Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1 Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung cấp Xây dựng
3.2 Đối tƣợng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung cấp Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh.
Giả thuyết khoa học
Để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động học tập của học sinh tại trường Trung cấp Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh, cần đề xuất những biện pháp có cơ sở khoa học và tính khả thi Những giải pháp này sẽ góp phần cải thiện chất lượng dạy học tại trường.
Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1 Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung cấp Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh
5.2 Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý việc học tập của học sinh trường
Trung cấp Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh
5.3 Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh trường
Trung cấp Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh.
Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu này tập trung vào hoạt động học tập của sinh viên hệ Trung cấp chuyên nghiệp chính quy tại khoa Xây dựng trong giai đoạn từ năm học 2012 - 2013 đến năm học 2013 - 2014.
Nghiên cứu khảo sát ý kiến giáo viên và cán bộ viên chức tại trường Trung cấp Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh đã được thực hiện, tuy nhiên, việc điều tra về hoạt động học tập chỉ giới hạn ở học sinh các khóa từ năm học 2012 - 2013 và 2013 - 2014 của khoa Xây dựng Các cuộc khảo sát này được tiến hành tại những địa bàn cụ thể như lớp học, phòng thí nghiệm và xưởng thực tập, tùy thuộc vào nội dung giảng dạy, bao gồm lý thuyết, hướng dẫn thực hành và thực tập tay nghề.
Các phương pháp nghiên cứu
7.1 Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích và tổng hợp các tài liệu liên quan đến nghiên cứu giáo dục, bao gồm sách về quản lý giáo dục, quy trình dạy và học, tự học, tự nghiên cứu, cùng với các văn bản chủ trương, nghị quyết, chính sách của Đảng và pháp luật nhà nước Điều này nhằm xây dựng cơ sở lý luận vững chắc cho đề tài nghiên cứu về quản lý học tập của học sinh và sinh viên.
7.2 Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Điều tra bằng phiếu hỏi:
Mục đích: Thu thập ý kiến về hoạt động tự học của học sinh và quản lý hoạt động học của nhà trường
Bài viết này trình bày kết quả khảo sát thông qua phiếu hỏi dành cho cán bộ quản lý, giáo viên, các phòng, khoa chức năng và sinh viên khoa Xây dựng trong các năm học 2012 - 2013 và 2013 - 2014 Mục tiêu của khảo sát là thu thập thông tin về hoạt động học tập cũng như các biện pháp được đề xuất nhằm cải thiện chất lượng giáo dục.
- Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động học của học sinh hệ trung cấp chuyên nghiệp của nhà trường
7.3 Phương pháp thống kê toán học
Để xử lý số liệu thu thập được một cách định lượng, đồng thời đánh giá tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất, việc phân tích và thăm dò thông tin là rất quan trọng.
Đóng góp của luận văn
Góp phần hệ thống hóa các vấn đề lý luận về học tập và hoạt động học tập của học sinh bậc TCCN
Khảo sát tình hình học tập của học sinh tại trường Trung cấp Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh nhằm đề xuất các biện pháp khoa học và khả thi để cải thiện hiệu quả quản lý hoạt động học tập Qua đó, mục tiêu là nâng cao chất lượng dạy học tại trường, góp phần phát triển giáo dục nghề nghiệp trong khu vực.
9 Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, luận văn gồm có 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung cấp chuyên nghiệp
Chương 2: Thực trạng các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung cấp Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh
Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động của học sinh trường
Trung cấp Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP 1.1 Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Các nghiên cứu ở trong nước
Ngay sau cách mạng tháng 8 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc học tập và tự học đối với người cách mạng Người khuyến khích toàn dân tự nguyện và tự giác coi việc học là nhiệm vụ thiết yếu, đồng thời khẳng định rằng tự học là cốt lõi trong quá trình học tập.
Vấn đề học tập của học sinh đã được Bác Hồ quan tâm từ sớm và tiếp tục là đề tài nghiên cứu của nhiều nhà giáo dục trong lịch sử Đây vẫn là một vấn đề nóng bỏng, thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu giáo dục hiện tại và trong tương lai.
Quá trình học tập là việc thu thập và xử lý thông tin nhằm tự cải thiện bản thân và làm phong phú tri thức Trong thời đại hiện nay, thông tin được xem là tài nguyên thiết yếu cho việc học, trong khi trí tuệ con người trở thành tài sản quý giá nhất của mỗi quốc gia Một xã hội có dân trí cao và những đỉnh cao trí tuệ sẽ tạo điều kiện thuận lợi để quốc gia đó thành công trong cuộc cạnh tranh toàn cầu khốc liệt Học tập, như Lênin đã nhấn mạnh, luôn là hoạt động cốt lõi của con người trong mọi xã hội.
