Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, Việt Nam đã nỗ lực không ngừng để phát triển và sánh vai cùng các quốc gia khác Để đáp ứng yêu cầu của tiến trình hội nhập, Việt Nam đã cải thiện cơ chế, chính sách và pháp luật một cách kịp thời.
Kể từ ngày 1 tháng 7 năm 1996, Tòa án nhân dân đã được trao thẩm quyền xét xử hành chính, tạo ra cơ chế tài phán độc lập để giải quyết tranh chấp hành chính Thẩm quyền này cho phép tòa án xem xét và phán quyết về tính hợp pháp và đúng đắn của các quyết định, hành vi hành chính bị khởi kiện, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân và tổ chức.
Luật TTHC, có hiệu lực từ ngày 01/07/2011, là văn bản pháp luật mới điều chỉnh thẩm quyền xét xử hành chính, kế thừa và phát triển từ các quy định cũ cũng như kinh nghiệm quốc tế Sự ra đời của Luật TTHC đã mang lại nhiều thay đổi tích cực trong việc xác định thẩm quyền xét xử vụ án hành chính cả về lý thuyết lẫn thực tiễn Mặc dù Luật tố tụng hành chính 2010 có nhiều điểm mới và tiến bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, nhưng một số quy định vẫn thiếu rõ ràng và minh bạch, chưa được giải thích và áp dụng thống nhất.
Bên cạnh đó, thực tiễn công tác xét xử VAHC ở Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ
Trong những năm qua, quyền và lợi ích hợp pháp của người dân đã được bảo vệ tốt hơn, và hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước cũng được cải thiện Tuy nhiên, thẩm quyền xét xử hành chính vẫn gặp nhiều vướng mắc và bất cập, do hạn chế về trình độ chuyên môn của các cơ quan nhà nước và sự thiếu trách nhiệm của một số cán bộ Tình trạng này gây khó khăn trong việc giải quyết tranh chấp hành chính, ảnh hưởng đến ổn định chính trị - xã hội và lòng tin của nhân dân vào Nhà nước và pháp luật Do đó, nghiên cứu và nâng cao chất lượng xét xử vụ án hành chính là yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay.
Trước yêu cầu và thực trạng hiện nay, tôi đã quyết định nghiên cứu chuyên sâu về "Thẩm quyền xét xử hành chính của tòa án nhân dân - Thực tiễn tại tòa án Nhân dân tỉnh Nghệ An" Mục tiêu của khóa luận là góp phần vào việc xây dựng, hoàn thiện và nâng cao hiệu quả áp dụng Luật Tố tụng hành chính, từ đó thúc đẩy công tác xét xử hành chính tại Tòa án nhân dân tỉnh Nghệ An.
Tình hình nghiên cứu
Thẩm quyền xét xử vụ án hành chính của tòa án nhân dân là yếu tố then chốt trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân và tổ chức khi xảy ra tranh chấp hành chính Trong những năm gần đây, nhiều nghiên cứu và đề tài đã được thực hiện để tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động xét xử của tòa án.
Luận án tiến sĩ của tác giả Nguyễn Thanh Bình :“Thẩm quyền của Tòa án nhân dân trong việc giải quyết các khiếu kiện hành chính”, bảo vệ năm 2003
Luận án nghiên cứu chuyên sâu về thẩm quyền của tòa án trong giải quyết tranh chấp hành chính, bao gồm cả lý luận và thực tiễn Mặc dù công trình tập trung vào thẩm quyền của TAND qua nhiều giai đoạn, chỉ một phần nhỏ đề cập đến hoạt động xét xử vụ án hành chính nói chung của TAND.
Luận án tiến sĩ của Hoàng Quốc Hồng, mang tên “Đổi mới tổ chức và hoạt động của Tòa hành chính đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam hiện nay”, được công bố vào năm 2007, tập trung vào việc cải cách tổ chức và hoạt động của Tòa hành chính, một thiết chế quan trọng trong việc thực hiện hoạt động xét xử hành chính tại Việt Nam.
Luận án tiến sĩ của Trần Kim Liễu, với tiêu đề “Toà hành chính trong Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của dân, do dân, vì dân”, được bảo vệ năm 2011, đã nghiên cứu thực trạng quy định pháp luật và hoạt động của tòa hành chính, nhằm xây dựng tòa hành chính đáp ứng yêu cầu phát triển nhà nước pháp quyền Bên cạnh đó, luận văn thạc sĩ của Vũ Thị Hòa mang tên “Giải quyết vụ án hành chính tại Toà án nhân dân - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn” cũng góp phần làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn trong việc giải quyết các vụ án hành chính tại tòa án.
Luận văn thạc sỹ của Hoàng Thị Hoa Lê, bảo vệ năm 2011, đã nghiên cứu sâu về lý luận và thực tiễn xét xử sơ thẩm vụ án hành chính tại Việt Nam Tác giả làm rõ các quy định pháp luật liên quan đến xét xử sơ thẩm và đánh giá thực trạng hoạt động này Qua đó, luận văn đề xuất những kiến nghị và giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao hiệu quả xét xử trong lĩnh vực hành chính.
Có một số nghiên cứu trực tiếp hơn, bao gồm các bài báo đăng trên tạp chí khoa học, chẳng hạn như bài viết “Hiệu quả xét xử hành chính của Tòa án nhân dân nhìn từ hai giai đoạn của Tố tụng hành chính” của tác giả.
Nguyễn Thanh Bình trong Tạp chí quản lý nhà nước số 7/1999 đã trình bày những kinh nghiệm từ mô hình và thẩm quyền xét xử vụ án hành chính của một số quốc gia trên thế giới Bài viết phân tích các phương pháp và quy trình xét xử, từ đó rút ra bài học quý giá cho hệ thống pháp luật Việt Nam Những kinh nghiệm này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả xét xử hành chính mà còn góp phần hoàn thiện khung pháp lý trong nước.
