Tính cấp thiết của đề tài luận án
Chùa, một dạng kiến trúc Phật giáo đặc trưng của Việt Nam, đã xuất hiện từ khi Phật giáo từ Ấn Độ du nhập vào nước ta vào khoảng đầu Công nguyên.
Ngôi chùa đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống tâm linh và văn hóa của cộng đồng người Việt, gắn bó chặt chẽ với những thăng trầm trong cuộc sống của họ.
PG Việt Nam, ngôi chùa Việt đã chịu nhiều thử thách và trải qua nhiều biến đổi để thích ứng với hoàn cảnh và tồn tại đến ngày nay
Ngôi chùa Việt không chỉ thể hiện tư tưởng của Phật giáo Việt Nam mà còn phản ánh đa dạng các khía cạnh của đời sống văn hóa và xã hội qua các thời kỳ lịch sử, đặc biệt trong lĩnh vực kiến trúc.
Ngôi chùa Việt xuất hiện khắp nơi có cộng đồng người Việt sinh sống, từ thành phố đông đúc đến làng quê hẻo lánh, từ đồng bằng đến miền núi Hầu hết các ngôi chùa còn tồn tại ngày nay đều do dân gian xây dựng, ngoại trừ một số ít do triều đình tạo ra Người dân rất trân trọng việc xây dựng chùa, thường chọn những khu đất đẹp và hợp phong thủy, sử dụng vật liệu tốt nhất và thợ giỏi nhất, đồng thời thiết kế không gian chùa phù hợp với tập quán sinh hoạt của cộng đồng.
Kiến trúc chùa Việt (KTCV) là sự kết hợp tinh túy của kiến trúc dân gian, với những thành quả đặc sắc đã hình thành nên đặc trưng riêng cho ngôi chùa Việt Điều này không chỉ góp phần làm nổi bật nét độc đáo của KTCV mà còn tạo nên sự phong phú cho nghệ thuật kiến trúc truyền thống (KTTT) Việt Nam.
Ngôi chùa Việt là một biểu tượng đặc sắc của kinh tế thị trường Việt Nam, góp phần tạo nên di sản văn hóa nghệ thuật phong phú Qua các giai đoạn lịch sử, ngôi chùa đã được nghiên cứu từ nhiều khía cạnh như lịch sử, văn hóa, kiến trúc và mỹ thuật Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa có công trình nào thực hiện nghiên cứu tổng hợp một cách hệ thống về sự hình thành và tiến trình phát triển của kiến trúc chùa Việt.
Nghiên cứu lịch sử kinh tế thị trường (KTTT) tại các quốc gia luôn được đánh giá cao, tuy nhiên ở Việt Nam, công việc này chưa được thực hiện nhiều do ảnh hưởng của hoàn cảnh lịch sử, bao gồm chiến tranh kéo dài và những khó khăn sau chiến tranh Điều này lý giải cho sự cần thiết phải nghiên cứu sâu hơn về đề tài này.
Trong nghiên cứu khoa học về các lĩnh vực lịch sử, nhằm tái hiện những bức tranh toàn cảnh tại những thời điểm cụ thể hoặc các diễn trình lịch sử, các nhà nghiên cứu cần thực hiện theo hai giai đoạn.
Giai đoạn 1: Phục dựng từng sự kiện
Giai đoạn 2 của nghiên cứu tập trung vào việc kết nối các sự kiện lịch sử, nhằm tái hiện bức tranh toàn cảnh hoặc cuộn tranh liên hoàn của một hoặc nhiều thời kỳ Đề tài luận án “Nhận dạng sự tiến hóa của KTCV trong diễn trình lịch sử” thuộc giai đoạn này, đánh dấu lần đầu tiên thực hiện việc kết nối các sự kiện trong toàn bộ dòng thời gian lịch sử (DTLS) Mặc dù công việc này còn chưa hoàn chỉnh, nhưng nó rất cần thiết để khởi động, vì nhiều lý do quan trọng.
1 Hiện chúng ta đã có 1 kho tư liệu sự kiện phong phú về KTCV ;
2 Cần hệ thống hóa các kết quả NC đi trước thành chuỗi giá trị;
3 Kết quả NC là tiền đề để những nhà NC sau này hoàn chỉnh tiếp
Nghiên cứu sự tiến hóa của kiến trúc chùa Việt giúp hiểu rõ hơn về lịch sử phát triển của kinh tế truyền thống Việt Nam Ngôi chùa Việt là một trong những hình thức kiến trúc cổ lâu đời nhất, để lại di sản phong phú, phản ánh nhiều vấn đề liên quan đến sự phát triển của kinh tế truyền thống, đặc biệt là vấn đề bản sắc văn hóa dân tộc trong kinh tế.
Bản sắc văn hóa trong nền kinh tế của một dân tộc bao gồm các đặc trưng cả về vật chất lẫn tinh thần, giúp phân biệt với các nền kinh tế khác Việc hiểu biết, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong các lĩnh vực văn hóa không chỉ quan trọng cho sự hội nhập vào cộng đồng quốc tế mà còn góp phần bảo tồn tính đa dạng văn hóa toàn cầu.
Phật giáo Việt Nam đã có một lịch sử giao lưu phong phú với các nước khác, dẫn đến sự hình thành của những yếu tố độc đáo trong KTCV Sự tiếp biến từ các nền văn hóa bên ngoài kết hợp hài hòa với KTTT Việt Nam, tạo ra những đặc trưng riêng biệt KTCV không chỉ thể hiện khả năng tiếp nhận mà còn chuyển hóa hiệu quả các yếu tố ngoại lai trong quá trình giao lưu văn hóa với các quốc gia trong khu vực.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, kiến trúc đang trải qua sự đồng hóa mạnh mẽ, với những loại hình và phong cách kiến trúc xuất hiện phổ biến từ châu Âu đến châu Á.
Việt Nam đang nỗ lực theo kịp các trào lưu kinh tế hiện đại từ thế giới, với nhiều phong cách mới từ phương Tây bắt đầu xuất hiện, mặc dù số lượng còn hạn chế Đây là cơ hội để tiếp nhận và biến đổi những thành tựu kinh tế toàn cầu nhằm xây dựng một nền kinh tế dân tộc tiên tiến Việc nghiên cứu lịch sử tiến hóa của kiến trúc công trình và kinh tế thị trường Việt Nam sẽ giúp chúng ta học hỏi kinh nghiệm tiếp biến văn hóa trong kinh tế, từ đó xây dựng nền kinh tế Việt Nam mang bản sắc riêng mà không bị đồng hóa với các nền văn hóa có ảnh hưởng lớn.
Những bài học từ lịch sử kinh tế và văn hóa Việt Nam sẽ cung cấp nhiều gợi ý quý giá cho việc xây dựng một nền kinh tế tiên tiến và phát triển bền vững.
0.5 Mục tiêu nghiên cứu của luận án
Mục tiêu chung của đề tài nghiên cứu là nhận dạng sự tiến hóa của KTCV trong
DTLS, qua đó tìm hiểu thêm về KTTT Việt Nam
Mục tiêu NC cụ thể:
- Hệ thống hóa các đặc điểm của KTCV ở từng giai đoạn phát triển;
- Xác định nhân tố tác động và lí giải những biến đổi phát triển của KTCV;
- Kết nối những phát triển qua các giai đoạn để nhận dạng sự tiến hóa của KTCV;