Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 Ngày soạn: Ngày dạy: PHẦN 1: GIỚI THIỆU VỀ KHOA HỌC TỰ NHIÊN VÀ CÁC PHÉP ĐO CHỦ ĐỀ 1: GIỚI THIỆU VỀ KHOA HỌC TỰ NHIÊN, DỤNG CỤ ĐO VÀ AN TOÀN THỰC HÀNH BÀI 1: GIỚI THIỆU VỀ KHOA HỌC TỰ NHIÊN I MỤC TIÊU: Kiến thức: Sau học xong HS - Nêu khái niệm khoa học tự nhiên - Trình bày vai trị khoa học tự nhiên sống - Phân biệt lĩnh vực chủ yếu khoa học tự nhiên dựa vào đối tượng nghiên cứu - Dựa vào đặc điểm đặc trưng, phân biệt vật sống vật không sống tự nhiên Năng lực - Năng lực chung: Năng lực tự chủ tự học, lực giao tiếp hợp tác, lực giải vấn đề sáng tạo - Năng lực KHTN: + Phân biệt lĩnh vực chủ yếu khoa học tự nhiên dựa vào đối tượng nghiên cứu + Dựa vào đặc điểm đặc trưng, phân biệt vật sống vật không sống tự nhiên Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 Phẩm chất: Bồi dưỡng hứng thú học tập, cố gắng vươn lên đạt kết tốt học tập, ý thức làm việc nhóm, ý thức tìm tịi, khám phá sáng tạo cho HS => độc lập, tự tin tự chủ II THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU - GV: Tranh ảnh cho dạy, giáo án, máy chiếu (nếu có), bảng phụ - HS : Đồ dùng học tập; đồ vật, tranh ảnh GV yêu cầu III TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU) a) Mục tiêu: + Gắn kết kiến thức, kĩ khoa học mà em học từ cấp tiểu học từ sống với chủ đề học + Kích thích cho HS suy nghĩ thông qua việc thể cách nêu số ví dụ chất, lượng, thực vật động vật giới tự nhiên b) Nội dung: HS lắng nghe GV trình bày vấn đề, trả lời câu hỏi c) Sản phẩm: Câu trả lời HS d) Tổ chức thực hiện: - GV nêu vấn đề: Nhận thức giới tự nhiên xung quanh luôn khát vọng, nhu cầu người từ cổ xưa ngày Những hiểu biết giới tự nhiên giúp cho người phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời đời sống vật chất tinh thần Thế giới tự nhiên xung quanh ta thật phong phú da dạng, bao gồm tượng thiên nhiên, động vật, thực vật người - GV đặt câu hỏi: Em lấy số ví dụ chất, lượng, thực vật động vật giới tự nhiên? - HS tiếp nhận nhiệm vụ, trả lời câu hỏi sau phút suy nghĩ - GV đánh giá kết HS, sở dẫn dắt HS vào học B HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI Hoạt động 1: Thế khoa học tự nhiên Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 a) Mục tiêu: Nêu khái niệm khoa học tự nhiên b) Nội dung: GV cho HS đọc nội dung sách giáo khoa, quan sát hình ảnh, trao đổi, thảo luận c) Sản phẩm: HS nêu khái niệm KHTN d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ DỰ KIẾN SẢN PHẨM I Thế khoa học tự nhiên - GV yêu cầu HS đọc thông tin sgk - Khoa học tự nhiên nghiên cứu thảo luận, trả lời câu hỏi: Thế khoa học vật, tượng giới tự nhiên? tự nhiên ảnh hưởng - GV tổ chức cho HS làm việc nhóm, quan sát giới tự nhiên đến sống hình 1.1 sgk nhận xét hoạt động người hoạt động nghiên cứu khoa học tự nhiên? - Hoạt động nghiên cứu hình 1.1: a Tìm hiểu vi khuẩn kính hiển vi b Tìm hiểu vũ trụ g Lai tạo giống trồng - GV yêu cầu HS: Hãy tìm thêm ví dụ hoạt động coi nghiên khoa học tự nhiên hoạt động nghiên cứu khoa học tự nhiên? Bước 2: Thực nhiệm vụ - HS tiếp nhận nhiệm vụ, thảo luận tìm câu trả lời - GV quan sát hỗ trợ HS trình HS thảo luận làm việc nhóm Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 Bước 3: Báo cáo, thảo luận - GV gọi HS trình bày kết thảo luận - HS đánh giá nhóm bạn tự đánh giá cá nhân Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, đánh