NỘI DUNG
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC BỒI DƢỠNG LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1 Những vấn đề chung về lý luận chính trị
1.1.1 Khái niệm lý luận chính trị
Lý luận là một phạm trù khoa học lịch sử, phản ánh hiện thực khách quan và phát triển cùng trí tuệ loài người trong mọi lĩnh vực Nó được định nghĩa là hệ thống tư tưởng khái quát từ kinh nghiệm thực tiễn, chỉ đạo thực tiễn và hệ thống hoá kiến thức trong một lĩnh vực cụ thể Theo từ điển Triết học, lý luận là tổng hợp tri thức về tự nhiên và xã hội tích lũy qua lịch sử, đồng thời là hệ thống tư tưởng chủ đạo trong lĩnh vực tri thức.
Hồ Chí Minh đã khẳng định rằng lý luận là quá trình tổng hợp thực tế lịch sử và kinh nghiệm để rút ra kết luận và chứng minh với thực tiễn Lý luận có nhiều định nghĩa và cách tiếp cận khác nhau, nhưng chúng tôi cho rằng nó là hệ thống tri thức đúng đắn, phản ánh quy luật và bản chất của các sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và xã hội Lý luận được hình thành từ quá trình tổng kết và kiểm nghiệm thực tiễn lao động, đấu tranh chính trị xã hội, mang tính khái quát và trừu tượng, đồng thời có vai trò chỉ đạo cho hoạt động thực tiễn của con người Do đó, lý luận và thực tiễn có mối quan hệ biện chứng, gắn bó chặt chẽ với nhau.
Cơ sở lý luận của việc bồi dưỡng lý luận chính trị
Những vấn đề chung về lý luận chính trị
1.1.1 Khái niệm lý luận chính trị
Lý luận là một phạm trù khoa học mang tính lịch sử, phản ánh hiện thực khách quan và phát triển cùng với trí tuệ loài người trong mọi lĩnh vực tự nhiên và xã hội Nó được định nghĩa là hệ thống tư tưởng khái quát từ kinh nghiệm thực tiễn, có tác dụng chỉ đạo thực tiễn, và là những kiến thức được hệ thống hoá trong một lĩnh vực nhất định Theo từ điển Triết học, lý luận là sự tổng hợp tri thức về tự nhiên và xã hội tích lũy trong quá trình lịch sử, đồng thời là hệ thống tư tưởng chủ đạo trong một lĩnh vực tri thức.
Lý luận, theo Hồ Chí Minh, là hệ thống tri thức phản ánh quy luật và bản chất của sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và xã hội, được hình thành từ quá trình tổng kết và kiểm nghiệm thực tiễn Nó có tính khái quát và trừu tượng, đóng vai trò chỉ đạo cho hoạt động thực tiễn của con người Mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn là hữu cơ và biện chứng, trong đó thực tiễn là cơ sở cho lý luận Thực tiễn là hoạt động của con người nhằm đảm bảo sự tồn tại và phát triển của xã hội, còn lý luận là sự phản ánh thực tiễn dưới dạng tri thức khái quát, tạo ra quan niệm về các mối liên hệ và quy luật của hiện thực Tác dụng của lý luận phụ thuộc vào khả năng khái quát bản chất hiện thực và tạo ra sự tiến bộ trong lịch sử, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho con người.
Chính trị là một hiện tượng xã hội gắn liền với sự hình thành giai cấp và nhà nước, ảnh hưởng sâu sắc đến sự tồn tại và phát triển của các cộng đồng, quốc gia và nhân loại Thuật ngữ chính trị đã xuất hiện từ sớm, phản ánh tư tưởng chính trị của các triết gia cổ đại như Platon, người coi chính trị là nghệ thuật cai trị thông qua sự thống nhất tư tưởng và tinh thần hữu ái, và Aristotle, người xem chính trị là hình thức giao tiếp cao nhất của con người Trong khi đó, ở phương Đông, các tư tưởng chính trị của Khổng tử và Hàn Phi tử cũng đóng góp quan trọng, với Khổng tử nhấn mạnh vai trò của người quân tử trong việc thực hiện chính đạo, còn Hàn Phi tử nhấn mạnh việc xây dựng pháp luật Những quan niệm này, dù còn sơ khai, đã đặt nền tảng cho sự hình thành khoa học chính trị sau này Trong thời kỳ trung cổ, chính trị được lý giải dưới góc độ huyền bí bởi các nhà thần học, nhưng đã bị bác bỏ bởi ánh sáng của khoa học thực nghiệm thế kỷ XVII-XVIII Tư tưởng chính trị của các triết gia như J Locke, Montesquieu và Rousseau đã làm rõ hơn khái niệm về quyền lực nhà nước và vai trò của ba nhánh quyền lực, tạo ra sức sống mãnh liệt cho tổ chức nhà nước hiện đại và để lại giá trị thực tiễn sâu sắc trong nghiên cứu chính trị ngày nay.
