CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC KHẮC PHỤC LỖI THƯỜNG GẶP
Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề
Tại Việt Nam và trên toàn cầu, nhiều nghiên cứu khoa học đã được thực hiện để khám phá các lỗi trong việc học hình học của học sinh tiểu học Những công trình này không chỉ tập trung vào việc xác định nguyên nhân gây ra những sai sót mà còn tìm kiếm giải pháp cải thiện kỹ năng hình học cho học sinh.
Paul L Morgan tại trường đại học Pennsylvania với công trình "Which
Instructional Practices Most Help First - Grade Students With and Without
Mathematics Difficulties?" [26] tạm dịch là "Những phương pháp nào giúp những học sinh tiểu học gặp khó khăn về môn toán học?" đã chỉ ra rằng:
Nhóm tác giả đã tiến hành nghiên cứu mối quan hệ giữa toán học và phương pháp giảng dạy của giáo viên tiểu học tại Hoa Kỳ Kết quả nghiên cứu này mang lại bài học quý giá cho các trường tiểu học ở Việt Nam.
"Lấy giáo viên làm trung tâm" đối với các lớp tiểu học nếu muốn cải thiện khả năng toán học nói chung và hình học nói riêng
Nhóm tác giả đã xác định bốn loại hoạt động giảng dạy, bao gồm giảng viên là trung tâm, học sinh là trung tâm, phương pháp thủ công và phương pháp máy tính, cùng với biện pháp chuyển động và âm nhạc Ngoài ra, họ cũng đã chỉ ra tám loại kỹ năng cụ thể được dạy, như cộng, trừ, nhân, chia Các học sinh sau đó được phân thành năm nhóm dựa trên năm mức độ kỹ năng toán học khác nhau.
Có 5 nhóm học sinh, trong đó 3 nhóm gặp khó khăn trong việc học toán và 2 nhóm không Phân tích cho thấy tỷ lệ học sinh cảm thấy học toán khó khăn cao hơn ở lớp đầu cấp có liên quan đến việc giáo viên sử dụng nhiều phương pháp thủ công, máy tính và kết hợp chuyển động, âm nhạc trong giảng dạy Tuy nhiên, khi phân tích riêng cho từng nhóm học sinh, chỉ có phương pháp hướng dẫn của giáo viên là có mối liên hệ đáng kể với thành tích của những học sinh gặp khó khăn Thói quen thực hành là yếu tố có tác động lớn nhất đến hiệu quả giảng dạy Đối với hai nhóm học sinh không gặp khó khăn, việc lấy giáo viên và học sinh làm trung tâm có ảnh hưởng tích cực tương đương Do đó, giáo viên tiểu học tại Hoa Kỳ có thể cần tăng cường phương pháp lấy giáo viên làm trung tâm để cải thiện thành tích toán học của học sinh.
Để dạy tốt toán học tại Việt Nam, cần lấy giáo viên làm trung tâm trong quá trình giảng dạy Điều này giúp cải thiện chất lượng giáo dục và tạo ra môi trường học tập hiệu quả hơn cho học sinh.
GV còn chưa có khả năng tiếp thu và hiểu biết để có thể "lấy học sinh làm trung tâm" trong quá trình dạy và học
Giáo viên Lê Thị Thúy đã tiến hành nghiên cứu về "Nội dung các yếu tố hình học ở Tiểu học" và chỉ ra những sai lầm phổ biến của học sinh khi giải quyết các bài toán liên quan đến hình học Công trình của cô tập trung vào việc phân tích những khó khăn mà học sinh từ lớp 1 đến lớp 5 gặp phải trong quá trình học tập môn hình học.
1 đến 5 tại trường tiểu học Đức Hòa, Sóc Sơn, Hà Nội đã đưa ra các kiến nghị về khắc phục các lỗi dạy học đó là:
Để dạy các YTHH ở tiểu học, giáo viên cần kết hợp chặt chẽ giữa việc hình thành biểu tượng và rèn luyện kỹ năng, đồng thời khai thác hiệu quả các bước đi trong quá trình này.
+ Việc hình thành các biểu tượng: Điểm, đoạn thẳng, hình vuông, hình chữ nhật… chủ yếu là mô tả, chưa phải là định nghĩa khái niệm chính xác
Học sinh cần nắm vững các dấu hiệu bản chất và phân biệt các đối tượng hình học thông qua mô tả Để đạt được điều này, không chỉ nghe giáo viên mô tả hay nhìn hình vẽ, mà quan trọng hơn là học sinh phải tự tham gia vào quá trình tạo ra các biểu tượng hình học.
