NỘI DUNG
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN NGHỊ QUYẾT TRUNG ƢƠNG 4 (KHÓA XI) “MỘT SỐ VẤN ĐỀ
CẤP BÁCH VỀ XÂY DỰNG ĐẢNG HIỆN NAY”
1.1 Về Nghị quyết Trung ƣơng 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”
1.1.1 Bối cảnh ra đời Nghị quyết
Kể từ khi thực hiện đường lối đổi mới, Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, dẫn đến những kết quả tích cực trong năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng Phương thức lãnh đạo của Đảng đã được đổi mới, củng cố niềm tin của nhân dân và giữ vững vai trò lãnh đạo Đội ngũ cán bộ, lãnh đạo đã có sự trưởng thành rõ rệt, với đa số cán bộ, đảng viên ý thức rèn luyện phẩm chất chính trị và đạo đức, phục vụ nhân dân Thành tựu 30 năm đổi mới là kết quả của toàn Đảng, toàn dân, trong đó có sự đóng góp quan trọng của đội ngũ cán bộ, đảng viên.
Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, công tác xây dựng Đảng vẫn tồn tại không ít hạn chế và yếu kém, trong đó có những vấn đề kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ chưa được khắc phục, gây giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng Nếu không được sửa chữa kịp thời, những hạn chế này sẽ trở thành thách thức lớn đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ Một số vấn đề cấp bách cần được chú ý và giải quyết ngay.
Một số cán bộ và đảng viên, bao gồm cả những người giữ vị trí lãnh đạo và quản lý, đang gặp phải tình trạng suy thoái về tư tưởng, điều này ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả công việc trong tổ chức.
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN NGHỊ QUYẾT TRUNG ƢƠNG 4 (KHÓA XI) “MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẤP BÁCH VỀ XÂY DỰNG ĐẢNG HIỆN NAY”
Về Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”
về xây dựng Đảng hiện nay”
1.1.1 Bối cảnh ra đời Nghị quyết
Từ khi thực hiện đường lối đổi mới, Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, dẫn đến nhiều kết quả tích cực trong năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng Phương thức lãnh đạo được đổi mới, củng cố niềm tin của nhân dân và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, lãnh đạo Đa số cán bộ, đảng viên đã ý thức rèn luyện phẩm chất chính trị và đạo đức, phục vụ nhân dân, góp phần vào thành tựu 30 năm đổi mới của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân.
Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả tích cực, công tác xây dựng Đảng vẫn tồn tại nhiều hạn chế và yếu kém, trong đó có những khuyết điểm kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ chưa được khắc phục, dẫn đến sự giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng Nếu không được sửa chữa kịp thời, những vấn đề này sẽ trở thành thách thức lớn đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ Một số vấn đề cấp bách cần được chú ý và giải quyết ngay.
Một bộ phận cán bộ, đảng viên, bao gồm cả những người giữ vị trí lãnh đạo, đang đối mặt với sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức và lối sống, thể hiện qua việc phai nhạt lý tưởng và sa vào chủ nghĩa cá nhân, cơ hội và tham nhũng Đội ngũ cán bộ cấp Trung ương và chiến lược rất quan trọng nhưng chưa được xây dựng một cách đồng bộ và cơ bản Công tác quy hoạch cán bộ chủ yếu chỉ thực hiện ở địa phương, dẫn đến sự hẫng hụt và thiếu chủ động trong việc bố trí, phân công cán bộ Một số trường hợp đánh giá và bố trí cán bộ không công tâm, không phù hợp với yêu cầu công việc, ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan lãnh đạo và sự phát triển của ngành, địa phương, cũng như cả nước.
Nguyên tắc "tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách" thường rơi vào hình thức do cơ chế trách nhiệm không rõ ràng, dẫn đến tình trạng không ai chịu trách nhiệm khi xảy ra sai sót Hiện tượng dựa dẫm vào tập thể làm mờ nhạt trách nhiệm cá nhân, không khuyến khích người đứng đầu thể hiện nhiệt huyết và sáng tạo Điều này tạo ra kẽ hở cho sự tắc trách, trì trệ trong công việc và lạm dụng quyền lực nhằm phục vụ lợi ích cá nhân.