Nghiên cứu các quan điểm chính trị từ góc độ chủ nghĩa Mác - Lênin cho thấy chính trị là bạo lực có tổ chức của một giai cấp để trấn áp giai cấp khác, theo C.Mác Lênin mở rộng quan điểm này, nhấn mạnh rằng chính trị liên quan đến sự tham gia vào công việc của nhà nước và xác định hướng đi cũng như nhiệm vụ của nó Tại Việt Nam, khái niệm chính trị được phân tích qua ba phương diện: tư tưởng chính trị, thể chế chính trị và hệ thống chính trị Tác giả Phạm Quang Minh định nghĩa chính trị là quá trình tranh luận, quyết định, xung đột hoặc hợp tác giữa các cá nhân, nhóm và tổ chức liên quan đến việc kiểm soát và phân phối tài nguyên cùng với các giá trị và tư tưởng nền tảng cho các hoạt động này.
Chính trị, theo từ điển tiếng Việt của Bùi Đức Tịnh, được định nghĩa là những hoạt động của giai cấp, chính đảng hoặc tập đoàn nhằm giành hoặc duy trì quyền điều khiển bộ máy nhà nước Bản chất của chính trị liên quan đến quyền lực nhà nước, tức là quyền lực của giai cấp cầm quyền và sự phân phối quyền lực trong xã hội Chính trị không chỉ là biểu hiện của kinh tế mà còn là nền tảng cốt lõi của kiến trúc thượng tầng, có chức năng điều tiết các mối quan hệ giữa các giai cấp, dân tộc và quốc gia.
Lý luận chính trị là bộ phận quan trọng trong kho tàng lý luận chính trị của nhân loại, phản ánh mối quan hệ giữa các giai cấp trong việc giành và giữ chính quyền Đây là hệ thống tri thức về chính trị, thể hiện thái độ và lợi ích giai cấp đối với quyền lực nhà nước trong xã hội có giai cấp, kết quả của nghiên cứu khoa học và thực tiễn chính trị qua nhiều thế hệ Tại Việt Nam, lý luận chính trị hiện nay bao gồm các nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng với đường lối, quan điểm của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước Nó phản ánh quy luật của các quan hệ kinh tế - chính trị - xã hội và thể hiện lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trong việc xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, là công cụ quan trọng cho việc bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
1.1.2 Khái niệm bồi dưỡng lý luận chính trị
Từ điển tiếng Việt do GS Hoàng Phê (Chủ biên) viết: “Bồi dưỡng: 1
Bồi dưỡng được hiểu là làm cho cơ thể khỏe mạnh hơn về thể lực và tăng thêm năng lực, phẩm chất Trong nghiên cứu này, khái niệm bồi dưỡng được sử dụng để cập nhật kiến thức, bổ túc nghiệp vụ và củng cố kỹ năng nghề nghiệp Sự hiểu biết của con người về thế giới là kết quả của quá trình phản ánh thực tế vào bộ óc qua các hoạt động sáng tạo Khi thực tiễn thay đổi, kiến thức cũ sẽ trở nên lạc hậu và cản trở sự phát triển xã hội Vì vậy, con người cần không ngừng nghiên cứu thực tiễn để phát triển tri thức phù hợp với điều kiện mới và loại bỏ những kiến thức đã lỗi thời.
Bồi dưỡng lý luận chính trị là quá trình có chủ đích nhằm nâng cao hiểu biết về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, và đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng thời củng cố truyền thống văn hóa và lịch sử dân tộc Quá trình này giúp hình thành thế giới quan khoa học và nhân sinh quan cộng sản, đồng thời trang bị cho đối tượng phương pháp tự nghiên cứu và tìm hiểu kiến thức mới Bồi dưỡng lý luận chính trị không chỉ là việc trang bị tri thức mà còn là phương pháp tổng kết thực tiễn để rút ra kiến thức lý luận mới, do đó, nó cần được thực hiện thường xuyên và liên tục với nội dung và phương pháp phù hợp.