Tác giả Lê Thị Thúy nhấn mạnh rằng việc dạy các yếu tố hình học ở bậc tiểu học cần được cải thiện thông qua việc tăng cường hoạt động thực hành và ứng dụng mô hình hình học trong tiết học.
Thông qua các thao tác thực hành và kinh nghiệm tích lũy, học sinh có khả năng nhận diện đặc điểm của các hình học, cũng như hiểu biết về chu vi, diện tích và thể tích của từng hình.
Dạy học các YTHH thông qua việc tổ chức các hoạt động thực nghiệm không chỉ phù hợp với quy luật và nhận thức của trẻ trong việc học hình học, mà còn là phương pháp hiệu quả để rèn luyện các thao tác tư duy một cách tích cực nhất.
Khi học sinh thực hiện theo hướng dẫn của giáo viên, đặc biệt trong các hoạt động như gấp giấy, ghép hình và vẽ, mỗi em cần phối hợp quan sát hình vẽ và mô hình, so sánh các yếu tố, đồng thời tổng hợp thông tin để tạo ra biểu tượng mới.
Một số khái niệm cơ bản
1.2.1 Khắc phục lỗi của học sinh trong học tập
Theo từ điển Tiếng Việt của Hồ Ngọc Đức thì lỗi được định nghĩa là
"chỗ hay điều sai sót do không thực hiện đúng quy tắc" [10]
Như vậy ta thấy "lỗi" là một danh từ chỉ vấn đề thực hiện không thực hiện theo quy định đã định ra trước
Cũng theo từ điển tiếng Việt của Hoàng Phê định nghĩa "Lỗi là trái với yêu cầu khách quan hoặc với lẽ phải, dẫn đến hậu quả không hay” [7]
Thường gặp là có tính chất chung, có thể áp dụng cho cả một tập hợp hiện tượng, sự vật
* Khái niệm về học tập
Cũng theo từ điển của Hồ Ngọc Đức thì "Học tập là học và luyện tập để cho biết, cho quen" [6]
Khắc phục, theo Hồ Ngọc Đức, được định nghĩa là "thắng những khó khăn để đạt mục đích của mình." Điều này có nghĩa là vượt qua thử thách để đạt được những mục tiêu đã đề ra.
* Khắc phục lỗi của học sinh trong học tập
Khắc phục lỗi trong học tập của học sinh là quá trình hỗ trợ họ vượt qua những khó khăn trong việc học và luyện tập.
1.2.2 Biện pháp khắc phục lỗi thường gặp của học sinh trong học tập
Theo từ điển Tiếng Việt của Hồ Ngọc Đức thì "Biện pháp là cách làm, cách giải quyết một vấn đề cụ thể" [6]
Biện pháp khắc phục lỗi thường gặp của học sinh trong học tập được hiểu là những cách làm và phương pháp giải quyết nhằm giúp học sinh vượt qua những khó khăn trong quá trình học tập và luyện tập.
Trong môn Toán lớp 5, YTHH (Giải quyết vấn đề) được định nghĩa là "Các biện pháp khắc phục lỗi thường gặp trong quá trình học tập của học sinh" Những biện pháp này bao gồm cách làm và phương pháp giải quyết, giúp học sinh vượt qua những khó khăn khi học và luyện tập các vấn đề liên quan đến YTHH.
Định nghĩa trên chỉ ra rằng phương pháp này giúp học sinh lớp 5 giảm bớt khó khăn, từ đó tạo điều kiện cho việc học các yếu tố hóa học trở nên dễ dàng hơn, dễ nhớ và dễ hiểu.
Một số vấn đề về việc khắc phục lỗi thường gặp trong học tập của học sinh
1.3.1 Mục đích của việc khắc phục lỗi trong quá trình học tập của học sinh
Khắc phục lỗi trong quá trình học tập của học sinh nhằm giảm bớt khó khăn cho các em và giúp giáo viên nhận diện các lỗi thường gặp Qua việc hiểu nguyên nhân gây ra lỗi, giáo viên có thể áp dụng biện pháp khắc phục phù hợp, từ đó nâng cao hiệu quả học tập của học sinh và cải thiện phương pháp giảng dạy Điều này không chỉ tạo niềm vui mà còn khơi dậy sự say mê, hứng thú học tập cho các em.
