 1 1 Tên chuyên đề: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC 2 Số tiết lên lớp: 05 tiết 3 Mục tiêu: Chuyên đề này sẽ trang bị cho học viên: - Về kiến thức: Lịch sử hình thành lý luận chủ nghĩa xã hội khoa học và các giai đoạn phát triển của chủ nghĩa xã hội khoa học - Về kỹ năng: Gắn lý luận với thực tiễn, tổng kết thực tiễn, góp phần giải đáp những vấn đề thực tiễn đang đặt ra về lý luận chủ nghĩa xã hội khoa học và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay - Về tư tưởng: Khẳng định tính biện chứng, khoa học, tính lịch sử của lý luận chủ nghĩa xã hội khoa học và tin tưởng vào việc kiên định, sáng tạo trong vận dụng CNXHKH vào thực tiển phát triển của cách mạng Việt nam do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo 4 Chuẩn đầu ra và đánh giá người học Chuẩn đầu ra (Sau khi kết thúc bài giảng này, học viên có thể đạt được) Đánh giá người học Yêu cầu đánh giá Hình thức đánh giá - Về kiến thức: + Giải thích và phân biệt được các khái niệm: CNXH, CNXH không - Nhận diện được những điều - Tự luận mở tưởng, CNXH khoa học kiện khách quan và nhân tố - Vấn đáp nhóm + Phân tích được những điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan cho chủ quan để CNXH phát triển sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học từ không tưởng đến khoa học, + Đánh giá được những giai đoạn phát triển của CNXH khoa học - Về kỹ năng: + Dự báo được sự phát triển của CNXH khoa học trong điều kiện thế giới hiện nay + Khái quát được những vấn đề thực tiễn đang đặt ra đối với chủ nghĩa xã hội khoa học - Về thái độ/Tư tưởng: + Tin tưởng, tích cực tham gia học tập và tuyên truyền lý luận MácLênin + Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc đấu tranh phản bác từ lý luận thành hiện thực - Vận dụng được tính biện chứng, khoa học, tính lịch sử của lý luận CNXH khoa học trong dòng chảy của lịch sử tư tưởng nhân loại từ đó khẳng định tính đúng đắn của việc lựa chọn con đường đi lên CNXH ở Việt Nam những quan điểm sai trái, bảo vệ chủ nghĩa Mác-Lênin 5 Tài liệu học tập 5.1 Tài liệu phải đọc: 1 Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo trình Cao cấp lý luận chính trị, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội,2018, tr.9 - 33 2 GS Đỗ Tư, PTS Trịnh Quốc Tuấn, PTS Nguyễn Đức Bách (đồng chủ biên), Lược khảo lịch sử tư tưởng xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa , Nxb CTQG, H.1994 (tập 1 & 2) 3 C.Mác và Ph.Ăngghen: Toàn tập, tập 4, Nxb CTQG, Hà Nội, 2002 (Tuyên ngôn của Đảng cộng sản, Chương “Tư sản và Vô sản”, tr.596- 613; Chương “Những người cộng sản và những người vô sản”, tr.614 - 619) 5.2 Tài liệu tham khảo: 1 GS,TS Nguyễn Ngọc Long (chủ biên), Chủ nghĩa Mác - Lênin với vận mệnh và tương lai của chủ nghĩa xã hội hiện thực, Nxb CTQG, H.2008 2 PGS,TS Nguyễn Thanh Tuấn, C.Mác, V.I.Lênin với chủ nghĩa xã hội trong thời đại ngày nay, Nxb CTQG, H.2009 6 Nội dung Câu hỏi cốt lõi chuyên đề Nội dung phải giải quyết 1 Những vấn đề cơ bản về 1 Cơ sở lý luận, khoa học Câu hỏi đánh giá quá trình a Câu hỏi trước giờ lên lớp: CNXH khoa học? Tại sao 1.1 Quan niệm về chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa xã hội 1 Quan niệm về chủ nghĩa xã CNXH khoa học ra đời ở khoa học (Giáo trình CCLLCT - CNXHKH, Nxb Lý hội, chủ nghĩa xã hội khoa học? Châu Âu những năm 40 luận chính trị, H 2018, tr.14) của thế kỷ XIX? 2 Những điều kiện khách quan 1.2 Những điều kiện khách quan cho sự ra đời của chủ và nhân tố chủ quan cho sự ra 2 Chủ nghĩa xã hội khoa nghĩa xã hội khoa học (Giáo trình, tr.14-18) đời của chủ nghĩa xã hội khoa học được bổ sung, phát 1.3 Nhân tố chủ quan cho sự ra đời của chủ nghĩa xã hội học? triển như thế nào và thực khoa học (Giáo trình, tr.18-20) tiễn vận dụng ở VN? 3 Các giai đoạn phát triển của 1.4 Tuyên ngôn của ĐCS – đánh dấu sự ra đời CNXH chủ nghĩa xã hội khoa học? 3 Tại sao phải vận dụng, khoa học b Câu hỏi trong giờ lên lớp: bổ sung, phát triển sáng 1.5 C.Mác và Ph.