1.1.3 Nguồn gốc, bản chất và đặc trưng của lý luận chính trị
Lý luận chính trị là sản phẩm của nghiên cứu lý luận và thực tiễn chính trị trong cuộc đấu tranh giành, giữ và xây dựng chính quyền của các giai cấp Khi xã hội xuất hiện giai cấp đối kháng và phân phối lợi ích không công bằng, quá trình đấu tranh giành quyền lực diễn ra Giai cấp cầm quyền, sau khi thiết lập bộ máy nhà nước và quyền lực chính trị, cũng xác lập hệ tư tưởng tương ứng với sự tồn tại của chính quyền Do đó, lý luận chính trị ra đời là điều tất yếu, gắn liền với sự hình thành nhà nước và hệ thống chính trị Khi xã hội và quan hệ kinh tế thay đổi, lý luận chính trị cũng sẽ biến đổi C.Mác khẳng định rằng nhà nước là sản phẩm của lịch sử, và khi giai cấp bị thủ tiêu, nhà nước cũng sẽ biến mất, dẫn đến việc lý luận chính trị không còn lý do tồn tại.
Lý luận chính trị phản ánh quy luật của các quan hệ kinh tế - chính trị - xã hội, thể hiện lợi ích và thái độ của giai cấp đối với quyền lực nhà nước Quyền lực chính trị tồn tại như một tất yếu lịch sử, không phụ thuộc vào ý muốn của bất kỳ giai cấp hay đảng phái nào Giai cấp đại diện cho lực lượng sản xuất tiến bộ sẽ sớm muộn giành quyền kiểm soát quyền lực và chi phối xã hội Để thực thi quyền lực chính trị, giai cấp cầm quyền phải thể hiện quan điểm của mình trên mọi lĩnh vực của kiến trúc thượng tầng xã hội Do đó, lý luận chính trị trở thành giá trị cốt lõi, nền tảng và là văn hóa chính trị đặc trưng của một dân tộc, một thời đại nhất định.
Lý luận chính trị có mục đích trang bị thế giới quan và thúc đẩy hành vi nhằm thực hiện mục tiêu, lý tưởng của giai cấp Giai cấp nắm quyền lực chính trị sử dụng lý luận để củng cố sức mạnh nhà nước, khẳng định sự tồn tại của nó gắn liền với vai trò của giai cấp đại diện Ngược lại, các giai cấp có lợi ích đối kháng cần lý luận để chứng minh quyền lực hiện tại đã lỗi thời và không còn phù hợp với phương thức sản xuất tiến bộ, từ đó đòi hỏi sự thay đổi Tuy nhiên, khi quyền lực chính trị đang hoạt động hiệu quả và thúc đẩy phát triển xã hội, không có quan điểm hay lý luận nào có thể ngăn cản sự tiến triển của nó.
Lý luận chính trị có những đặc trưng riêng biệt, giúp phân biệt với các hệ thống lý luận khác Các nhà khoa học chính trị đã phân tích và khẳng định rằng lý luận chính trị sở hữu những đặc điểm bản chất quan trọng.
Lý luận chính trị là lĩnh vực tư tưởng của giai cấp và chính đảng, phản ánh quá trình quan sát và tổng kết thực tiễn chính trị - xã hội Nó kết tinh thành tri thức chung, bản chất và quy luật về sự phát triển xã hội, được biểu đạt qua các khái niệm, quy luật và phán đoán Để hiểu lý luận chính trị, cần tư duy trừu tượng và khái quát hóa cao độ từ các tri thức cụ thể Tri thức này không chỉ mang tính định hướng mà còn thể hiện xu thế phát triển lịch sử, giúp các giai cấp và chính đảng hoạch định đường lối, chính sách và tầm nhìn cho sự phát triển của đất nước Do đó, lý luận chính trị luôn có tính khái quát cao và trừu tượng sâu sắc.
Tri thức lý luận chính trị được hình thành từ nhiều lĩnh vực khác nhau, có mối liên hệ chặt chẽ và bổ sung lẫn nhau, tạo nên một chỉnh thể thống nhất Tri thức từ các khoa học xã hội và nhân văn, cùng với tâm lý, truyền thống lịch sử văn hóa, hệ tư tưởng và phong tục tập quán, là nền tảng cho những luận điểm và quan điểm khoa học Đồng thời, tri thức từ các khoa học tự nhiên và thực nghiệm cung cấp cơ sở luận cứ cho các quan điểm này Lý luận chính trị phản ánh những đặc tính chung và bản chất của các sự vật, hiện tượng, cũng như các quá trình lịch sử, nhờ đó có tính chính xác, logic và chặt chẽ.
