TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Hoạt động đăng ký hộ tịch đóng vai trò trung tâm trong quản lý dân cư và là lĩnh vực quan trọng của nền hành chính hiện đại, không phân biệt chế độ chính trị hay trình độ phát triển của quốc gia Sự vững mạnh của một quốc gia phụ thuộc vào hiệu quả của quản lý dân cư, đặc biệt là quản lý hộ tịch Tại Việt Nam, quản lý hộ tịch được thực hiện theo Luật hộ tịch số 60/2014/QH13, quy định về đăng ký và quản lý hộ tịch.
Trong thời gian qua, các cấp chính quyền đã nỗ lực cải thiện công tác quản lý hộ tịch, đạt được những kết quả nhất định Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế như thủ tục đăng ký rườm rà và chưa phù hợp với thực tế, cùng với trình độ chuyên môn của đội ngũ công chức còn thấp Những vấn đề này đã ảnh hưởng đến hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước về hộ tịch.
Xã Đăk Long, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum đã nỗ lực trong quản lý nhà nước về hộ tịch, với sự chỉ đạo và quan tâm từ các cấp, việc thực hiện đã dần trở nên nghiêm túc và chính xác Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục Là sinh viên chuyên ngành Luật kinh tế, tôi chọn đề tài “Đăng ký hoạt động về hộ tịch tại xã Đăk Long” để nghiên cứu, nhằm phục vụ nhu cầu học tập và công việc sau này, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hộ tịch tại địa phương.
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lê nin, bao gồm chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, cùng với tư tưởng Hồ Chí Minh, bài viết phân tích các quan điểm và đường lối của Đảng và Nhà nước trong việc quản lý hộ tịch.
Phương pháp nghiên cứu bao gồm nhiều kỹ thuật quan trọng như phân tích, tổng hợp, diễn dịch, quy nạp, lịch sử, hệ thống, so sánh, điều tra và phỏng vấn Những phương pháp này giúp thu thập, xử lý và đánh giá thông tin một cách hiệu quả, từ đó hỗ trợ trong việc đưa ra kết luận chính xác và đáng tin cậy.
BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI
Khóa luận được trình bày làm 03 phần: Phần mở đầu, phần nội dung, phần kết luận Trong đó, phần nội dung có kết cấu gồm 03 chương:
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỘ TỊCH VÀ HOẠT ĐỘNG VỀ ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH
Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG VỀ ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH
Trên địa bàn xã Đăk Long, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum, chương 3 đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động về đăng ký hộ tịch Các giải pháp này sẽ tập trung vào việc cải thiện quy trình đăng ký, tăng cường đào tạo nhân viên, và nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc đăng ký hộ tịch Qua đó, mục tiêu là nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo quyền lợi của công dân trong việc thực hiện các thủ tục hành chính liên quan đến hộ tịch.
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỘ TỊCH VÀ PHÁP LUẬT VỀ ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH
Tổng quan về hộ tịch và đăng ký hộ tịch
1.1.1 Khái niệm về hộ tịch và đăng ký hộ tịch a Khái niệm về hộ tịch
Hộ tịch ghi nhận các sự kiện quan trọng xác định tình trạng nhân thân của mỗi cá nhân từ khi sinh ra cho đến khi qua đời Những sự kiện này bao gồm: sinh, tử, kết hôn, nuôi con nuôi, giám hộ, nhận cha, mẹ, con, thay đổi họ tên và ngày tháng năm sinh, xác định lại dân tộc và giới tính, cũng như các thủ tục đăng ký khai sinh, khai tử quá hạn, ly hôn, và các sự kiện khác theo quy định của pháp luật.
Giá trị pháp lý của giấy tờ hộ tịch rất quan trọng, vì đây là căn cứ xác nhận sự kiện hộ tịch của cá nhân do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp Giấy khai sinh được coi là giấy tờ hộ tịch gốc, và tất cả hồ sơ, giấy tờ liên quan đến cá nhân phải đảm bảo thông tin về họ, tên, chữ đệm, ngày tháng năm sinh, giới tính, dân tộc, quốc tịch, quê quán, cũng như quan hệ cha, mẹ, con phải phù hợp với Giấy khai sinh của họ.
Mỗi vấn đề hộ tịch đều được liên kết với các giấy tờ pháp lý, gọi là hồ sơ hộ tịch Những tài liệu này là cơ sở pháp lý quan trọng để chứng minh quyền lợi và nghĩa vụ của công dân phát sinh từ các sự kiện hộ tịch.
Pháp luật quy định chặt chẽ về đăng ký và cấp giấy tờ hộ tịch, với giấy khai sinh là tài liệu gốc của mỗi cá nhân Tất cả giấy tờ hộ tịch phải thống nhất với giấy khai sinh, do đó, việc đăng ký hộ tịch là bắt buộc đối với công dân và cơ quan Nhà nước Đặc biệt, việc đăng ký kết hôn, nhận cha, mẹ, con và nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài được thực hiện theo Nghị định số 24/2013/NĐ-CP, quy định chi tiết về Luật Hôn nhân và gia đình liên quan đến quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài.
Trong quản lý nhà nước về hộ tịch, các cơ quan có thẩm quyền thực hiện nhiều hoạt động quan trọng như ban hành và tổ chức thực hiện văn bản pháp luật, hướng dẫn nghiệp vụ chuyên môn, và quản lý việc sử dụng sổ sách, biểu mẫu liên quan đến hộ tịch Họ cũng tổ chức tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành quy định pháp luật, đăng ký hộ tịch, giải quyết khiếu nại, tố cáo, và hợp tác quốc tế Đăng ký hộ tịch được định nghĩa là việc cơ quan nhà nước xác nhận hoặc ghi vào Sổ hộ tịch các sự kiện hộ tịch của cá nhân, tạo cơ sở pháp lý để bảo hộ quyền lợi hợp pháp của cá nhân và quản lý dân cư, theo quy định tại Điều 2, Luật Hộ tịch 2014.