giá thái độ, trình làm việc, kết hoạt động chốt kiến thức Hoạt động 2: Tìm hiểu vai trò khoa học tự nhiên sống a) Mục tiêu: Trình bày vai trị KHTN sống b) Nội dung: GV cho HS đọc nội dung sách giáo khoa, quan sát hình ảnh, trao đổi, thảo luận c) Sản phẩm: HS trình bày vai trò KHTN sống d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ DỰ KIẾN SẢN PHẨM II Vai trò khoa học tự - GV cho HS quan sát hình 1.2 sgk trả lời nhiên sống câu hỏi: “KHTN có vai trị + Cung cấp thông tin nâng sống người?” cao hiểu biết người + Mở rộng sản xuất phát triển kinh tế + Bảo vệ sức khỏe sống người + Bảo vệ mơi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu Bước 2: Thực nhiệm vụ - HS tiếp nhận nhiệm vụ, thảo luận tìm Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 câu trả lời GV quan sát hỗ trợ HS (nếu cần) Bước 3: Báo cáo, thảo luận - GV gọi HS trình bày kết thảo luận - HS đánh giá nhóm bạn tự đánh giá cá nhân Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, đánh giá thái độ, trình làm việc, kết hoạt động chốt kiến thức Hoạt động 3: Tìm hiểu lĩnh vực chủ yếu khoa học tự nhiên a) Mục tiêu: Phân biệt lĩnh vực khoa học tự nhiên dựa vào đối tượng nghiên cứu b) Nội dung: GV cho HS đọc nội dung sách giáo khoa, quan sát hình ảnh, trao đổi, thảo luận c) Sản phẩm: HS đưa kết luận Mức độ tham gia hoạt động HS d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ DỰ KIẾN SẢN PHẨM III Các lĩnh vực chủ yếu - GV cho HS quan sát hình 1.3 sgk trả lời khoa học tự nhiên câu hỏi: Hãy cho biết đối tượng nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: Sự vật, lĩnh vực thuộc khoa học tự nhiên? tượng giới tự nhiên ảnh hưởng giới tự nhiên đến người - Các lĩnh vực KHTN: + Sinh hoạc nghiên cứu sinh vật sống Trái Đất + Khoa học Trái Đất nghiên cứu Trái Đất + Vật lí nghiên cứu vật chất, Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 - GV chia lớp thành nhóm thực nhiệm lượng biến đổi vụ: Hãy lấy ví dụ đối tượng nghiên cứu chúng tự nhiên lĩnh vực khoa học tự nhiên, theo gợi ý + Hóa học nghiên cứu bảng 1.2: chất biến đổi chất tự nhiên Bước 2: Thực nhiệm vụ - HS quan sát hình ảnh, thảo luận cặp đơi, thảo luận nhóm thực nhiệm vụ GV quan sát hỗ trợ HS (khi cần) Bước 3: Báo cáo, thảo luận - GV gọi đại diện số cặp đơi trình bày kết thảo luận - GV gọi HS đánh giá kết nhóm bạn Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, đánh giá kết luận Hoạt động 4: Tìm hiểu vật sống vật không sống a) Mục tiêu: Phân biệt vật sống vật không sống khoa học tự nhiên b) Nội dung: GV cho HS quan sát hình 1.4, 1.5 sgk thảo luận, thực yêu cầu c) Sản phẩm: HS đưa đặc trưng để nhận biết vật sống tự nhiên d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ DỰ KIẾN SẢN PHẨM IV Vật sống vật không sống Nhiệm vụ 1: GV cho HS quan sát hình 1.4 Quan sát hình 1.4 ta thấy: Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 yêu cầu HS thảo luận, trả lời câu hỏi: Nêu tên + Vật sống: cá, chim, vật sống, vật không sống hình mầm cây, sứa trên? + Vật không sống: xe đạp, Nhiệm vụ 2: cốc, đôi giày - GV yêu cầu HS lấy số ví dụ vật sống => Vật sống mang đặc vật không sống điểm sống, vật không - GV cho HS quan sát hình 1.5, trả lời câu hỏi: sống không mang đặc Em nêu đặc điểm giúp em nhận biết điểm vật sống vật sống? - Đặc điểm vật sống: Bước 2: Thực nhiệm vụ + Thu nhận chất dinh