1.3.2 Ý nghĩa, vai trò của của việc khắc phục lỗi trong quá trình học tập của học sinh
Khắc phục lỗi trong quá trình học tập giúp học sinh áp dụng đúng các phương pháp và quy tắc, từ đó làm cho việc học trở nên đơn giản hơn Điều này giảm thiểu khó khăn và ngăn chặn sự nản chí của các em trong việc học nói riêng và học toán nói chung.
Khắc phục lỗi thường gặp đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tư duy và củng cố kiến thức cho học sinh Qua việc nhận diện và sửa chữa những lỗi này, nhận thức của học sinh sẽ được nâng cao, giúp các em làm bài tập một cách cẩn thận hơn và tránh được các sai sót khác trong học tập Việc dạy học hiệu quả trong việc khắc phục lỗi không chỉ giúp nâng cao chất lượng giáo dục mà còn giúp học sinh phát triển toàn diện nhân cách, thích nghi tốt hơn với xã hội hiện đại.
- Dạy học khắc phục lỗi là một xu hướng tiến bộ của dạy học hiện đại
Dạy học khắc phục lỗi không chỉ tạo động lực học tập cho học sinh mà còn giúp phát triển tối đa tư chất và năng lực của các em.
Dạy học khắc phục lỗi giúp giáo viên trở nên chủ động hơn trong quá trình giảng dạy, đồng thời nắm bắt khả năng nhận thức và hiểu bài của học sinh ngay trong từng tiết học Từ đó, giáo viên có thể lựa chọn nội dung, phương pháp và hình thức dạy học phù hợp với trình độ của học sinh trong lớp.
Dạy học khắc phục lỗi sai giúp học sinh nhận diện điểm mạnh và điểm yếu của bản thân, từ đó phát hiện những kiến thức còn thiếu hụt Qua quá trình này, học sinh có cơ hội khám phá năng lực và hạn chế của chính mình.
Dạy học khắc phục lỗi đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của nền giáo dục Việt Nam hiện nay Việc cải thiện và khắc phục những lỗi thường gặp của học sinh trong các trường phổ thông sẽ giúp đáp ứng nhu cầu xã hội về nguồn nhân lực chất lượng trong tương lai.
1.4 Một số vấn đề về việc khắc phục lỗi thường gặp trong quá trình học tập yếu tố hình học của học sinh lớp 5
1.4.1 Mục đích của việc khắc phục lỗi thường gặp trong quá trình học tập yếu tố hình học của học sinh lớp 5
Mục đích khắc phục lỗi trong học tập của học sinh là giảm bớt khó khăn trong môn toán, đặc biệt là YTHH Điều này giúp giáo viên nhận diện các lỗi thường gặp của học sinh và nguyên nhân gây ra những lỗi đó, từ đó áp dụng biện pháp khắc phục phù hợp Nhờ vậy, học sinh có thể nắm vững kiến thức hình học, vận dụng vào thực tiễn, đồng thời tạo ra niềm tin và hứng thú khi giải toán YTHH.
1.4.2 Nội dung dạy học yếu tố hình học của học sinh lớp 5 a) Hình tam giác
- Các yếu tố trong một tam giác: cạnh, đỉnh, góc, đáy, chiều cao…
- Cách vẽ đường cao, các loại tam giác: tam giác vuông, tam giác nhọn, tam giác tù…
- Tính chu vi, diện tích hình tam giác b) Hình thang
- Khái niệm về hình thang
- Các yếu tố của hình thang
- Tính chu vi, diện tích hình thang c) Hình tròn và đường tròn
- Phân biệt hình tròn và đường tròn
- Các yếu tố của hình tròn: tâm, bán kính, đường kính
- Công thức tính chu vi, diện tích d) Hình hộp chữ nhật và hình lập phương
- Nhận biết hình hộp chữ nhật và hình lập phương
- Các yếu tố: đỉnh, cạnh, mặt, chiều dài, chiều rộng, chiều cao
- Công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích e) Hình trụ, hình cầu
- Nhận biết hình trụ, hình cầu
- Các yếu tố về đáy, mặt xung quanh
1.4.3 Các lỗi thường gặp trong quá trình học tập yếu tố hình học của học sinh lớp 5
1.4.3.1 Lỗi về nhận diện và thể hiện khái niệm các hình hình học
Trong giáo trình logic học tại nhiều trường đại học, khái niệm được coi là sản phẩm tư duy quan trọng Mỗi khái niệm bao gồm nội hàm và ngoại diện, trong đó nội hàm là tập hợp các dấu hiệu đặc trưng cho bản chất của đối tượng, còn ngoại diện là tập hợp tất cả các đối tượng chứa những dấu hiệu đó Việc hiểu sai hoặc không đầy đủ về nội hàm và ngoại diện có thể dẫn đến sự không chọn vẹn và thậm chí sai lệch trong việc nhận thức bản chất của khái niệm.