Đăng ký hộ tịch tại Việt Nam là quy trình mà công dân và người nước ngoài thực hiện để đăng ký các sự kiện như sinh, kết hôn, tử, và nuôi con nuôi tại các cơ quan nhà nước có thẩm quyền Những cơ quan này không chỉ xác nhận các sự kiện hộ tịch mà còn ghi chép các thông tin liên quan đến cha, mẹ, con, thay đổi quốc tịch, ly hôn và nhiều vấn đề khác Việc quản lý hộ tịch là nhiệm vụ quan trọng của chính quyền các cấp, nhằm theo dõi tình hình hộ tịch, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân và gia đình, cũng như xây dựng các chính sách xã hội và an ninh quốc phòng Do đó, việc tự giác đăng ký hộ tịch theo quy định là bắt buộc đối với mọi cá nhân.
Thủ tục đăng ký hộ tịch là chuỗi các bước hành chính trong quản lý nhà nước liên quan đến hoạt động tư pháp Đây là quy trình mà các cơ quan có thẩm quyền cùng với cá nhân, tổ chức yêu cầu phải tuân thủ khi thực hiện đăng ký một sự kiện hộ tịch Quy định về thủ tục này được xác định rõ ràng bởi các quy phạm pháp luật hành chính.
1.1.2 Đặc điểm của hộ tịch
Từ những quan niệm trên về hộ tịch có thể rút ra những đặc điểm chủ yếu của hộ tịch như sau:
Hộ tịch là một giá trị nhân thân quan trọng, gắn liền với mỗi cá nhân, vì mỗi người chỉ có một thời điểm sinh ra và một thời điểm qua đời.
Các dấu hiệu như cha đẻ, mẹ đẻ, dân tộc và giới tính là những yếu tố quan trọng để phân biệt từng cá nhân Những giá trị nhân thân này gắn liền với mỗi người từ khi sinh ra cho đến khi qua đời.
Hộ tịch là những giá trị không thể chuyển nhượng cho người khác, điều này yêu cầu cá nhân trực tiếp thực hiện các sự kiện hộ tịch của mình, trừ khi pháp luật quy định khác Ví dụ, việc khai sinh có thể do bố hoặc mẹ thực hiện, trong khi khai tử có thể do người thân của người đã mất đăng ký.
Hộ tịch đại diện cho những sự kiện thân nhân không thể định giá bằng tiền, do đó, chúng không được coi là hàng hóa có thể giao dịch trên thị trường Đăng ký hộ tịch đóng vai trò quan trọng trong việc xác nhận và bảo vệ quyền lợi của cá nhân, đồng thời tạo cơ sở pháp lý cho các mối quan hệ gia đình.
Hoạt động đăng ký hộ tịch đóng vai trò quan trọng trong việc xác định nhân thân của cá nhân, đồng thời liên quan đến các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng và an ninh Nó cũng ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, cũng như cấu trúc và nguyên tắc tổ chức hoạt động của cơ quan nhà nước Hơn nữa, đăng ký hộ tịch thể chế hóa mối quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và Nhân dân làm chủ.
Công tác quản lý hộ tịch đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân Đăng ký hộ tịch tạo nền tảng pháp lý cho một số quyền nhân thân cơ bản như quyền đối với họ tên, quyền thay đổi họ tên, quyền xác định dân tộc, quyền khai sinh và quyền kết hôn, tất cả đều được ghi nhận trong Bộ Luật Dân Sự Đặc biệt, việc đăng ký khai sinh, khởi đầu cho quá trình đăng ký sự kiện hộ tịch, đảm bảo quyền được khai sinh - một trong những quyền thiết yếu của trẻ em theo Công ước của Liên Hợp Quốc về quyền trẻ em.
Trẻ em cần được đăng ký ngay sau khi sinh để đảm bảo quyền lợi cơ bản, bao gồm họ tên, quốc tịch và quyền biết cha mẹ Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em Việt Nam khẳng định quyền khai sinh và quốc tịch cho trẻ em Quyền khai sinh không chỉ thuộc về trẻ em mà còn là quyền của mọi cá nhân, theo quy định của Bộ Luật Dân Sự, nhằm bảo vệ quyền nhân thân cơ bản của mỗi người.
- Tôn trọng và bảo đảm quyền nhân thân của cá nhân
Tất cả các sự kiện hộ tịch của cá nhân cần được đăng ký một cách đầy đủ, kịp thời, trung thực, khách quan và chính xác Nếu không đủ điều kiện đăng ký theo quy định pháp luật, người đứng đầu cơ quan đăng ký hộ tịch sẽ từ chối bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Quy định của pháp luật về đăng ký hộ tịch gồm
1.2.1 Chủ thể thực hiện hoạt động đăng ký hộ tịch
Chủ thể có trách nhiệm quản lý hộ tịch ở nước ta hiện nay bao gồm
- Bộ, cơ quan ngang Bộ (Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao, Bộ Công an)
- Ủy ban nhân dân các cấp (cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã)
- Chủ thể có trách nhiệm đăng ký hộ tịch ở nước ta hiện nay gồm:
Ủy ban nhân dân các cấp, bao gồm cấp tỉnh, huyện và xã, cùng với các cơ quan chuyên môn như Sở Tư pháp và Phòng Tư pháp, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến vấn đề này.
- Công chức làm công tác hộ tịch a Nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân xã, thị trấn
Trong lĩnh vực quản lý nhà nước về hộ tịch, Ủy ban nhân dân cấp xã có nhiệm vụ và quyền hạn quan trọng trong việc thực hiện các công tác liên quan đến hộ tịch.