dưỡng - HS quan sát hình ảnh, thảo luận cặp đôi, thảo cần thiết từ môi trường luận thực nhiệm vụ GV quan sát hỗ + Thải bỏ chất thải (khí oxi, trợ HS (khi cần) phân…) Bước 3: Báo cáo, thảo luận + Biết vận động - GV gọi đại diện số cặp đơi trình bày kết + Lớn lên tăng trưởng thảo luận + Có khả sinh sản - GV gọi HS đánh giá kết thảo luận + Cảm ứng bạn + Chết Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức cần ghi nhớ C HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a) Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức vừa học b) Nội dung: GV đưa số tập, HS ghi nhớ lại kiến thức, trảo đổi, thảo luận đưa đáp án c) Sản phẩm: Kết thảo luận HS d) Tổ chức thực hiện: Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 - GV đưa phiếu học tập, yêu cầu HS chia nhóm, thảo luận, đưa câu trả lời PHIẾU HỌC TẬP Câu 1: Lập bảng khác biệt vật sống vật không sống thao bảng mẫu: Vật sống Sinh vật mang đặc điểm Vật không sống Vật không mang đặc điểm sống sống Câu 2: Hãy ghi vào bảng ví dụ đối tượng nghiên cứu lĩnh vực Khoa học tự nhiên? Đối tượng nghiên Vật lí Hóa học Sinh học Thiên Khoa học cứu văn học trái đất Năng lượng điện Tế bào Mặt trăng Trái Đất Con người Âm Kim loại Sao chổi - HS tiếp nhận nhiệm vụ, hình thành nhóm, phân cơng nhiệm vụ tiến hành thảo luận - GV thu phiếu học tập từ nhóm, gọi số nhóm báo cáo kết thực hiện, đại diện nhóm đứng dậy trình bày: Câu 1: Vật sống Sinh vật mang đặc điểm Vật không sống Vật không mang đặc điểm sống Các sinh vật có khả sinh sản Để sinh tồn, sinh vật phụ thuộc vào sống Vật khơng có khả sinh sản Khơng cần u cầu nước, khơng khí thức ăn Nhạy cảm phản ứng nhanh với Không nhạy cảm khơng phản ứng kích thích Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Cơ thể trải qua trình sinh trưởng Năm học 2021 - 2022 Khơng sin trưởng phát triển phát triển Sống đến tuổi thọ định bị chết Khơng có khái niệm tuổi thọ Có thể di chuyển Khơng thể tự di chuyển Câu 2: Các đối tượng nghiên cứu thuộc lĩnh vực: + Năng lượng điện, âm thanh: Vật lí + Kim loại: Hóa học + Tế bào, người: Sinh học + Mặt trăng, chổi: Thiên văn học + Trái đất: Khoa học trái đất D HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Vận dụng kiến thức học, biết áp dụng vào sống b) Nội dung: GV đưa câu hỏi, HS suy nghĩ, trả lời nhanh c) Sản phẩm: Câu trả lời HS d) Tổ chức thực hiện: - GV đặt câu hỏi: Sau học xong học, theo em, xe máy nhận xăng, thải khói chuyển động Vậy xe máy có phải vật sống khơng? - HS suy nghĩ, xung phong trả lời câu hỏi: Chiếc xe máy khơng phải vật sống xe máy khơng có đặc điểm sau: sinh sản, cảm ứng lớn lên chết - GV nhận xét, đánh quá trình học tập HS, chốt lại kiến thức học Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 Ngày soạn: Ngày dạy: BÀI 2: MỘT SỐ DỤNG CỤ ĐO VÀ QUY ĐỊNH AN TOÀN TRONG THỰC HÀNH I MỤC TIÊU: Kiến thức: Sau học xong HS - Trình bày cách sử dụng số dụng cụ đo thể tích - Biết cách sử dụng kính lúp cầm tay kính hiển vi quang học - Nêu quy định an tồn học phịng thực hành - Phân biệt kí hiệu cảnh báo phòng thực hành - Đọc phân biệt hình ảnh quy định an tồn phịng thực hành Năng lực - Năng lực chung: Năng lực tự chủ tự học, lực giao tiếp hợp tác, lực giải vấn đề sáng tạo - Năng lực KHTN: Hình thành, phát triển biểu lực: + Nhận biết nêu tên vật, tượng, khái niệm, quy luật, trình tự nhiên + Nhận ra, giải thích vấn đề thực