Trong bài viết "Một số vấn đề về thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân" của tác giả Trần Thị Kim Liễu, đăng trên Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp năm 2010, Ts Phạm Hồng Quang đã phân tích các khía cạnh quan trọng liên quan đến thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân Bài viết cung cấp cái nhìn sâu sắc về vai trò của Tòa án trong hệ thống tư pháp và những thách thức mà cơ quan này phải đối mặt trong việc thực thi quyền lực xét xử.
“Một số vấn đề về thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân” của tác giả Trần
Kim Liễu, Tạp chí khoa học pháp lý số 02/2004
Nhiều công trình nghiên cứu đã phân tích hiệu quả xét xử vụ án hành chính và thẩm quyền xét xử sơ thẩm tại Việt Nam, tuy nhiên, chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về thẩm quyền xét xử hành chính, đặc biệt là tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh Tại Nghệ An, mặc dù có nhiều vấn đề trong việc xét xử vụ án hành chính, nhưng vẫn chưa có công trình nghiên cứu cụ thể nào được công bố.
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của bài viết này là quy định pháp luật hiện hành về thẩm quyền xét xử hành chính, đặc biệt là thực trạng thẩm quyền xét xử tại TAND tỉnh Nghệ An Bài viết cũng đưa ra một số kiến nghị và giải pháp nhằm hoàn thiện quy định pháp luật và phân định rõ ràng thẩm quyền xét xử hành chính tại TAND tỉnh Nghệ An.
Trong khuôn khổ luận văn tốt nghiệp, nghiên cứu này tập trung vào thẩm quyền xét xử hành chính của tòa án nhân dân, phân tích các quy định pháp luật hiện hành và những hạn chế, bất cập trong thực tiễn thực hiện Tác giả đánh giá thực trạng thẩm quyền xét xử hành chính tại TAND tỉnh Nghệ An, nhằm xác định các vấn đề còn tồn tại Dựa trên đó, bài viết đề xuất các phương hướng và giải pháp khoa học, thực tiễn để hoàn thiện thẩm quyền xét xử hành chính.
Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu là làm rõ lí luận về thẩm quyền xét xử hành chính tại tòa án nhân dân, bao gồm khái niệm và đặc điểm của thẩm quyền này, quy định pháp luật về trình tự thủ tục xét xử hành chính, cũng như thực tiễn áp dụng tại TAND tỉnh Nghệ An Nghiên cứu sẽ đề xuất các kiến nghị và giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật về thẩm quyền xét xử hành chính, từ đó nâng cao hiệu quả phân định thẩm quyền xét xử tại TAND tỉnh Nghệ An và trên toàn quốc.
Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm việc làm rõ các vấn đề lý luận về thẩm quyền xét xử hành chính, phân tích quy định pháp luật hiện hành liên quan đến thẩm quyền này tại tòa án nhân dân Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng sẽ cung cấp thông tin và số liệu về tình hình hoạt động xét xử hành chính tại TAND tỉnh Nghệ An trong thời gian qua.
Phương pháp nghiên cứu
Đề tài này được xây dựng dựa trên lý luận khoa học và các phương pháp nghiên cứu của Chủ nghĩa Mác – Lê nin, cùng với tư tưởng Hồ Chí Minh Nó áp dụng các quan điểm của Đảng và Nhà nước về việc hoàn thiện hệ thống pháp luật và thực thi pháp luật, đặc biệt trong lĩnh vực cải cách tư pháp.
Dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, đề tài này kết hợp linh hoạt nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau nhằm làm sáng tỏ nội dung của vấn đề.
Khóa luận áp dụng phương pháp nghiên cứu thực tiễn nhằm làm rõ các vấn đề liên quan đến thẩm quyền xét xử hành chính tại TAND tỉnh Nghệ An Trong quá trình nghiên cứu, tôi đã sử dụng các phương pháp phân tích tổng hợp, thống kê và so sánh đối chiếu để đạt được kết quả chính xác và đáng tin cậy.
Phương pháp phân tích tổng hợp không chỉ giúp khái quát hóa vấn đề nghiên cứu mà còn đảm bảo tính chuyên sâu cho các nội dung liên quan đến thẩm quyền xét xử hành chính tại TAND tỉnh Nghệ An.
Phương pháp thống kê được áp dụng để làm rõ số liệu thực tế liên quan đến việc thực hiện quy định pháp luật về thẩm quyền xét xử hành chính tại Tòa án Nhân dân tỉnh Nghệ An.
Trong những năm gần đây, phương pháp so sánh đã được áp dụng để đối chiếu pháp luật quốc tế, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật và xây dựng Nhà nước pháp quyền Điều này giúp đảm bảo tính đúng đắn, phù hợp và định hướng đúng cho các vấn đề pháp lý.
Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Nghiên cứu về thẩm quyền xét xử hành chính tại TAND tỉnh Nghệ An là cần thiết để hoàn thiện quy định pháp luật và giải quyết vướng mắc trong việc áp dụng Luật tố tụng hành chính Đề tài này không chỉ nâng cao hiệu quả xét xử hành chính mà còn cung cấp kiến nghị và giải pháp cụ thể, có giá trị tham khảo cho nghiên cứu, giảng dạy và hỗ trợ cán bộ trong việc áp dụng pháp luật về xét xử hành chính.
Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, khóa luận gồm 3 chương :
Vụ án hành chính
Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động chủ yếu của các cơ quan hành chính nhằm đảm bảo việc thực thi các văn bản quy phạm pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật đối với cá nhân, tổ chức trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa – xã hội và hành chính – chính trị Hoạt động này được thực hiện dựa trên cơ sở pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích chung của Nhà nước và xã hội Tuy nhiên, trong quá trình quản lý, có thể xảy ra xung đột và tranh chấp về lợi ích cũng như quan điểm áp dụng pháp luật giữa các chủ thể quản lý và đối tượng bị quản lý.