- Thực hiện đăng ký các việc hộ tịch thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã;
- Tuyên truyền, phổ biến, vận động nhân dân chấp hành các quy định của pháp luật về hộ tịch;
- Quản lý, sử dụng các loại sổ hộ tịch, biểu mẫu hộ tịch theo quy định của Bộ Tư pháp;
- Lưu trữ sổ hộ tịch, giấy tờ hộ tịch;
- Cấp bản sao giấy tờ hộ tịch từ sổ hộ tịch;
Tổng hợp tình hình và số liệu thống kê hộ tịch được báo cáo định kỳ 6 tháng và hàng năm cho Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi tắt là ủy ban nhân dân cấp huyện).
Cán bộ Tư pháp - Hộ tịch có trách nhiệm hỗ trợ Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm về hộ tịch, trừ trường hợp tố cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã phải chịu trách nhiệm về tình hình đăng ký và quản lý hộ tịch tại địa phương Nếu có sai phạm do buông lỏng quản lý của cán bộ, công chức trong công tác này, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã sẽ phải gánh chịu trách nhiệm.
Công chức Tư pháp - Hộ tịch là cán bộ cấp xã, có nhiệm vụ hỗ trợ Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc thực hiện các quyền hạn và nhiệm vụ liên quan đến đăng ký và quản lý hộ tịch Đối với những xã, phường, thị trấn đông dân cư và có khối lượng công việc hộ tịch lớn, cần thiết phải có thêm cán bộ để đảm bảo hiệu quả công việc.
7 chuyên trách làm công tác hộ tịch, không kiêm nhiệm các công tác tư pháp khác
Công chức Tư pháp - Hộ tịch cần đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn của cán bộ, công chức cấp xã theo quy định pháp luật hiện hành, đồng thời phải có những tiêu chuẩn bổ sung riêng biệt để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ của mình.
- Có bằng tốt nghiệp trung cấp luật trở lên;
- Được bồi dưỡng nghiệp vụ về công tác hộ tịch;
Việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý, khen thưởng, kỷ luật đối với công chức Tư pháp
Công chức Tư pháp - Hộ tịch thực hiện nhiệm vụ theo quy định của pháp luật dành cho công chức cấp xã, đồng thời được hưởng quyền lợi và nghĩa vụ tương ứng với vị trí này.
* Nhiệm vụ của công chức Tư pháp - Hộ tịch trong đăng ký và quản lý hộ tịch:
- Thụ lý hồ sơ, kiểm tra, xác minh và đề xuất với Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã xem xét, quyết định việc đăng ký hộ tịch
Cán bộ Tư pháp - Hộ tịch cần thường xuyên kiểm tra và vận động người dân đăng ký kịp thời các sự kiện hộ tịch Đối với những khu vực khó khăn về phong tục, tập quán hoặc điều kiện đi lại, việc đến tận nhà để đăng ký các sự kiện hộ tịch là rất cần thiết.
Công chức Tư pháp - Hộ tịch có trách nhiệm báo cáo với Ủy ban nhân dân cấp xã về các sự kiện hộ tịch xảy ra trên địa bàn xã, phường, thị trấn mà chưa được đăng ký.
- Sử dụng các loại sổ hộ tịch, biểu mẫu hộ tịch theo quy định của Bộ Tư pháp;
Tổng hợp và thống kê chính xác số liệu hộ tịch là nhiệm vụ quan trọng để Ủy ban nhân dân cấp xã báo cáo định kỳ cho Ủy ban nhân dân cấp huyện, thực hiện mỗi 6 tháng và hàng năm.
- Tuyên truyền, phổ biến, vận động nhân dân chấp hành các quy định của pháp luật về hộ tịch;
- Giữ gìn, bảo quản, lưu trữ sổ hộ tịch và giấy tờ hộ tịch; khi thôi giữ nhiệm vụ phải bàn giao đầy đủ cho người kế nhiệm
* Những việc công chức Tư pháp - Hộ tịch không được làm:
Công chức Tư pháp - Hộ tịch không được làm những việc sau đây:
- Cửa quyền, hắc dịch, sắc nhuyễn, gây khó khăn, phiền hà cho cơ quan, tổ chức, cá nhân khi đăng ký hộ tich;
- Thu lệ phí hộ tịch cao hơn mức quy định hoặc tự ý đặt ra các khoản thu khi đăng ký hộ tịch;
- Tự đặt ra những thủ tục, giấy tờ trái với quy định của Nghị định số 158/2005/NĐ-
CP khi đăng ký hộ tịch;
- Làm sai lệch các nội dung đã được đăng ký trong sổ hộ tịch
1.2.2 Nội dung về đăng ký hộ tịch
Nội dung đăng ký hộ tịch chủ yếu như sau:
- Ban hành hoặc trình cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật
- Xây dựng và tổ chức thực hiện chính sách, kế hoạch, định hướng về hoạt động hộ tịch;
- Phổ biến, giáo dục pháp luật về hộ tịch;
- Thực hiện đăng ký hộ tịch;
- Quản lý hệ thống tổ chức và hoạt động của các cơ quan, tổ chức trong hoạt động hộ tịch;
- Đào tạo, bồi dưỡng, hướng dẫn nghiệp vụ về hộ tịch;
- Kiểm tra, thanh tra, khen thưởng và xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động hộ tịch;
- Hợp tác quốc tế về hộ tịch;
- Thống kê nhà nước về hộ tịch;
- Tổng kết hoạt động hộ tịch; báo cáo cơ quan nhà nước cấp trên về hoạt động hộ tịch
1.2.3 Trình tự thủ tục đăng ký hộ tịch
Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cư trú của người cha hoặc người mẹ có thẩm quyền thực hiện việc đăng ký khai sinh cho trẻ em.