Tri thức lý luận, đặc biệt là lý luận chính trị, xuất phát từ đời sống chính trị - xã hội và phản ánh tâm tư, nguyện vọng của giai cấp, dân tộc hay thời đại nhất định Nó là kết quả của quá trình tổng kết thực tiễn và đồng thời cũng là ánh sáng dẫn đường cho thực tiễn phát triển Tuy nhiên, thực tiễn luôn biến đổi, do đó lý luận cần gắn bó chặt chẽ với thực tiễn để bổ sung và hoàn thiện Giai cấp cầm quyền không thể giữ mãi hệ thống lý luận cũ mà phải liên tục điều chỉnh theo sự thay đổi của đời sống chính trị - xã hội để rút ra những quy luật chung, định hướng cho sự phát triển xã hội.
Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên
1.2.1 Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên
Quan điểm của Hồ Chí Minh về đào tạo lý luận cho cán bộ là một hệ thống tư tưởng sâu sắc, nhằm bồi dưỡng tri thức lý luận chính trị, đặc biệt là lý luận Mác - Lênin và đường lối của Đảng Mục tiêu là nâng cao nhận thức và giác ngộ cách mạng, xây dựng thế giới quan khoa học, đồng thời phát triển phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực của cán bộ Ông nhấn mạnh rằng để Đảng vững mạnh, cần có chủ nghĩa làm cốt lõi, và mọi thành viên trong Đảng phải thấu hiểu và tuân thủ chủ nghĩa này Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định rằng trong số nhiều học thuyết, chủ nghĩa Lê-nin là chân chính và cách mạng nhất.
Bồi dưỡng lý luận chính trị không chỉ đơn thuần là việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin mà còn bao gồm việc tuyên truyền đường lối và chính sách của Đảng và Nhà nước Đường lối và chính sách này là sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào bối cảnh cụ thể của Việt Nam trong từng giai đoạn cách mạng Hiểu rõ đường lối cách mạng giúp nhận thức rõ phương hướng tiến lên, từ đó xác định những việc cần làm để thực hiện mục tiêu của Đảng trong giai đoạn hiện nay.
Bồi dưỡng lý luận chính trị là cần thiết cho cách mạng, giúp nâng cao trình độ lý luận của cán bộ và Đảng Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng việc học lý luận không chỉ nâng cao kiến thức cá nhân mà còn giúp cán bộ hoàn thành tốt nhiệm vụ của Đảng Ông chỉ ra rằng Đảng có nhiều ưu điểm nhưng cũng tồn tại nhược điểm, trong đó có trình độ lý luận còn thấp kém Điều này dẫn đến sự lúng túng và sai lầm trong lãnh đạo khi đối mặt với những nhiệm vụ cách mạng ngày càng mới và phức tạp.
Trong bối cảnh lịch sử cách mạng và những biến đổi toàn cầu, Đảng ta cần điều chỉnh đường lối và phương pháp đấu tranh cho phù hợp Để thực hiện điều này, việc tổ chức học tập lý luận trong toàn Đảng, đặc biệt là đội ngũ cốt cán, là rất quan trọng Để giảm thiểu sai lầm, mỗi đảng viên cần nâng cao tu dưỡng về chủ nghĩa Mác - Lênin, tự cải tạo bản thân, và đấu tranh chống lại các thói hư tật xấu Việc rèn luyện chủ nghĩa tập thể và gắn bó với quần chúng, cùng với việc phát huy tính sáng tạo của họ, đòi hỏi mỗi đảng viên phải nâng cao trình độ lý luận chung của Đảng, đây là một yêu cầu cấp thiết.
Nói về mục đích của học tập lý luận, Hồ Chí Minh nêu lên:
Học để sửa chữa tư tưởng là cần thiết, vì tư tưởng đúng giúp hành động chính xác và hoàn thành nhiệm vụ cách mạng Đồng thời, việc tu dưỡng đạo đức cách mạng là yếu tố quan trọng để hy sinh và lãnh đạo quần chúng, đưa cách mạng đến thắng lợi Cuối cùng, học tập cũng giúp xây dựng niềm tin vững chắc vào con đường cách mạng.