tiễn dựa kiến thức kĩ KHTN + Đề xuất vấn đề, đặt câu hỏi cho vấn đề Phẩm chất: Bồi dưỡng hứng thú học tập, cố gắng vươn lên đạt kết tốt học tập, ý thức làm việc nhóm, ý thức tìm tịi, khám phá sáng tạo cho HS => độc lập, tự tin tự chủ II THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU - GV: Dụng cụ đo: kính lúp, ống hút nhỏ giọt, bình chia độ, kính hiển vi quang học , giáo án, máy chiếu (nếu có), bảng phụ - HS : Đồ dùng học tập, tranh ảnh GV yêu cầu III TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 10 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 - Cách xác định bốn phía: Nếu xác định phía bắc, đứng ta hướng mặt phía bắc, phía sau phía nam, tay phải phía đơng, tay trái phía tây - Sau HS xác định xác cực Trái Đất, GV yêu cầu HS xác định bốn phía - GV trao đổi thêm với HS: Trước hết để xác định phía bắc, thực tế ta sử dụng phương pháp nào? - GV chia nhóm để nhóm thảo luận, trải nghiệm quay chiều quay xung quanh trục với mơ hình Trái Đất - GV cho HS thảo luận, hoàn thành tập luyện tập trang 165sgk? Bước 2: Thực nhiệm vụ - HS nghe GV hướng dẫn, tìm hiểu, trả lời câu hỏi Bước 3: Báo cáo, thảo luận - GV gọi đại diện HS trình bày kết Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, kết luận, chuyển sang nội dung Hoạt động 2: Tìm hiểu mọc lặn Trái đất 248 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 a) Mục tiêu: Biết tượng mọc lặn Trái đất với mơ hình Trái đất – Mặt trời b) Nội dung: GV hướng dẫn, HS quan sát, tìm hiểu trả lời câu hỏi c) Sản phẩm: Câu trả lời HS d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ DỰ KIẾN SẢN PHẨM II Sự mọc lặn mặt trời - GV giới thiệu mơ hình tìm hiểu mọc lặn Trong ngày, Mặt Trời ngày Mặt Trời (hình 33.2sgk): Mơ vị trí khác bầu trời, hình Trái Đất quay xung quanh trục, Mặt Trời vị trí thấp vào vị trí Việt Nam có gắn mơ hình người lúc mọc phía đơng, lặn phía quay mặt phía đơng, đèn chiếu sáng tượng tây, cao vào khoảng trưng cho Mặt Trời trưa Mặt Trời di chuyển bầu - GV yêu cầu HS thực hành với mơ hình tìm trời ngày chuyển hiểu mọc, lặn ngày Mặt Trời động quay xung quanh trục + Bật đèn chiếu sáng mơ hình Trái Đất Trái Đất + Ban đầu HS để mơ hình người vị trí đối diện với đèn + Bước Quay từ từ mơ hình Trái Đất theo chiều từ tây sang đơng em thấy: Hình người bắt đầu có ánh sáng chiếu vào trước mặt Mặt Trời vị trí mặt người ngang với mặt người + Bước Tiếp tục quay mơ hình Trái Đất, lúc sau Mặt Trời phía đầu hình người, tương ứng với Mặt Trời vị trí cao ngày (hình 33.3b) 249 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 + Bước Tiếp tục quay từ từ mơ hình Trái Đất Khi hình người chuẩn bị không nhận ánh sáng nữa, ánh sáng chiếu vào lưng hình người, lúc Mặt Trời lặn phía tây (hình 33.3c) Sau đó, GV u cầu HS hồn thành bảng: Hình Thời điểm quan sát Vị trí Mặt trời 33.3a 33.3b 33.3c - Từ bảng kết GV yêu cầu HS kết luận nội dung Bước 2: Thực nhiệm vụ - HS quan sát GV thực hiện, điền kết quan sát vào bảng đưa kết luận Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Đại diện HS trình bày nội dung trước lớp Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, chuẩn kiến thức học C HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a) Mục tiêu: Luyện tập kiến thức, giúp HS vẽ đường cong di chuyển Mặt trời bầu trời b) Nội dung: GV giao nhiệm vụ, HS vận dụng kiến thức thực c) Sản phẩm: Kết