* Nội dung đăng ký khai sinh gồm
- Thông tin của người được đăng ký khai sinh: Họ, chữ đệm và tên; giới tính; ngày, tháng, năm sinh; nơi sinh; quê quán; dân tộc; quốc tịch;
- Thông tin của cha, mẹ người được đăng ký khai sinh: Họ, chữ đệm và tên; năm sinh; dân tộc; quốc tịch; nơi cư trú;
- Số định danh cá nhân của người được đăng ký khai sinh
Việc xác định quốc tịch, dân tộc và họ của người được khai sinh phải tuân theo quy định của pháp luật về quốc tịch Việt Nam cũng như các quy định trong pháp luật dân sự.
Nội dung đăng ký khai sinh bao gồm thông tin hộ tịch cơ bản của cá nhân, được ghi nhận trong Sổ hộ tịch và Giấy khai sinh, đồng thời được cập nhật vào Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử và Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư Hồ sơ và giấy tờ cá nhân liên quan phải nhất quán với thông tin trong đăng ký khai sinh.
Chính phủ quy định việc cấp số định danh cá nhân cho người được đăng ký khai sinh
* Trách nhiệm đăng ký khai sinh
Trong vòng 60 ngày kể từ ngày sinh con, cha hoặc mẹ phải thực hiện việc đăng ký khai sinh cho trẻ Nếu cha mẹ không thể thực hiện, ông bà, người thân hoặc cá nhân, tổ chức đang nuôi dưỡng trẻ cũng có trách nhiệm đăng ký khai sinh cho trẻ em.
Công chức tư pháp - hộ tịch có trách nhiệm thường xuyên kiểm tra và đôn đốc việc đăng ký khai sinh cho trẻ em trên địa bàn theo đúng thời hạn quy định Trong những trường hợp cần thiết, công chức sẽ thực hiện đăng ký khai sinh lưu động để đảm bảo quyền lợi cho trẻ.
* Thủ tục đăng ký khai sinh
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG VỀ ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN XÃ ĐĂK LONG, HUYỆN ĐĂK GLEI, TỈNH KON TUM
Tổng quan về UBND xã Đăk Long
Xã Đăk Long, nằm ở phía Nam và cách trung tâm huyện Đăk Glei 70 km, là một xã biên giới với diện tích đất tự nhiên lên tới 27.948,74 ha.
- Phía Bắc giáp: Nước CHDCND Lào;
- Phía Đông giáp: Các xã Đăk Kroong, Đăk Nhoong, Đăk Môn;
- Phía Tây giáp xã: Nước CHDCND Lào;
- Phía Nam giáp: Huyện Ngọc Hồi;
Tổng diện tích tự nhiên của xã năm 2018 là 28.050,38 ha chiếm 18,49% diện tích toàn huyện Với khoảng 50 km đường biên giới với nước CHDCND Lào.
Thực trạng áp dụng quy định pháp luật về hoạt động đăng ký quản lý hộ tịch trên địa bàn xã Đăk Long, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum
Theo quy định hiện hành, UBND xã Đăk Long có 02 công chức được phân công đảm nhiệm công tác Tư pháp - Hộ tịch.
– Phụ trách lĩnh vực Tư pháp – Hộ tịch : 01 công chức tuổi đời 36 tuổi;
– Phụ trách lĩnh vực Tư pháp – chứng thực : 01 công chức, tuổi đời 34 tuổi;
– Trình độ văn hóa : TNPT 01 đ/c;
– Trình độ chuyên môn : Đại học 01 đ/c; Trung cấp 01 đ/c
– Trình độ chính trị : Trung cấp lý luận chính trị 01 đ/c,01 đ/c sơ cấp lý luận chính trị
2.2.2 Trang thiết bị và phương tiện kỹ thuật
UBND xã đã bố trí công chức phụ trách công tác hộ tịch tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ, công chức và người dân khi liên hệ Công chức này được trang bị đầy đủ với bàn làm việc, kệ đựng hồ sơ, tủ sách pháp luật và máy vi tính, giúp nâng cao hiệu quả làm việc và phục vụ tốt hơn cho cộng đồng.
Sơ đồ bố trí của Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả ở UBND xã Đăk Long:
(*) Bảng niêm yết thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền của UBND xã
2.2.3 Công tác hoạt động đăng ký hộ tịch ở UBND xã Đăk Long
Nghị định số 158/2005/NĐ-CP và Nghị định số 06/2012/NĐ-CP đã bộc lộ nhiều bất cập trong việc đăng ký và quản lý hộ tịch, không còn phù hợp với thực tiễn hiện nay do sự đa dạng của các sự kiện hộ tịch và yêu cầu hiện đại hóa công tác này Đây là nguyên nhân chính dẫn đến việc đăng ký hộ tịch chưa thực hiện đầy đủ và thống nhất Luật Hộ tịch, lần đầu tiên được ban hành sau hơn 60 năm, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện thể chế quản lý hộ tịch tại Việt Nam, với nhiều quy định mới mang tính đột phá.
Kể từ khi Luật Hộ tịch được ban hành, công tác hộ tịch tại xã đã có nhiều cải tiến tích cực, với quy trình quản lý hiện đại và hiệu quả hơn Các thủ tục thay đổi, cải chính, bổ sung, điều chỉnh hộ tịch, cũng như xác định lại dân tộc và giới tính đã được đơn giản hóa, công khai và thông thoáng hơn so với trước đây.