Tin tưởng vào đoàn thể
Tin tưởng vào tương lai của dân tộc
Tin tưởng vào tương lai cách mạng
Tin tưởng là yếu tố then chốt giúp chúng ta thực hành một cách vững chắc và hăng hái, đặc biệt khi đối mặt với khó khăn, chúng ta sẽ kiên quyết và sẵn sàng hy sinh Hơn nữa, việc học cần phải đi đôi với hành động; học mà không thực hành sẽ trở nên vô nghĩa.
Hành mà không học thì hành không trôi chảy” [25; 50]
Nội dung dạy và học lý luận chủ yếu xoay quanh lý luận Mác - Lênin, nhưng theo Người, điều quan trọng mà Đảng cần giáo dục và cán bộ cần nắm vững là tinh thần, lập trường, quan điểm và phương pháp của chủ nghĩa Mác - Lênin Người nhấn mạnh rằng: “Phải học tập tinh thần của chủ nghĩa Mác - Lênin; học tập lập trường, quan điểm và phương pháp của chủ nghĩa Mác - Lênin để áp dụng lập trường, quan điểm và phương pháp ấy mà giải quyết cho tốt những vấn đề thực tế trong công tác cách mạng của chúng ta.”
Người nhấn mạnh rằng phương pháp bồi dưỡng lý luận chính trị cần kết hợp giữa bồi dưỡng và tự bồi dưỡng, gắn lý luận với thực tế, và học đi đôi với hành Bồi dưỡng phải thiết thực, phù hợp với nhu cầu thực tế, đồng thời chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ và tổ chức quản lý hiệu quả Theo Người, việc bồi dưỡng lý luận Mác - Lênin không chỉ là việc học thuộc lòng mà còn phải nắm vững nội dung cơ bản, phương pháp, tinh thần cách mạng và khoa học của học thuyết này.
Mác - Lênin đã tiếp thu và kết hợp tinh hoa văn hóa dân tộc với văn hóa nhân loại, đồng thời nhấn mạnh rằng việc học hỏi từ kinh nghiệm của các nước cần phải được phân tích và áp dụng một cách linh hoạt để giải quyết các vấn đề cụ thể của cách mạng Việt Nam Trong phương pháp bồi dưỡng lý luận chính trị, Người yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc gắn liền lý luận với thực tiễn, nhấn mạnh rằng “thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là một nguyên tắc căn bản của chủ nghĩa Mác - Lênin.” Theo Người, sức mạnh và hiệu quả của công tác bồi dưỡng lý luận chính trị phụ thuộc vào việc lý luận phải liên hệ chặt chẽ với thực tiễn.
Tư tưởng của Hồ Chí Minh về việc bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên trong ngành giáo dục mang ý nghĩa sâu sắc, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao chuyên môn và lý luận dạy học Tại Đại hội chiến sĩ thi đua toàn ngành giáo dục vào ngày 21-2-1956, Bác đã nhấn mạnh rằng các thầy cô giáo và cán bộ giáo dục cần phải không ngừng học hỏi, cả về chính trị lẫn chuyên môn, để không bị lạc hậu và theo kịp sự phát triển chung.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh, việc bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên là rất cần thiết và cần có quy trình rõ ràng Mục đích học tập cần được xác định cụ thể, cùng với nội dung và phương pháp phù hợp Lý luận chính trị không phải là khuôn mẫu cứng nhắc, do đó trong quá trình bồi dưỡng, cần linh hoạt và mềm dẻo, bám sát thực tiễn để phát triển lý luận mới.
1.2.2 Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên
Công tác lý luận là một phần quan trọng trong công tác tư tưởng, tập trung vào việc nghiên cứu và phát triển hệ tư tưởng của giai cấp công nhân, nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho các quyết định của Đảng và Nhà nước Nó không chỉ tổng kết thực tiễn cách mạng mà còn phê phán các trào lưu tư tưởng sai trái Đóng vai trò tiên phong, công tác lý luận tạo ra hệ tư tưởng làm nền tảng cho việc xây dựng đường lối và chính sách, đồng thời nâng cao lý luận thông qua việc giải quyết các vấn đề thực tiễn mà cuộc sống đặt ra.