Toán học là sản phẩm của sự trừu tượng hóa trên nhiều bình diện khác nhau, với một số khái niệm xuất phát từ việc trừu tượng hóa các đối tượng vật chất cụ thể, trong khi những khái niệm khác lại hình thành từ sự trừu tượng hóa các khái niệm đã có trước đó Sự phức tạp này gây ra nhiều khó khăn cho học sinh trong việc hình dung và hiểu các khái niệm toán học một cách trực giác.
Trong dạy toán và các môn khoa học ở trường phổ thông, việc hình thành một hệ thống khái niệm vững chắc cho học sinh là rất quan trọng Hệ thống khái niệm này không chỉ là nền tảng cho toàn bộ kiến thức toán học mà còn là tiền đề để học sinh vận dụng kiến thức đã học Quá trình hình thành các khái niệm có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển trí tuệ và thế giới quan của học sinh, giúp các em nhận thức đúng đắn về sự phát sinh và phát triển của khái niệm toán học.
Một thực tế hiển nhiên đó là: Khi nêu khái niệm về một hình hình học,
Học sinh tiểu học thường gặp khó khăn trong việc mô tả các đặc điểm của hình, dẫn đến việc mô tả không chính xác hoặc không đầy đủ Họ có thể đưa ra những mô tả thừa hoặc thiếu sót các dấu hiệu quan trọng, ảnh hưởng đến khả năng nhận diện hình dạng.
Câu hỏi đặt ra là liệu học sinh lớp 5 có cần hiểu rõ khái niệm hay không, khi mà một vấn đề có thể được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau Vậy, cách nào là phù hợp nhất cho học sinh lớp 5?
Theo thầy Phan Đăng Hưng, trong chương trình toán tiểu học, nội dung các YTHH được giới thiệu ngay từ lớp 1, với các khái niệm hình học chỉ được hình thành ở mức biểu tượng và dần dần nâng cao theo nguyên tắc đồng tâm Đến lớp 4, khái niệm diện tích trở nên rõ ràng hơn, bao gồm diện tích hình vuông, hình chữ nhật và cách đo diện tích Các khái niệm về diện tích của hình tam giác, hình thang, hình tròn, diện tích xung quanh và diện tích toàn phần của hình hộp sẽ được giảng dạy ở lớp 5.
Dựa trên kinh nghiệm giảng dạy, chúng tôi nhận thấy rằng lứa tuổi của các em còn nhỏ, dẫn đến khả năng nhận thức và tư duy logic về các vấn đề trừu tượng còn hạn chế Do đó, không nên đặt nặng yêu cầu chính xác cho các khái niệm.
THỰC TRẠNG VIỆC KHẮC PHỤC LỖI THƯỜNG GẶP
Khái quát chung về quá trình khảo sát
2.1.1 Mục đích của việc khảo sát
Công tác khảo sát được thực hiện để điều tra mức độ mắc lỗi thường gặp của học sinh lớp 5 trong quá trình học tập YTHH, đồng thời đánh giá thực trạng khắc phục các lỗi này của giáo viên và hiệu quả của những biện pháp giáo viên đang áp dụng.
Nội dung khảo sát gồm các vấn đề:
- Thực trạng mắc lỗi trong quá trình học tập YTHH của HS lớp 5
- Thực trạng việc khắc phục lỗi trong quá trình học tập YTHH của HS lớp 5
- Thực trạng hiệu quả của các biện pháp khắc phục lỗi mà GV đã áp dụng
2.1.3 Đối tượng và địa bàn khảo sát
+ GV trực tiếp giảng dạy môn Toán lớp 5 tại các trường tiểu học ở quận Hà Đông, tp Hà Nội
+ CBQL trường tiểu học trên địa bàn quận Hà Đông, tp Hà Nội
* Địa bàn khảo sát: Tại các trường Tiểu học quận Hà Đông, tp Hà Nội 2.1.4 Phương pháp khảo sát
Sử dụng bảng hỏi để phỏng vấn nhằm thu thập dữ liệu sơ cấp, kết hợp với việc dự giờ thăm lớp và ý kiến từ các chuyên gia (trưởng bộ môn toán tiểu học) để điều chỉnh kết luận Mục tiêu là đánh giá thực trạng lỗi và biện pháp khắc phục các lỗi thường gặp trong quá trình học tập YTHH của học sinh lớp 5 tại các trường tiểu học quận Hà Đông.