Tình hình hiện tại xuất phát từ việc thực hiện đổi mới kinh tế với những thách thức chưa lường trước, đặc biệt là tác động tiêu cực của cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế Sự thiếu chuẩn bị về tư tưởng và cách tiếp cận mới cho cán bộ, đảng viên cùng với những cơ chế, chính sách chưa đồng bộ đã dẫn đến khó khăn trong việc ngăn ngừa vi phạm Trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, một bộ phận cán bộ lãnh đạo nắm giữ khối tài sản lớn của Nhà nước, tạo điều kiện cho chủ nghĩa cá nhân vụ lợi và thực dụng phát triển.
Trong khi đó, các thế lực thù địch không từ bỏ âm mưu và hoạt động
Diễn biến hòa bình đang thúc đẩy quá trình tự diễn biến và tự chuyển hóa, dẫn đến việc gia tăng hoạt động chống phá, chia rẽ nội bộ Đảng Điều này không chỉ phá hoại mối quan hệ gắn bó giữa Đảng và nhân dân mà còn làm suy yếu vai trò lãnh đạo của Đảng.
Nguyên nhân chủ quan dẫn đến tình trạng này chủ yếu là do cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện, dẫn đến sự giảm sút ý chí chiến đấu và quên đi trách nhiệm trước Đảng và nhân dân Hơn nữa, việc tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, cũng như các nghị quyết, chỉ thị về xây dựng, chỉnh đốn Đảng tại một số nơi chưa được thực hiện nghiêm túc, kỷ cương và kỷ luật không được đảm bảo, khiến cho lời nói không đi đôi với hành động hoặc chỉ thực hiện một cách chiếu lệ.
Các nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình hiện đang bị lỏng lẻo trong thực hiện và thiếu quy định cụ thể cho công tác kiểm tra, giám sát Việc nghiên cứu và sửa đổi cơ chế, chính sách, pháp luật để phù hợp với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa chưa được thực hiện kịp thời, dẫn đến nhiều văn bản thiếu chế tài cụ thể Đánh giá và bố trí cán bộ vẫn còn mang tính nể nang, cục bộ, chưa chú trọng phát hiện và trọng dụng nhân tài, đồng thời không kiên quyết thay thế những người vi phạm, gây giảm sút uy tín và năng lực.
Công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng và đạo đức hiện nay còn mang tính hình thức và chưa đủ sức mạnh để nâng cao ý chí cách mạng của cán bộ, đảng viên Nhiều nơi không đề cao những việc làm đúng và gương người tốt, trong khi các sai sót và vi phạm lại không được xử lý nghiêm túc Công tác kiểm tra, giám sát và giữ gìn kỷ cương, kỷ luật chưa được thực hiện thường xuyên và quyết liệt, dẫn đến tình trạng nể nang trong việc đấu tranh với vi phạm Vai trò giám sát của nhân dân thông qua Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội vẫn chưa được phát huy hiệu quả.
1.1.2 Nội dung cơ bản của Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”
Nghị quyết đặt ra mục tiêu rõ ràng nhằm tạo ra sự chuyển biến tích cực trong công tác xây dựng Đảng, khắc phục những hạn chế hiện tại Mục tiêu là xây dựng Đảng trở thành một đảng cách mạng chân chính, trong sạch và vững mạnh, đồng thời nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng Qua đó, củng cố niềm tin giữa Đảng và nhân dân, động viên toàn thể Đảng, nhân dân và quân đội thực hiện thành công các chủ trương và nghị quyết của Đảng.