Kể từ khi thành lập, Đảng ta luôn chú trọng công tác xây dựng Đảng trên ba mặt: chính trị, tư tưởng và tổ chức, trong đó công tác tư tưởng - lý luận được đặc biệt quan tâm Đảng đã không ngừng đào tạo lý luận cho cán bộ, đảng viên nhằm nắm vững chủ nghĩa Mác - Lênin và đường lối của Đảng, từ đó áp dụng hiệu quả vào thực tiễn Ngay từ những ngày đầu, Đảng đã tổ chức tuyên truyền, giáo dục lý luận cho cán bộ và nhân dân, nâng cao ý thức chính trị và giác ngộ cách mạng, góp phần vào thành công của cách mạng tháng Tám 1945 Trong hai cuộc kháng chiến và giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, Đảng và Bác Hồ đã mở nhiều lớp bồi dưỡng lý luận chính trị cho các tầng lớp nhân dân, khẳng định vai trò quan trọng của giáo dục lý luận trong sự nghiệp cách mạng.
Công tác tổ chức và giáo dục nhân dân, đặc biệt là công nhân, nông dân và trí thức, cần được coi trọng để phát huy tinh thần yêu nước Đồng thời, việc vạch trần âm mưu của đế quốc Mỹ và tay sai là cần thiết nhằm phân hóa và cô lập chúng Nâng cao trình độ lý luận Mác - Lênin cho cán bộ và đảng viên cũng là nhiệm vụ hàng đầu trong xây dựng Đảng, với sự tập trung vào việc giáo dục lý luận cho toàn bộ cán bộ, đặc biệt là cán bộ cao cấp và trung cấp, để họ nắm vững những kiến thức cơ bản về chủ nghĩa Mác - Lênin.
Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, Đảng đã ban hành nhiều Nghị quyết nhằm tăng cường giáo dục, đào tạo lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên, như Nghị quyết 01/NQ-BCT và Nghị quyết 09 của Bộ Chính trị Các nghị quyết này nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác tư tưởng lý luận trong việc bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các giá trị văn hóa dân tộc Văn kiện Đại hội Đảng XI khẳng định quyết tâm đấu tranh chống lại các âm mưu "diễn biến hòa bình" và phê phán những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ Đặc biệt, Nghị quyết Hội nghị lần thứ Tám đã nhấn mạnh việc coi trọng phát triển đảng và công tác chính trị, tư tưởng trong các trường học, đặc biệt là đội ngũ giáo viên.
Bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên trường trung học phổ thông là yêu cầu khách quan trong tình hình hiện nay
1.3.1 Cán bộ, đảng viên các trường trung học phổ thông
Đội ngũ nhà giáo, cán bộ và nhân viên trong trường trung học được quy định bởi Điều lệ trường trung học của Bộ Giáo dục và Đào tạo và Luật Giáo dục, có nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục và quản lý nhà trường Ở bậc trung học phổ thông, giáo viên phải có trình độ chuyên môn chuẩn hoặc trên chuẩn, cùng với nghiệp vụ sư phạm Cơ cấu và số lượng cán bộ, giáo viên tùy thuộc vào quy mô phát triển của từng trường, với giáo viên được phân vào các tổ chuyên môn cụ thể Mỗi tổ có tổ trưởng, tổ phó và có thể có nhóm trưởng, được bổ nhiệm bởi Hiệu trưởng hàng năm Đội ngũ này cũng tham gia vào các tổ chức chính trị trong trường, thực hiện vai trò lãnh đạo theo quy định của Đảng, đồng thời đảm bảo nhiệm vụ giảng dạy theo Điều lệ nhà trường Luật Giáo dục 2005 và sửa đổi 2009 đã nhấn mạnh vai trò và trách nhiệm của nhà giáo trong việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục.
Nhà giáo đóng vai trò quyết định trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, vì vậy họ cần liên tục học hỏi và rèn luyện để trở thành tấm gương cho học sinh Nhà nước cần tổ chức đào tạo và bồi dưỡng cho giáo viên, đồng thời thiết lập chính sách đãi ngộ hợp lý và đảm bảo các điều kiện vật chất, tinh thần cần thiết để họ thực hiện tốt vai trò và trách nhiệm của mình Việc giữ gìn và phát huy truyền thống quý báu của nghề dạy học cũng là điều quan trọng, nhằm tôn vinh và khẳng định giá trị của nhà giáo trong xã hội.