Nâng cao chất lượng học tập của học sinh hiện nay là nhiệm vụ quan trọng của các nhà trường Quản lý hoạt động dạy và học hiệu quả là mối quan tâm hàng đầu của giáo dục Nhiều nghiên cứu và hội thảo đã đề cập đến vấn đề này từ nhiều góc độ khác nhau Ví dụ, trong giáo dục phổ thông, tác giả Nguyễn Kỳ nhấn mạnh mô hình dạy học tích cực để khuyến khích học sinh tự giác học tập Đối với giáo dục nghề nghiệp, Phạm Văn Sơn cho rằng cần đổi mới cách tổ chức buổi học thực hành theo quy trình 7 bước để nâng cao tính tự học Trong lĩnh vực giáo dục đại học, Nguyễn Cảnh Toàn khẳng định phát triển năng lực tự học của sinh viên là chìa khóa để khám phá khoa học và sản xuất Đặng Danh Ánh cũng cho rằng hoạt động học tập trong dạy nghề cần gắn liền với sản xuất, và việc áp dụng phương pháp dạy học mới sẽ giúp tạo ra thế hệ học sinh có tư duy sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề, từ đó nâng cao năng suất lao động.
Trong lĩnh vực dạy nghề, Nguyễn Viết Sự phát triển các tình huống có vấn đề cho môn hóa kỹ thuật, trong khi Nguyễn Lý tập trung vào việc xây dựng bài toán và bài giảng nêu vấn đề cho môn cơ kỹ thuật Đặng Danh Ánh đảm nhận việc tạo ra tình huống có vấn đề cho môn điện kỹ thuật và rađiô kỹ thuật Ngoài ra, nghiên cứu của Nguyễn Cảnh Hồ đề cập đến công tác quản lý trường nghề, một vấn đề rộng lớn hơn so với hoạt động học tập của học sinh.
Việc đổi mới phương pháp dạy và học đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả học tập của học sinh Nhiều yếu tố khác cũng góp phần vào sự tiến bộ này, nhưng cách tiếp cận mới trong giáo dục sẽ tạo điều kiện tốt hơn cho sự phát triển của học sinh.
Các tác giả đã tiến hành nghiên cứu và phân tích sâu sắc về hoạt động học tập từ nhiều góc độ, nhằm đề xuất những biện pháp hiệu quả để nâng cao chất lượng của quá trình học tập.
Vấn đề học tập trong quá trình dạy học đã thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều tác giả, nhấn mạnh vai trò và tầm quan trọng của hoạt động học tập, kỹ năng tự học và các biện pháp tổ chức hoạt động học tập cho học sinh Tuy nhiên, nghiên cứu về học tập tại các trường cao đẳng, đại học và dạy nghề vẫn còn hạn chế Do đó, việc nghiên cứu lý luận về học tập và quản lý hoạt động học tập của sinh viên là cần thiết, đặc biệt tại Trường Trung cấp Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh, nơi có nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực cho ngành xây dựng Vì vậy, chúng tôi chọn đề tài “Một số biện pháp quản lý hoạt động học tập của học sinh trường Trung cấp Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh” nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của nhà trường.
Các nghiên cứu ở ngoài nước
Trong lịch sử giáo dục, học tập đã được nghiên cứu sâu sắc cả về lý thuyết lẫn thực tiễn để nâng cao vai trò của người học Tuy nhiên, ở mỗi giai đoạn phát triển, vấn đề học tập lại được đề cập theo nhiều cách khác nhau.
Từ thời cổ đại, nhiều nhà giáo dục đã nhận thức rõ vai trò quan trọng của việc học Khổng Tử, một trong những nhà giáo dục vĩ đại của Trung Hoa, luôn chú trọng đến tư duy tích cực của học sinh Ông nhấn mạnh rằng nếu học trò không có khát khao tìm hiểu, họ sẽ không thể tiếp thu kiến thức Ông yêu cầu học sinh phải nghiên cứu, khám phá và kết hợp học với tư duy, đồng thời phát huy khả năng sáng tạo trong quá trình học tập.
Nhà sƣ phạm lỗi lạc Tiệp Khắc J.A Comenxky (1592 - 1670), được coi là ông tổ của nền giáo dục cận đại, đã nhấn mạnh rằng khát vọng học tập là yếu tố thiết yếu để phát triển tài năng Ông cho rằng cần phải khơi dậy và duy trì khát vọng học tập trong học sinh Đến thế kỷ XVIII - XIX, nhiều nhà giáo dục nổi tiếng trên thế giới, như J.J Rousseau, đã tiếp tục phát triển những tư tưởng này, góp phần vào sự tiến bộ của giáo dục.
K.Đ Uxinsky (1824 - 1890) trong các nghiên cứu của mình đã nhấn mạnh rằng việc tự học tập và khám phá tri thức qua việc tìm tòi và suy nghĩ độc lập là con đường quan trọng để chiếm lĩnh tri thức.
Trong những năm gần đây, các quốc gia phương Tây đã phát động một cuộc cách mạng trong giáo dục với phương pháp "Lấy người học làm trung tâm", nhằm phát huy tối đa năng lực nội sinh của học sinh J Deway, một đại diện tiêu biểu cho tư tưởng này, nhấn mạnh rằng "học sinh là mặt trời, xung quanh nó quy tụ mọi phương tiện giáo dục".
Một số khái niệm cơ bản
1.2.1 Học tập và hoạt động học tập
Học tập là hoạt động thiết yếu của con người, nhằm nghiên cứu và hiểu biết về các quy luật của thế giới cũng như tiếp thu kinh nghiệm xã hội và lịch sử Quá trình học tập thể hiện sự nhận thức độc đáo của người học.
Nhƣ vậy, học tập là một quá trình đƣa đến những thành tựu và những kết quả cho người học
Học tập là một quá trình có mục tiêu và giá trị, giúp thay đổi bền vững kinh nghiệm của người học Qua đó, người học có thể thay đổi nhận thức về thực tế, điều chỉnh hành vi và hình thành thái độ tích cực trong mối quan hệ với thế giới xung quanh Những thay đổi này không chỉ giúp phát triển bản chất con người mà còn hỗ trợ việc thích ứng và hội nhập với cộng đồng, dân tộc và nhân loại Trong quá trình học tập, người học cũng tự khẳng định giá trị bản thân.
Mục đích học tập của nhân loại, dân tộc, cộng đồng và mỗi cá nhân là nhằm nâng cao tri thức, phát triển kỹ năng, xây dựng mối quan hệ xã hội và khẳng định bản thân.
Hoạt động học tập có nhiều hình thức, trong đó hình thức chính thống là học tập trong môi trường trường lớp dưới sự hướng dẫn của giáo viên Dù ở bất kỳ hình thức nào, người học luôn đóng vai trò chủ thể trong quá trình học tập.
Người học đóng vai trò chủ đạo trong quá trình học tập, thể hiện sự chủ động và sáng tạo trong việc tiếp thu kiến thức và phát triển nhân cách Họ cũng là đối tượng mà giáo viên hướng tới trong việc giảng dạy và giáo dục Chất lượng học tập của người học phụ thuộc vào chính họ.
Khẳng định vai trò chủ động của người học không có nghĩa là xem nhẹ vai trò quan trọng của người dạy và các lực lượng giáo dục khác Đặc biệt, vai trò của người thầy là rất quan trọng, thể hiện qua chức năng định hướng, điều khiển và điều chỉnh quá trình tiếp thu tri thức của người học.
Quá trình học tập của học sinh, sinh viên có thể bị ảnh hưởng trực tiếp từ giáo viên qua các tiết học và giờ hướng dẫn thực hành, hoặc gián tiếp qua việc tự học tại nhà Sự chỉ đạo của giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích học sinh, sinh viên tự giác, tích cực và chủ động trong việc nhận thức học tập.
- Tiếp nhận những nhiệm vụ, kế hoạch học tập do giáo viên đề ra
- Tiến hành thực hiện những hành động, thao tác nhận thức - học tập nhằm giải quyết những nhiệm vụ học tập đƣợc đề ra
- Tự điều chỉnh hoạt động nhận thức - học tập của mình dưới tác động kiểm tra, đánh giá của giáo viên và tự đánh giá của bản thân
- Phân tích những kết quả hoạt động nhận thức - học tập dưới tác động của giáo viên, từ đó cải tiến hoạt động học tập
Trong trường hợp quá trình học tập thiếu sự hướng dẫn trực tiếp từ giáo viên, học sinh và sinh viên sẽ thể hiện tính tự giác, tích cực và chủ động trong nhận thức học tập của mình.
- Tự lập kế hoạch, cụ thể hóa các nhiệm vụ học tập của mình
- Tự kiểm tra, tự đánh giá và tự điều chỉnh tiến trình hoạt động học tập của mình
- Tự phân tích các kết quả hoạt động nhận thức - học tập mà cải tiến hoạt động học tập của mình
1.2.2 Quản lý và quản lý hoạt động học tập
Khoa học quản lý đã trải qua một quá trình hình thành và phát triển, hiện nay đã trở thành một ngành khoa học độc lập, đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của xã hội loài người.
Thuật ngữ quản lý ngày càng trở nên phổ biến, nhưng vẫn chưa có một định nghĩa thống nhất cho nó Khái niệm này được hiểu theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc vào các phương pháp tiếp cận đa dạng.