Các xung đột và tranh chấp trong quản lý hành chính nhà nước thường xuất phát từ việc chủ thể quản lý đơn phương áp đặt ý chí, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đối tượng Khi những mâu thuẫn này trở nên nghiêm trọng, các bên liên quan buộc phải đưa vụ việc ra Tòa án có thẩm quyền để giải quyết, dẫn đến việc phát sinh vụ án hành chính (VAHC).
Theo Từ điển Tiếng Việt, "vụ" đề cập đến những việc hoặc sự việc không hay và rắc rối cần giải quyết, trong khi "án" chỉ các tranh chấp quyền lợi cần được đưa ra xét xử tại tòa án.
Vụ án hành chính (VAHC) là kết quả của những tranh chấp liên quan đến quyền lợi, thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án Tóm lại, VAHC có thể được hiểu là các vụ việc phát sinh từ các tranh chấp trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước.
Hiện nay, khái niệm VAHC vẫn chưa được quy định cụ thể trong bất kỳ văn bản pháp luật nào Tuy nhiên, chúng ta có thể hiểu khái niệm này theo những cách nhất định.
Vụ án hành chính là tranh chấp phát sinh khi cá nhân, tổ chức hoặc cơ quan nhà nước khởi kiện để Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, bị xâm hại bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính, hoặc quyết định kỷ luật buộc thôi việc Ngoài ra, vụ án cũng có thể xảy ra khi Viện kiểm sát khởi tố theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính.
Khái niệm về VAHC chưa được quy định trong một điều luật cụ thể, điều này gây khó khăn cho cả người khởi kiện và Tòa án trong quá trình giải quyết Do đó, cần sớm khắc phục vấn đề này để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong các vụ việc liên quan.
Từ quan điểm trên, VAHC có thể được nhận diện qua những đặc điểm quan trọng Đầu tiên, vụ án hành chính chỉ phát sinh khi có yêu cầu khởi kiện từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định pháp luật Cụ thể, Điều 5 của Luật TTHC nêu rõ rằng cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền khởi kiện vụ án hành chính để yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
VAHC chỉ phát sinh khi có tranh chấp giữa chủ thể và đối tượng quản lý hành chính nhà nước, cho phép đối tượng khởi kiện khi quyền và lợi ích hợp pháp của họ bị xâm hại Sự xâm hại này thường do các cơ quan nhà nước và cá nhân có thẩm quyền ban hành quyết định hành chính hoặc thực hiện hành vi hành chính không tuân thủ pháp luật, ảnh hưởng đến quyền lợi của cá nhân, tổ chức Mức độ khởi kiện phụ thuộc vào nội dung và mức độ xâm hại các quyền lợi từ phía chủ thể quản lý hành chính VAHC nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đối tượng bị tác động bởi quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật.
Thứ hai: Vụ án hành chính phát sinh khi đƣợc Tòa án thụ lý
Việc quy định Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp hành chính không đồng nghĩa với việc VAHC tự động phát sinh khi có đơn khởi kiện Điều kiện cần thiết cho việc phát sinh VAHC tại Tòa án chính là điều kiện đủ để Tòa án có trách nhiệm và quyền hạn giải quyết Mỗi cấp Tòa án được giao nhiệm vụ giải quyết các tranh chấp theo quy định pháp luật nhằm tránh xung đột thẩm quyền Tòa án chỉ giải quyết VAHC khi vụ án đã được thụ lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự Việc thụ lý không chỉ xác định trách nhiệm của Tòa án mà còn giúp Tòa án có cái nhìn ban đầu về tình trạng tranh chấp và phương hướng giải quyết, đồng thời hạn chế xung đột về thẩm quyền Khi đơn kiện được thụ lý, VAHC đã phát sinh và vụ án phải được giải quyết bằng bản án hoặc quyết định của Tòa án.
Trình tự thủ tục tố tụng hành chính trước đây yêu cầu phải có thủ tục tiền tố tụng khi khởi kiện VAHC, điều này đã hạn chế khả năng tiếp cận của công dân đến tòa án hành chính Việc bắt buộc thực hiện giai đoạn khiếu nại tại cơ quan hành chính dẫn đến tình trạng người dân phải chờ đợi lâu, đặc biệt khi cơ quan này không giải quyết đúng thời hạn hoặc không phản hồi Khi quá thời hạn khởi kiện, công dân không thể đưa vụ việc ra tòa, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ.
Luật TTHC đã bãi bỏ quy định về giai đoạn tiền tố tụng hành chính, cho phép công dân không cần thực hiện thủ tục khiếu nại trước khi khởi kiện Điều này nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và đơn giản hóa thủ tục hành chính Sự thay đổi này sẽ giúp khắc phục những khó khăn trong quá trình thực hiện thủ tục tiền tố tụng theo quy định trước đây.
Thẩm quyền xét xử hành chính của tòa án nhân dân
Nghiên cứu và xây dựng khái niệm khoa học về thẩm quyền giải quyết vụ án hành chính là rất quan trọng để xác định quyền hạn của tòa án trong việc xử lý các khiếu kiện hành chính từ công dân và tổ chức Điều này cũng giúp phân định rõ ràng giữa các chức năng, nhiệm vụ và lĩnh vực hoạt động của quyền tư pháp, từ đó làm nổi bật sự phân công thực thi quyền lực nhà nước trong bộ máy nhà nước.
Thẩm quyền giải quyết vụ án hành chính là một loại thẩm quyền cụ thể của tòa án, mang những đặc điểm chung và nét đặc thù riêng Trong các báo cáo và công trình khoa học pháp lý, thuật ngữ thẩm quyền của tòa án, đặc biệt là thẩm quyền xét xử hành chính, thường được coi là một hiện tượng pháp lý quan trọng Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa có một khái niệm toàn diện và sâu sắc về hiện tượng này Do đó, để hiểu rõ thẩm quyền xét xử hành chính của tòa án, cần tiến hành nghiên cứu một cách tổng hợp và logic để có được một khái niệm đầy đủ.
Trong thực tế hiện nay, thẩm quyền của tòa án trong việc giải quyết khiếu kiện hành chính của công dân được gọi bằng nhiều cách khác nhau, bao gồm thẩm quyền xét xử hành chính, thẩm quyền giải quyết vụ án hành chính, thẩm quyền của tòa án hành chính và thẩm quyền tài phán hành chính.
Mặc dù có nhiều cách gọi khác nhau, nhưng nội dung và bản chất của vấn đề vẫn không thay đổi Điều này cho thấy rằng một hiện tượng hay vấn đề có thể được diễn đạt bằng nhiều tên gọi khác nhau mà không làm ảnh hưởng đến khái niệm của nó.
Quan hệ quản lý có đặc trưng là bất bình đẳng, và khi xem xét thẩm quyền của Tòa hành chính, cần hiểu rõ không chỉ quyền hạn mà còn cả nhiệm vụ và trách nhiệm của Tòa, cùng với quyền và nghĩa vụ pháp lý của các thẩm phán và thư ký trong việc giải quyết các khiếu kiện hành chính Mục đích chính của xét xử hành chính là xem xét và phán quyết tính hợp pháp của các quyết định và hành vi hành chính, đồng thời bảo đảm quyền lợi hợp pháp của công dân.
Các quan điểm này nhấn mạnh tầm quan trọng của thẩm quyền trong xét xử hành chính Để làm rõ nội hàm của thẩm quyền này, chúng ta có thể tiếp cận từ những đặc điểm cụ thể sau đây.
Thẩm quyền xét xử hành chính được xác lập dựa trên sự phân biệt giữa quyền tư pháp và quyền hành pháp Tại Việt Nam, quyền lực nhà nước bao gồm ba nhánh: lập pháp, tư pháp và hành pháp Quyền hành pháp không chỉ bao gồm việc thực thi pháp luật mà còn quyền lập quy, nhằm tổ chức và chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ xây dựng kinh tế, văn hóa, xã hội, hành chính và chính trị Tuy nhiên, việc thực thi pháp luật có thể dẫn đến tình trạng lạm quyền hoặc vượt quyền do cơ quan công quyền và công chức vừa phải chấp hành pháp luật vừa có quyền điều hành.
Để khắc phục những hạn chế trong quản lý Nhà nước và mang lại lợi ích cho người lao động, hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân trở thành một yếu tố cần thiết Quy định hiện hành về thẩm quyền xét xử hành chính thuộc về Tòa án là một biện pháp kiểm soát quan trọng của cơ quan tư pháp đối với quyền lực hành pháp Tuy nhiên, việc xác lập thẩm quyền này không phải là giải pháp duy nhất nhằm giảm thiểu khả năng độc quyền của cơ quan công quyền và công chức, mà còn nhằm tạo ra nhiều cơ hội hơn cho người dân thực hiện các quyền chính đáng của mình.
Thẩm quyền xét xử hành chính được thực hiện qua thủ tục tố tụng hành chính, một hình thức cụ thể của thủ tục tư pháp Thủ tục này đảm bảo các đặc điểm chung như tính công khai, dân chủ, công bằng và độc lập, chỉ tuân theo pháp luật Ngoài ra, sự tham gia của Hội thẩm, với quyền ngang hàng với Thẩm phán trong quá trình xét xử, cũng là một yếu tố quan trọng trong thủ tục này.
Ngoài những đặc điểm chung nếu trên, thủ tục tố tụng hành chính còn có những đặc thù sau:
Các đương sự bình đẳng khi tham gia thủ tục tố tụng hành chính (Điều 6
Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính quy định quyền và nghĩa vụ của các đương sự khi tham gia tố tụng hành chính, theo Điều 6 Các đương sự không bị hạn chế trong việc thực hiện các quyền cơ bản, ngoại trừ những hạn chế cần thiết để bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa và trật tự nhà nước Nguyên tắc "mọi công dân đều bình đẳng trước pháp luật" được ghi nhận trong Hiến pháp, tạo nên sự bình đẳng giữa các đương sự Sự bình đẳng này là kết quả của quá trình đấu tranh cách mạng, đặc biệt trong lĩnh vực lập pháp, và là cơ sở để các đương sự thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ của mình theo quy định của luật tố tụng hành chính.
Thủ tục tố tụng hành chính là quy trình đơn giản và dễ thực hiện, giúp đảm bảo việc xét xử diễn ra nhanh chóng, kịp thời và tiết kiệm Quy trình này được coi là bước tiếp theo của thủ tục hành chính, bắt đầu từ khi có đơn kiện từ phía đương sự.
Thủ tục tố tụng hành chính yêu cầu các đương sự gửi ý kiến bằng văn bản đến Tòa án và có quyền cung cấp chứng cứ để bảo vệ quan điểm của mình (Điều 5, 19, 20, 22, 30, 47 Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính) Nếu bên khởi kiện không có đủ tài liệu chứng minh hoặc tài liệu không thuyết phục, Tòa án sẽ trả lại đơn Các bên cũng có quyền yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời để bảo vệ lợi ích cấp thiết, nhưng phải chịu trách nhiệm về yêu cầu của mình và bồi thường nếu gây thiệt hại Tòa án có quyền tạm đình chỉ thi hành quyết định hành chính bị kiện (Điều 34 Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính) và quyết định này phải ghi rõ thời hạn có hiệu lực, không quá thời hạn giải quyết vụ án theo quy định Nếu áp dụng biện pháp khẩn cấp trái pháp luật gây thiệt hại, Tòa án cũng phải bồi thường Quyền này có thể được thực hiện ở bất kỳ giai đoạn nào trong quá trình giải quyết vụ án hành chính.
Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 2006
Thẩm quyền xét xử hành chính được quy định bởi Luật tố tụng hành chính, là bộ quy tắc pháp luật điều chỉnh các mối quan hệ xã hội trong quá trình Tòa án giải quyết vụ án hành chính Luật này nhằm giải quyết tranh chấp giữa các chủ thể của pháp luật tố tụng hành chính, bảo vệ lợi ích nhà nước và xã hội, đồng thời đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự.