Cán bộ quản lý giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc tổ chức, quản lý, điều hành các hoạt động giáo dục
Cán bộ quản lý giáo dục cần liên tục học tập và rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn và năng lực quản lý Nhà nước đang triển khai kế hoạch nâng cao chất lượng đội ngũ này nhằm phát huy vai trò và trách nhiệm của họ trong sự nghiệp giáo dục Để thực hiện sứ mệnh này, cán bộ và đảng viên trong trường học cần hoàn thiện năng lực chuyên môn và quản lý Quản lý nhà trường không chỉ là công việc hành chính mà còn là hoạt động chính trị trong lĩnh vực giáo dục, vì vậy lý luận chính trị là yếu tố thiết yếu cho người đảng viên Việc bổ nhiệm vào các vị trí quản lý yêu cầu họ phải nâng cao nhận thức để đáp ứng các yêu cầu thực tiễn trong giáo dục.
1.3.2 Bối cảnh trong nước và quốc tế ảnh hưởng tới công tác bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên trường trung học phổ thông
Thời đại hiện nay chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ, đặc biệt là công nghệ kỹ thuật số, tạo ra một hệ thống thông tin rộng lớn ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội Sự phát triển này đã hình thành các mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, đặc biệt trong kinh tế đa cấp, khi các quốc gia và dân tộc hợp tác chặt chẽ để khai thác tiềm năng của nhau Điều này dẫn đến sự hình thành một thế giới phẳng, đầy mâu thuẫn và biến động Các cường quốc như Anh, Pháp, Mỹ, Đức, Trung Quốc và Nga tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì hòa bình, ổn định và hợp tác phát triển toàn cầu.
Sự vận động của thời đại đã tạo ra hệ chuẩn mực và giá trị văn hóa dân tộc, đồng thời chứa đựng giá trị nhân văn hiện đại Chủ nghĩa Mác - Lênin được coi là biểu tượng của giá trị nhân văn sâu sắc, được đánh giá cao trong bối cảnh văn hóa và nhân văn vì con người Các Đảng Cộng sản tại Trung Quốc, Cuba và Việt Nam vẫn giữ vững và áp dụng chủ nghĩa Mác để phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa, mặc dù mỗi quốc gia có cách tiếp cận riêng.
Chủ nghĩa tư bản đã chứng tỏ khả năng thích ứng nhanh chóng với cuộc cách mạng khoa học công nghệ, không chỉ không có dấu hiệu "dẫy chết" mà còn phát triển mạnh mẽ hơn.
Sự tồn tại của các nước theo con đường chủ nghĩa xã hội là một thách thức lớn đối với các thế lực thù địch, những người tìm mọi cách để xóa bỏ chủ nghĩa xã hội hiện thực và vai trò lãnh đạo của các Đảng Cộng sản, bắt đầu từ việc phủ nhận chủ nghĩa Mác Cuộc chiến này diễn ra phức tạp và khó lường, thường được che đậy dưới nhiều chiêu bài khác nhau, đặc biệt là trong các lĩnh vực nhạy cảm như dân tộc và tôn giáo Các thế lực này âm thầm tìm cách “thay máu” các Đảng Cộng sản thông qua việc dựng nên các chính phủ bù nhìn và gây xung đột nội bộ Đối với Đảng Cộng sản Việt Nam, chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động, giúp Đảng vận dụng linh hoạt vào bối cảnh cụ thể của đất nước Con đường đi lên chủ nghĩa xã hội là sự lựa chọn lịch sử của dân tộc Việt Nam, đảm bảo độc lập, ấm no, tự do và hạnh phúc cho nhân dân, khẳng định rằng lịch sử dân tộc không chấp nhận bất kỳ đảng nào ngoài Đảng Cộng sản Việt Nam.
Trong bối cảnh chính trị hiện nay, nhiều cán bộ và đảng viên đang có dấu hiệu suy thoái về tư tưởng chính trị và đạo đức, làm giảm lòng tin của nhân dân vào Đảng Đảng đã triển khai nhiều biện pháp để chấn chỉnh, đặc biệt là từ đội ngũ cán bộ, đảng viên Nghị quyết Hội nghị lần thứ Tư Ban Chấp hành Trung ương (Khóa XI) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bồi dưỡng lý luận chính trị, coi đây là yếu tố quyết định cho xu thế chính trị đất nước, giúp vượt qua thách thức và bảo vệ Đảng, nhân dân, và chế độ Nghị quyết chỉ ra rằng nhiều cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng và rèn luyện, dẫn đến suy giảm ý chí chiến đấu và quên đi trách nhiệm với Đảng và nhân dân Hơn nữa, việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ở một số nơi chưa nghiêm túc, kỷ luật không được chấp hành, và việc thực hiện chỉ thị, nghị quyết thường chỉ mang tính hình thức.