thực HS d) Tổ chức thực hiện: - GV chia lớp thành nhóm yêu cầu: Vẽ đường cong di chuyển Mặt trời bầu trời ngày, từ lúc mọc đến lúc lặn 250 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 - HS hình thành nhóm, xác định yếu tố cần vẽ, thực nhiệm vụ, trình bày sản phẩm nhóm - GV nhận xét, đánh giá kết thực HS D HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: HS biết xây dựng trình bày mơ hình mơ tả tượng mọc lặn Mặt trời b) Nội dung: GV giao nhiệm vụ, HS hoàn thiện nhà c) Sản phẩm: Kết thực HS d) Tổ chức thực hiện: - GV chia nhóm, yêu cầu HS: Về nhà thiết kế chế tạo số hình dạng nhìn thấy Mặt trăng Tuần Trăng - GV yêu cầu HS trình bày sản phẩm vào tiết học sau - HS tiếp nhận nhiệm vụ, GV nhận xét, đánh giá tiết học 251 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 Ngày soạn: / / Ngày dạy: / / BÀI 34 CÁC HÌNH DẠNG NHÌN THẤY CỦA MẶT TRĂNG I MỤC TIÊU: Kiến thức: Học xong này, em có thể: - Nhận biết số hình dạng nhìn thấy Mặt trăng - Thiết kế mơ hình thực tế (hoặc hình vẽ) để giải thích số hình dạng nhìn thấy Mặt trăng Tuần trăng Năng lực - Năng lực chung: Năng lực tự chủ tự học, lực giao tiếp hợp tác - Năng lực KHTN: Nhận biết nêu tên vật, tượng, khái niệm, quy luật, trình tự nhiên Phẩm chất: Hình thành phát triển phẩm chất chăm chỉ, trách nhiệm II THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU - GV: - Tranh, ảnh số hình dạng khác Mặt Trăng - Mơ hình Mặt Trăng, Mặt Trời - HS : Sgk, ghi chép III TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU) a) Mục tiêu: Cho HS tìm hiểu để nhận biết số hình dạng khác Mặt trăng b) Nội dung: GV cho HS tìm hiểu hình dạng Mặt trăng c) Sản phẩm: Câu trả lời HS d) Tổ chức thực hiện: - GV cho HS đọc thơ Trăng Sáng, đồng dao Mặt Trăng yêu cầu học sinh cho biết Mặt Trăng ví vật Em điền vào bảng 252 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 sau với cột K (những điều em biết Mặt Trăng), cột W (những điều em mong muốn biết) K W - Sau cho HS quan sát số hình dạng nhìn thấy mặt trăng - GV dẫn dắt HS vào học: Tại vào ngày khác nhau, ta nhìn thấy Mặt trăng có hình dạng khác nhau? Chúng ta tìm hiểu học hơm B HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: Mặt Trăng chuyển động xung quanh Trái đất a) Mục tiêu: HS nhận biết Mặt trăng chuyển động xung quanh Trái Đất b) Nội dung: GV cho HS tìm hiểu, quan sát, trả lời c) Sản phẩm: Câu trả lời HS d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ DỰ KIẾN SẢN PHẨM Mặt Trăng chuyển động xung - GV yêu cầu HS quan sát hình 34.2 SGK quanh Trái Đất nhận xét chuyển động Mặt Trăng Ta nhìn thấy Mặt Trăng với hình dạng khác thực tế có Mặt Trăng Khi Mặt Trăng chuyển động xung quanh Trái Đất, hình dạng nhìn thấy Mặt Trăng thay đổi theo ngày ngày khác nhau, từ Bước 2: Thực nhiệm vụ Trái Đất nhìn với - HS tìm hiểu, trả lời câu hỏi góc khác Bước 3: Báo cáo, thảo luận - GV gọi đại diện HS trình bày kết Bước 4: Kết luận, nhận định 253 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 - GV nhận xét, kết luận Hoạt động 2: Mặt Trăng không phát sáng mà phản chiếu ánh sáng mặt trời tới Trái Đất a) Mục tiêu: HS biết Mặt Trăng không phát sáng mà phản chiếu ánh sáng mặt trời tới Trái Đất b) Nội dung: GV hướng dẫn, HS quan sát, tìm hiểu trả lời câu hỏi c) Sản phẩm: Câu trả lời HS d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ DỰ KIẾN SẢN PHẨM Mặt Trăng