Ăngghen phát triển chủ nghĩa xã hội 1 Đối tượng nghiên cứu của chủ tạo chủ nghĩa xã hội khoa khoa học (Giáo trình, tr.22-25) nghĩa xã hội khoa học là gì? học và ý nghĩa của nó đối 1.6 V.I.Lênin vận dụng và phát triển chủ nghĩa xã hội 2 Phương pháp nghiên cứu của với sự nghiệp xây dựng khoa học trong điều kiện mới (Giáo trình tr.25-30) chủ nghĩa xã hội khoa học chủ nghĩa xã hội ở Việt 1.7 Các Đảng vận dụng và phát triển chủ nghĩa xã hội 3 Phân biệt Chủ nghĩa xã hội Nam hiện nay khoa học phù hợp với điều kiện mỗi nước (Giáo trình khoa học với Chủ nghĩa xã hội tr.30-32) 2 Quan điểm của ĐCSVN 2.1 Nhận thức về CNXH và con đường đi lên CNXH ngày càng sáng tỏ (Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X, tr.17) 2.2 Điều kiện, hoàn cảnh đặc thù của Việt Nam khi vận dụng CNXH khoa học (Giáo trình, tr.165 -166) 2.3 Đảng Cộng sản Việt Nam bổ sung, phát triển CNXH KH (Giáo trình, tr.158-161) 3 Vấn đề thực tiễn đặt ra cần giải quyết 3.1 Vấn đề thứ nhất: Những thách thức, khó khăn trong nghiên cứu, vận dụng, bổ sung, phát triển CNXH khoa học ở Việt Nam hiện nay 3.2 Vấn đề thứ hai: Từ những thành công và thất bại của CNXH hiện thực cuối thế kỷ XX, đặt ra vấn đề gì trong việc nghiên cứu, vận dụng lý luận vào thực tiễn đổi mới, không tưởng 4 Vì sao Chủ nghĩa xã hội không tưởng không tự nó phát triển thành khoa học? 5 Vì sao đại công nghiệp TBCN là điều kiện cho sự ra đời của CNXH khoa học? 6 Thành tựu khoa học tự nhiên có ý nghĩa như thế nào cho sự ra đời CNXH khoa học? 7 Chủ nghĩa xã hội không tưởng có ý nghĩa gì cho sự ra đời CNXH khoa học? 8 Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của CNXHKH ? c Câu hỏi sau giờ lên lớp: Đồng chí hãy nêu ý nghĩa của xây dựng CNXH ở Việt Nam hiện nay? việc nghiên cứu CNXH khoa học, 3.3 Vấn đề thứ ba: từ đó xác định trách nhiệm của cá Trách nhiệm của cán bộ, đảng viên trong việc đấu nhân khi đã được học chương trình tranh bảo vệ CNXH khoa học, nền tảng tư tưởng của cao cấp lý luận chính trị Đảng V.v… 4 Giải pháp, khuyến nghị giải quyết vấn đề thực tiễn đặt ra 4.1 Nhóm giải pháp về nhận thức 4.2 Nhóm giải pháp về đấu tranh, phản bác quan điểm sai trái 4.3 Nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện Kết luận bài 7 Yêu cầu với học viên - Chuẩn bị nội dung thảo luận; - Làm bài tập; - Chuẩn bị nội dung tự học; - Chuẩn bị nội dung câu hỏi trước, sau giờ lên lớp; - Đọc tài liệu theo hướng dẫn; - Tập trung nghe giảng, tích cực tham gia trả lời các câu hỏi, tham gia đối thoại, đóng góp ý kiến, thảo luận II Chuyên đề 2 1 Tên chuyên đề: SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM 2 Số tiết lên lớp: 05 tiết 3 Mục tiêu: Chuyên đề này sẽ trang bị cho học viên: - Về kiến thức: Những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin về giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch sử của GCCN; Giai cấp công nhân và giai cấp công nhân hiện nay; Giai cấp công nhân và nội dung sứ mệnh lịch sử của GCCN Việt Nam - Về kỹ năng: Xây dựng tư duy khoa học về mối quan hệ giữa đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển giai cấp công nhân và xây dựng CNXH từ thực tiễn công tác; Phân tích được những