LÝ LUẬN CHUNG VỀ ĐẦU TƯ TRựC TIẾP NƯỚC NGOÀI (FDI)
Cơ sở lý luận về đầu tư trực tiếp nước ngoài
1.1.1 Khái niệm FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là một bộ phận của nền kinh tế quốc tế. Nghiên cứu về FDI đã trở thành đề tài mà không ít các học giả, tổ chức nghiên cứu quan tâm và tìm hiểu Do đó cho đến nay, có nhiều nhìn nhận khác nhau về đầu tư trực tiếp nước ngoài Tuy nhiên, sau đây là một số định nghĩa về FDI được đưa ra bởi một số tổ chức lớn như Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.
Theo Quỹ tiền tệ quốc tế IMF (1997), đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là hoạt động đầu tư nhằm đạt được lợi ích lâu dài từ một doanh nghiệp hoạt động tại quốc gia khác với nước chủ đầu tư Mục tiêu của nhà đầu tư là giành quyền quản lý thực sự đối với doanh nghiệp đó.
Theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) diễn ra khi một nhà đầu tư từ một quốc gia (quốc gia chủ đầu tư) sở hữu tài sản tại một quốc gia khác (quốc gia thu hút đầu tư) và đồng thời nắm quyền quản lý tài sản đó.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là hoạt động đầu tư của các tổ chức kinh tế và cá nhân nước ngoài vào một đối tượng cụ thể tại nước sở tại, thông qua việc bỏ vốn bằng tiền hoặc tài sản Các nhà đầu tư này có trách nhiệm quản lý và điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh, cũng như kết quả kinh doanh, dựa trên tỷ lệ nắm giữ quyền kiểm soát và sở hữu vốn.
Theo Luật Đầu tư 2014, nhà đầu tư nước ngoài được định nghĩa là cá nhân có quốc tịch nước ngoài hoặc tổ chức thành lập theo pháp luật nước ngoài thực hiện hoạt động đầu tư tại Việt Nam Tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài là tổ chức có nhà đầu tư nước ngoài là thành viên hoặc cổ đông Luật này cũng quy định chế độ áp dụng riêng cho nhà đầu tư nước ngoài và tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài, tạo ra hành lang pháp lý quan trọng, thể hiện sự quan tâm của chính quyền đối với các nhà đầu tư và đánh giá đúng mức ưu đãi phù hợp cho họ khi hoạt động tại Việt Nam.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là quá trình mà nhà đầu tư từ một quốc gia khác chuyển vốn, bao gồm tiền hoặc tài sản, vào quốc gia tiếp nhận đầu tư Nhà đầu tư không chỉ cung cấp vốn mà còn tham gia trực tiếp vào việc quản lý và điều hành một thực thể kinh tế tại quốc gia đó, nhằm tối đa hóa lợi ích cho bản thân.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là hoạt động của các nhà đầu tư nước ngoài nhằm tìm kiếm lợi nhuận thông qua các hoạt động kinh doanh FDI không chỉ có những đặc điểm chung của đầu tư mà còn sở hữu những đặc trưng riêng biệt, phản ánh bản chất và mục tiêu của các nhà đầu tư quốc tế.
V Đặc điểm về vốn góp
FDI, hay Đầu tư trực tiếp nước ngoài, là hình thức đầu tư quốc tế trong đó nhà đầu tư vừa là người sở hữu vốn, vừa trực tiếp quản lý và điều hành hoạt động của dự án Chủ đầu tư có thể xây dựng hoặc mua lại phần lớn, thậm chí toàn bộ cơ sở kinh doanh tại nước ngoài, nhằm sở hữu và quản lý hoạt động của cơ sở đó Họ cũng chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh tương ứng với tỷ lệ vốn góp, điều này sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi và nghĩa vụ của các nhà đầu tư theo quy định của Luật đầu tư nước ngoài tại mỗi quốc gia.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là yếu tố quan trọng trong quá trình hội nhập quốc tế, thể hiện chính sách mở cửa nền kinh tế của các quốc gia nhận đầu tư Chính sách FDI không chỉ thúc đẩy tự do hóa tài khoản vốn mà còn khẳng định quan điểm mở cửa và tích cực hội nhập với nền kinh tế toàn cầu.