2.2.4 Về trình tự, thủ tục thực hiện việc đăng ký hộ tịch tại UBND xã Đăk Long a) Quy trình tiếp nhận:
Quy trình tiếp nhận và xử lý hồ sơ tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ công dân ở UBND xã Đăk Long:
T IẾ P NHẬN ĐƠN T HƯ KH IẾ U NẠ I, T Ố CÁ O
TIN BỘ PHẬN TIẾP NHẬN VÀ TRẢ KẾT QUẢ
LĨNH VỰC LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH
(5) (4) b) Thành phần tham gia quy trình gồm:
(1) Bộ phận Tiếp nhận và trả kết quả
* Chức năng: nhận hồ sơ từ tổ chức, công dân chuyển cán bộ chuyên môn xử lý
– A Cham: Tổ trưởng – Văn phòng- thống kê;
(2) Cán bộ - Công chức chuyên môn xử lý
* Chức năng: nhận hồ sơ từ Bộ phận Tiếp nhận và trả kết quả, tiến hành xử lý trước khi trình lãnh đạo ký
– Hà Đình Tỏi: Tư pháp - Hộ tịch;
– A Khát : Địa chính – xây dựng;
– Y Thảo: Thương binh và xã hội;
– A Thuận: Trưởng công An xã;
Công chức chuyên môn sau khi thẩm định trình lãnh đạo ký hồ sơ
– A Thanh: Phó Chủ tịch UBND
– A Nam: Phó Chủ tịch UBND
(4) Bộ phận Tiếp nhận và trả kết quả nhận hồ sơ đã được Lãnh đạo ký
(5) Bộ phận Tiếp nhận và trả kết quả tiến hành trả kết quả hồ sơ cho công dân, tổ chức c) Trình tự thực hiện việc đăng ký hộ tịch
Người dân khi có nhu cầu giải quyết các công việc liên quan đến hộ tịch như đăng ký khai sinh, khai tử hay nhận nuôi con nuôi, thường tự tìm hiểu về thủ tục và giấy tờ cần thiết Tại phòng tiếp nhận và trả kết quả hành chính, các thủ tục, trình tự và lệ phí cũng được niêm yết công khai để người dân dễ dàng tiếp cận, nhằm ngăn chặn việc cán bộ, công chức lợi dụng chức vụ gây khó khăn cho công dân.
Tổ chức, công dân nộp hồ sơ
Bộ phận Tiếp nhận và trả kết quả
Công chức chuyên môn xử lý
Lãnh đạo ký duyệt hồ sơ
Công chức Tư pháp - Hộ tịch thụ lý hồ sơ, hoàn chỉnh hồ sơ và hẹn thời gian trả hồ sơ với người dân
Sau khi hồ sơ đã hoàn thành, công chức Tư pháp - Hộ tịch trình phó Chủ tịch chịu trách nhiệm trực tiếp về thủ tục hành chính
Chuyển hồ sơ cho cán bộ văn phòng để đóng dấu, đảm bảo tính pháp lý và ghi số vào sổ của xã nhằm phục vụ công tác quản lý hồ sơ hiệu quả.
Công chức Tư pháp - Hộ tịch có trách nhiệm trả hồ sơ cho công dân tại bộ phận tiếp nhận và trả kết quả khi đến hạn Thủ tục đăng ký hộ tịch cần được thực hiện đúng quy trình để đảm bảo quyền lợi của công dân.
* Đăng ký khai sinh thông thường
Trong vòng 60 ngày kể từ khi sinh con, cha hoặc mẹ phải thực hiện việc đăng ký khai sinh cho trẻ Nếu cha mẹ không thể thực hiện, ông bà hoặc người thân khác, hoặc cá nhân, tổ chức đang nuôi dưỡng trẻ có trách nhiệm đăng ký Để hoàn thành thủ tục này, người đăng ký cần chuẩn bị các giấy tờ cần thiết.
Giấy chứng sinh do bệnh viện hoặc cơ sở y tế cấp là tài liệu quan trọng để xác nhận việc sinh của trẻ Nếu không có giấy chứng sinh, cần nộp văn bản từ người làm chứng xác nhận việc sinh, hoặc nếu không có người làm chứng, phải có giấy cam đoan về việc sinh Đối với trẻ em bị bỏ rơi, cần có biên bản xác nhận từ cơ quan có thẩm quyền Trong trường hợp trẻ sinh ra từ mang thai hộ, cần có văn bản chứng minh việc mang thai hộ theo quy định pháp luật.
Hộ chiếu, chứng minh nhân dân, thẻ căn cước công dân hoặc các giấy tờ khác có dán ảnh và thông tin cá nhân do cơ quan có thẩm quyền cấp, còn hiệu lực sử dụng, được gọi là giấy tờ tùy thân, dùng để xác minh nhân thân.
+ Giấy tờ chứng minh nơi cư trú là giấy tờ mà người yêu cầu đăng ký hộ tịch phải xuất trình trong giai đoạn chuyển tiếp;
Giấy chứng nhận kết hôn của cha mẹ trẻ là tài liệu cần thiết nếu họ đã đăng ký kết hôn Tuy nhiên, nếu công chức Tư pháp - Hộ tịch đã nắm rõ quan hệ hôn nhân của cha mẹ, thì không yêu cầu phải xuất trình giấy tờ này.
– Điền mẫu tờ khai đăng ký khai sinh
– Nộp các giấy tờ trên tại UBND cấp xã, xã, thị trấn nơi cư trú của người cha hoặc người mẹ thực hiện đăng ký khai sinh
Sau khi nhận đủ giấy tờ, nếu thông tin khai sinh đầy đủ và phù hợp, công chức Tư pháp - Hộ tịch sẽ ghi nội dung vào Sổ hộ tịch và cập nhật vào Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử cũng như Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để cấp Số định danh cá nhân Cả công chức Tư pháp - Hộ tịch và người đăng ký khai sinh sẽ cùng ký tên vào Sổ hộ tịch, sau đó Chủ tịch UBND cấp xã sẽ cấp Giấy khai sinh cho người được đăng ký.