không phát sáng mà phản - GV chia lớp thành số nhóm chiếu ánh sáng mặt trời tới Trái Đất đặt câu hỏi cho HS thảo luận: Các em Chúng ta nhìn thấy Mặt Trăng rõ vào thường nhìn thấy Mặt Trăng vào buổi buổi tối so với nhìn vào ban ngày (sáng tối, có sớm hay chiều tối) Điều Mặt nhìn thấy Mặt Trăng vào ban ngày? Trăng khơng phát sáng Chúng ta nhìn thấy Bước 2: Thực nhiệm vụ Mặt Trăng Mặt Trăng phản chiếu ánh - HS thảo luận, tìm câu trả lời sáng từ Mặt Trời Ánh sáng phản chiếu từ quan sát, hiểu biết Mặt Trăng yếu nhiều so với ánh Bước 3: Báo cáo, thảo luận sáng trực tiếp từ Mặt Trời đến Trái Đất Do - Đại diện HS trình bày theo ý kiến đó, ban đêm, ta thấy Mặt Trăng rõ Bước 4: Kết luận, nhận định thấy ban ngày Đôi khi, Mặt Trăng xuất - GV nhận xét, chuẩn kiến thức bầu trời vào ban ngày (chiều học muộn trăng lưỡi liềm đầu tháng sáng sớm vào hôm trăng lưỡi liềm cuối tháng) Hoạt động 3: Giải thích hình dạng nhìn thấy Mặt trăng mơ hình a) Mục tiêu: HS quan sát mơ hình, hiểu giải thích hình dạng khác Mặt trăng 254 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 b) Nội dung: GV cho HS quan sát, tìm hiểu trả lời câu hỏi c) Sản phẩm: Câu trả lời HS d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ DỰ KIẾN SẢN PHẨM Giải thích hình dạng nhìn thấy - GV yêu cầu HS đưa dụng cụ chuẩn bị Mặt trăng mơ hình đặt lên bàn Kết quan sát: - GV hướng dẫn HS thực theo - Khi nhìn bóng qua khe phía bước sau: đối diện với thành bên với Mặt Trời, + Bước Treo bóng vào hộp ta khơng thể nhìn thấy nửa Quả bóng tượng trưng cho Mặt Trăng chiếu sáng bóng Ở vị trí + Bước Khoét lỗ tròn để đặt vừa tương đương với ngày ta khơng nhìn đèn pin thành bên hộp Đèn pin thấy Mặt Trăng Đó ngày không tượng trưng cho Mặt Trời chiếu sáng vào Trăng Mặt Trăng - Khi nhìn bóng qua khe + Bước Khoét bốn khe nhỏ bốn thành thành bên với Mặt Trời, ta nhìn bên hộp Bốn khe thiết kế thấy tồn nửa bóng kiểu chớp lật, khơng quan sát chiếu sáng Vị trí tương đương đặt khe trạng thái đóng để hộp với ngày nhìn thấy Mặt ln ln kín khơng bị ảnh hưởng Trăng trịn ánh sáng phịng học - Khi nhìn bóng qua hai khe + Bước Bật đèn pin đặt mắt thành bên hộp, ta nhìn thấy bốn khe mặt bên hộp để quan nửa nửa bóng sát bóng chiếu sáng Ở vị trí tương đương - GV yêu cầu HS quan sát góc khác với ngày ta nhìn thấy nửa Mặt đưa kết luận Trăng trịn Đó ngày nửa Trăng Bước 2: Thực nhiệm vụ 255 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 - HS thực hiện, quan sát, rút kết luận Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Đại diện HS trình bày theo ý kiến trước lớp Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, chuẩn kiến thức học Hoạt động 4: Xây dựng mơ hình mơ tả hình dạng khác Mặt Trăng a) Mục tiêu: Góp phân hình thành lực chung, lực tự nhiên hình thành, phát triển phẩm chất trách nhiệm b) Nội dung: GV cho HS thực hành, tìm hiểu trả lời câu hỏi c) Sản phẩm: Kết thực HS d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ DỰ KIẾN SẢN PHẨM Xây dựng mơ hình mơ tả hình - GV hướng dẫn cho HS chuẩn bị dụng dạng khác Mặt Trăng cụ: - Bốn hình dạng Mặt trăng: + bóng bay màu trắng tượng trưng cho Mặt Trăng + bút viết bảng màu đen + hình Mặt Trời Bơm căng bóng bay dùng bút => Tuỳ theo vị trí khác màu đen tô đen nửa bóng bay Trái Đất, Mặt Trăng Mặt Trời mà Một nửa màu trắng mô tả cho phần Trái Đất nhìn thấy hình dạng khác Mặt Trăng