V Đặc điểm về hình thức đầu tư
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) được thực hiện qua nhiều hình thức khác nhau, tùy thuộc vào quy định của Luật đầu tư nước ngoài và điều kiện cụ thể của từng lĩnh vực tại nước sở tại Một quốc gia có thể vừa là nhà đầu tư vừa là nước nhận vốn FDI Các hình thức FDI bao gồm việc thành lập doanh nghiệp mới, mua lại một phần hoặc toàn bộ doanh nghiệp đang hoạt động, hoặc thực hiện chuyển nhượng doanh nghiệp Điều này thể hiện sự đa dạng trong các hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài.
V Đặc điểm về thời hạn dự án đầu tư
Các dự án FDI (Đầu tư trực tiếp nước ngoài) có tính bền vững và lâu dài, vì việc thu hồi vốn ban đầu không dễ dàng như đầu tư gián tiếp Đây là hình thức đầu tư ổn định, đóng vai trò quan trọng trong việc bổ sung nguồn vốn cho nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển FDI không phải là nguồn vốn vay và ít bị ảnh hưởng bởi các mối quan hệ chính trị giữa quốc gia đầu tư và quốc gia tiếp nhận.
•S FDI là loại hình chu chuyển vốn quốc tế
Chủ sở hữu vốn đầu tư nước ngoài (FDI) là những cá nhân hoặc tổ chức không thuộc quốc gia nơi họ đầu tư FDI liên quan đến việc di chuyển tiền và tài sản giữa các quốc gia, dẫn đến việc gia tăng tài sản cho nền kinh tế tiếp nhận và giảm tài sản cho quốc gia xuất khẩu vốn Đặc điểm này đi kèm với các yếu tố như quốc tịch, luật pháp, ngôn ngữ và phong tục tập quán, làm tăng rủi ro và chi phí cho các nhà đầu tư nước ngoài FDI không chỉ bao gồm đầu tư từ nước ngoài vào trong nước mà còn bao gồm cả vốn di chuyển ra khỏi nước đó.
Hoạt động FDI chủ yếu nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận tại nước tiếp nhận đầu tư, do đó, vốn đầu tư thường được tập trung vào các lĩnh vực sản xuất kinh doanh có khả năng sinh lời cao Nhà đầu tư thực hiện đầu tư với động lực chính là lợi nhuận, vì vậy các quốc gia tiếp nhận đầu tư cần xây dựng chính sách và pháp luật mạnh mẽ để định hướng FDI phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của đất nước, thay vì chỉ tập trung vào lợi nhuận cho nhà đầu tư nước ngoài FDI, thường do các công ty xuyên quốc gia thực hiện, mang lại tính khả thi và hiệu quả kinh tế cao, vì các nhà đầu tư chịu trách nhiệm về kết quả sản xuất kinh doanh của mình.
Các công ty xuyên quốc gia (TNC) là những tập đoàn lớn với mạng lưới chi nhánh sản xuất tại nhiều quốc gia, sở hữu tiềm lực mạnh mẽ về vốn, công nghệ, và thương hiệu uy tín toàn cầu TNC đóng vai trò quan trọng trong đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và ngày càng phát triển mạnh mẽ nhờ hoạt động trải rộng trên hơn 40 quốc gia Khi đầu tư, TNC thường kéo theo các công ty con và nhà sản xuất linh kiện phụ trợ, góp phần hiện đại hóa nhiều ngành kinh tế và tạo ra lợi thế cạnh tranh cho quốc gia tiếp nhận đầu tư, đồng thời mang lại nhiều lợi ích cho xã hội.
V FDI gắn liền với việc di chuyển các yếu tố đầu tư ra khỏi biên giới quốc gia
FDI đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển giao công nghệ, thông qua việc chuyển giao công nghệ từ bên ngoài và nghiên cứu, ứng dụng, cải tiến công nghệ phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của nước tiếp nhận Các yếu tố đầu tư bao gồm tài sản hữu hình như máy móc và thiết bị, tài sản vô hình như quyền sở hữu trí tuệ và kinh nghiệm kinh doanh, cùng với các tài sản tài chính như cổ phần và giấy ghi nợ Doanh nghiệp FDI tạo ra mối liên kết cung cấp dịch vụ công nghệ từ các cơ sở nghiên cứu và ứng dụng công nghệ trong nước.
Tác động của đầu tư trực tiếp nước ngoài
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là yếu tố quan trọng trong toàn cầu hóa kinh tế, góp phần thúc đẩy khả năng cạnh tranh và tăng trưởng của các quốc gia Nhiều nghiên cứu thực nghiệm và lý thuyết trên toàn cầu đã chỉ ra tác động tích cực của FDI đối với tăng trưởng kinh tế dài hạn ở cả nước phát triển lẫn đang phát triển, mặc dù vẫn tồn tại một số rào cản đối với FDI tại một số quốc gia.