Quản lý, theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang, được định nghĩa là quá trình tác động có mục đích và có kế hoạch của người quản lý đến tập thể lao động, nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra.
Quản lý, theo Nguyễn Minh Đạo, là quá trình tác động có tổ chức và định hướng của người quản lý lên đối tượng quản lý trong các lĩnh vực chính trị, văn hóa, xã hội và kinh tế Điều này được thực hiện thông qua hệ thống luật lệ, chính sách, nguyên tắc, phương pháp và biện pháp cụ thể, nhằm tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển của đối tượng quản lý.
Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lý, quản lý được định nghĩa là hoạt động có chủ đích của người quản lý nhằm điều phối và hướng dẫn người bị quản lý trong tổ chức, với mục tiêu giúp tổ chức hoạt động hiệu quả và đạt được các mục tiêu đề ra.
Theo Harold Koontz, quản lý là hoạt động thiết yếu nhằm phối hợp nỗ lực cá nhân để đạt được mục tiêu nhóm Mục tiêu của nhà quản lý là tạo ra môi trường cho phép mọi người đạt được mục tiêu nhóm với ít thời gian, chi phí và sự bất mãn cá nhân nhất Quản lý không chỉ là một nghệ thuật thực hành mà còn là một khoa học trong việc tổ chức.
- Theo F.F.Aunapu: “ Quản lý là một khoa học và nghệ thuật tác động vào một hệ thống nhằm mục tiêu biến đổi hệ thống đó ” [3,16]
Quản lý, theo Theo P Baranger, là quá trình điều hành một tổ chức thông qua việc xác định và hoàn thiện các mục tiêu cần đạt được, đồng thời lựa chọn các phương tiện phù hợp để thực hiện những mục tiêu đó.
Một số vấn đề về quản lý hoạt động học tập của học sinh trường TCCN
1.2.3.2 Biện pháp quản lý hoạt động học tập
Biện pháp quản lý là tập hợp các phương pháp và hình thức mà chủ thể quản lý sử dụng để tác động đến đối tượng quản lý, nhằm giải quyết các vấn đề trong quan hệ quản lý và đạt được mục tiêu đã đề ra Trong lĩnh vực giáo dục, biện pháp quản lý hoạt động học tập bao gồm các phương pháp và cách thức mà lực lượng giáo dục áp dụng, nhằm thúc đẩy quá trình tự học của học sinh, khuyến khích họ tự giác, tích cực và chủ động trong việc chiếm lĩnh tri thức thông qua nỗ lực cá nhân.
1.3 Một số vấn đề về hoạt động học tập của học sinh trường trung cấp chuyên nghiệp
1.3.1 Mục tiêu, nội dung, phương pháp và thời gian đào tạo của trường trung cấp chuyên nghiệp
1.3.1.1 Mục tiêu của giáo dục nghề nghiệp
Mục tiêu của giáo dục nghề nghiệp là đào tạo người lao động với kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp đa dạng, đồng thời phát triển đạo đức, lương tâm nghề nghiệp, ý thức kỷ luật và tác phong công nghiệp Điều này giúp người lao động có sức khỏe tốt, từ đó nâng cao khả năng tìm việc làm, tự tạo việc làm hoặc tiếp tục học tập để nâng cao trình độ chuyên môn, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và củng cố quốc phòng, an ninh.
Trung cấp chuyên nghiệp đào tạo người lao động với kiến thức và kỹ năng thực hành cơ bản, giúp họ làm việc độc lập, sáng tạo và ứng dụng công nghệ hiệu quả trong công việc.
Dạy nghề nhằm đào tạo nhân lực kỹ thuật trực tiếp trong sản xuất, dịch vụ có năng lực thực hành nghề tương xứng với trình độ đào tạo
Mục tiêu đào tạo là yêu cầu cải biến nhân cách của học sinh mà quá trình đào tạo phải đạt được, đồng thời là căn cứ để kiểm tra và đánh giá chất lượng đào tạo Mục tiêu này quy định tiêu chuẩn mà người học cần đạt, bao gồm tư tưởng chính trị, đạo đức và phương pháp đào tạo Chất lượng đào tạo được đánh giá dựa trên mức độ đạt được các yêu cầu của mục tiêu đào tạo Nếu mục tiêu phản ánh đúng yêu cầu xã hội, học sinh sẽ có chất lượng đào tạo cao và khả năng phục vụ hiệu quả sau khi ra trường Ngược lại, nếu không đáp ứng yêu cầu xã hội, khả năng phục vụ của học sinh sẽ bị hạn chế.