vấn đề đặt ra và đề xuất được giải pháp để tổ chức thực hiện hiệu quả sứ mệnh lich sử của giai cấp công nhân hiện nay - Về tư tưởng: Nâng cao bản chất giai cấp công nhân và củng cố niềm tin cho đội ngũ cán bộ, đảng viên vào sự lãnh đạo của Đảng đối với sự nghiệp đổi mới xây dựng CNXH ở Việt Nam 4 Chuẩn đầu ra và đánh giá người học Chuẩn đầu ra Đánh giá người học (Sau khi kết thúc chuyên đề này, học viên có thể đạt được) - Về kiến thức Yêu cầu đánh giá Hình thức đánh giá + Vận dụng lý luận về GCCN để - Tự luận + Trình bày được khái niệm giai cấp công nhân và nội dung sứ mệnh giải quyết mối quan hệ giữa đẩy - Vấn đáp lịch sử của giai cấp công nhân mạnh CNH, HĐH với phát triển + Phân tích được các điều kiện khách quan và những nhân tố chủ GCCN ở địa phương, đơn vị quan để giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình + Nhận diện được những biểu + Phân tích được đặc điểm GCCN Việt Nam và nội dung sứ mệnh hiện mới của GCCN hiện nay lịch sử của GCCN Việt Nam hiện nay và những vấn đề đặt ra trong + Khái quát được cơ sở lý luận và thực tiễn để Đảng ta đề ra việc phát huy vai trò của phương hướng xây dựng GCCN Việt Nam - Về kỹ năng: + Đánh giá được những vấn đề đặt ra trong việc phát triển giai cấp công nhân ở địa phương, đơn vị + Xây dựng được bản lĩnh giai cấp công nhân cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị và các lĩnh vực hoạt động khác - Về thái độ/Tư tưởng: + Tin tưởng vào quan điểm của Đảng: Giai cấp công nhân là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp xây dựng CNXH hiện nay + Đấu tranh chống lại những quan điểm sai trái, phủ nhận sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân GCCN ở địa phương, đơn vị + Khắc phục được những hạn chế, bất cập của GCCN trước yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thức tư ở địa phương, đơn vị + Đề xuất và tổ chức thực hiện được những giải pháp để nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho công nhân ở địa phương, đơn vị 5 Tài liệu học tập 5.1 Tài liệu phải đọc: - Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo trình CCLLCT, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Nxb Lý luận chính trị, H.2018, tr34-66 (khóa X), tr43; Văn kiện HNTƯ7 (khóa X), tr123-124; nghèo trong xã hội hiện nay có tr.81-82) tác động như thế nào đến việc 2.4 Nguyên tắc của liên minh (Giáo trình, tr.213) xây dựng và củng cố khối đại 2.5 Nội dung của liên minh giai cấp, tầng lớp ở Việt Nam đoàn kết toàn dân tộc? hiện nay (Giáo trình, tr.212-215) 3 Đội ngũ doanh nhân có vai trò 2.6 Phương hướng tăng cường liên minh giai cấp, tầng lớp gì góp phần tăng cường liên ở Việt Nam hiện nay (Giáo trình, tr.215-224) 3 Vấn đề thực tiễn đặt ra cần giải quyết 3.1 Vấn đề thứ nhất: Hiện nay các địa phương đang tích cực củng cố, tăng cường liên minh công – nông – trí thức, nhưng thực tế lại đang có nhiều mô hình liên minh, liên kết kinh tế không bền vững, kém hiệu quả 3.2 Vấn đề thứ hai: Làm thế nào khắc phục tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, cát cứ, phân tán trong xu hướng đẩy mạnh thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiêp, nông dân, nông thôn 3.3 Vấn đề thứ ba: Sự chênh lệch về giá cả giữa sản phẩm hàng hóa nông minh công – nông – trí thức ở nước ta hiện nay? 4 Thực hiện tốt qui chế và pháp lệnh thực hiện dân chủ ở cơ sở có tác động gì đến việc tăng cường liên minh, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc? 5 Tại sao phải nâng cao chất lượng các tổ chức CT-XH, nghề nghiệp của các giai cấp, tầng lớp? c Câu hỏi sau giờ lên lớp: 1 