1.2.1 Tác động của FDI đối với quốc gia đầu tư
V Các quốc gia đi đầu tư có thể tăng doanh số bán hàng
Đầu tư ra nước ngoài giúp nước chủ đầu tư tận dụng lợi thế chi phí sản xuất thấp của nước nhận đầu tư, bao gồm giá lao động rẻ, chi phí khai thác nguyên vật liệu thấp và nguồn tài nguyên phong phú Mặc dù nước nhận đầu tư có hạn chế về vốn và công nghệ, tiềm năng khai thác còn rất lớn Việc này không chỉ hạ giá thành sản phẩm và giảm chi phí vận chuyển cho hàng hóa thay thế nhập khẩu, mà còn nâng cao hiệu quả vốn đầu tư, tăng khả năng cạnh tranh quốc tế và gia tăng lợi nhuận.
•S Kéo dài chu kỳ sống của sản phẩm thông qua chuyển giao công nghệ.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài cho phép các công ty từ các nước phát triển chuyển giao một phần sản phẩm công nghiệp, chủ yếu là máy móc thiết bị, sang các quốc gia tiếp nhận để tiếp tục sử dụng như sản phẩm mới, từ đó duy trì việc sử dụng và tạo thêm lợi nhuận cho nhà đầu tư Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, các trung tâm kỹ thuật tiên tiến cần chuẩn bị thị trường tiêu thụ công nghệ loại hai, giúp các quốc gia tiếp nhận đầu tư thường xuyên cập nhật công nghệ mới Hoạt động đầu tư này không chỉ mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm và công nghệ, mà còn tăng cường sức mạnh kinh tế và vai trò ảnh hưởng của các quốc gia trong khu vực và toàn cầu Đầu tư trực tiếp nước ngoài cũng là phương tiện để mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế và nâng cao mối quan hệ giữa các quốc gia.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài có thể giúp doanh nghiệp tránh hàng rào bảo hộ thương mại và chiếm lĩnh thị trường của nước nhận đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực xuất khẩu máy móc thiết bị Các chính sách ưu đãi từ nước nhận đầu tư khuyến khích chuyển giao công nghệ và sản xuất hàng hóa xuất khẩu Điều này không chỉ thúc đẩy xuất khẩu của quốc gia đầu tư mà còn giúp gia tăng lượng vốn vào sản xuất tại các quốc gia khác Khi sản phẩm được nhập khẩu trở lại với số lượng lớn, đồng nội tệ sẽ có xu hướng tăng giá, dẫn đến tỷ giá hối đoái giảm dần so với đồng ngoại tệ.
Sự sụt giảm tỷ giá hối đoái sẽ khuyến khích các nhà sản xuất trong nước đẩy mạnh xuất khẩu, từ đó gia tăng thu ngoại tệ cho đất nước và nâng cao hiệu quả đầu tư nước ngoài Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có những tác động tiêu cực cần được xem xét.
•S Ảnh hưởng tới tĩnh trạng việc làm trong nước
Các công ty đầu tư ra nước ngoài có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình thất nghiệp trong nước, do mất đi nguồn vốn đầu tư và khó khăn trong việc tạo ra việc làm cho người dân Điều này có thể dẫn đến nguy cơ suy thoái kinh tế Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng phải đối mặt với nhiều rủi ro khi đầu tư ra nước ngoài, như rủi ro chính trị, xung đột vũ trang, tranh chấp nội bộ và thay đổi chính sách tại quốc gia tiếp nhận đầu tư Việc không hiểu rõ môi trường đầu tư cũng có thể khiến doanh nghiệp mất tài sản hữu hình, do đó họ thường ưu tiên đầu tư vào các quốc gia ổn định về chính trị và kinh tế.
1.2.2 Tác động của FDI đối với quốc gia tiếp nhận đầu tư í.2.2.1 Tác động tích cực s FDI bỗ sung cho nguồn vốn trong nước. Đầu tư trực tiếp nước ngoài dự kiến sẽ mang lại số vốn cần thiết cho các nước tiếp nhận đầu tư, bổ sung vào nguồn vốn cho phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, trong khi nguồn lực trong nước còn hạn chế Hầu hết các địa phương trong cả nước, nhất là các địa phương chậm phát triển về công nghiệp đều có nhu cầu về vốn để thực hiện công nghiệp hoá vốn FDI góp phần làm tăng khả năng cạnh tranh và mở rộng khả năng xuất khẩu của địa phương tiếp nhận vốn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu ngoại tệ từ xuất khẩu và thu ngoại tệ từ các hoạt động dịch vụ.