Mặt Trời chiếu sáng Mặt Trăng (hình 1a) Nửa màu đen mơ tả cho nửa cịn lại Mặt Trăng không Mặt 256 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 Trời chiếu sáng (hình 1b) - GV hướng dẫn HS tiến hành quan sát mơ hình Mặt Trăng với tham gia hai bạn khác nhau: Bạn A đứng n cầm mơ hình Mặt Trời HS đứng cách bạn A khoảng m Bạn B đứng cách HS khoảng m Bạn B cầm bóng bay chuyển động xung quanh HS theo đường tròn từ vị trí đến hình Chú ý nửa trắng bóng bay ln ln hướng phía bạn cầm mơ hình Mặt Trời - GV hướng dẫn HS vẽ lại , gọi tên hình dạng mặt trăng mà HS quan sát thấy Bước 2: Thực nhiệm vụ - HS thực hiện, quan sát, vẽ lại đủ hình dạng mặt trời Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Đại diện HS trưng bày hình vẽ, trình bày ý kiến trước lớp Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, chuẩn kiến thức học C HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP a) Mục tiêu: Luyện tập kiến thức học b) Nội dung: GV giao nhiệm vụ, HS vận dụng kiến thức thực c) Sản phẩm: Kết thực HS d) Tổ chức thực hiện: 257 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 - GV chia lớp thành nhóm yêu cầu: Vẽ sơ đồ vị trí Mặt Trời, Mặt Trăng Trái Đất nhìn thấy nửa mặt trăng - HS hình thành nhóm, xác định yếu tố cần vẽ, thực nhiệm vụ, trình bày sản phẩm nhóm - GV nhận xét, đánh giá kết thực HS D HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG a) Mục tiêu: Quan sát vào thực tế để thấy khác hình dạng Mặt Trăng b) Nội dung: GV giao nhiệm vụ, HS hoàn thiện nhà c) Sản phẩm: Kết thực HS d) Tổ chức thực hiện: - GV chia nhóm, yêu cầu HS: Về nhà quan sát trăng từ ngày mồng đến ngày 15 để thấy hình dáng khác Mặt Trăng - GV yêu cầu HS chia sẻ điều quan sát vào tiết học khác - HS tiếp nhận nhiệm vụ, GV nhận xét, đánh giá tiết học 258 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 Ngày soạn: / / Ngày dạy: / / BÀI 35 HỆ MẶT TRỜI VÀ NGÂN HÀ I MỤC TIÊU: Kiến thức: Học xong này, em có thể: - Nêu Mặt Trời thiên thể phát sáng; hành tinh chổi phản xạ ánh sáng Mặt Trời - Mô tả sơ lược cấu trúc hệ Mặt Trời, nêu hành tinh cách Mặt Trời khoảng cách khác có chu kì khác - Sử dụng tranh ảnh hệ Mặt Trời phần nhỏ Ngân Hà Năng lực - Năng lực chung: Năng lực tự chủ tự học, lực giao tiếp hợp tác - Năng lực KHTN: Nhận biết nêu tên vật, tượng, khái niệm, quy luật, trình tự nhiên Phẩm chất: Hình thành phát triển phẩm chất chăm chỉ, trách nhiệm II THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU - GV: - Tranh, ảnh hệ Mặt Trời - Tran ảnh Ngân hà chổi - HS : Sgk, ghi chép III TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU) a) Mục tiêu: Đặt HS vào tình có vấn đề b) Nội dung: GV cho HS tìm hiểu, nhận biết bầu trời đêm c) Sản phẩm: Kết HS quan sát d) Tổ chức thực hiện: - GV yêu cầu HS mô tả bầu trời đêm vào hôm trời quang không Trăng 259 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 - Sau GV cho HS quan sát số hình ảnh bầu trời đêm với ngơi - GV dẫn dắt HS vào học: Vào hôm trời quang, quan sát bầu trời đêm, ta nhìn thấy nhiều ngơi lấp lánh Những ngơi gì? Khơng gian bên ngồi Trái Đất cịn có ngồi Mặt Trời, Mặt Trăng? B HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 1: Cấu trúc hệ Mặt trời a) Mục tiêu: HS nhận biết hệ Mặt trời bao gồm Mặt trời tám hành tinh b) Nội dung: GV cho HS tìm hiểu, quan sát, trả lời câu hỏi c) Sản phẩm: Kết thực HS