Thẩm quyền xét xử hành chính của Tòa án là việc thực hiện quyền lực nhà nước trong giải quyết tranh chấp giữa công dân, tổ chức và cơ quan công quyền Quy trình này diễn ra theo thủ tục tố tụng hành chính, nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước, xã hội, cũng như quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
Quy định pháp luật về thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân
Xét xử hành chính là một hoạt động thiết yếu trong tố tụng hành chính, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các đối tượng quản lý hành chính nhà nước Tòa hành chính có thẩm quyền giải quyết tranh chấp giữa các bên liên quan và chủ thể quản lý hành chính Nội dung xét xử hành chính được điều chỉnh bởi nhiều văn bản quy phạm pháp luật và được xem xét từ nhiều khía cạnh khác nhau Chương này sẽ tập trung vào việc nghiên cứu, phân tích và đánh giá các quy định pháp luật liên quan đến thẩm quyền xét xử hành chính.
2.1.1 Khái quát sự ra đời và phát triển quy định pháp luật Việt Nam về thẩm quyền xét xử hành chính của tòa án nhân dân ở Việt Nam
2.1.1 1 Giai đoạn trước khi ban hành Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996
Kể từ khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhà nước đã duy trì cơ chế giải quyết khiếu nại của công dân thông qua thủ tục hành chính và các cơ quan nhà nước Quyền khiếu nại, được ghi nhận trong Hiến pháp năm 1992, cho phép công dân phản kháng các quyết định hành chính (QĐHC) và hành vi hành chính (HVHC) của cơ quan công quyền Tuy nhiên, mô hình giải quyết khiếu nại hiện tại, mà chủ yếu do các cơ quan hành chính thực hiện, đã bộc lộ nhiều khuyết điểm như thiếu khách quan, không công khai và không đảm bảo công bằng, khiến người dân khó bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình Cơ chế "Bộ trưởng – quan tòa" đã khiến công dân e dè trong việc phản kháng, do đó, cần thiết phải đổi mới phương thức thực hiện quyền khiếu nại và mô hình giải quyết tranh chấp hành chính giữa Nhà nước và cá nhân Sự ra đời của tài phán hành chính là một yêu cầu cấp bách để thay thế cơ chế cũ, nhằm khắc phục những hạn chế trong việc giải quyết tranh chấp hành chính Tuy nhiên, mô hình và quy trình thực hiện tài phán hành chính vẫn là câu hỏi lớn mà Nhà nước Việt Nam cần giải quyết trong những năm đầu thập niên 90.
2.1.1.2 Giai đoạn từ khi ban hành Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính năm 1996 đến khi Luật tố tụng hành chính 2010 được thông qua
Theo qui định tại Điều 127 Hiến pháp năm 1992 và Điều 1 Luật Tổ chức
Tòa án nhân dân tối cao, tòa án nhân dân địa phương, tòa án quân sự và các tòa án khác là các cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Chỉ có Tòa án mới có thẩm quyền xét xử, và xét xử là chức năng chính của các cơ quan này.
Tòa án hành chính, theo quy định của Luật Tổ chức TAND và PLTTGQCVAHC, là một trong những tòa chuyên trách của hệ thống TAND, có chức năng xét xử các khiếu kiện hành chính Hoạt động xét xử của Tòa hành chính tuân theo trình tự chặt chẽ và phán quyết của tòa có tính bắt buộc đối với cả chủ thể và đối tượng quản lý hành chính Chỉ Tòa án cấp trên mới có quyền xem xét lại các bản án, quyết định của tòa cấp dưới Xét xử hành chính tập trung vào các quyết định hành chính và hành vi hành chính bị khiếu kiện, theo quy định của tố tụng hành chính Tòa hành chính có nhiệm vụ giải quyết tranh chấp giữa cá nhân, tổ chức và cơ quan công quyền trong quản lý hành chính nhà nước, đồng thời có quyền phán quyết về tính hợp pháp của các quyết định này Sự ra đời của Tòa hành chính có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo đảm pháp chế, kỷ luật trong quản lý hành chính, bảo vệ quyền lợi công dân và tăng cường niềm tin của nhân dân vào hệ thống cơ quan hành chính nhà nước.
2.1.1.3 Giai đoạn từ khi Luật tố tụng hành chính 2010 được thông qua đến nay
Luật TTHC 2010, có hiệu lực từ ngày 01/07/2011, đã đưa ra những quy định sửa đổi tích cực và hợp lý, góp phần quan trọng vào việc hoàn thiện pháp luật tố tụng hành chính Theo quy định mới, các quyết định hành chính (QĐHC) và hành vi hành chính (HVHC) trong hầu hết các lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước đều có thể bị khiếu kiện.
Hoạt động xét xử của tòa hành chính không chỉ giáo dục ý thức pháp luật cho cán bộ, công chức mà còn cho mọi công dân, từ đó củng cố lòng tin của nhân dân đối với hệ thống cơ quan hành chính nhà nước Sự hiện diện của tòa hành chính khẳng định chủ trương cải cách hành chính, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, đồng thời hướng tới việc xây dựng nhà nước pháp quyền tại Việt Nam.
2.1.2 Thẩm quyền xét xử vụ án hành chính theo pháp luật hiện hành
Vào ngày 21 tháng 5 năm 1996, Uỷ ban thường vụ Quốc hội đã thông qua Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính, có hiệu lực từ ngày 01 tháng 7 năm 1996 Pháp lệnh này đã được sửa đổi và bổ sung, nâng cao thẩm quyền giải quyết các vụ án hành chính của Tòa án từ 8 nhóm việc vào năm 1996 lên 10 nhóm việc vào năm 1998 và tiếp tục mở rộng lên 22 nhóm việc trong những năm tiếp theo.