V Cải thiện cán cân thanh toán quốc tế
Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng cán cân thanh toán quốc tế bằng cách cung cấp dòng vốn ngoại tệ và giải quyết các ràng buộc tài chính Nhiều quốc gia đang phát triển phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt ngoại hối, vượt quá khả năng cung cấp của họ Trong bối cảnh này, FDI trở thành nguồn lực thiết yếu để bù đắp sự thiếu hụt vốn ngoại tệ, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển.
Chuyển giao công nghệ từ các công ty nước ngoài thông qua FDI giúp các địa phương tiếp nhận nhanh chóng tiếp cận các kỹ thuật và công nghệ hiện đại, cũng như kinh nghiệm quản lý tiên tiến FDI không chỉ mang lại công nghệ và kỹ năng tiếp thị mà còn phát triển nguồn nhân lực và tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động địa phương Điều này tạo ra lợi thế cạnh tranh quan trọng cho quốc gia tiếp nhận đầu tư, góp phần vào sự phát triển kinh tế bền vững.
FDI đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra việc làm và nâng cao chất lượng lao động, góp phần tăng kim ngạch xuất khẩu Qua việc thực hiện vốn FDI, các doanh nghiệp mới được thành lập hoặc mở rộng, tạo cơ hội việc làm cho nhiều người Sự cải thiện thu nhập của người lao động địa phương sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Những cơ hội việc làm này thường yêu cầu kỹ năng cao, giúp hình thành đội ngũ lao động có tay nghề cho quốc gia thu hút FDI Ngoài lao động phổ thông, các chuyên gia địa phương cũng được tạo điều kiện làm việc và nâng cao nghiệp vụ tại các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
FDI tạo ra môi trường cạnh tranh tại quốc gia tiếp nhận đầu tư, khi các doanh nghiệp nước ngoài gia nhập thị trường nội địa Sự cạnh tranh này buộc các doanh nghiệp trong nước phải nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, từ đó mang lại hiệu quả cao hơn Người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi với sự đa dạng trong lựa chọn sản phẩm và dịch vụ.
V Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
FDI đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế của địa phương, hướng tới phát triển bền vững và hội nhập kinh tế quốc tế Điều này giúp địa phương giải quyết sự mất cân đối trong việc điều tiết nguồn lực, đồng thời thúc đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế Nhờ đó, nền kinh tế địa phương có cơ hội tham gia vào mạng lưới sản xuất toàn cầu, nâng cao vị thế của mình trong thu hút đầu tư.
1.2.2.2 Tác động tiêu cực s Mất cân đối kinh tế giữa các khu vực tiếp nhận đầu tư
FDI có thể gây ra sự mất cân đối giữa các khu vực và lĩnh vực đầu tư, do sự lựa chọn của các nhà đầu tư nước ngoài thường không phù hợp với mong muốn của bên tiếp nhận Điều này hạn chế khả năng chủ động trong việc bố trí cơ cấu đầu tư Nếu bên tiếp nhận FDI không có quy hoạch chiến lược rõ ràng, sẽ dẫn đến việc thu hút FDI không theo đúng ý muốn về địa bàn, lĩnh vực, ngành nghề và quy mô đầu tư.
V Gia tăng ô nhiễm môi trường
Quá trình đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) mang đến nhiều thách thức cho nước chủ nhà, bao gồm ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên và lợi dụng chính trị Việc không đánh giá đúng năng lực của đối tác nước ngoài có thể dẫn đến hiệu quả hợp tác thấp và đầu tư kém chất lượng, gây ra tình trạng khai thác tài nguyên bừa bãi Hơn nữa, nếu không kiểm soát công nghệ từ các đối tác, địa phương có thể tiếp nhận những công nghệ lạc hậu, biến mình thành bãi thải công nghiệp.
Sự xuất hiện của các doanh nghiệp FDI có thể tạo ra cạnh tranh khốc liệt với doanh nghiệp nội địa, dẫn đến giảm số lượng doanh nghiệp địa phương Điều này ảnh hưởng đến cán cân thanh toán của khu vực tiếp nhận FDI và có thể gây bất lợi cho doanh nghiệp trong nước do vấn đề giá chuyển nhượng nội bộ từ các công ty xuyên quốc gia, đa quốc gia và siêu quốc gia.