– Hai bên nam, nữ đi đăng ký kết hôn cần chuẩn bị những giấy tờ sau:
Để đăng ký kết hôn tại UBND cấp xã, người yêu cầu không thường trú tại xã nơi đăng ký cần nộp bản chính Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân do UBND cấp xã có thẩm quyền cấp, theo quy định tại các Điều 21, 22.
Theo Điều 23 của Nghị định 123/2015/NĐ-CP, nếu người yêu cầu đăng ký kết hôn đang làm việc, học tập hoặc lao động có thời hạn ở nước ngoài, họ cần phải nộp Giấy xác nhận tình trạng hôn nhân do Cơ quan đại diện ngoại giao hoặc Cơ quan đại diện lãnh sự của Việt Nam cấp.
Hộ chiếu, chứng minh nhân dân, thẻ căn cước công dân hoặc các giấy tờ tùy thân khác có dán ảnh và thông tin cá nhân do cơ quan có thẩm quyền cấp, còn giá trị sử dụng, là những tài liệu quan trọng để xác minh nhân thân của cá nhân.
– Cả hai bên nam, nữ cùng có mặt khi đăng ký kết hôn
– Nộp các giấy tờ trên tại UBND cấp xã, xã, thị trấn nơi cư trú của một trong hai bên nam, nữ thực hiện đăng ký kết hôn
MỤC TIÊU CÁC GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG HOẠT ĐỘNG VỀ ĐĂNG KÝ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN XÃ ĐĂK LONG, HUYỆN ĐĂK GLEI TỈNH KON TUM
Mục tiêu về hoạt động đăng ký quản lý hộ tịch
Cần phát huy những kết quả đạt được và khắc phục hạn chế trong công tác quản lý hộ tịch để ngày càng hoàn thiện, đáp ứng kịp thời với tình hình đổi mới đất nước Công chức Tư pháp - Hộ tịch cần xem đây là nhiệm vụ quan trọng và bắt buộc trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước của cơ quan, đơn vị mình trong giai đoạn hiện nay.
Thứ nhất: Về nhận thức
Quản lý hộ tịch đóng vai trò quan trọng trong công tác tư pháp, vì vậy công chức Tư pháp - Hộ tịch cần thường xuyên học tập để nắm vững các quan điểm, chủ trương và chính sách của Đảng cùng với pháp luật của Nhà nước Họ cũng cần có trình độ chuyên môn nhất định và áp dụng công nghệ thông tin vào công việc tại cơ sở để nâng cao hiệu quả quản lý.
Thứ hai: Về phẩm chất chính trị, đạo đức và chuyên môn
Cần nâng cao hiệu quả quản lý hộ tịch, nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức Tư pháp - Hộ tịch tinh nhuệ và nhạy bén, trở thành lực lượng trung thành, đáng tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân.
Thứ ba: Về phẩm chất chính trị, đạo đức và chuyên môn
Để nâng cao chất lượng đội ngũ công chức Tư pháp - Hộ tịch, cần kiện toàn và đào tạo chuyên môn cho họ Mục tiêu là đến cuối năm 2016, đội ngũ này sẽ được đào tạo chính quy, đáp ứng tốt yêu cầu và nhiệm vụ tại địa phương.
Thứ tư: Về công tác tuyên truyền và phổ biến giáo dục pháp luật
Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý hộ tịch, cần thường xuyên phổ biến giáo dục pháp luật trong nội bộ cơ quan, tạo sự thống nhất về quan điểm và lãnh đạo của Đảng, Nhà nước Việc này không chỉ giúp đoàn kết trong công tác mà còn tạo ra môi trường làm việc thuận lợi, cải tiến nghiệp vụ chuyên môn, từ đó phát huy vai trò của từng cá nhân và góp phần hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị tại địa phương.
Công chức Tư pháp - Hộ tịch phải có phẩm chất đạo đức cách mạng, có lập trường chính trị vững vàng, có năng lực và kiến thức chuyên môn
Tổ chức tốt công tác tuyên truyền, giáo dục đến mọi tầng lớp nhân dân ở các thôn trong toàn xã
Chúng tôi phối hợp với Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Kon Tum để tổ chức tuyên truyền về các luật quan trọng như Luật Đất đai, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Cư trú, Luật Hộ tịch, Luật Giao thông đường bộ, Luật Phòng chống ma túy cùng với các văn bản pháp luật mới.
Tham dự đầy đủ các lớp tập huấn chuyên môn, công tác đăng ký và quản lý hộ tịch do Sở tư pháp tổ chức
Thực hiện đăng ký hộ tịch đúng hạn đạt trên 90% số trẻ sơ sinh
Tiếp tục thực hiện tốt cải cách thủ tục hành chính hộ tịch trên cơ sở hành động trách nhiệm, một cửa, thân thiện
Phối hợp với phòng tư pháp tổ chức tập huấn về công tác hòa giải, hướng dẫn tổ chức hội thi công chức tư pháp giỏi
Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao năm 2017 và xây dựng phương hướng hoàn thành nhiệm vụ cho những năm tiếp theo
3.2 Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đăng ký quản lý hộ tịch trên địa bàn xã Đăk Long, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum
3.2.1 Về công tác lãnh đạo quản lý
Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý hộ tịch tại xã, cần có sự quan tâm từ cấp ủy trong việc quán triệt các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước Sự chỉ đạo kịp thời từ lãnh đạo UBND xã cũng rất quan trọng, nhằm tạo điều kiện cho công chức làm công tác hộ tịch tham gia học tập và đào tạo chuyên môn Thủ trưởng cơ quan cần thường xuyên kiểm tra và giám sát công chức để phát hiện những yếu kém và sai phạm, từ đó tìm hiểu nguyên nhân và đưa ra giải pháp khắc phục kịp thời.