Các trường trung cấp chuyên nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển giáo dục phổ thông, không chỉ hình thành nhân cách cho học sinh mà còn đào tạo họ thành những lao động chuyên nghiệp với tay nghề cao Trong bối cảnh sản xuất và khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển, việc đào tạo nghề nghiệp cho mọi người lao động trở nên cần thiết hơn bao giờ hết, góp phần đáp ứng nhu cầu của xã hội trong mọi lĩnh vực.
Các trường trung cấp chuyên nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo nguồn nhân lực, góp phần bổ sung cho giai cấp công nhân, giai cấp lãnh đạo xã hội Mặc dù tác dụng này rõ ràng, nhưng nhiều người vẫn chưa nhận thức đầy đủ về ý nghĩa sâu sắc và tầm quan trọng của nó.
Công tác giáo dục nghề nghiệp tại các trường trung cấp chuyên nghiệp đóng vai trò quan trọng trong cách mạng tư tưởng, văn hóa và khoa học kỹ thuật Đây là một phần thiết yếu của hệ thống giáo dục quốc dân, cung cấp nguồn nhân lực cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động, góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước.
Nội dung giáo dục nghề nghiệp cần chú trọng vào việc phát triển năng lực thực hành, đồng thời coi trọng giáo dục đạo đức và rèn luyện sức khỏe Bên cạnh đó, cần tập trung vào việc trang bị kỹ năng phù hợp với yêu cầu của từng nghề và nâng cao trình độ học vấn theo tiêu chuẩn đào tạo.
Nội dung đào tạo là yếu tố quyết định trong việc phát triển nhân cách, bao gồm các khía cạnh chính trị - đạo đức, văn hóa - kỹ thuật nghề nghiệp và sức khỏe Để đạt được mục tiêu đào tạo, nội dung cần phải tuân thủ các nguyên tắc sư phạm và đồng thời đáp ứng yêu cầu của mục tiêu Tuy nhiên, mục tiêu đào tạo không chỉ định một cách cứng nhắc các nội dung, mà có thể có nhiều hệ thống nội dung khác nhau phục vụ cho cùng một mục tiêu, mỗi hệ thống đều có những ưu và nhược điểm riêng Do đó, việc lựa chọn hệ thống nội dung tối ưu với nhiều ưu điểm hơn là rất cần thiết.
Hệ thống nội dung đào tạo được thể hiện qua các chương trình môn học và ngành học, do các cơ quan quản lý đào tạo xây dựng và giao cho các trường thực hiện.
1.3.1.3 Phương pháp đào tạo của trường trung cấp chuyên nghiệp
Phương pháp giáo dục nghề nghiệp cần kết hợp giữa rèn luyện kỹ năng thực hành và giảng dạy lý thuyết Điều này giúp người học có khả năng hành nghề hiệu quả và phát triển nghề nghiệp phù hợp với yêu cầu của từng công việc.
Phương pháp đào tạo là cách mà các trường trung cấp chuyên nghiệp và giáo viên ảnh hưởng đến nhân cách học sinh, nhằm đạt được mục tiêu đào tạo với chất lượng cao Các phương pháp này giúp chuyển biến học sinh theo những nội dung và mục đích cụ thể, đáp ứng yêu cầu của chương trình đào tạo.
Phương pháp đào tạo tại các trường trung cấp chuyên nghiệp bao gồm giảng dạy lý thuyết, hướng dẫn kỹ năng nghề nghiệp và giáo dục phẩm chất đạo đức cho học sinh Khi đề cập đến hoạt động của giáo viên trong việc thực hiện các nội dung đào tạo, người ta thường sử dụng thuật ngữ giảng dạy, hướng dẫn và giáo dục thay vì phương pháp đào tạo Đặc biệt, phương pháp kết hợp thực tập với sản xuất ra của cải vật chất là một trong những phương pháp đào tạo quan trọng, giúp tác động và chuyển biến nhiều mặt nhân cách của học sinh.
1.3.1.4 Thời gian đào tạo của trường trung cấp chuyên nghiệp
Theo Điều 32 của Luật Giáo dục 2005, thời gian đào tạo tại trường trung cấp chuyên nghiệp được quy định như sau: đối với người có bằng tốt nghiệp trung học cơ sở, thời gian học từ ba đến bốn năm; đối với người có bằng tốt nghiệp trung học phổ thông, thời gian học từ một đến hai năm Đối với đào tạo nghề, thời gian học trình độ sơ cấp dưới một năm, trong khi trình độ trung cấp từ một đến ba năm, và trình độ cao đẳng kéo dài từ một đến ba năm.
Theo quy định, học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở sẽ được đào tạo trong thời gian từ 3 đến 4 năm, trong khi học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông sẽ có thời gian đào tạo từ 1 đến 2 năm.