d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ DỰ KIẾN SẢN PHẨM I Hệ Mặt trời - GV yêu cầu HS quan sát hình 35.3 (SGK) - Cấu trúc hệ Mặt Trời bao nhận xét cấu trúc hệ Mặt Trời gồm Mặt Trời tám hành tinh (Thuỷ Tinh, Kim Tinh, Trái Đất, Hoả Tinh, Mộc Tinh, Thổ Tinh, Thiên Vương Tinh Hải Vương Tinh) - GV cho HS quan sát số hình ảnh - Các hành tinh có khoảng cách đến Mặt Trời chu kì chuyển động chổi yêu cầu HS nhận xét hình dạng chổi? Tại ta lại nhìn thấy hình quanh Mặt Trời khác - Trong dạng chổi vậy? hệ Mặt Trời có Mặt Trời phát Bước 2: Thực nhiệm vụ sáng cịn hành tinh khơng phát - HS tìm hiểu, trả lời câu hỏi sáng mà phản xạ ánh sáng từ Bước 3: Báo cáo, thảo luận Mặt Trời - GV gọi đại diện HS trình bày kết - Ngồi Mặt Trời tám hành tinh 260 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 Bước 4: Kết luận, nhận định hệ Mặt Trời cịn có - GV nhận xét, kết luận Hoạt động 2: Ngân hà tiểu hành tinh chổi a) Mục tiêu: HS hiểu dải ngân hà xuất dải ngân hà sống ngày b) Nội dung: GV hướng dẫn, HS quan sát, tìm hiểu trả lời câu hỏi c) Sản phẩm: Câu trả lời HS d) Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ DỰ KIẾN SẢN PHẨM II Ngân hà - GV cho HS quan sát hình ảnh Ngân hà - Dải ngân hà giải sáng màu bạc cho biết: Vào hôm không Trăng trời vắt ngang qua bầu trời quang, nhìn thấy dải sáng - Ngân hà có nhiều sao, Mặt màu bạc vắt ngang qua bầu trời, dải sáng bạc trời số đó gọi Ngân Hà Đó nơi tập trung - Ngày nay, với hiệu ứng ánh sáng nhiều phát sáng giống Mặt Trời đô thị, khó quan sát Mặt Trời ngơi cỡ trung ánh sáng yếu đến từ bình Ngân Hà, nhiên ta nhìn thấy xa Trái Đất Hoạt Mặt Trời lớn Mặt Trời động 35.4: Sắp xếp hệ Mặt Trời gần Trái Đất - GV yêu cầu HS trả lời: Ngày dễ dàng quan sát Ngân Hà khơng? Tại sao? Bước 2: Thực nhiệm vụ - HS lắng nghe, tìm hiểu trả lời câu hỏi Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Đại diện HS trình bày theo ý kiến 261 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, chuẩn kiến thức học C HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP – SẮP XẾP HỆ MẶT TRỜI a) Mục tiêu: - Nêu hệ Mặt Trời bao gồm Mặt Trời tám hành tinh - Nhận biết hành tinh khác có khoảng cách đến Mặt Trời khác b) Nội dung: GV giao nhiệm vụ, HS vận dụng kiến thức thực c) Sản phẩm: Kết thực HS d) Tổ chức thực hiện: - GV u cầu HS chuẩn bị chín bìa viết tên Mặt Trời tám hành tinh (Thuỷ Tinh, Kim Tinh, Trái Đất, Hoả Tinh, Mộc Tinh, Thổ Tinh, Thiên Vương Tỉnh Hải Vương Tinh) vào bìa - GV xếp bìa cách ngẫu nhiên chia HS thành nhóm nhỏ, nhóm gồm chín HS - GV tổ chức trị chơi xếp cấu trúc hệ Mặt Trời sau: Mỗi nhóm xuất phát vị trí, nhanh chóng bạn lấy bìa (tượng trưng cho hành tinh) nhanh chóng xếp thành hệ Mặt Trời - GV nhận xét, đánh giá kết thực HS, tổng kết học 262 ... tẩm cồn - GV cho nhóm nhận xét, đánh giá - Bảo dưỡng, mở kính lau hệ thống trình thực HS chiếu sáng định kì 16 Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 Hoạt động 5: Tìm hiểu quy... Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 câu trả lời GV quan sát hỗ trợ HS (nếu cần) Bước 3: Báo cáo, thảo luận - GV gọi HS trình bày kết thảo luận - HS đánh giá nhóm bạn tự đánh... thảo luận làm việc nhóm Giáo án Khoa học tự nhiên Cánh diều Năm học 2021 - 2022 Bước 3: Báo cáo, thảo luận - GV gọi HS trình bày kết thảo luận - HS đánh giá nhóm bạn tự đánh giá cá nhân Bước 4: