NỘI DUNG
LÀ MỘT TẤT YẾU KHÁCH QUAN
1.1 Những vấn đề chung về lý luận chính trị
1.1.1 Một số khái niệm cơ bản về lý luận chính trị
Khái niệm lý luận có nhiều cách tiếp cận và diễn đạt khác nhau, phản ánh sự đa dạng của nó trong xã hội loài người Qua thời gian, khái niệm lý luận đã được hiểu một cách đầy đủ và sâu sắc hơn, cho thấy sự phát triển không ngừng của tư duy con người.
Lý luận được định nghĩa trong từ điển Triết học là sự tổng hợp tri thức về tự nhiên và xã hội, tích lũy qua lịch sử Nó cũng được xem như hệ thống tư tưởng chủ đạo trong một lĩnh vực tri thức cụ thể.
Lý luận là hệ thống tư tưởng được rút ra từ kinh nghiệm thực tiễn, có vai trò quan trọng trong việc chỉ đạo thực tiễn Nó bao gồm những kiến thức được khái quát và tổ chức một cách hệ thống trong một lĩnh vực cụ thể.
Trong cuốn Phương pháp giảng dạy lý luận chính trị do Ban Tuyên giáo
Lý luận, theo TW (2008), được hiểu là các khái niệm, phạm trù và quy luật được tổng quát hóa từ hoạt động thực tiễn của con người Đây là kết quả của nhận thức chủ quan đối với các hiện tượng khách quan trong tự nhiên, xã hội và tư duy.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định rằng lý luận là sự tổng kết kinh nghiệm của nhân loại, đồng thời là sự tổng hợp tri thức về tự nhiên và xã hội được tích lũy qua quá trình lịch sử.
NÂNG CAO TRÌNH ĐỘ LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ CHO ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CẤP CƠ SỞ TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY LÀ MỘT TẤT YẾU KHÁCH QUAN
Những vấn đề chung về lý luận chính trị
1.1.1 Một số khái niệm cơ bản về lý luận chính trị
Lý luận là một khái niệm rộng lớn, có nhiều cách tiếp cận và diễn đạt khác nhau, phản ánh sự phát triển của xã hội loài người Qua thời gian, chúng ta ngày càng hiểu rõ hơn về ý nghĩa và tầm quan trọng của lý luận trong cuộc sống.
Lý luận được định nghĩa trong từ điển Triết học là sự tổng hợp tri thức về tự nhiên và xã hội tích lũy qua lịch sử, đồng thời cũng là hệ thống tư tưởng chủ đạo trong một lĩnh vực tri thức.
Lý luận được định nghĩa là hệ thống tư tưởng tổng hợp từ kinh nghiệm thực tiễn, có vai trò chỉ đạo trong thực tiễn Nó bao gồm những kiến thức được khái quát và tổ chức một cách có hệ thống trong một lĩnh vực cụ thể.
Trong cuốn Phương pháp giảng dạy lý luận chính trị do Ban Tuyên giáo
Lý luận, theo định nghĩa chung nhất, là tập hợp các khái niệm, phạm trù và quy luật được tổng quát hóa từ hoạt động thực tiễn của con người Nó phản ánh kết quả nhận thức chủ quan của con người về các hiện tượng khách quan trong tự nhiên, xã hội và tư duy.
Chủ tịch Hồ Chí Minh định nghĩa lý luận là sự tổng kết kinh nghiệm của nhân loại, đồng thời là sự tổng hợp tri thức về tự nhiên và xã hội được tích lũy qua quá trình lịch sử.
Lý luận, mặc dù có sự khác biệt về hình thức và cách diễn đạt, vẫn chia sẻ những điểm tương đồng quan trọng Đó là lý luận được hình thành từ hệ thống tri thức khái quát dựa trên kinh nghiệm thực tiễn của con người, phản ánh các mối quan hệ bản chất và quy luật của sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan Nó được biểu đạt thông qua các khái niệm, phạm trù, nguyên lý và quy luật Hơn nữa, lý luận có cơ sở từ thực tiễn, mang tính khái quát cao, thể hiện bản chất của sự vật, hiện tượng và có tính hệ thống rõ ràng.
Chính trị, xuất phát từ tiếng Hylạp cổ Politis, có nghĩa là các công việc của nhà nước Plato đã định nghĩa chính trị từ thời Cổ đại là việc quản lý những sinh vật hai chân không có sừng và không có lông Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác, khi kinh tế phát triển đến một mức độ nhất định, xã hội sẽ phân chia thành các giai cấp, dẫn đến mâu thuẫn giữa các giai cấp ngày càng gay gắt, từ đó Nhà nước và chính trị ra đời để giải quyết những xung đột này.
Theo Từ điển Tiếng Việt (Nxb Đà Nẵng, 2006), chính trị được định nghĩa là các vấn đề liên quan đến tổ chức và điều hành bộ máy Nhà nước trong nội bộ một quốc gia, cũng như mối quan hệ chính thức giữa các quốc gia với nhau.
Các hoạt động của giai cấp, chính đảng và tập đoàn xã hội nhằm giành lấy hoặc duy trì quyền kiểm soát bộ máy Nhà nước bao gồm việc hiểu rõ mục đích, đường lối và nhiệm vụ đấu tranh của họ.
Aristotle, triết gia nổi tiếng của Hy Lạp cổ đại, trong tác phẩm Chính trị luận, đã khẳng định rằng con người có bản năng chính trị tự nhiên Ông cho rằng tư cách công dân không chỉ đơn thuần dựa vào việc sinh ra và cư trú tại một quốc gia, mà còn dựa vào tiêu chuẩn xác định: công dân là người có quyền tham gia vào chính sự và đảm nhiệm các chức vụ trong chính quyền.
Trong giới học giả tư sản, có quan điểm cho rằng chính trị giống như một "nhà hát" với các diễn viên, khán giả và đạo diễn Mỗi cá nhân, dù vô tình hay cố ý, đều đảm nhận một vai trò trong "nhà hát" này, nhưng sự tồn tại của nó không phụ thuộc vào các cá nhân đó Mặc dù có những đạo diễn, nhưng sự ngẫu hứng trong quá trình "biểu diễn" khiến cho chính trị trở nên phong phú, đa dạng và phức tạp.
Max Weber định nghĩa "chính trị" là khát vọng tham gia vào quyền lực và ảnh hưởng đến sự phân chia quyền lực, từ đó xác định vị thế của từng cá nhân trong một trật tự xã hội nhất định.
V.I Lênin, với vai trò là lãnh tụ giai cấp công nhân, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của chính trị trong việc tổ chức chính quyền nhà nước Theo Người, chính trị không chỉ là sự tham gia vào các công việc nhà nước mà còn định hướng và xác định hình thức, nhiệm vụ, cũng như nội dung hoạt động của nhà nước Mọi hoạt động xã hội đều mang tính chất chính trị, vì chúng liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến lợi ích giai cấp và các vấn đề về chính quyền.
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đời sống xã hội bao gồm bốn lĩnh vực cơ bản: kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội, và tất cả đều quan trọng như nhau Người nhấn mạnh rằng nội hàm của chính trị là giành và giữ chính quyền, thực hiện dân chủ kiểu mới, và đảm bảo nhân dân thực sự là người làm chủ Mục tiêu là làm cho dân giàu, nước mạnh, đồng thời thiết lập quan hệ hòa bình và hợp tác với các quốc gia khác, tôn trọng chủ quyền và lợi ích chung.
Chính trị, với vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà tư tưởng lớn Mặc dù có nhiều định nghĩa và quan niệm khác nhau về chính trị, nhưng chúng tôi cho rằng chính trị chủ yếu là “hành động” tập thể nhằm giành hoặc duy trì quyền lãnh đạo và quản lý xã hội Chính trị chỉ tồn tại trong xã hội có phân chia giai cấp, thuộc về kiến trúc thượng tầng, và là sự biểu hiện tập trung của kinh tế, đồng thời có vai trò độc lập và tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế.
- Khái niệm “Lý luận chính trị”
Vai trò và yêu cầu của việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cơ sở trong giai đoạn hiện nay
1.2.1 Vai trò của việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở
1.2.1.1 Nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ cán bộ cấp cơ sở là yêu cầu của sự nghiệp cách mạng
- Vai trò của lý luận chính trị
LLCT đóng vai trò quan trọng trong đời sống, với C.Mác, Ph.Ăngghen và V.I Lênin là những người đứng vững trên lập trường duy vật triệt để Họ nhận thức sâu sắc rằng yếu tố vật chất quyết định trong hoạt động thực tiễn và đấu tranh cách mạng Thông qua phương pháp luận biện chứng, các ông đã phát hiện và nhấn mạnh vai trò không thể thiếu của LLCT.