Phương châm "Nhìn thẳng vào sự thật" yêu cầu đánh giá khách quan và không né tránh Các giải pháp cần đồng bộ, trọng tâm, khả thi, kết hợp giữa "chống và xây", "xây và chống", với cam kết thực hiện từ Ban Chấp hành Trung ương và các cấp ủy đảng Người đứng đầu phải gương mẫu, thực hiện quyết liệt và kiên trì, xác định rõ lộ trình và thời gian hoàn thành Cần thường xuyên kiểm tra, giám sát để thúc đẩy nhiệm vụ chính trị Đồng thời, cần bình tĩnh, không nóng vội hay cực đoan, giữ đúng nguyên tắc để tránh bị các thế lực thù địch lợi dụng, gây rối nội bộ.
Để xây dựng Đảng hiệu quả, bên cạnh việc thực hiện các chủ trương, nghị quyết và chỉ thị đã có, cần chú trọng vào việc triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp quan trọng.
(1) Nhóm giải pháp về tự phê bình và phê bình, nêu cao tính tiền phong, gương mẫu của cấp trên
Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ban Chấp hành Trung ương cần tập trung kiểm điểm và đánh giá nguyên nhân của những hạn chế, khuyết điểm đã tồn tại nhiều năm mà chưa được khắc phục Điều này nhằm làm rõ những yếu kém và phức tạp trong việc lãnh đạo thực hiện các nghị quyết của Trung ương về xây dựng Đảng.
Các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, và Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương cần tiến hành kiểm điểm và đánh giá bản thân về kết quả thực hiện nhiệm vụ liên quan đến các vấn đề cấp bách trong Nghị quyết Cần đề ra các biện pháp khắc phục, làm rõ trách nhiệm cá nhân, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ, lãnh đạo tập thể, và tự phê bình Đồng thời, cần gương mẫu trong việc nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức và lối sống.
Các đồng chí ủy viên ban cán sự đảng, đảng đoàn, đảng ủy trực thuộc Trung ương cần nghiêm túc thực hiện kiểm điểm, tự phê bình và phê bình, đồng thời nêu gương qua hành động cụ thể Trong quá trình này, cần liên hệ và gắn với việc xem xét thực hiện các quy chế, quy định, cũng như giải quyết các vấn đề tổ chức, cán bộ và những vấn đề bức xúc của ngành, cơ quan hoặc địa phương.
(2) Nhóm giải pháp về tổ chức, cán bộ và sinh hoạt đảng
Sự cần thiết của việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay”
1.2.1 Về phương diện lý luận
1.2.1.1 Chủ nghĩa Mác-Lênin khảng định vai trò, vị trí của Đảng Cộng sản là đội tiền phong của giai cấp công nhân
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là một khả năng khách quan, nhưng để hiện thực hóa điều đó, cần có những nhân tố chủ quan Trong số các nhân tố chủ quan, việc thành lập Đảng Cộng sản, trung thành với sự nghiệp và lợi ích của giai cấp công nhân, là yếu tố quyết định nhất giúp giai cấp công nhân hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình.
Các nhà sáng lập chủ nghĩa xã hội khoa học cho rằng, giai cấp công nhân phát triển từ tự phát đến tự giác thông qua cuộc đấu tranh chống giai cấp tư sản Quá trình này diễn ra ở mọi phong trào công nhân, nhưng tốc độ và thuận lợi của nó phụ thuộc vào việc truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin Nếu phong trào dừng lại ở mức độ tự phát, nó chỉ mang ý nghĩa công liên chủ nghĩa Chủ nghĩa Mác cần phải soi sáng giai cấp công nhân để họ nhận thức được vai trò lịch sử của mình, dẫn đến sự hình thành chính đảng của giai cấp công nhân V.I Lênin nhấn mạnh rằng Đảng là sự kết hợp giữa phong trào công nhân và chủ nghĩa xã hội khoa học, nhưng sự kết hợp này được thực hiện theo những con đường đặc thù, tùy thuộc vào bối cảnh lịch sử của mỗi quốc gia.