Một số vấn đề về quản lý trường TCCN
Phương pháp học tập tại trường trung cấp chuyên nghiệp không chỉ phản ánh cách nhận thức chung của con người mà còn là phương pháp rèn luyện quan trọng, giúp hình thành kỹ năng thực hành, phát triển tư duy kỹ thuật và nâng cao năng lực sáng tạo trong lĩnh vực kỹ thuật.
Hoạt động học tập của sinh viên tại trường trung cấp chuyên nghiệp cần có tính độc lập và trí tuệ, đồng thời gắn liền với các hoạt động tập thể, thực tiễn và tự rèn luyện Yếu tố quyết định đến kết quả học tập của sinh viên chính là động cơ học tập của họ.
1.4 Một số vấn đề về quản lý hoạt động học tập học sinh trường trung cấp chuyên nghiệp
1.4.1 Nội dung quản lý hoạt động học tập của học sinh
Quản lý hoạt động học tập trong nhà trường không chỉ cung cấp kiến thức và kỹ năng mà còn khuyến khích người học tự phát triển hiểu biết và rèn luyện kỹ năng cần thiết cho cuộc sống và sự nghiệp tương lai Để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động học tập của học sinh, cần thực hiện một số nội dung thiết yếu.
- Xây dựng nhận thức về ý nghĩa của việc học tập cho học sinh
Để giải quyết các vấn đề cụ thể tại từng trường, cần xây dựng nhận thức học tập cho học sinh từ cơ bản đến nâng cao Các yêu cầu về giáo dục tinh thần và thái độ học tập cần được cụ thể hóa trong nội quy học tập, giúp học sinh hình thành thói quen tự giác Sự thống nhất trong yêu cầu và biện pháp giáo dục giữa giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và các lực lượng giáo dục khác là rất cần thiết Việc xây dựng nề nếp học tập và quy định hoạt động học tập đồng nhất sẽ góp phần hình thành tác phong học tập tốt, ngăn ngừa hành vi sai trái và ảnh hưởng tích cực đến kết quả học tập cũng như sự phát triển nhân cách của học sinh.
- Quản lý kế hoạch học tập
Theo dõi và đôn đốc việc thực hiện kế hoạch học tập theo thời khóa biểu là nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo học sinh tuân thủ các quy định về nhiệm vụ học tập.
Hướng dẫn học sinh xây dựng kế hoạch học tập cá nhân sau mỗi học kỳ, năm học, kết hợp với việc tự nhận xét đánh giá và nhận ý kiến từ tập thể lớp cùng giáo viên chủ nhiệm Dựa trên những đánh giá này, giáo viên sẽ hướng dẫn và hỗ trợ từng học sinh trong việc phấn đấu học tập và rèn luyện để đạt được mục tiêu đào tạo.
Nhƣ vậy, quản lý việc xây dựng kế hoạch và thực hiện kế hoạch học tập sẽ góp phần nâng cao hiệu quả học tập của học sinh
- Quản lý phương pháp học tập
Phương pháp học tập cần phải phù hợp với nội dung học, bao gồm các phương pháp như phân tích, tổng hợp, so sánh, và khái quát hóa Học sinh nên nghiên cứu và thực hiện những phương pháp này để nâng cao hiệu quả học tập Ngoài ra, còn có những phương pháp học đặc thù cho từng môn học, chẳng hạn như phương pháp giao tiếp tích cực trong học ngoại ngữ và phương pháp rèn luyện kỹ năng trong thực hành nghề.
Người học cần xác định phương pháp học tập phù hợp và quyết tâm thực hiện kế hoạch học tập hàng ngày, hàng tháng Họ cũng nên tận dụng sự hỗ trợ từ giáo viên, bạn bè và các phương tiện học tập để đạt được kết quả tốt.
Quản lý phương pháp học tập giúp học sinh phát triển những cách học hiệu quả, phù hợp với nội dung bài học và khả năng của từng em.
- Quản lý việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập
Kiểm tra và đánh giá kết quả học tập giúp học sinh nhận diện những việc đã hoàn thành và chưa hoàn thành, từ đó nâng cao trách nhiệm đối với việc học Quá trình này bao gồm việc kiểm tra nề nếp học tập, tinh thần, thái độ học tập và sự chuyên cần Đánh giá kết quả học tập các môn học thông qua điểm số, tình hình kiểm tra và nhận xét của giáo viên về thái độ học tập của học sinh Đồng thời, kiểm tra các hoạt động trong tháng để đảm bảo thực hiện đúng chương trình và kế hoạch học tập, phát hiện sai lệch để học sinh có thể điều chỉnh hoạt động học tập một cách hiệu quả.