Việc nghiên cứu lý luận liên minh giai cấp, tầng lớp có ý nghiệp với sản phẩm hàng hóa công nghiệp, khoa học ngày nghĩa gì đối với việc kiến tạo và càng doãng ra đặt ra vấn đề nguy cơ phá vỡ liên minh đảm bảo tính bền vững các liên 3.4 Vấn đề thứ tư: minh, liên kết ở địa phương Tình trạng lao động trẻ có xu hướng ly nông, ly hương đặt hiện nay? ra vấn đề chuyển giao khoa học kỹ thuật vào nông nghiệp, 2 Địa phương đồng chí đã làm gắn tri thức với nông dân hiện nay như thế nào gì để phát huy hiệu quả vai trò 3.5 Vấn đề thứ năm: của các giai cấp, tầng lớp vào Quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa, nông dân mất đất, phát triển kinh tế - xã hội? thiếu việc làm, nông thôn bất ổn định về chính trị, trật tự, an toàn xã hội, vấn đề đặt ra là tiềm ẩn nguy cơ liên minh công – nông – trí khó thực hiện 4 Giải pháp, khuyến nghị giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra 4.1 Nhóm giải pháp về nhận thức 4.2 Nhóm giải pháp về đấu tranh, phản bác quan điểm sai trái 4.3 Nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện Kết luận bài 7 Yêu cầu với học viên - Chuẩn bị nội dung thảo luận; - Làm bài tập; - Chuẩn bị nội dung tự học; - Chuẩn bị nội dung câu hỏi trước, sau giờ lên lớp; - Đọc tài liệu theo hướng dẫn; - Tập trung nghe giảng, tích cực tham gia trả lời các câu hỏi, tham gia đối thoại, đóng góp ý kiến, thảo luận -VIII Chuyên đề 8 1 Tên chuyên đề: DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VÀ XÂY DỰNG NỀN DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM 2 Số tiết lên lớp: 05 tiết 3 Mục tiêu: Chuyên đề này sẽ trang bị cho học viên: - Về kiến thức: Quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về dân chủ và bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa; Những yếu tố tác động tới quá trình xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam; Phương hướng và giải pháp trong việc xây dựng, hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay - Về kỹ năng: Vận dụng lý luận dân chủ vào xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và giải quyết những vấn đề thực tiễn đang đặt ra ở Việt Nam, địa phương, đơn vị - Về tư tưởng: Tin tưởng vào đường lối dân chủ hóa của Đảng và thấy rõ trách nhiệm cá nhân trong việc góp phần xây dựng, hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam 4 Chuẩn đầu ra và đánh giá người học Chuẩn đầu ra Đánh giá người học (Sau khi kết thúc chuyên đề này, học viên có thể đạt được) Yêu cầu đánh giá Hình thức đánh giá - Về kiến thức: - Thi tự luận + Giải thích được quan niệm về dân chủ và dân chủ xã hội chủ nghĩa - Phân biệt nền dân chủ tư - Thi vấn đáp Phân tích được quá trình hình thành và bản chất nền dân chủ XHCN sản với nền dân chủ XHCN + Đánh giá được những yếu tố tác động đến xây dựng nền dân chủ xã - Khắc phục được những yếu hội chủ nghĩa ở Việt Nam tố tác động tiêu cực tới xây + Khái quát được phương hướng, giải pháp của Đảng về xây dựng nền dựng nền dân chủ XHCN ở dân chủ XHCN ở Việt Nam hiện nay Việt Nam - Về kỹ năng: - Phát huy được những yếu + Vận dụng được lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, quan điểm của tố tác động tích cực đến xây Đảng Cộng sản Việt Nam về dân chủ vào phát huy dân chủ ở cơ sở dựng nền dân chủ XHCN ở + Đánh giá được quá trình thực hiện dân chủ ở địa phương, đơn vị và Việt Nam đề xuất kiến nghị, giải pháp - Đề xuất được những giải - Về thái độ/Tư tưởng: + Tin tưởng vào quan điểm: Dân chủ XHCN là bản chất của chế độ ta, pháp nâng cao chất lượng thực vừa là mục tiêu vừa là động lực của sự phát triển đất nước