Để phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội và thực tiễn quản lý hành chính Nhà nước, nhiều quy định trong Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính đã trở nên hạn chế, chưa đầy đủ và rõ ràng Ngày 24/11/2010, Quốc hội đã thông qua Luật tố tụng hành chính số.
Luật tố tụng hành chính số 49/1996/PL-UBTVQH, ban hành ngày 21/5/1996, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hệ thống pháp luật tố tụng hành chính Việt Nam, đặc biệt là trong việc quy định thẩm quyền xét xử Luật này áp dụng phương pháp loại trừ kết hợp với phương pháp liệt kê, nhằm mở rộng đáng kể thẩm quyền xét xử các vụ án hành chính, từ đó tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân và doanh nghiệp.
Năm 2006, năm pháp lệnh đã được ban hành nhằm quy định thủ tục giải quyết các vụ án hành chính, với mục tiêu nâng cao hiệu quả của cơ chế tư pháp độc lập Các quy định này giúp kiểm soát hoạt động của cơ quan hành pháp, đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong quá trình tố tụng.
Luật tố tụng hành chính, mặc dù mới có hiệu lực bốn năm, đã bộc lộ nhiều vướng mắc trong thực tiễn xét xử các vụ án hành chính Cần nghiên cứu và tổng kết thực tiễn để chỉ ra những bất cập trong quy định pháp luật về thẩm quyền xét xử, từ đó đưa ra giải pháp hợp lý nhằm hoàn thiện và tổ chức thực thi hiệu quả luật này, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân và nâng cao hiệu quả quản lý hành chính nhà nước Thẩm quyền xét xử hành chính của tòa án liên quan đến việc giải quyết tranh chấp giữa các chủ thể quản lý nhà nước và cá nhân, tổ chức trong xã hội Những tranh chấp này trở thành đối tượng xét xử khi có cá nhân, tổ chức khởi kiện theo quy định pháp luật, với các loại thẩm quyền như thẩm quyền theo loại việc, thẩm quyền theo cấp và lãnh thổ, cùng thẩm quyền ra phán quyết của tòa án đối với vụ án hành chính.
2.1.2.1 Thẩm quyền của tòa án nhân dân theo loại việc
Theo nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày 02/06/2015 về việc mở rộng thẩm quyền xét xử của Tòa án đối với các khiếu kiện hành chính, Điều 28 Luật Tố tụng hành chính quy định rõ những khiếu kiện thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhằm đáp ứng nhu cầu giải quyết tranh chấp trong quản lý hành chính và tạo thuận lợi cho người dân.
Khiếu kiện đối với quyết định hành chính và hành vi hành chính được phép thực hiện, ngoại trừ những quyết định và hành vi thuộc bí mật Nhà nước trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao theo quy định của chính phủ, cũng như các quyết định, hành vi mang tính chất nội bộ của cơ quan, tổ chức.
2 Khiếu kiện về danh sách cử tri bầu cử đại biểu quốc hội, danh sách cử
3 Khiếu kiện quyết định kỉ luật buộc thôi việc công chức giữ chức vụ từ tổng cục trưởng và tương đương trở xuống
4 Khiếu kiện quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lí vụ việc cạnh tranh” 6
Luật tố tụng hành chính 2010 đã áp dụng phương pháp loại trừ để xác định thẩm quyền xét xử của tòa án, khắc phục những hạn chế của phương pháp liệt kê trước đây Phương pháp liệt kê đã giới hạn quyền khởi kiện hành chính của cá nhân, tổ chức, đặc biệt trong các quyết định và hành vi hành chính liên quan đến quản lý đất đai Việc quy định khiếu kiện hành chính theo phương pháp loại trừ tại Điều 28 của Luật tố tụng hành chính giúp mở rộng phạm vi khiếu kiện, đảm bảo rằng hầu hết các quyết định và hành vi hành chính đều có thể bị khiếu kiện, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân, tổ chức trong việc xác định quyền khởi kiện Điều này không chỉ đảm bảo công bằng cho người dân mà còn nâng cao hiệu quả quản lý hành chính Phương pháp loại trừ trong trường hợp này là hợp lý và đảm bảo tính ổn định của điều luật.
Luật tố tụng hành chính quy định tại khoản 1 điều 3 về quyết định hành chính không giới hạn chủ thể ban hành, khác với khoản 1 điều 4 của Pháp lệnh Điều này hợp lý vì thực tế có nhiều quyết định hành chính không do cơ quan hành chính ban hành nhưng vẫn có thể xâm hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân và tổ chức, do đó cần được khởi kiện và giải quyết tại tòa án.
6 Nghị quyết số 49-NQ/TW “về Chiến lƣợc cải cách tƣ pháp đến năm 2020 ngày 02-6-2005 của Bộ Chính trị
7 Luật Tố tụng hành chính 2010
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm mới tiến bộ trong quy định về thẩm quyền xét xử vụ án hành chính cũng có một vài điểm cần bàn:
Quan điểm và phương hướng nâng cao hiệu quả về thẩm quyền xét xử hành chính của tòa án nhân dân
hành chính của tòa án nhân dân
Thẩm quyền của Toà án hành chính đối với quyết định hành chính cá biệt và đối với văn bản quy phạm pháp luật
Khi giải quyết vụ kiện hành chính liên quan đến quyết định hành chính cá biệt, nếu Tòa án hành chính nhận thấy quyết định đó rõ ràng vi phạm pháp luật và dựa trên một văn bản quy phạm pháp luật khác cũng trái pháp luật, thì cần có biện pháp xử lý thích hợp để đảm bảo tính hợp pháp và công bằng trong quá trình xét xử.
Để đánh giá “tính trái pháp luật” của văn bản quy phạm pháp luật, cần xác định rõ các tiêu chí mà cơ quan hành chính và nhân viên hành chính dựa vào để đưa ra quyết định hành chính cá biệt Việc đánh giá này là rất quan trọng để đảm bảo tính hợp pháp trong các quyết định hành chính.