Quản lý việc kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh là một yếu tố quan trọng trong quản lý giáo dục, giúp đo lường hiệu quả thực hiện kế hoạch và điều chỉnh sai lệch để đạt được kết quả mong muốn Tuy nhiên, công việc này gặp nhiều khó khăn, đòi hỏi người quản lý phải kết hợp nhiều yếu tố và áp dụng hình thức linh hoạt để đánh giá chính xác kết quả học tập của học sinh.
- Quản lý các điều kiện đảm bảo cho hoạt động học tập
Để đạt được mục tiêu và yêu cầu đào tạo, người quản lý cần phải quản lý các điều kiện nhằm đảm bảo hoạt động học tập hiệu quả cho học sinh trên nhiều phương diện khác nhau.
+ Quản lý cơ sở vật chất đảm bảo cho việc ăn, ở học tập trên lớp, tự học, sinh hoạt tập thể của học sinh
+ Quản lý trang thiết bị hỗ trợ dạy - học
+ Quản lý giáo trình, tài liệu tham khảo, các phương tiện kỹ thuật phục vụ dạy - học
Quản lý nội dung giáo dục cần sự phối hợp chặt chẽ và đồng bộ trong toàn trường, thể hiện qua kế hoạch, nội quy và quy định về giảng dạy và học tập.
1.4.2 Quản lý hoạt động học tập của học sinh theo chức năng quản lý
1.4.2.1 Kế hoạch hóa hoạt động học tập của học sinh
Kế hoạch hóa là chức năng quan trọng giúp các nhà quản lý xác định mục tiêu và định hướng cho sự phát triển tương lai của tổ chức, đồng thời xác định các phương pháp và biện pháp để đạt được những mục tiêu này.
Dựa trên nhiệm vụ của Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh, nhà trường xây dựng kế hoạch đào tạo cho năm học, bao gồm mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể, thời gian và tiến độ thực hiện, cũng như mức huy động tài lực và vật lực Các khoa sẽ lập kế hoạch dạy học chi tiết và lưu trữ tại bộ phận của mình, phòng Đào tạo và Ban Giám hiệu để đảm bảo việc giám sát và kiểm tra thực hiện kế hoạch.
Các loại kế hoạch bao gồm:
- Kế hoạch giảng dạy và học tập khóa học
- Kế hoạch giảng dạy và học tập năm học
- Kế hoạch giảng dạy và học tập học kỳ
Một số yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả quản lý hoạt động học tập của học sinh trường TCCN
1.5.1 Mục đích, động cơ học tập
Hoạt động của con người luôn mang tính mục đích, với một trong những mục đích quan trọng là tự biến đổi bản thân Mục đích này định hướng cho nội dung, yêu cầu và phương thức hoạt động, giúp con người đạt được điều mình mong muốn Nói cách khác, mục đích là mô hình được hình thành trong ý thức, hướng dẫn và điều chỉnh hành động của con người.
Động cơ học tập là yếu tố quan trọng tạo ra trạng thái tích cực trong quá trình học tập Nó không chỉ phong phú và đa dạng mà còn hình thành qua việc học tập và giải quyết nhiệm vụ, cũng như trong quá trình giáo dục và tổ chức hoạt động học Khi giáo viên khuyến khích học sinh tự phát hiện và giải quyết nhiệm vụ, điều này sẽ tạo ra ấn tượng tích cực và dần dần nảy sinh nhu cầu học tập Khi học trở thành nhu cầu thiết yếu, học sinh sẽ có động lực vượt qua khó khăn để đạt được tri thức Để hình thành động cơ học tập, cần khơi dậy nhu cầu nhận thức và giúp học sinh hiểu rõ lợi ích của việc học Động cơ học tập được chia thành động cơ bên trong và bên ngoài, và sự tự giác trong học tập là yếu tố quyết định nâng cao kết quả học tập.
Động cơ bên trong trong học tập xuất phát từ nội dung, phương pháp học, và nhu cầu, hứng thú cá nhân Nó thống nhất với mục đích học tập, giúp người học vượt qua trở ngại và hoàn thành nhiệm vụ Động cơ này không chỉ thúc đẩy việc tự học và rèn nghề mà còn mang lại niềm vui trong học tập, đồng thời tạo sự tin tưởng vào khả năng của bản thân.
Động cơ bên ngoài đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoạt động hướng tới mục tiêu học tập Để phát triển sự say mê và ham hiểu biết, không chỉ cần nội dung và phương pháp học tập mà còn cần các yếu tố kích thích từ bên ngoài Những quy định, tiêu chuẩn xếp loại học sinh cùng với các hình thức khen thưởng và học bổng sẽ là những yếu tố quan trọng khuyến khích nỗ lực và cố gắng của người học.
Để kích thích động cơ học tập của học sinh, giáo viên cần hiểu rõ đối tượng của mình và áp dụng các biện pháp phù hợp nhằm khuyến khích và tạo hứng thú cho họ trong quá trình học.