Học thuyết của C.Mác, với tính chất khoa học và cách mạng, đã trở thành vũ khí lý luận cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động trong cuộc đấu tranh cải tạo xã hội V.I Lênin, dựa trên nền tảng học thuyết Mác-xít, đã phát triển sáng tạo học thuyết này trong bối cảnh chủ nghĩa tư bản chuyển thành chủ nghĩa đế quốc Ông chứng minh rằng cách mạng xã hội chủ nghĩa có thể thắng lợi ở một quốc gia hoặc một số quốc gia trong hệ thống tư bản, đồng thời xây dựng học thuyết về Nhà nước, đặc biệt là vai trò của Đảng công nhân, coi đây là điều kiện quyết định cho thành công của cách mạng vô sản và cách mạng xã hội chủ nghĩa Những cống hiến to lớn của V.I Lênin trong lý luận cách mạng đã góp phần phát triển và hoàn thiện chủ nghĩa Mác.
V.I Lênin nêu rõ: “Chỉ Đảng nào được một lý luận tiền phong hướng dẫn thì mới có khả năng làm tròn vai trò chiến sĩ tiền phong” (17; 32) Nhƣ vậy, LLCT có vai trò rất to lớn đối với mọi hoạt động cách mạng, nhất là đối với cách mạng XHCN Cụ thể với việc phản ánh sâu sắc bản chất, quy luật của đấu tranh giai cấp, LLCT là cơ sở để các lực lƣợng cách mạng xác định đúng đắn mục tiêu của cách mạng Đồng thời, LLCT cũng là cơ sở để xác định đúng khuynh hướng vận động phát triển, từ đó xác định hình thức, bước đi và phương pháp cách mạng thích hợp Kinh nghiệm lịch sử cho thấy, làm tốt các nội dung này, các lực lƣợng cách mạng mới có điều kiện để phát huy thuận lợi, hạn chế khó khăn, qua đó mà sớm đạt đƣợc mục tiêu, giảm bớt tổn thất
Đảng và Bác Hồ luôn khẳng định vai trò quan trọng của LLCT trong toàn bộ hoạt động của Đảng, coi đây là công cụ sắc bén để tuyên truyền và tập hợp nhân dân, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc theo đường lối cách mạng.
Theo Hồ Chí Minh, giáo dục lý luận chính trị (LLCT) đóng vai trò quan trọng trong việc cải tạo con người cũ và xây dựng con người mới Người nhấn mạnh rằng cần phải bồi dưỡng giảng viên lý luận cho các chi bộ, đồng thời khuyến khích tất cả đảng viên nỗ lực học tập, coi việc học tập LLCT là nhiệm vụ thiết yếu của mình.
- Vai trò của lý luận chính trị đối với cán bộ cấp cơ sở
LLCT đóng vai trò quan trọng đối với cán bộ cấp cơ sở, giúp nâng cao nhận thức và hiệu quả hoạt động của lãnh đạo xã, phường trong thời kỳ CNH, HĐH Đội ngũ cán bộ này không chỉ quyết định sự phát triển kinh tế - xã hội mà còn đảm bảo an ninh, quốc phòng địa phương Tuy nhiên, vẫn còn những yếu kém như thiếu vững vàng về chính trị, giảm sút ý chí chiến đấu và tham nhũng Công tác cán bộ còn trì trệ, thiếu kế hoạch và đào tạo liên tục Đảng cần nâng cao trình độ trí tuệ cho cán bộ, đảng viên, bồi dưỡng về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chính sách của Nhà nước Công tác giáo dục LLCT được xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong xây dựng Đảng và là tiền đề cho các mục tiêu kinh tế - xã hội Do đó, Đảng luôn chú trọng giáo dục LLCT cho đội ngũ cán bộ, đặc biệt là cấp cơ sở.