Chủ nghĩa Mác khẳng định rằng chỉ có Đảng Cộng sản lãnh đạo, giai cấp công nhân mới có thể chuyển từ đấu tranh tự phát sang đấu tranh tự giác, trở thành một giai cấp tự giác và cách mạng thực sự C.Mác nhấn mạnh rằng, trong cuộc đấu tranh chống lại quyền lực liên hiệp của giai cấp hữu sản, giai cấp vô sản cần tự tổ chức thành một chính đảng độc lập để có thể hành động hiệu quả.
Trong “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản”, C.Mác và Ph.Ăngghen khẳng định rằng, khác với các đảng công nhân khác, những người cộng sản luôn đặt lợi ích chung của phong trào vô sản thế giới lên hàng đầu, không phân biệt dân tộc Họ nhấn mạnh rằng, về mặt thực tiễn, những người cộng sản là lực lượng kiên quyết nhất trong các đảng công nhân toàn cầu, luôn thúc đẩy phong trào tiến lên Về lý luận, họ vượt trội hơn phần còn lại của giai cấp vô sản nhờ sự hiểu biết sâu sắc về các điều kiện, tiến trình và kết quả của phong trào vô sản.
C.Mác và Ph.Ăngghen đòi hỏi về mặt lý luận Đảng Cộng sản phải được vũ trang bằng lý luận tiên tiến, có trình độ giác ngộ cao; đồng thời, trong thực tiễn, đảng phải là người kiên quyết nhất và biết lôi cuốn quần chúng cùng hành động
C.Mác và Ph.Ăngghen nhấn mạnh vai trò quan trọng của Đảng trong phong trào công nhân, yêu cầu Đảng Cộng sản phải được tổ chức chặt chẽ và có kỷ luật nghiêm minh Họ khẳng định rằng thành công của phong trào công nhân ở mỗi quốc gia chỉ có thể đảm bảo thông qua sức mạnh đoàn kết và tổ chức của Đảng.
Dưới sự chỉ đạo của hai ông, Điều lệ của “Đồng minh những người cộng sản” đã được khởi thảo, quy định rằng Đảng phải là một đội ngũ tổ chức chặt chẽ và các cơ quan lãnh đạo phải được bầu cử dân chủ, có thể bị bãi miễn nếu không hoàn thành nhiệm vụ Đảng cần phải thống nhất về chính trị, tư tưởng và tổ chức, kết hợp chặt chẽ sự thống nhất tư tưởng với tổ chức dựa trên chủ nghĩa xã hội khoa học, từ đó trở thành lực lượng chính trị thu hút quần chúng trong cuộc đấu tranh chống giai cấp tư sản và xây dựng chủ nghĩa cộng sản.
Các văn kiện của "Đồng minh những người cộng sản" và hoạt động của các tổ chức này đã chỉ ra rằng tập trung dân chủ là nền tảng xây dựng tổ chức, mặc dù chưa có thuật ngữ này vào thời điểm đó Tất cả các thành viên của "Đồng minh" đều tham gia bầu cử lãnh đạo và đóng góp ý kiến vào Cương lĩnh, Điều lệ C.Mác và Ph.Ăngghen đã kiên trì đấu tranh để củng cố sự thống nhất về chính trị, tư tưởng và tổ chức của đảng, đồng thời chống lại các phần tử cơ hội và vi phạm kỷ luật Họ đã quyết liệt chống lại quan điểm cơ hội và vô chính phủ của Bakunin, dẫn đến việc khai trừ Bakunin khỏi Quốc tế I.
Tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen về Đảng Cộng sản đã có ảnh hưởng sâu rộng đến phong trào cộng sản và công nhân quốc tế Quốc tế I (1864-1872) và Quốc tế II (1889-1914), trong giai đoạn đầu hoạt động khi Ph.Ăngghen còn sống, đã đóng góp quan trọng vào sự phát triển của phong trào cách mạng và sự hình thành nhiều đảng cộng sản trên toàn cầu.