Tính trái pháp luật cần được xác định dựa trên nguyên tắc "tối thượng" trong lập pháp, tức là phải xem xét hiệu lực pháp luật của các văn bản theo thứ tự ưu tiên: Hiến pháp, luật và nghị quyết của Quốc hội; pháp lệnh và nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội; nghị định và nghị quyết của Chính phủ Đối với các văn bản cùng loại do cùng một cơ quan nhà nước ban hành, cần dựa vào hiệu lực về thời gian để xác định tính hợp pháp.
Khi một quyết định hành chính bị khiếu kiện, Toà án hành chính cần xem xét quyết định đó dựa trên các văn bản quy phạm pháp luật liên quan Việc áp dụng đúng các quy định pháp lý là rất quan trọng để đảm bảo tính hợp pháp và công bằng trong quá trình giải quyết khiếu kiện.
Vấn đề về việc cơ quan nào ban hành văn bản quy phạm pháp luật rất quan trọng, bởi nó ảnh hưởng đến tính hợp pháp của văn bản đó Cần xem xét liệu văn bản này có được quy định trong một văn bản pháp lý cao hơn hoặc do cơ quan có thẩm quyền cao hơn ban hành hay không Nếu có văn bản mới hơn phủ nhận các quy định của văn bản trước, Tòa án hành chính sẽ có cơ sở để xác định tính hợp pháp của văn bản quy phạm pháp luật đó.
Toà án hành chính đã xác định rằng quyết định hành chính cá biệt và văn bản quy phạm pháp luật mà cơ quan hành chính dựa vào đều vi phạm pháp luật Do đó, Toà án quyết định huỷ bỏ quyết định hành chính cá biệt và kiến nghị cơ quan ban hành văn bản quy phạm pháp luật cùng cấp trên sửa đổi hoặc huỷ bỏ văn bản đó Bên cạnh đó, Toà án cũng có thể kiến nghị với Viện Kiểm sát để giám sát các văn bản và quyết định kháng nghị Trong quyết định, Toà án cần nêu rõ "tính trái pháp luật" của văn bản và đề xuất chế tài đối với các cơ quan liên quan.
Chúng tôi không đồng ý với kiến nghị cho rằng Toà án hành chính nên tạm đình chỉ vụ kiện và chờ trả lời từ cơ quan có thẩm quyền về văn bản quy phạm pháp luật Việc này mâu thuẫn với nguyên tắc "xét xử nhanh chóng, kịp thời", vì nếu chờ đợi, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan sẽ tiếp tục bị xâm phạm, dẫn đến những hậu quả tiêu cực Câu hỏi đặt ra là liệu có nên xét xử sơ thẩm đồng thời chung thẩm trong tố tụng hành chính hay không, và nếu có, thì nên giao cho Toà án cấp nào và loại việc nào?
Khác với các vụ án hình sự, dân sự, hôn nhân và gia đình, việc xét xử các vụ án hành chính có những đặc thù riêng, trong đó bị đơn thường là cơ quan nhà nước hoặc nhân viên nhà nước Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Nhà nước ta là tập trung dân chủ, với quyền lực thống nhất và sự phân công rõ ràng giữa ba quyền: lập pháp, hành pháp và tư pháp Một quy định quan trọng khác là việc quản lý các Tòa án nhân dân địa phương về mặt tổ chức.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp phối hợp chặt chẽ với Chánh án Tòa án nhân dân tối cao theo quy định tại Điều 16 Luật tổ chức Tòa án nhân dân Quan hệ giữa Tòa án nhân dân và Hội đồng nhân dân cùng cấp cũng đóng vai trò quan trọng trong tổ chức chính quyền Ngoài ra, việc tham khảo kinh nghiệm giải quyết khiếu kiện hành chính đối với các cơ quan nhà nước trung ương thường do Tòa án nhân dân tối cao hoặc Hội đồng tối cao thực hiện theo thủ tục sơ thẩm và trung thẩm.
Các vụ án hành chính liên quan đến khiếu kiện đối với quyết định hành chính cá biệt của cơ quan trung ương, bao gồm cả quyết định của Chủ tịch, cần được xem xét một cách cẩn thận.
Uỷ ban nhân dân tỉnh nên giao cho Toà án hành chính Toà án nhân dân tối cao hoặc Toà án hành chính Trung ƣơng thực hiện việc xét xử sơ thẩm và chung thẩm Chúng ta không cần lo ngại về việc phát hiện sai lầm, vì đã có Uỷ ban Thẩm phán và Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao thực hiện giám đốc thẩm và tái thẩm.
Với chính sách mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam đã gia nhập nhiều điều ước quốc tế và Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), do đó, việc pháp điển hoá quy định pháp luật tố tụng để giải quyết khiếu kiện hành chính là cần thiết Theo cam kết gia nhập WTO, Việt Nam sẽ sửa đổi các luật và quy định nội địa để phù hợp với yêu cầu của hiệp định WTO về thủ tục và rà soát pháp lý đối với quyết định hành chính Điều này bao gồm việc đảm bảo rằng các Toà án có quan điểm công bằng, độc lập và không có lợi ích liên quan đến kết quả vụ việc.
Ngày 02-6-2005, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 49-NQ/TW về Chiến lƣợc cải cách tƣ pháp đến năm 2020, trong đó một trong các nhiệm vụ đƣợc xác định đó là: “ mở rộng thẩm quyền xét xử của Toà án đối với các khiếu kiện hành chính; đổi mới mạnh mẽ thủ tục giải quyết các khiếu kiện hành đảm sự bình đẳng giữa công dân và cơ quan công quyền trước Toà án ” Với định hướng như vậy cũng như qua việc phân tích thực trạng các quy định của pháp luật Tố tụng hành chính và thực trạng áp dụng các quy định này trên thực tế thì có thể thấy rằng yêu cầu hoàn thiện pháp luật Tố tụng hành chính là một yêu cầu cấp thiết hiện nay
Nghị quyết số 49-NQ/TW yêu cầu xây dựng cơ chế bảo đảm thi hành hiệu lực pháp luật của mọi bản án Tòa án, với việc xử lý nghiêm các cơ quan hành chính vi phạm Hiện nay, việc thi hành các bản án hành chính gặp nhiều khó khăn do Pháp lệnh thủ tục chưa quy định cơ chế thực hiện các phán quyết này Do đó, việc xây dựng cơ chế thi hành phán quyết của Tòa án nhân dân trong các vụ án hành chính là rất quan trọng Thi hành các phán quyết này có những đặc thù riêng so với tố tụng hình sự và dân sự, vì vậy cần nghiên cứu cơ chế phù hợp với đặc điểm và điều kiện kinh tế - xã hội cụ thể tại Việt Nam.