hiện Pháp lệnh dân chủ ở cơ + Đấu tranh chống lại những quan điểm sai trái về DC XHCN sở tại địa phương, đơn vị 5 Tài liệu học tập 5.1 Tài liệu phải đọc: - Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo trình Cao cấp lý luận, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội, 2018, tr.226-254 - Hồ Chí Minh: Toàn tập, tập 5, Nxb CTQG, Hà Nội, 1995, tr 84, 85, 158, 698 - Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia-sự thật, Hà Nội, 2016, tr.166-170; tr.266-308 5.2 Tài liệu tham khảo: - Đỗ Trung Hiếu: Một số suy nghĩ về xây dựng nền dân chủ ở Việt Nam hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2018 - UBTVQH (2007), Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn ban hành ngày 20/4/2007 - Phùng Hữu Phú, Lê Hữu Nghĩa, Vũ Văn Hiền, Nguyễn Viết Thông (đồng chủ biên): Một số vấn đề lý luận – thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam qua 30 năm đổi mới, Nxb CTQG, Hà Nội, 2016, tr50-176 6 Nội dung Câu hỏi cốt lõi Nội dung chuyên đề phải giải quyết 1 Bản chất của nền dân chủ 1 Cơ sở khoa học lý luận Câu hỏi đánh giá quá trình a Câu hỏi trước giờ lên lớp: xã hội chủ nghĩa được thể 1.1 Quan niệm của chủ nghĩa Mác – Lênin về dân chủ 1 Đồng chí hãy làm rõ quá trình hiện trên những phương (Giáo trình, tr.226-230) diện nào? hình thành và phát triển của các 1.2 Tư tưởng Hồ Chí Minh về dân chủ (Giáo trình, tr.230) nền dân chủ 2 Quá trình xây dựng nền 1.3 Lịch sử hình thành các nền dân chủ (Giáo trình, 2 Xác định những yếu tố tác động dân chủ XHCN ở Việt Nam tr.232-235) đến xây dựng nền dân chủ XHCN chịu sự tác động của những 1.4 Chủ nghĩa Mác – Lênin về bản chất nền dân chủ ở Việt Nam? yếu tố nào? Những yếu tố XHCN (Giáo trình, tr.238) 2 Quan niệm của Đảng Cộng sản Việt Nam b Câu hỏi trong giờ lên lớp: đó tác động như thế nào đến 2.1 Quan niệm của ĐCS VN về dân chủ (Văn kiện ĐHXI, 1 Có 5 HTTKT - XH tại sao chỉ việc thực hiện dân chủ ở địa tr.84-85; ĐHXII, tr.166) phương, đơn vị? có ba nền dân chủ? 2.2 Về xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở 2 Điểm mới về dân chủ trong Văn 3 Đảng Cộng sản Việt Nam (Chỉ thị số 30-CT/TW của Bộ Chính trị ngày 18/02/1998 kiện Đại hội XII? đã đề ra những phương về xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở) 3 Tư tưởng tiểu nông, tâm lý sản hướng, giải pháp gì xây 2.3 Những yếu tố thuận lợi tác động tới xây dựng nền dân xuất nhỏ ảnh hưởng như thế nào dựng, hoàn thiện nền dân chủ XHCN ở Việt Nam (Giáo trình, tr242-243) đến việc thực hiện dân chủ ở cơ sở? chủ XHCN ở Việt Nam hiện 2.4 Những yếu tố cản trở tới xây dựng nền dân chủ 4 Tàn dư tư tưởng phong kiến tác nay? XHCN ở Việt Nam (Giáo trình, tr.243-245) động như thế nào đến việc phát 2.5 Phương hướng, giải pháp xây dựng nền dân chủ huy quyền làm chủ của nhân dân? XHCN ở Việt Nam hiện nay (Giáo trình, tr.245-253) 3 Những vấn đề thực tiễn đặt ra cần giải quyết 3.1 Vấn đề thứ nhất: Phát huy dân chủ, bảo đảm quyền dân chủ và quyền làm chủ cho nhân dân nhưng tình trạng nhận thức về dân chủ của một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân hiện nay còn hạn chế 3.2 Vấn đề thứ hai: Bảo đảm quyền dân chủ trong khi tình trạng dân chủ hình thức, chuyên quyền độc đoán trong các tổ chức, cơ quan, 5 Để thực hiện được quyền giám sát người dân phải có những điều kiện gì? 6 Đồng chí hiểu như thế nào về thực hiện dân chủ trong điều kiện một đảng cầm quyền? 