Để duy trì kỷ luật và nâng cao hiệu quả công việc trong cơ quan, việc thực hiện chế độ khen thưởng đúng đắn là rất quan trọng Đồng thời, cần áp dụng các biện pháp xử phạt nghiêm minh và chính xác đối với những hành vi xâm phạm quyền lợi hợp pháp của đơn vị.
Tăng cường lãnh đạo và kiểm tra việc thực hiện các chủ trương, nghị quyết của Đảng và chính sách của Nhà nước là rất cần thiết để cán bộ, công chức nắm vững Đồng thời, nâng cao nhận thức cho công chức làm công tác hộ tịch về tầm quan trọng của công việc sẽ giúp họ có tinh thần trách nhiệm và thường xuyên học hỏi để phát triển kiến thức và năng lực chuyên môn.
3.2.2 Về công tác kiểm tra đôn đốc
Cơ quan quản lý hộ tịch cấp trên cần thường xuyên kiểm tra, đôn đốc và hướng dẫn các cơ quan cấp dưới, kịp thời chấn chỉnh và xử lý sai phạm khi phát hiện Việc thanh tra định kỳ giúp tránh những sai sót không đáng có Lãnh đạo địa phương cũng phải quan tâm đến công tác này, thực hiện kiểm tra đột xuất hoặc định kỳ đối với công chức phụ trách, đồng thời tạo điều kiện để họ phát huy tính chủ động và sáng tạo Ngoài ra, cần giới thiệu những công chức, Đảng viên có phẩm chất và năng lực phù hợp để đảm nhận công tác hộ tịch.
3.2.3.Về niêm yết, công khai các quy định về giấy tờ để đăng ký hộ tịch
Công chức Tư pháp - Hộ tịch cần phải công khai và chính xác thông tin về các giấy tờ cần thiết cho người yêu cầu đăng ký hộ tịch, thời gian giải quyết hồ sơ và lệ phí liên quan đến việc đăng ký này.
3.2.4 Về trang thiết bị và đào tạo cán bộ, công chức
Để nâng cao hiệu quả công tác tham khảo và nghiên cứu, các đơn vị cần được trang bị đầy đủ phương tiện, thiết bị và tủ sách pháp luật Công chức Tư pháp - Hộ tịch cần được đào tạo chuyên môn phù hợp với nhiệm vụ, đồng thời phải có hệ thống lưu trữ hồ sơ được phân loại rõ ràng theo thời gian, nội dung và cấp ban hành Việc này rất quan trọng cho chính quyền cấp cơ sở, nhằm hạn chế tình trạng thất lạc văn bản, hồ sơ Công tác hộ tịch cần được xem là nhiệm vụ chung của toàn hệ thống chính trị, với sự tham gia tích cực từ các ngành và bộ phận liên quan Cần xây dựng kế hoạch và quy hoạch công chức kế thừa để đảm bảo quản lý hành chính hiệu quả tại địa phương, đồng thời tạo nguồn cán bộ có đủ năng lực và phẩm chất để duy trì sự liên tục trong công tác hộ tịch.
3.2.5 Hoàn thiện pháp luật hoạt động đăng ký về hộ tịch Đất nước ta đang trong quá trình mở cửa và hội nhập, về đối nội thực hiện cải cách bộ máy nhà nước và dân chủ hóa trong toàn xã hội; trong đó hệ thống pháp luật nói chung và hộ tịch nói riêng, từng bước được xây dựng theo hướng mở rộng dân chủ và quyền nhân thân của mọi công dân, bởi vì đăng ký hộ tịch phát sinh từ quyền cơ bản của công dân được quy định trong Hiến Pháp Đây không chỉ là giải pháp cho công tác quản lý hộ tịch ở xã Đăk Long,huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum mà còn là giải pháp quan trọng để hoàn thiện quản lý nhà nước về hộ tịch trong phạm vi cả nước nói chung
Mặc dù chưa có đạo luật riêng về hộ tịch, Nhà nước ta đã thiết lập một hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến đăng ký và quản lý hộ tịch Các quy định nguyên tắc về hộ tịch và đăng ký hộ tịch được quy định trong Bộ luật Dân sự 2015, Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em 2004, cùng với Luật Hôn nhân và gia đình.
Từ năm 2014, Luật Nuôi con nuôi 2010 đã được bổ sung với 06 Nghị định, 01 Thông tư liên tịch và 05 Thông tư điều chỉnh trong lĩnh vực hộ tịch Mặc dù đã đạt được một số thành quả, công tác đăng ký và quản lý hộ tịch vẫn gặp phải những hạn chế Sự tồn tại của quá nhiều văn bản điều chỉnh trong lĩnh vực này đã tạo ra độ phức tạp, gây khó khăn cho cả cơ quan hộ tịch và người dân trong việc áp dụng thực tế Hơn nữa, các văn bản điều chỉnh trực tiếp chỉ là Nghị định và Thông tư, thiếu những văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn ở cấp độ Luật, điều này ảnh hưởng đến sự ổn định và đảm bảo quyền nhân thân cơ bản của cá nhân.
Một số kiến nghị
3.3.1 Đối với cấp cơ sở
Tiếp tục triển khai công tác quản lý và đăng ký hộ tịch theo cơ chế một cửa liên thông, đảm bảo trách nhiệm, sự nhiệt tình, thân thiện và hiệu quả trong phục vụ người dân.