Các yếu tố tác động đến hoạt động thu hút FDI vào địa phương
Để thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào địa phương, cần xem xét nhiều yếu tố khác nhau Ba nhóm nhân tố chính ảnh hưởng đến quá trình này bao gồm: môi trường kinh tế vĩ mô, các yếu tố nội tại của địa phương nhận đầu tư, và các yếu tố liên quan đến các nhà đầu tư nước ngoài.
1.3.1 Nhân tố môi trường kinh tế vĩ mô
Các yếu tố như điều kiện kinh tế, quan hệ quốc gia, cùng với hệ thống chính sách và pháp luật đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút FDI vào địa phương Sự ổn định của môi trường kinh tế vĩ mô là yếu tố quyết định mà các nhà đầu tư xem xét khi đưa ra quyết định đầu tư.
Chiến lược thu hút vốn để phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia đóng vai trò quyết định trong việc thu hút vốn FDI vào địa phương Chiến lược này bao gồm việc mở cửa thu hút vốn bên ngoài, xác định thời điểm tập trung nguồn vốn trong nước hay ngoài nước, và định hướng các lĩnh vực đầu tư Để thành công, cần có tiêu chuẩn rõ ràng trong việc lựa chọn dự án đầu tư từ nước ngoài Mỗi địa phương sẽ xây dựng các chính sách và mục tiêu riêng, phù hợp với chiến lược tổng thể của quốc gia, nhằm thu hút vốn FDI hiệu quả cho sự phát triển kinh tế - xã hội.
Hội nhập kinh tế quốc tế là một trong những yếu tố quan trọng trong các hiệp định kinh tế, đặc biệt là hiệp định về đầu tư Khi mức độ hội nhập này tăng cao, việc đầu tư vào quốc gia trở nên dễ dàng hơn nhờ vào việc giảm thiểu các rào cản và gia tăng các ưu đãi cho đầu tư nước ngoài Điều này tạo điều kiện thuận lợi để thu hút một lượng vốn FDI ngày càng lớn hơn.
Sự ổn định của môi trường kinh tế vĩ mô, bao gồm ổn định về kinh tế và chính trị xã hội, là yếu tố quan trọng để thu hút đầu tư nước ngoài Mức độ ổn định càng cao sẽ làm giảm rủi ro cho các nhà đầu tư nước ngoài trong hoạt động đầu tư của họ.
Dòng vốn FDI thường hướng đến các quốc gia có sự ổn định kinh tế vĩ mô cao để đảm bảo an toàn và lợi nhuận Sự thiếu ổn định trong hệ thống chính trị tạo ra rủi ro lớn cho các nhà đầu tư, khiến họ lo ngại về việc mất vốn Bên cạnh đó, một môi trường xã hội không lành mạnh, thiếu dân chủ và tồn tại bất công xã hội cũng làm giảm niềm tin của nhà đầu tư, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến quyết định đầu tư của họ.
Hệ thống pháp luật của nhà nước ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động FDI, đòi hỏi sự đồng bộ và phù hợp với thông lệ quốc tế để tránh chồng chéo và khó hiểu Một môi trường pháp lý ổn định và phù hợp là yếu tố then chốt trong việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài, thường là mối quan tâm hàng đầu của các nhà đầu tư khi lựa chọn địa điểm kinh doanh Bên cạnh việc xây dựng hệ thống pháp luật, cần có các chính sách kinh tế linh hoạt và hấp dẫn để tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút vốn FDI.
1.3.2 Nhân tố nội tại của địa phương tiếp nhận vốn FDI
Môi truờng đầu tu của địa phuơng là nhân tố quan trọng nhất và tác động trục tiếp đến các quyết định đầu tu của các nhà đầu tu.
Vị trí địa lý thuận lợi và tài nguyên thiên nhiên phong phú đóng vai trò quan trọng trong việc giảm chi phí vận chuyển và đầu vào cho sản xuất kinh doanh Điều kiện tự nhiên tốt cùng với quy mô thị trường rộng lớn giúp đa dạng hóa lĩnh vực đầu tư Sự phong phú và đa dạng của tài nguyên thiên nhiên không chỉ hỗ trợ phát triển kinh tế địa phương theo hướng đa ngành mà còn thúc đẩy sự tham gia tích cực vào phân công lao động quốc gia và quốc tế Đặc biệt, việc gần nguồn nguyên liệu giúp giảm chi phí sản xuất, từ đó thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài, tạo ra cơ hội đầu tư hấp dẫn.