Tp Hà Nội, chúng tôi tiến hành thực hiện các mẫu nghiên cứu sau:
* Khảo sát bằng phiếu trưng cầu ý kiến
Hai nhóm đối tượng khảo sát:
- GV của 12 trường tiểu học công lập quận Hà Đông:
Trường TH Kim Đồng, Trường TH Đoàn Kết, Trường TH Yết Kiêu, và Trường TH Nguyễn Du là những cơ sở giáo dục nổi bật trong khu vực Bên cạnh đó, Trường TH Lê Lợi, Trường TH Trần Phú, và Trường TH Phú Lãm cũng đóng góp quan trọng vào sự phát triển giáo dục địa phương Không thể không nhắc đến Trường TH Văn Yên, Trường TH Nguyễn Trãi, và Trường TH Kiến Hưng, những trường học này mang lại nhiều cơ hội học tập cho học sinh Cuối cùng, Trường TH Yên Nghĩa và Trường TH Đông Lao hoàn thiện danh sách các trường tiểu học chất lượng, góp phần nâng cao giáo dục trong cộng đồng.
- CBQL (Hiệu trưởng, phó Hiệu trưởng, trợ lí chuyên môn…) của trường tiểu học công lập quận Hà Đông kể trên
Nhóm đối tượng Đối tượng Số lượng Cộng Tổng cộng
Chúng tôi dự giờ 20 tiết ở 12/12 trường tiểu học được khảo sát.
Nghiên cứu thực trạng khắc phục lỗi thường gặp trong quá trình học tập Yếu tố hình học của học sinh lớp 5
Chúng tôi đã tiến hành phân tích các biên bản bồi dưỡng giáo viên về việc khắc phục lỗi sai trong dạy học từ các trường bồi dưỡng giáo dục, Phòng GD&ĐT, và các cụm trường tiểu học Đồng thời, chúng tôi cũng xem xét báo cáo tổng kết của Phòng GD&ĐT, hồ sơ sổ sách của giáo viên, và tập vở của học sinh để đối chiếu với kết quả thu được từ phiếu khảo sát.
2.2 Nghiên cứu thực trạng khắc phục lỗi thường gặp trong quá trình học tập yếu tố hình học của học sinh lớp 5
2.2.1 Thực trạng lỗi thường gặp trong quá trình học tập yếu tố hình học của học sinh lớp 5
Chúng tôi đã tiến hành điều tra bằng phiếu hỏi đối với 21 CBQL và 46
GV tiểu học ở các trường tiểu học trên địa bàn quận Hà Đông, kết quả thu được thể hiện trong Bảng 2.1 sau đây:
Bảng 2.1 Thực trạng các lỗi thường gặp trong quá trình học tập yếu tố hình học của học sinh lớp 5
Các lỗi thường gặp trong quá trình học tập các
YTHH ở lớp 5 Đối tượng đánh giá
Số lượng và tỉ lệ phần trăm
Mức độ mắc lỗi trong quá trình học tập YTHH của
Tổng số người đánh giá
Tổng số ý kiến đánh giá “HS thường xuyên mắc lỗi” (CBQL+GV)
Lỗi về nhận diện và thể hiện khái niệm các hình hình học
Các lỗi thường gặp trong quá trình học tập các
YTHH ở lớp 5 Đối tượng đánh giá
Số lượng và tỉ lệ phần trăm
Mức độ mắc lỗi trong quá trình học tập YTHH của
Tổng số người đánh giá
Tổng số ý kiến đánh giá “HS thường xuyên mắc lỗi” (CBQL+GV)
Lỗi khi nhận dạng các hình hình học
Lỗi trong việc vẽ hình
Lỗi về các bài toán cắt, ghép hình
Lỗi khi giải các bài toán tính chu vi, diện tích các hình
Lỗi khi giải các bài toán có YTHH
Từ bảng khảo sát thực trạng lỗi thường gặp trong quá trình học tập YTHH của HS lớp 5, chúng tôi có một số nhận xét sau đây:
Mức độ đánh giá các lỗi thường gặp trong quá trình học tập của học sinh lớp 5 giữa cán bộ quản lý và giáo viên có nhiều sự tương đồng.
Học sinh thường gặp khó khăn trong việc nhận biết và thể hiện các khái niệm hình học, với 61,9% cán bộ quản lý và 76,1% giáo viên nhận định rằng lỗi này xảy ra thường xuyên Điều này đặt ra câu hỏi về hiệu quả của các biện pháp mà giáo viên đang áp dụng để khắc phục vấn đề này cho học sinh.
Cả cán bộ quản lý và giáo viên đều đồng ý rằng học sinh thường xuyên mắc phải lỗi trong việc nhận dạng các hình học, với 61,9% cán bộ quản lý và 76,1% giáo viên xác nhận điều này trong quá trình học YTHH.
Trong quá trình học tập về YTHH, học sinh thường gặp phải hai loại lỗi phổ biến: lỗi khi giải các bài toán tính chu vi và diện tích các hình, cũng như lỗi khi giải các bài toán có YTHH Những lỗi này được cả hai đối tượng khảo sát nhận định là thường xuyên xảy ra.
Trong khảo sát, tỷ lệ lỗi trong việc vẽ hình được ghi nhận là 23,8% đối với cán bộ quản lý (CBQL) và 28,3% đối với giáo viên (GV) Đối với lỗi liên quan đến các bài toán cắt, ghép hình, tỷ lệ là 19% cho CBQL và 13% cho GV Cả hai nhóm đều đồng ý rằng học sinh mắc lỗi nhưng không thường xuyên.
Qua khảo sát thực trạng, chúng tôi nhận thấy học sinh lớp 5 tại các trường tiểu học quận Hà Đông, Hà Nội thường mắc phải các lỗi trong quá trình học tập YTHH, bao gồm: nhận biết và thể hiện khái niệm hình học, nhận dạng các hình hình học, giải bài toán tính chu vi và diện tích, cũng như giải các bài toán có YTHH.
2.2.2 Thực trạng khắc phục lỗi thường gặp trong quá trình học tập yếu tố hình học của học sinh lớp 5
2.2.2.1 Thực trạng nhận thức của Cán bộ quản lý, giáo viên trong việc khắc phục lỗi thường gặp trong quá trình học tập yếu tố hình học của học sinh lớp 5 a Thực trạng nhận thức tầm quan trọng của khắc phục lỗi thường gặp
Lỗi trong quá trình học tập của học sinh là điều không thể tránh khỏi và là một phần tự nhiên của việc học Để khắc phục những lỗi này, giáo viên và cán bộ quản lý cần nhận thức rằng việc sửa chữa lỗi là trách nhiệm của họ.
Bảng 2.2 Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về tầm quan trọng của khắc phục lỗi thường gặp
Các lỗi thường gặp của học sinh Đối tượng đánh giá
Số lượng và Tỉ số phần trăm
Mức độ cần thiết của việc phải sửa lỗi cho
Tổng số người đánh giá
“Rất cần thiết” (GV+ CBQL)
Lỗi về nhận diện và thể hiện khái niệm các hình hình học
Lỗi khi nhận dạng các hình hình
Các lỗi thường gặp của học sinh Đối tượng đánh giá
Số lượng và Tỉ số phần trăm
Mức độ cần thiết của việc phải sửa lỗi cho
Tổng số người đánh giá
“Rất cần thiết” (GV+ CBQL)
Lỗi trong việc vẽ hình
Lỗi về các bài toán cắt, ghép hình
% 34,8 41,3 23,9 100 Lỗi khi giải các bài toán tính chu vi, diện tích các hình
Lỗi khi giải các bài toán có YTHH
Kết quả khảo sát về nhận thức của giáo viên và cán bộ quản lý đối với việc khắc phục các lỗi thường gặp trong quá trình học tập YTHH của học sinh lớp 5, như thể hiện trong bảng 2.2, cho thấy những vấn đề cần chú ý và cải thiện để nâng cao hiệu quả giảng dạy.
Phần lớn giáo viên và cán bộ quản lý có nhận thức tốt về việc khắc phục các lỗi thường gặp trong quá trình học tập YTHH của học sinh lớp 5, cho thấy họ đã được bồi dưỡng về nhận thức và có ý thức học hỏi, làm việc nghiêm túc.
Kết quả khảo sát chỉ ra rằng nhận thức về các tiêu chí trong hoạt động giáo dục chưa được hiểu rõ ở một số giáo viên và cán bộ quản lý, khi vẫn có nhiều người cho rằng họ không biết về tất cả các tiêu chí Điều này cho thấy sự thiếu tự tin trong nhận thức của họ về vai trò và trách nhiệm của mình trong hoạt động này.
Hoạt động khắc phục lỗi trong quá trình học tập yếu tố hình học của học sinh lớp 5 là rất quan trọng trong các trường tiểu học hiện nay Giáo viên cần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động này, vì chỉ khi hiểu rõ, họ mới có thể tổ chức và thực hiện hiệu quả Việc giáo viên khắc phục lỗi thường gặp sẽ góp phần nâng cao chất lượng học tập của học sinh.