Công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức và lối sống hiện còn mang tính hình thức, chưa đủ sức nâng cao ý chí cách mạng của cán bộ, đảng viên; nhiều nơi không đề cao những việc làm đúng và gương người tốt, trong khi đó, sai sót và vi phạm chưa được xử lý nghiêm minh Công tác kiểm tra, giám sát và giữ gìn kỷ cương, kỷ luật chưa được thực hiện thường xuyên và quyết liệt, còn tình trạng nể nang trong đấu tranh với vi phạm Vai trò giám sát của nhân dân qua Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội chưa được phát huy hiệu quả Do đó, Ban Chấp hành Trung ương nhấn mạnh cần đẩy mạnh nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn và bồi dưỡng lý luận, cập nhật kiến thức mới cho cán bộ, đảng viên, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, nhất là cấp Trung ương.
Những thách thức và thời cơ trong công tác bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên đòi hỏi sự quyết tâm và bản lĩnh Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, cán bộ, đảng viên cần tiếp thu các quan điểm tiến bộ và loại bỏ tư tưởng lạc hậu Họ cũng phải nhận thức rõ âm mưu của các thế lực thù địch nhằm bảo vệ cách mạng Do đó, việc định hướng đúng trong giáo dục là rất quan trọng.
1.3.3 Mục đích, nội dung, phương pháp bồi dưỡng lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên trường trung học phổ thông
Hoạt động bồi dưỡng lý luận chính trị tại nhà trường nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên với trình độ lý luận cao, từ đó nâng cao chất lượng lãnh đạo và quản lý Đồng thời, việc này cũng góp phần bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, rèn luyện đạo đức, lối sống và năng lực công tác, hình thành phương pháp và phong cách khoa học Hiệu quả của quá trình bồi dưỡng thể hiện qua việc hình thành quyết tâm, bản lĩnh chính trị và xây dựng khối đoàn kết, thống nhất trong cơ quan Để đạt được mục tiêu này, các hoạt động bồi dưỡng lý luận chính trị cần tập trung vào những nội dung cơ bản đã được xác định.
Một là, tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, quan điểm và đường lối của Đảng là nội dung giáo dục cơ bản và quan trọng hàng đầu cho cán bộ, đảng viên, giúp họ nắm vững lý luận Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh Sự thống nhất trong nhận thức và hành động của cán bộ, đảng viên phụ thuộc vào việc hiểu rõ những quan điểm này Ngược lại, sự thiếu hiểu biết hoặc nhận thức sai lệch về lý luận chính trị có thể dẫn đến sự khác biệt, lúng túng và thiếu thống nhất trong tư tưởng, hành động thực tiễn, thậm chí gây hoài nghi về mục tiêu của Đảng.
Tăng cường tuyên truyền và giáo dục nhiệm vụ chính trị là cần thiết cho các cơ quan, đơn vị và tổ chức Mục tiêu chính của công tác bồi dưỡng lý luận chính trị là hoàn thành nhiệm vụ chính trị Kết quả lao động, chất lượng sản phẩm và mức độ hoàn thành nhiệm vụ chính trị là những tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng công tác bồi dưỡng lý luận chính trị của cấp ủy và tổ chức đảng.
Cập nhật kiến thức mới và nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ, đảng viên, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo, quản lý, là điều cần thiết trong bối cảnh hiện nay Việc nắm vững chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, cùng với các quan điểm, chủ trương mới của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước, sẽ giúp cán bộ, đảng viên hiểu rõ hơn về tình hình thời sự trong nước và quốc tế Nếu không được đào tạo và bồi dưỡng thường xuyên, lý luận sẽ không gắn liền với thực tiễn, dẫn đến công tác giáo dục chính trị, tư tưởng trở nên khô cứng và lạc hậu.
Để xây dựng Đảng vững mạnh, cần tăng cường giáo dục về yêu cầu và chuẩn mực đạo đức cách mạng, cũng như lối sống trong sạch, lành mạnh cho cán bộ và đảng viên Việc này phải gắn liền với kiểm điểm, đánh giá và giải quyết các vấn đề cấp bách trong công tác xây dựng Đảng theo tinh thần Nghị quyết Ban Chấp hành Trung ương 4 (Khóa XI), nhằm tạo niềm tin trong Đảng và giữa cán bộ, đảng viên cũng như học sinh.