Việc ban hành Luật Tố tụng hành chính để thay thế Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính là cần thiết nhằm đảm bảo tính đồng bộ và thống nhất của hệ thống pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức Quy định về các quyết định hành chính và hành vi hành chính mang tính nội bộ theo Điều 28 là phù hợp, nhưng cần có hướng dẫn rõ ràng từ Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao để đảm bảo sự nhất quán trong áp dụng pháp luật Đồng thời, việc này cũng cần tuân thủ các cam kết quốc tế của Việt Nam, đặc biệt là các nghĩa vụ khi gia nhập WTO.
Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định pháp luật về thẩm quyền xét xử hành chính của Tòa án nhân dân
Luật Tố tụng hành chính năm 2010 đã đạt được nhiều tiến bộ trong việc làm rõ và minh bạch các quy định; tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần thảo luận để cải thiện hơn nữa.
Tố tụng hành chính là một lĩnh vực tương đối mới mẻ trong lý luận và thực tiễn xét xử tại Việt Nam, đòi hỏi việc xây dựng các khái niệm và thuật ngữ một cách công phu và khoa học Việc này nhằm tạo ra sự hiểu biết và sử dụng thống nhất cho các thuật ngữ liên quan, góp phần nâng cao hiệu quả trong công tác tố tụng hành chính.
Các thuật ngữ như "quyết định hành chính", "hành vi hành chính" và "hành vi có tính chất nội bộ" của cơ quan hành chính cần được giải thích rõ ràng Mặc dù đã có những định nghĩa trong Luật, nhưng vẫn cần sự hướng dẫn từ các cơ quan có thẩm quyền, đặc biệt là Tòa án nhân dân tối cao, nhằm đảm bảo việc áp dụng pháp luật thống nhất cho các tòa án.
Luật Tố tụng hành chính năm 2010 vẫn chứa nhiều cụm từ gây khó hiểu, như “trừ trường hợp có lý do chính đáng” và “có lý do khách quan khác”, dẫn đến sự thiếu rõ ràng và minh bạch trong quá trình thực hiện.
Xét xử hành chính là một lĩnh vực mới mẻ, đòi hỏi không chỉ các quy định tố tụng hành chính mà còn cả những quy định pháp luật về nội dung đặc thù Để đảm bảo tính rõ ràng và minh bạch trong hoạt động này, việc quy định các nội dung đặc thù là điều cần thiết.
Trong xét xử các vụ án hành chính, việc có những quy định rõ ràng về căn cứ đánh giá tính hợp pháp của các quyết định và hành vi hành chính là vô cùng quan trọng Những quy định này cung cấp cho các thẩm phán cơ sở cần thiết để đưa ra các phán quyết chính xác và hợp lý.
Luật tố tụng hành chính 2010 chưa bao quát hết các khía cạnh cần điều chỉnh, do đó, việc tham khảo kinh nghiệm từ các quốc gia khác là cần thiết Cần xem xét các tên gọi như “Luật về kiện tụng hành chính” hoặc “Luật về xét xử hành chính” mà một số nước đã áp dụng, điều này có thể mang lại những lợi ích nhất định cho việc hoàn thiện hệ thống pháp luật hiện tại.
Mở rộng thẩm quyền xét xử của Tòa án đối với các quyết định hành chính và hành vi hành chính là cần thiết, nhằm đảm bảo rằng không có quyết định nào của cơ quan nhà nước không bị kiểm soát Tuy nhiên, quá trình này cần được thực hiện một cách thận trọng Trong những năm tới, cần tập trung làm rõ và đưa các quyết định hành chính, hành vi hành chính nội bộ của cơ quan, tổ chức vào thẩm quyền xét xử của Tòa án Việc này không chỉ nâng cao trách nhiệm của các cơ quan trong quản lý và điều hành mà còn có tác dụng răn đe, thúc đẩy hiệu quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ của họ.
Cần cải cách thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính, cho phép công dân, cơ quan và tổ chức yêu cầu thủ trưởng cơ quan hành chính xem xét lại quyết định hoặc hành vi hành chính mà họ cho là trái pháp luật và xâm phạm quyền lợi hợp pháp Quá trình xem xét này không phải là một cấp giải quyết khiếu nại mà là giai đoạn tự xem xét theo thủ tục hành chính thông thường Nếu công dân không đồng ý với kết quả xem xét hoặc nếu quá thời hạn quy định mà cơ quan hành chính không có phản hồi, họ có quyền khiếu nại lên thủ trưởng cơ quan hành chính cấp trên.
Cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính mới sẽ khắc phục tình trạng "đá bóng, thổi còi" khi người ra quyết định không phải là người giải quyết khiếu nại, từ đó đảm bảo tính nhanh chóng và hiệu quả trong quá trình giải quyết Việc xem xét lại quyết định hành chính sẽ được thực hiện theo thủ tục đơn giản hơn, nâng cao trách nhiệm của lãnh đạo các cơ quan hành chính và bảo đảm quyền tự sửa chữa các quyết định sai sót Để nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại, cần đổi mới cơ chế và củng cố tổ chức, hoạt động của Tòa hành chính, mở rộng thẩm quyền xét xử, đặc biệt là trong các vụ việc liên quan đến đất đai.