Sự phát triển cơ sở hạ tầng tại địa phương bao gồm hai loại chính: hạ tầng cơ sở vật chất - kỹ thuật, như hệ thống giao thông và thông tin, và hạ tầng cơ sở kinh tế - xã hội, bao gồm hệ thống luật pháp, hiệu lực thi hành và chất lượng nguồn nhân lực.
Hệ thống hạ tầng cơ sở đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo các yếu tố đầu vào và đầu ra cho hoạt động kinh doanh, tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư khai thác lợi nhuận Nếu hạ tầng yếu kém và thiếu đồng bộ, nhà đầu tư sẽ gặp khó khăn trong việc triển khai dự án, dẫn đến chi phí đầu tư tăng cao và quyền lợi không được bảo đảm, từ đó họ sẽ không muốn đầu tư vốn Ngoài ra, việc chuyển vốn ra nước ngoài để khai thác thị trường cũng phụ thuộc vào quy mô và khả năng thanh toán của thị trường tiếp nhận; nếu thị trường nhỏ và yếu, sẽ không thu hút được nhà đầu tư nước ngoài Điều này giải thích tại sao một số quốc gia cung cấp nhiều ưu đãi nhưng vẫn không thu hút được dòng vốn FDI.
Nguồn nhân lực địa phương, với sự dồi dào và giá nhân công thấp, là một lợi thế cạnh tranh quan trọng trong việc thu hút vốn FDI Các nhà đầu tư nước ngoài hiện nay đang chuyển hướng lựa chọn địa điểm đầu tư từ việc gần thị trường tiêu thụ sang ưu tiên tiêu chí về trình độ, chi phí lao động và khả năng ngoại ngữ của người dân địa phương Công nghệ thông tin phát triển giúp các nhà sản xuất dễ dàng tiếp cận thị trường xa, do đó, chi phí đầu vào trở thành yếu tố quyết định cho khả năng cạnh tranh của sản phẩm và doanh nghiệp Mức độ sẵn có, chất lượng và chi phí của các yếu tố đầu vào luôn là mối quan tâm hàng đầu của các nhà đầu tư Vì vậy, nguồn nhân lực địa phương thể hiện số lượng và trình độ của người lao động, cả đã qua đào tạo và chưa qua đào tạo, sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút vốn đầu tư.
Các tập đoàn xuyên quốc gia thường đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào những địa phương có chính sách phát triển nguồn nhân lực hiệu quả Do đó, những khu vực này sẽ thu hút được nhiều vốn FDI hơn, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế địa phương.
Thủ tục hành chính liên quan đến FDI tại địa phương rất quan trọng đối với các nhà đầu tư nước ngoài, vì họ luôn tìm kiếm sự an toàn, nhanh chóng và chi phí thấp khi ra quyết định đầu tư Việc tạo niềm tin cho các nhà đầu tư là cần thiết, đặc biệt là trong việc giải quyết các vấn đề địa phương và cung cấp thông tin kịp thời Nếu thủ tục hành chính không được quản lý chặt chẽ, có thể dẫn đến nhũng nhiễu và tăng chi phí kinh doanh, gây mất lòng tin từ phía các nhà đầu tư Do đó, đơn giản hóa các thủ tục hành chính sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư trong quá trình đăng ký và triển khai dự án, đồng thời giảm thiểu chi phí vật chất và thời gian, nâng cao độ tin cậy đối với các nhà đầu tư nước ngoài.
Hoạt động xúc tiến đầu tư của địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút vốn FDI thông qua các chiến lược marketing quốc tế Việc cải thiện hình ảnh môi trường đầu tư sẽ giúp địa phương thu hút sự chú ý của các nhà đầu tư nước ngoài Để thực hiện tốt hoạt động này, chính quyền địa phương cần nghiên cứu và đánh giá kỹ lưỡng các lợi thế khu vực có tiềm năng tăng trưởng, từ đó xây dựng quy hoạch và danh mục dự án kêu gọi đầu tư Việc phát triển và thực hiện các chương trình xúc tiến đầu tư phù hợp sẽ gia tăng lợi thế cạnh tranh của địa phương trên thị trường quốc tế.
Văn hóa địa phương, bao gồm các hệ thống thể chế và cách ứng xử của người dân, đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút đầu tư Các tổ chức xã hội và cộng đồng địa phương có thể tạo ra môi trường văn hóa thân thiện, chấp nhận và hòa hợp với các yếu tố văn hóa nước ngoài, từ đó làm tăng sức hấp dẫn cho nhà đầu tư Hiểu biết về phong tục, thói quen và sở thích tiêu dùng của người dân cũng sẽ giúp nhà đầu tư triển khai dự án một cách thuận lợi hơn.