7 Tại sao thực hành dân chủ trong Đảng là trung tâm để thực hành dân chủ ngoài xã hội? Nội dung, đơn vị hiện nay còn khá phổ biến điều kiện thực hành dân chủ trong 3.3 Vấn đề thứ ba: Đảng là gì? Thực tiễn áp dụng hình thức “cạnh tranh trong bầu cử, bổ 8 Nêu những biểu hiện vi phạm nhiệm cán bộ” có dẫn đến nguy cơ mất đoàn kết, thống quyền làm chủ của người dân trên nhất trong cơ quan, đơn vị không? các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn 3.4 Vấn đề thứ tư: hóa – tư tưởng ở đơn vị/địa Phát huy dân chủ, đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân phương đồng chí và vấn đề năng lực thực hiện dân chủ của đội ngũ cán bộ, c Câu hỏi sau giờ lên lớp: đảng viên, nhân dân hiện nay còn hạn chế, yếu kém 1 Đồng chí có đề xuất giải pháp 3.5 Vấn đề thứ năm: gì để phát huy dân chủ ở địa Tình trạng lợi dụng dân chủ làm mất đoàn kết nội bộ, gây phương, đơn vị? rối, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội 2 Đồng chí có đóng góp gì vào ở một số nơi xây dựng, hoàn thiện nền dân chủ 4 Giải pháp, khuyến nghị giải quyết những vấn đề XHCN ở nước ta hiện nay? thực tiễn đặt ra 3 Hiện thực hóa các giải pháp xây 4.1 Nhóm giải pháp về nhận thức dựng nền dân chủ ở nước ta vào 4.2 Nhóm giải pháp về đấu tranh, phản bác quan điểm địa phương, đơn vị đồng chí có sai trái gặp khó khăn gì? 4.3 Nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện 4- Nghiên cứu lý luận dân chủ của Kết luận bài chủ nghĩa Mác - Lênin có ý nghĩa gì đối việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân ở địa phương/đơn vị 7 Yêu cầu với học viên - Chuẩn bị nội dung thảo luận; - Làm bài tập; - Chuẩn bị nội dung tự học; - Chuẩn bị nội dung câu hỏi trước, sau giờ lên lớp; - Đọc tài liệu theo hướng dẫn; - Tập trung nghe giảng, tích cực tham gia trả lời các câu hỏi, tham gia đối thoại, đóng góp ý kiến, thảo luận -IX Chuyên đề 9 1 Tên chuyên đề: GIA ĐÌNH VÀ XÂY DỰNG GIA ĐÌNH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 2 Số tiết lên lớp: 05 tiết 3 Mục tiêu: Chuyên đề này sẽ trang bị cho học viên: - Về kiến thức: Những lý luận cơ bản về gia đình và xây dựng gia đình trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay - Về kỹ năng: Cách thức tổ chức giải quyết các vấn đề đặt ra và thực hiện hiệu quả chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước về gia đình và công tác xây dựng gia đình tại địa phương, đơn vị - Về tư tưởng: Nâng cao ý thức trách nhiệm cá nhân trong việc tuyên truyền, tổ chức thực hiện xây dựng gia đình Việt Nam trong thời kỳ quá độ lên CNXH 4 Chuẩn đầu ra và đánh giá người học Chuẩn đầu ra (Sau khi kết thúc chuyên đề này học viên có thể đạt được) - Về kiến thức: + Giải thích được quan niệm về gia đình Đánh giá người học Yêu cầu đánh giá Hình thức đánh giá + Vận dụng quan điểm của - Tự luận mở + Phân tích được vị trí, chức năng và những biến đổi cơ bản của gia Đảng về xây dựng gia đình - Vấn đáp nhóm đình hiện nay Việt Nam vào việc thiết kế + Phân tích được các yếu tố tác động đến gia đình và những vấn đề đặt và tổ chức thực hiện các kế ra đối với việc xây dựng gia đình Việt Nam hiện nay hoạch xây dựng gia đình ở + Khái quát được những quan điểm và giải pháp cơ bản của Đảng trong địa phương việc xây dựng gia đình Việt Nam hiện nay - Về kỹ năng: + Đánh giá được thực trạng và những vấn đề đặt ra hiện nay trong việc xây dựng gia đình ở địa phương + Tổ chức thực hiện được chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về gia đình và công tác xây dựng gia đình tại địa phương - Về thái độ/Tư tưởng: + Tin tưởng và tích cực tham gia tuyên truyền chủ trương của Đảng về + Nhận diện được sự biến đổi của gia đình và những vấn đề đặt ra trong việc xây dựng gia đình ở địa phương hiện nay + Khắc phục được những yếu tố tác động tiêu cực và xây dựng gia đình mới no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh phát huy những yếu tố tích + Xác định được trách nhiệm của cá nhân trong việc tổ chức thực hiện cực đến việc xây dựng gia xây dựng gia đình văn hóa ở địa phương đình ở địa phương 5 Tài liệu học tập 5.1 Tài liệu phải đọc: 1.Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học (Hệ cao cấp lý luận chính trị, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội, 2018 2 C.Mác và Ăngghen: Toàn tập, tập 21, “Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của Nhà nước”, Nxb.Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995, tr43-129 3 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2016 5.2 Tài liệu tham khảo: 1 Luật hôn nhân và gia đình, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010 2 Luật Bình đẳng giới, Nxb chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007 3 Quyết định số 629/QĐ-TTg ngày 29/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ về “Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030” 6 Nội dung Câu hỏi cốt lõi Nội dung chuyên đề phải giải quyết 1 Gia đình có những vị trí, 1 Cơ sở lý luận, khoa học về gia đình Câu hỏi đánh giá quá trình a Câu hỏi trước giờ lên lớp: chức năng cơ bản nào? 1.1 Quan niệm về gia đình (Giáo trình, tr.256- 1 Làm rõ quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin 3 Việc thực hiện mục tiêu 258) và Đảng Cộng sản Việt Nam về vị trí và chức “Xây dựng gia đình no ấm, 1.2 Vị trí của gia đình (Giáo trình, tr.258-260) năng của gia đình tiến bộ, hạnh phúc, văn 1.3 Các chức năng cơ bản của gia đình (Giáo 2 Hãy đánh giá những kết quả và hạn chế trong minh” đang chịu sự tác động trình, tr.260 -265) 2 Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam của những yếu tố nào? 1.1 Quan niệm của ĐCS VN về gia đình, vị trí, 3 Để xây dựng gia đình Việt chức năng cơ bản của gia đình (Giáo trình, tr256Nam hiện nay cần thực hiện 264) những quan điểm và giải 1.2 Tiêu chí xây dựng gia đình Việt Nam hiện nay pháp nào? (Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, công tác xây dựng gia đình ở Việt Nam hiện Nxb Chính trị quốc gia, H.2016, tr128) 1.3 Tiêu chí xây dựng gia đình văn hóa (Nghị định số 122/2018/NĐ-CP về quy định xét tặng danh hiệu "gia đình văn hóa:, "thôn văn hóa" "làng Văn hóa", "ấp văn hóa", "bản văn hóa"" tổ dân phố văn hóa") 1.4 Những yếu tố tác động đến việc xây dựng gia đình Việt Nam hiện nay (Giáo trình, tr 266-269) 1.5 Nội dung công tác gia đình (Nghị định số nay? 3 Cần làm gì để xây dựng gia đình Việt Nam no ấm, tiến bộ, hạnh phúc văn minh? b Câu hỏi trong giờ lên lớp: 1 Tại sao nói gia đình là tế bào của xã hội? 2 Làm rõ mối quan hệ giữa gia đình - cá nhân và xã hội 3 Đồng chí hãy làm rõ sự biến đổi các chức năng cơ bản của gia đình hiện nay? Những biến đổi đó tác động như thế nào đối với việc xây dựng gia đình ở Việt Nam hiện nay? 4 Những khó khăn, tồn tại trong việc xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh ở địa phương đồng chí là gì? 02/2013/NĐ-CP Hà Nội ngày 03/01/2013 quy 5 Trong việc thực hiện gia đình theo các tiêu định về công tác gia đình) chí no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh ở địa 1.6 Quan điểm và giải pháp xây dựng gia đình ở phương đồng chí, đâu là tiêu chí khó thực hiện Việt Nam hiện nay (Giáo trình, tr272-280) 3 Vấn đề thực tiễn đặt ra cần giải quyết 3.1 Vấn đề thứ nhất: Nhận thức của xã hội về vị trí, vai trò của gia đình, xây dựng gia đình còn hạn chế làm cho việc thực hiện các chức năng của gia đình đang gặp nhiều khó khăn 3.2 Vấn đề thứ hai: Những năm gần đây, gia đình Việt Nam đã và đang xuất hiện nhiều tình huống “có vấn đề” cần được giải quyết như: tình trạng ly hôn, tình trạng bạo lực gia đình, mất cân bằng giới tính, “hôn nhân đồng giới”, tình trạng lỏng lẻo trong mối quan hệ giữa các thành viên 3.3 Vấn đề thứ ba: Mâu thuẫn giữa nhu cầu cần bảo lưu, giữ gìn, phát huy những giá trị của gia đình truyền thống nhất, vì sao? 6 Các Đồng chí gặp khó khăn, trở ngại gì trong việc thực hiện bình xét và công nhận gia đình văn hóa ở địa phương? 7 Biểu hiện hình thức trong việc bình xét và công nhân gia đình văn hóa ở địa phương đồng chí? 8 Yếu tố nào tác động rõ rệt nhất đến việc xây dựng gia đình ở địa phương đồng chí? 9 Nội dung công tác gia đình có tác động đến kết quả của việc xây dựng gia đình như thế nào? 10 Vai trò và trách nhiệm của các chủ thể tham gia thực hiện công tác xây dựng gia đình được thể hiện như thế nào? 11 Trong công tác xây dựng gia đình ở địa phương, vấn đề nào cần được ưu tiên giải quyết với việc tiếp thu những giá trị hiện đại tiến bộ trước hết? trong xây dựng gia đình dân chủ, bình đẳng giữa 12 Kinh nghiệm giải quyết một số vấn đề đặt ra các thành viên trong gia đình trong công tác xây dựng gia đình ở địa phương 3.4 Vấn đề thứ tư: đồng chí? Làm gì để thực hiện tốt 4 tiêu chí no ấm, tiến bộ, 13.Những kiến nghị, đề xuất của đồng chí trong hạnh phúc, văn minh đối với những hộ gia đình công tác xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh còn đói nghèo và tồn tại nhiều hủ tục ở một số phúc, văn minh ở địa phương địa phương 3.5 Vấn đề thứ năm: c Câu hỏi sau giờ lên lớp: 1 Hãy làm rõ vai trò, vị trí và chức năng của Làm thế nào để khắc phục bệnh thành tích trong gia đình đối với cá nhân và xã hội việc bình xét, công nhận gia đình văn hóa ở địa 2 Đồng chí hãy làm rõ những yếu tố khách phương hiện nay? quan và chủ quan tác động đến việc xây dựng 3.6 Vấn đề thứ sáu: gia đình ở địa phương đồng chí Giải quyết mâu thuẫn giữa nhu cầu phát triển 3 Theo đồng chí, để xây dựng gia đình no ấm, kinh tế, văn hóa với sự xuống cấp về mặt đạo tiến bộ, hạnh phúc, văn minh cần thực hiện đức, lối sống ở một số gia đình Việt Nam hiện những giải pháp nào? Vai trò, trách nhiệm của nay? các nhà lãnh đạo, quản lý trong xây dựng gia 4 Giải pháp, khuyến nghị giải quyết những đình ở địa phương đồng chí hiện nay? vấn đề thực tiễn đặt ra 4.1 Nhóm giải pháp về nhận thức 4.2 Nhóm giải pháp về đấu tranh, phản bác quan điểm sai trái 4.3 Nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện Kết luận bài 7 Yêu cầu với học viên - Chuẩn bị nội dung thảo luận; - Làm bài tập; - Chuẩn bị nội dung tự học; - Chuẩn bị nội dung câu hỏi trước, sau giờ lên lớp; - Đọc tài liệu theo hướng dẫn; - Tập trung nghe giảng, tích cực tham gia trả lời các câu hỏi, tham gia đối thoại, đóng góp ý kiến, thảo luận Hồ Chí Minh, ngày tháng 9 năm 2021 TRƯỞNG KHOA GIÁM ĐỐC 000000 - ... đời chủ nhân tố chủ quan cho Chủ nghĩa xã hội khoa nghĩa xã hội khoa học (Giáo trình, tr.14-18) đời chủ nghĩa xã hội khoa học bổ sung, phát 1.3 Nhân tố chủ quan cho đời chủ nghĩa xã hội học? ... triển chủ nghĩa xã hội Đối tượng nghiên cứu chủ tạo chủ nghĩa xã hội khoa khoa học (Giáo trình, tr.22-25) nghĩa xã hội khoa học gì? học ý nghĩa đối 1.6 V.I.Lênin vận dụng phát triển chủ nghĩa xã hội. .. tế môn học: 10 tiết + Thi học phần: tiết - Các yêu cầu môn học: + Khoa giảng dạy: Khoa Chủ nghĩa xã hội khoa học + Số điện thoại: Email: Mơ tả tóm tắt nội dung mơn học: Chủ nghĩa xã hội khoa học