1.5.2 Các điều kiện, phương tiện vật chất phục vụ học tập
Cơ sở vật chất và trang thiết bị đóng vai trò quan trọng trong hoạt động giảng dạy và học tập của học sinh Quản lý hiệu quả cơ sở vật chất và trang thiết bị là nhiệm vụ thiết yếu trong công tác quản lý giáo dục tại nhà trường, nhằm đảm bảo điều kiện tốt nhất cho việc giảng dạy và học tập.
Quản lý cơ sở vật chất nhà trường hiệu quả không chỉ là bảo trì mà còn là phát huy tối đa khả năng của chúng trong giảng dạy và giáo dục Đồng thời, cần thường xuyên cập nhật và bổ sung thiết bị mới, có giá trị để nâng cao chất lượng học tập.
Cơ sở vật chất và trang thiết bị học tập là yếu tố thiết yếu cho hoạt động học của học sinh, bao gồm phòng học, sách vở, và các thiết bị thực hành Đối với các trường trung cấp chuyên nghiệp, việc quản lý cơ sở vật chất cho thực hành đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành kỹ năng nghề nghiệp Học sinh cần có năng lực thực hiện công việc và khả năng thích ứng linh hoạt với thay đổi, điều này chỉ đạt được khi cơ sở vật chất và thiết bị thực hành được đảm bảo đầy đủ và sử dụng hiệu quả Thiếu thiết bị thực hành, học sinh không thể có kiến thức và tay nghề tốt, tạo nên sự khác biệt giữa trường trung cấp chuyên nghiệp và các cơ sở đào tạo khác.
Để đạt được kết quả trong hoạt động học tập, cần có động cơ, mục đích và phương tiện phù hợp Nhà giáo dục cần khơi dậy động lực và xác định mục tiêu học tập rõ ràng cho người học, đồng thời chuẩn bị các phương tiện cần thiết để giúp họ đạt được những mục tiêu đó.
1.5.3 Phong trào học tập trong tập thể học sinh
Tập thể đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách, là một nhóm người hoặc bộ phận xã hội gắn bó chặt chẽ với nhau vì mục đích chung.
Tập thể học sinh là một nhóm các em học sinh có sự gắn bó chặt chẽ, cùng nhau tham gia vào các hoạt động hữu ích như học tập, lao động, công tác xã hội và thể thao.
Theo PGS - TS Phạm Viết Vượng, tập thể học sinh là môi trường giáo dục quan trọng, nơi học sinh có thể thi đua, thử sức và khẳng định khả năng của mình.
Bầu không khí học tập trong tập thể học sinh đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành động cơ và ý thức học tập Khi sống trong một tập thể gắn bó, mỗi cá nhân sẽ cảm thấy có trách nhiệm với hoạt động chung, khó có thể thờ ơ trước thành công của bạn bè Sự xấu hổ khi không đạt được thành tích như người khác và cảm giác áy náy khi lãng phí thời gian sẽ thúc đẩy mỗi học sinh nỗ lực hơn Những hành động trái với quy tắc của tập thể sẽ bị chỉ trích, từ đó tạo ra môi trường khuyến khích mọi người cùng cố gắng hoàn thành nhiệm vụ học tập Do đó, việc tổ chức và hỗ trợ phát triển các tập thể học sinh là rất cần thiết để nâng cao ý thức tự giác và niềm say mê học tập.
1.5.4 Cách đánh giá kết quả học tập của học sinh
Đánh giá là quá trình thu thập chứng cứ để so sánh với các tiêu chuẩn đã được xác định Mục tiêu của đánh giá kết quả học tập là xác định mức độ hiểu biết, kỹ năng và kỹ xảo của học sinh so với chương trình học đã đề ra.
Việc đánh giá chính xác và phù hợp với mục tiêu đào tạo sẽ giúp người học nhận diện nguyên nhân và đưa ra giải pháp hiệu quả cho quá trình học tập Đánh giá tốt không chỉ nâng cao khả năng tự đánh giá của người học mà còn có tác động tích cực đến tâm lý của họ, góp phần phát triển nhân cách, thói quen tự đánh giá, tinh thần trách nhiệm, ý chí kiên định và lòng tự tin.
Trong từng giai đoạn học tập của học sinh việc đánh giá sẽ nhằm định hướng cho việc học tập được tiếp tục như:
- Xác định khả năng học tập của học sinh
- Xác định hoạt động lĩnh hội tri thức của học sinh
- Thúc đẩy học sinh học tập thường xuyên và chăm chỉ
- Giúp học sinh tự đánh giá trình độ, bổ sung và hoàn thiện việc học của mình