Kinh nghiệm thu hút FDI của một số tỉnh, thành phố tại Việt Nam và bài học kinh nghiệm đối với tỉnh Lào Cai
học kinh nghiệm đối vói tỉnh Lào Cai
1.4.1 Kinh nghiệm của một sổ tỉnh, thành phổ tại Việt Nam trong thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài
Sau gần 30 năm, hoạt động thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tại Việt Nam đã trở thành yếu tố quan trọng, đóng góp đáng kể vào kinh tế địa phương Một số địa phương như Bình Dương, thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bắc Ninh và Quảng Ninh đã thành công trong việc áp dụng các chính sách khuyến khích FDI sạch, giúp phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên Những kinh nghiệm này là bài học quý báu cho việc xây dựng chính sách khuyến khích FDI tại tỉnh Lào Cai.
Biểu đồ 2.1: FDI một số địa phưoiig năm 2016
Nguồn: Cục Đầu tư nước ngoài - Bộ Kẻ hoạch và Đầu tư năm 2016
1.4.1.1 Kỉnh nghiệm thu hút FDI của tỉnh Hà Tình
Trong năm 2015, Hà Tĩnh đã cấp mới giấy chứng nhận đầu tư cho 9 dự án FDI và điều chỉnh tăng vốn cho 2 dự án, với tổng vốn đăng ký mới và tăng thêm đạt 49,62 triệu USD Tính đến tháng 12 năm 2015, tỉnh đã thu hút 53 dự án FDI với tổng vốn 16,61 tỷ USD, trong đó có nhiều dự án lớn như Khu liên hợp luyện thép và cảng nước sâu Sơn Dương của Tập đoàn Formosa (10 tỷ USD) và Nhà máy nhiệt điện Vũng Áng 1 (1,56 tỷ USD) Hà Tĩnh đứng thứ 6 cả nước về thu hút FDI Năm 2014, tỉnh đã thu hút 33 dự án trong nước và 2 dự án nước ngoài với tổng vốn đầu tư trên 60,5 nghìn tỷ đồng, tương đương 2,88 tỷ USD Các tập đoàn lớn như Samsung và Formosa đang chuẩn bị đầu tư các dự án quy mô lớn tại đây Hiện tại, Hà Tĩnh có 10 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư, bao gồm Đài Loan, Nhật Bản, Hàn Quốc, và Mỹ, với hàng ngàn chuyên gia và lao động kỹ thuật từ 23 quốc gia làm việc tại Khu kinh tế Vũng Áng, khẳng định sự hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới.
Nghiên cứu kết quả thu hút FDI của tĩnh Hà Tĩnh cho phép rút ra một số bài học kinh nghiệm cụ thể sau:
Hà Tĩnh đã phê duyệt và công bố quy hoạch phát triển tổng thể kinh tế - xã hội đến năm 2020, với tầm nhìn đến năm 2050, đánh dấu bước đột phá cho sự phát triển của tỉnh Quy hoạch này xác định chính sách thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là yếu tố then chốt để triển khai hiệu quả các mục tiêu phát triển đề ra.
Chính quyền tỉnh Hà Tĩnh cam kết tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài bằng cách giải quyết nhanh chóng các khó khăn và vướng mắc Tỉnh đã triển khai nhiều chính sách ưu đãi nhằm thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), góp phần nâng cao môi trường đầu tư.
Bà Rịa - Vũng Tàu chú trọng cải cách hành chính để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, từ đó cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh Tỉnh cũng mở rộng các hình thức đầu tư như BT, BOT, PPP và các hình thức đầu tư khác nhằm thu hút vốn cho phát triển hạ tầng.
Cần công bố và triển khai các sản phẩm chủ lực của ngành nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ và thương mại, đồng thời khai thác hiệu quả những lợi thế tự nhiên như cảng biển, khoáng sản và cửa khẩu quốc tế Để thu hút đầu tư, cần xây dựng chính sách đầu tư ưu đãi và thông thoáng, khẳng định vị trí là điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư.
Tỉnh Hà Tĩnh đã chủ động xây dựng các chương trình xúc tiến đầu tư, lắng nghe và giải quyết kịp thời khó khăn của doanh nghiệp, coi đó là khó khăn của tỉnh Tỉnh tập trung nguồn lực vào việc xây dựng kết cấu hạ tầng và chỉ đạo quyết liệt các giải pháp cải thiện môi trường đầu tư, cũng như cải cách hành chính nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh.