Tiếp tục công khai và niêm yết các thủ tục liên quan đến hộ tịch và đăng ký hộ tịch, nhằm tạo điều kiện cho người dân dễ dàng tiếp cận và tìm hiểu thông tin.
Có sự phối kết hợp chặt chẽ đồng bộ trong bộ phận một cửa và các bộ
36 phận khác trong UBND xã
UBND cấp xã cần thực hiện đầy đủ nhiệm vụ và quyền hạn trong quản lý nhà nước về hộ tịch, đồng thời tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn nhiệm vụ của công chức làm công tác hộ tịch Công chức này cũng phải nắm rõ những điều cấm theo các Điều 71, 72, 73, 74 của Luật Hộ tịch 2014 để đảm bảo hiệu quả trong công việc.
Để đảm bảo hiệu quả trong công tác hộ tịch, việc bố trí và tổ chức biên chế cần phải phù hợp với yêu cầu và nhiệm vụ Điều này đòi hỏi cán bộ, công chức phải có nghiệp vụ chuyên môn từ Trung cấp luật trở lên, không được giao nhiệm vụ cho những người không có chuyên môn trong lĩnh vực này.
Cần chú trọng hơn đến chế độ đãi ngộ và ưu đãi cho công chức làm công tác hộ tịch cấp cơ sở nhằm thu hút và giữ chân họ lâu dài với nhiệm vụ được giao.
Để xây dựng và trang bị các phương tiện làm việc hiệu quả, cần có kinh phí cho phòng làm việc, máy móc thiết bị, cũng như tủ và giá để lưu trữ, quản lý hồ sơ hộ tịch.
Công chức Hộ tịch cấp xã thực hiện tốt chức năng và nhiệm vụ của mình dưới sự chỉ đạo chuyên môn của Phòng Tư pháp, theo Thông tư liên tịch số 23/2014/TTLT-BTP-BNV Những công chức này cần đáp ứng các yêu cầu về phẩm chất và đạo đức, gương mẫu chấp hành đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước.
3.3.2 Về chế độ chính sách
Chế độ chính sách hiện tại đối với công chức Tư pháp - Hộ tịch chưa phản ánh đúng vai trò và nhiệm vụ của họ Cần thiết phải nâng cao chế độ đãi ngộ cho công chức Tư pháp - Hộ tịch tại xã để đảm bảo sự phù hợp với chức năng công việc của họ.
UBND xã cần đề xuất Sở Tư pháp hỗ trợ thêm về chính sách dành cho công chức Tư pháp - Hộ tịch xã, nhằm tạo điều kiện cho họ an tâm công tác và đảm bảo việc bố trí công chức hiệu quả.
Tư pháp - Hộ tịch xã được công tác ổn định lâu dài
3.3.3 Về hình thức và nội dung đào tạo, bồi dưỡng công chức Tư pháp - Hộ tịch xã
Để nâng cao trình độ nghiệp vụ cho công chức Tư pháp - Hộ tịch, cần xây dựng kế hoạch và chương trình đào tạo bồi dưỡng phù hợp Việc này sẽ giúp cải thiện năng lực chuyên môn và đáp ứng yêu cầu công việc trong lĩnh vực tư pháp.
Hộ tịch xã hàng năm và có thể nên mở các trung tâm đào tạo theo vùng, miền
Kết luận chương III nêu rõ rằng giải pháp đề xuất không chỉ giúp cải thiện công tác quản lý hộ tịch tại xã Đăk Long, huyện Đăk Glei, tỉnh Kon Tum, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện quản lý Nhà nước về lĩnh vực này.
Hệ thống Hộ tịch tại Việt Nam hiện nay chưa có một đạo luật riêng, nhưng đã được điều chỉnh bởi nhiều văn bản pháp luật liên quan đến đăng ký và quản lý Để nâng cao hiệu quả thực hiện các nhiệm vụ tư pháp, đặc biệt trong lĩnh vực hộ tịch, cần thiết phải có giải pháp cải thiện hệ thống thể chế và pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi cho Ủy ban nhân dân xã trong việc thực hiện các nhiệm vụ này.
Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã hiện nay là một phần quan trọng trong hệ thống hành chính nhằm đạt được mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh Công tác này đóng góp vào tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, giúp Việt Nam vững vàng hòa nhập và phát triển.
Vấn đề đăng ký hộ tịch đang được quan tâm và đổi mới cơ chế, với các chính sách khuyến khích và đào tạo đội ngũ cán bộ, công chức theo hướng hiện đại Đây là nhiệm vụ hàng đầu trong việc xây dựng chính quyền của dân, do dân, vì dân Đăng ký và quản lý hộ tịch là công tác quan trọng của nhà nước để quản lý xã hội và là nhiệm vụ cơ bản của công an Tư pháp Do đó, cần nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ công chức trong lĩnh vực hộ tịch để đáp ứng yêu cầu xã hội và hạn chế thiếu sót trong quá trình thực hiện công việc.
Trong thời gian qua, công tác đăng ký hộ tịch tại xã Đăk Long đã đạt được một số kết quả tích cực, nhưng vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục Để quản lý hộ tịch hiệu quả hơn, cần cải tiến quy trình và nâng cao trình độ cho đội ngũ công chức tư pháp Họ nên thường xuyên trau dồi kiến thức và học hỏi kinh nghiệm để cải thiện công tác quản lý Tuy nhiên, bài khóa luận này vẫn còn nhiều thiếu sót do hạn chế về khả năng và hiểu biết của bản thân, vì vậy tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp từ quý thầy cô để hoàn thiện hơn.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Sắc lệnh số 47/SL ngày 10/10/1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh thi hành các thể lệ đăng ký hộ tịch
2.Ngày 08/5/1956, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định số 764/TTg kèm theo Bản Điều lệ hộ tịch