* Theo kết quả khảo sát giáo viên
Bảng 2.3 Thực trạng mật độ khắc phục lỗi thường gặp trong quá trình học tập yếu tố hình học cho học sinh lớp 5 Đối tượng đánh giá
Số lượng và Tỉ số phần trăm
Mật độ khắc phục các lỗi thường gặp
Tổng số người đánh giá
Kết quả khảo sát về mật độ khắc phục lỗi trong quá trình học tập YTHH cho học sinh lớp 5 cho thấy rằng hầu hết giáo viên đều thường xuyên thực hiện việc này Tuy nhiên, vẫn còn một tỷ lệ đáng kể (13%) giáo viên chưa chú trọng đến việc khắc phục lỗi cho các em, điều này cho thấy tầm quan trọng của việc cải thiện kỹ năng này trong giảng dạy.
* Theo kết quả dự giờ thăm lớp thực tế
Qua trực tiếp dự giờ thăm lớp ở một số trường tiểu học trên địa bàn quận Hà Đông, tôi có một số nhận xét như sau:
Giáo viên (GV) luôn có kế hoạch soạn giảng đầy đủ và đúng chuẩn kiến thức - kỹ năng (KT - KN) khi lên lớp, tuy nhiên, việc thực hiện trong thực tế vẫn chưa đạt yêu cầu Quá trình giảng dạy vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc khắc phục các lỗi thường gặp trong học tập YTHH của học sinh Điều này thường mang tính hình thức, đặc biệt khi có người dự giờ.
- Có khi trong lớp GV chỉ khắc phục được lỗi cho một số ít các em trong lớp, còn những em khác GV không có thời gian lui tới
Đánh giá chung về thực trạng
Thứ bậc mức độ ảnh hưởng 5 2 1 3 4 8 6 7
Theo bảng trên, yếu tố lơ đãng chủ quan được đánh giá là có ảnh hưởng lớn nhất đến việc khắc phục lỗi trong quá trình học tập YTHH.
Trong quá trình học YTHH của HS lớp 5, 80,4% học sinh gặp phải tình trạng thiếu kiến thức bài học, dẫn đến 54,4% mắc lỗi Nhận thức của giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc khắc phục lỗi, chiếm 76,1% Khả năng truyền đạt kiến thức của giáo viên cũng ảnh hưởng lớn, khiến học sinh có thể hiểu sai hoặc không hiểu bài Ngôn ngữ trình bày và diễn đạt đứng thứ 5 với 26,1% ảnh hưởng đến việc khắc phục lỗi Sĩ số lớp học chiếm 21,7% và cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học xếp thứ 7, trong khi hiểu biết về đặc điểm tâm lý, nhận thức của học sinh chỉ chiếm 6,5% và đứng cuối cùng.
2.3 Đánh giá chung về thực trạng
Giáo viên (GV) đóng vai trò quyết định trong việc khắc phục lỗi trong quá trình học tập YTHH của học sinh, vì họ là người phát hiện và hướng dẫn sửa lỗi Nhiều GV tâm huyết với nghề đã nỗ lực tìm hiểu và áp dụng các phương pháp tổ chức nhằm nâng cao chất lượng học tập môn toán, đặc biệt là YTHH.
Việc nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ cho giáo viên về nhận thức dạy học khắc phục lỗi cho học sinh là nhiệm vụ quan trọng, vì nhận thức đúng dẫn đến hành động đúng Đa số giáo viên nhận thức đúng đắn về hoạt động khắc phục lỗi thường gặp trong quá trình học tập của học sinh và coi đây là hoạt động cần thiết và rất quan trọng.
Các cán bộ quản lý (CBQL) tại các trường tiểu học quận Hà Đông đều được bồi dưỡng về quản lý nhà nước hoặc quản lý giáo dục, với 100% có trình độ chuyên môn trên chuẩn Đặc biệt, 97,2% CBQL có trình độ đại học, tạo điều kiện thuận lợi cho đội ngũ này hoàn thành tốt nhiệm vụ Điều này giúp đa số CBQL nhận thức đúng đắn về việc dạy học và khắc phục những lỗi thường gặp của học sinh trong quá trình học tập, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục.