Đại hội lần thứ X của Đảng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đổi mới công tác giáo dục lý luận chính trị, đặc biệt là cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo và quản lý các cấp Điều này bao gồm việc cải cách nội dung và phương pháp học tập, giảng dạy trong hệ thống trường chính trị nhằm nâng cao tính thiết thực và hiệu quả của chương trình đào tạo.
1.2.1.2 Vai trò của lý luận chính trị trong việc nâng cao năng lực làm việc cho đội ngũ cán bộ cơ sở
Cán bộ cấp cơ sở tại huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, và trên toàn quốc, đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước Những cán bộ lãnh đạo tại xã, phường, thị trấn là những người trực tiếp làm việc với người dân và giải quyết các vấn đề phát sinh từ thực tiễn Để hoàn thành nhiệm vụ hiệu quả, ngoài năng lực chuyên môn, cán bộ lãnh đạo cần có trình độ lý luận chính trị tương ứng.
Nâng cao trình độ lý luận chính trị (LLCT) là rất quan trọng và cần thiết cho đội ngũ cán bộ, đảng viên và lãnh đạo chủ chốt cấp cơ sở, giúp họ nâng cao năng lực, phẩm chất và hiệu quả công tác.
Một là, lý luận chính trị đóng vai trò định hướng cho hoạt động lãnh đạo, quản lý nói chung, cán bộ cấp cơ sở nói riêng:
Mọi thành công và thất bại của cách mạng Việt Nam đều gắn liền với việc Đảng ta áp dụng chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh Việc vận dụng những lý thuyết này đã ảnh hưởng trực tiếp đến tiến trình phát triển của đất nước, góp phần định hình các chính sách và chiến lược cách mạng.
Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao trình độ lý luận chính trị (LLCT) cho cán bộ lãnh đạo cấp cơ sở, nhằm trang bị cho họ thế giới quan khoa học và nhân sinh quan cách mạng Điều này giúp họ có phương pháp luận đúng đắn và nhãn quan chính trị rộng lớn, từ đó nhận thức vấn đề một cách toàn diện và chủ động trong việc thực hiện nhiệm vụ của Đảng Việc nắm vững bản chất cách mạng và tính khoa học của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là điều kiện cần thiết để Đảng có thể đề ra đường lối, chính sách phù hợp, đáp ứng yêu cầu phát triển của cách mạng.
Trình độ lý luận Mác - Lênin của một Đảng phụ thuộc vào việc nghiên cứu và học tập lý luận của Đảng đó Do đó, Đảng cộng sản cần chú trọng nâng cao trình độ lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo cấp cơ sở, nhằm xây dựng Đảng vững mạnh, đạo đức và văn minh Việc nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đội ngũ lãnh đạo cấp cơ sở không chỉ quan trọng mà còn góp phần to lớn vào thành công của công cuộc đổi mới hiện nay.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 BCHTW khoá X tiếp tục khẳng định
Công tác tư tưởng và lý luận đóng vai trò thiết yếu trong hoạt động của Đảng, là nền tảng chính trị quan trọng để xây dựng và phát triển chế độ Nó không chỉ giúp tuyên truyền, giáo dục và động viên nhân dân thực hiện các nhiệm vụ cách mạng, mà còn khẳng định và nâng cao vai trò tiên phong của Đảng trong các lĩnh vực chính trị, lý luận, trí tuệ, văn hóa và đạo đức.
Thứ hai, cần trang bị cho cán bộ cơ sở kiến thức cần thiết để họ có thể nhận thức đúng đắn và tổ chức thực hiện hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng cũng như chính sách và pháp luật của Nhà nước tại địa phương.
Hoạt động của cán bộ cơ sở đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai và thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng cũng như chính sách, pháp luật của Nhà nước Để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ này, cán bộ cấp cơ sở cần có năng lực và trình độ nhất định, đặc biệt là về lý luận chính trị (LLCT) LLCT cung cấp cho họ khả năng tư duy và nhận thức đúng đắn vấn đề, từ đó giúp tổ chức thực hiện các chính sách một cách hiệu quả Nhiệm vụ chính trị của cán bộ cấp cơ sở là tiếp thu và triển khai các nghị quyết, chỉ thị từ cấp trên (huyện, tỉnh, Trung ương) trong khu vực được phân công phụ trách.