1.4.1.2 Kỉnh nghiệm thu hút FDỈ của tỉnh Bắc Ninh
Bắc Ninh đã trở thành tỉnh dẫn đầu cả nước về thu hút FDI nhờ vào nhiều điều kiện thuận lợi và chính sách hỗ trợ từ các địa phương Theo Cục Đầu tư nước ngoài, tính đến năm 2012, Bắc Ninh đã thu hút 640 dự án đầu tư trong nước với tổng vốn đăng ký 75.433 tỷ đồng và 343 dự án FDI với 4,8 tỷ USD Vốn thực hiện của khu vực đầu tư nước ngoài đạt khoảng 65% so với vốn đăng ký, trong khi khu vực trong nước đạt khoảng 40% Đặc biệt, trong quý I năm 2017, Bắc Ninh đã thu hút thêm 2,61 tỷ USD.
Tỉnh Bắc Ninh đã điều chỉnh chính sách thu hút FDI theo chỉ đạo của Chính phủ, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên như công nghệ cao, công nghệ hiện đại và thân thiện với môi trường Tỉnh sẽ đẩy mạnh phát triển công nghiệp phụ trợ và tăng cường cơ sở hạ tầng, bao gồm giao thông, điện, nước, cũng như xử lý rác thải và nước thải Đồng thời, Bắc Ninh cũng chú trọng phát triển các ngành dịch vụ có giá trị gia tăng cao như tài chính, ngân hàng, bảo hiểm, công nghệ thông tin, viễn thông, cung cấp phần mềm và giải pháp, cũng như nghiên cứu và phát triển (R&D).
Tỉnh đã thực hiện chính sách ưu đãi nhằm thu hút đầu tư nước ngoài vào các ngành mũi nhọn Các hỗ trợ bao gồm giải phóng mặt bằng, đào tạo lao động cho nhà đầu tư Đối với dự án quy mô lớn (vốn từ 1500 tỷ trở lên) và sử dụng công nghệ cao, UBND tỉnh sẽ xem xét xây dựng cơ chế ưu đãi đặc thù để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Tỉnh Bắc Ninh đã cải cách và nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến đầu tư, tập trung vào các hoạt động tại chỗ nhằm tiết kiệm và hiệu quả Đồng thời, tỉnh cũng tăng cường hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn để tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các dự án đầu tư đã được cấp giấy chứng nhận đầu tư.
Tỉnh Bắc Ninh đang tích cực cải cách thủ tục hành chính và đơn giản hóa các quy trình đầu tư, xây dựng Những nỗ lực này nhằm cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, qua đó thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài đến với địa phương.
1.4.2 Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Lào Cai
Dựa trên nghiên cứu kinh nghiệm thu hút vốn FDI từ các địa phương tương đồng, tỉnh Lào Cai có thể rút ra những bài học quan trọng để cải thiện hiệu quả thu hút và sử dụng nguồn vốn này.
•C Một là, cải thiện môi trường pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư
Các chính sách ưu đãi thu hút FDI tại Bắc Ninh và Hà Tĩnh đã thành công trong việc thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài UBND tỉnh Lào Cai cần áp dụng những chính sách tương tự để phát triển các ngành mũi nhọn trong tỉnh, đặc biệt là tại các khu công nghiệp và khu kinh tế cửa khẩu Tỉnh cần chú trọng nâng cao hiệu quả đầu tư nước ngoài dựa trên lợi thế địa phương, đồng thời xác định rõ định hướng thu hút FDI vào các ngành sản xuất tư liệu, ngành công nghiệp công nghệ cao và các lĩnh vực hỗ trợ liên quan.
V Hai là, khai thác các nguồn lực đầu tư đồng bộ, tạo dựng cơ sở hạ tầng hiện đại
Triển khai đầu tư vào cơ sở hạ tầng ở Bắc Ninh đã chứng minh rằng phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật không chỉ nâng cao sức hấp dẫn của môi trường đầu tư mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư, từ đó gia tăng thu hút vốn FDI Để tiếp tục thu hút đầu tư, tỉnh Lào Cai cần xây dựng chính sách ưu đãi hấp dẫn cho các dự án hạ tầng kinh tế xã hội lớn, có tính lan tỏa cao và ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển chung của tỉnh.
V Ba là, không ngừng đổi mới cách thức xúc tiến đầu tư