Dựa trên những quan điểm cơ bản của C.Mác và Ph.Ăngghen về Đảng Cộng sản, V.I.Lênin đã kế thừa và phát triển học thuyết về Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân, tạo ra một nền tảng vững chắc cho sự lãnh đạo của Đảng trong cách mạng.
Cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong phong trào công nhân quốc tế, khi chủ nghĩa tư bản bước vào giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, trở thành lực lượng phản động cản trở sự phát triển xã hội Dựa trên những kết luận trong Bộ Tư bản của Mác, Lênin đã phân tích sâu sắc tình hình này và chỉ ra rằng chủ nghĩa đế quốc là đêm trước của cách mạng vô sản, với những điều kiện khách quan để lật đổ chế độ tư bản đã xuất hiện Giai cấp công nhân không ngừng lớn mạnh về số lượng, chất lượng, chính trị và tổ chức, với ý thức giác ngộ được nâng cao Các cuộc đấu tranh mạnh mẽ ở châu Âu chứng minh rằng giai cấp công nhân có khả năng đoàn kết những người bị áp bức để lật đổ chủ nghĩa tư bản và xây dựng xã hội mới, khiến cách mạng vô sản trở thành một vấn đề thực tiễn cấp bách V.I Lênin kêu gọi: “Vô sản toàn thế giới và các dân tộc bị áp bức đoàn kết lại!”.
Trong bối cảnh lịch sử mới, giai cấp công nhân cần một chiến lược và sách lược mới, yêu cầu Đảng trở thành đội tiên phong chính trị để lãnh đạo cuộc đấu tranh Trong khi đó, các lãnh tụ cơ hội của Quốc tế II đã xét lại chủ nghĩa Mác, biến các đảng Dân chủ - Xã hội thành những đảng cải lương, thực hiện chính sách đầu hàng giai cấp tư sản V.I Lênin đã kiên quyết đấu tranh chống lại các quan điểm cơ hội và xét lại, đồng thời phát triển sáng tạo các luận điểm của C.Mác và Ph.Angghen về Đảng Cộng sản, xây dựng học thuyết về Đảng kiểu mới cho giai cấp công nhân.
1.2.1.2 Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vai trò tiên phong của Đảng Cộng sản Việt Nam
Hồ Chí Minh, người sáng lập Đảng Cộng sản Việt Nam, đã xây dựng Đảng thành một lực lượng cách mạng chân chính, là bộ tham mưu kiên cường của giai cấp công nhân và dân tộc Việt Nam Đảng đã lãnh đạo nhân dân tiến hành thành công cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và hướng tới xây dựng chủ nghĩa xã hội Di sản tư tưởng của Hồ Chí Minh vẫn còn ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển của đất nước.
Tư tưởng của Người về Đảng Cộng sản và việc xây dựng, chỉnh đốn Đảng là rất quan trọng, đặc biệt khi Đảng lãnh đạo chính quyền Việc quán triệt và vận dụng sáng tạo những luận điểm này nhằm làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh, xứng đáng là lực lượng chính trị lãnh đạo toàn xã hội là nhiệm vụ chủ yếu của toàn Đảng và toàn dân Đây là vấn đề then chốt để đảm bảo thắng lợi cho công cuộc đổi mới đang diễn ra rộng khắp trên cả nước.
Xuất phát từ quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin và truyền thống dân tộc, Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân Tuy nhiên, để quần chúng trở thành lực lượng mạnh mẽ, họ cần được giác ngộ, tổ chức và lãnh đạo theo một đường lối đúng đắn Như chiếc đũa khi bó lại thành một bó, quần chúng cần có sự đoàn kết; và như con thuyền cần người cầm lái vững vàng, cách mạng cần có đảng lãnh đạo Đảng cách mạng không chỉ vận động và tổ chức dân chúng mà còn liên lạc với các dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp trên toàn thế giới Sự vững mạnh của đảng là yếu tố quyết định cho thành công của cách mạng.