Đội ngũ cán bộ quản lý các trường tiểu học cần nâng cao nhận thức về việc khắc phục lỗi trong quá trình học tập môn toán, đặc biệt là môn Toán YTHH ở lớp 5, để đáp ứng nhu cầu xã hội trong giai đoạn phát triển hiện nay Việc khắc phục lỗi cho học sinh cần phải được thực hiện một cách hiệu quả và không mang tính hình thức, do đó, quản lý giáo dục trong hoạt động này là rất cần thiết Các trường học cần xây dựng kế hoạch cụ thể, chỉ đạo đồng bộ, giảm sĩ số lớp học và đầu tư vào phát triển đội ngũ giáo viên, đồng thời đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức lớp học Ngoài ra, cần có sự năng động hơn trong công tác kiểm tra và đánh giá học sinh.
2.3.1.2 Về mặt tổ chức dạy học khắc phục lỗi thường gặp cho học sinh
Các trường đã được tập huấn để triển khai đầy đủ các kế hoạch thực hiện hoạt động dạy học nhằm khắc phục những lỗi của Sở GD&ĐT và Phòng GD&ĐT Ngoài việc tham gia các hoạt động chung theo chỉ đạo của cấp trên, nhiều trường còn chủ động thực hiện các biện pháp cải tiến.
GV xây dựng kế hoạch riêng cho lớp hàng năm để cải thiện hiệu quả khắc phục lỗi học tập của HS và nâng cao chất lượng giảng dạy Tuy nhiên, việc thực hiện khắc phục lỗi cho HS vẫn chưa đồng bộ và thiếu kiểm tra, đánh giá để rút kinh nghiệm.
- Đa số CBQL các trường tạo mọi điều kiện về vật lực và tài lực, giúp
GV đã thực hiện hiệu quả việc khắc phục các lỗi thường gặp trong quá trình học tập của học sinh Để nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động này, các cán bộ quản lý trường học cần xây dựng nội dung quản lý cụ thể và đầy đủ, đồng thời áp dụng những biện pháp khả thi phù hợp với điều kiện của từng trường.
Một số giáo viên vẫn chưa đồng bộ giữa nhận thức và hành động, khi họ hiểu rằng việc khắc phục lỗi cho học sinh là quan trọng nhưng lại thiếu sự năng động và tích cực trong việc tổ chức hoạt động này Thay vào đó, giáo viên chủ yếu tập trung vào việc cung cấp kiến thức theo chuẩn kỹ năng do Bộ quy định.
Một số giáo viên vẫn còn e ngại trong việc thay đổi phương pháp giảng dạy, lo ngại về độ khó và thời gian cần thiết, dẫn đến việc họ chưa chủ động tổ chức các hoạt động học tập trong lớp Họ thường chỉ thực hiện khi có yêu cầu hoặc khi có người đến dự giờ.
Một số cán bộ quản lý chưa hiểu rõ về tầm quan trọng của việc khắc phục lỗi thường gặp của học sinh, điều này ảnh hưởng đến việc chỉ đạo thực hiện hoạt động này Hệ quả là nhiều giáo viên vẫn chưa nắm vững bản chất và nhiệm vụ của việc khắc phục lỗi trong quá trình học tập môn Toán lớp 5 Mặc dù cán bộ quản lý nhận thức được sự quan trọng của hoạt động này, nhưng do phải chú trọng đến nhiều hoạt động khác, họ thường buông lỏng quản lý.
2.3.2.2 Về mặt thực hiện hoạt động và tổ chức khắc phục lỗi
Mặc dù các CBQL trường đã triển khai đầy đủ các hoạt động khắc phục lỗi cho học sinh, nhưng kết quả đạt được vẫn chưa cao.
GV chưa đầu tư đúng mức vào kế hoạch bài dạy hàng ngày, đặc biệt là trong việc khắc phục các lỗi thường gặp của học sinh trong quá trình học tập YTHH Cách thể hiện vấn đề này còn chung chung và chưa nhắm đến từng đối tượng cụ thể, dẫn đến sự thiếu hiệu quả trong việc hỗ trợ học sinh lớp YTHH.
5 ở một số GV chỉ mang tính đối phó, hoặc sơ sài, qua loa cho xong vì sợ tốn thời gian
Nhiều giáo viên (GV) chưa áp dụng hiệu quả các phương tiện và hình thức tổ chức dạy học để khắc phục lỗi trong quá trình học Đặc biệt, một số GV mới ra trường còn hạn chế về chuyên môn và tay nghề, dẫn đến việc thiếu kinh nghiệm trong giảng dạy.
- Một số trường quản lí việc thực hiện việc dạy học khắc phục lỗi cho
HS trong quá trình học chưa phù hợp, còn mang tính hình thức
