TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Trong nước
Tại Việt Nam, mặc dù có nhiều công trình nghiên cứu về ASEAN, nhưng chưa có nghiên cứu nào đề cập một cách toàn diện đến pháp luật cộng đồng ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia và tình hình thực hiện tại Việt Nam Các nghiên cứu hiện nay thường chỉ tập trung vào một khía cạnh hoặc nội dung cụ thể như hệ thống văn bản pháp lý, hoạt động hợp tác cảnh sát, và các vấn đề như khủng bố, buôn người, buôn bán ma túy trong ASEAN Hơn nữa, chỉ một số ít công trình nghiên cứu tập trung vào tội phạm trong khu vực Đông Nam Á, chủ yếu là luận văn và bài tạp chí, trong khi đa số nghiên cứu chỉ đề cập đến tội phạm như một phần trong nội dung rộng hơn Đặc biệt, hầu hết tài liệu sách về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia ASEAN hiện nay chỉ cung cấp thông tin chung về lý luận, cơ sở pháp lý hoặc vấn đề hợp tác trong cộng đồng chính trị.
Trong khu vực ASEAN, vấn đề phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia vẫn chưa được tài liệu hóa đầy đủ Các nghiên cứu về pháp luật cộng đồng ASEAN liên quan đến vấn đề này có thể được phân loại thành nhiều nhóm khác nhau, nhằm tìm ra các giải pháp hiệu quả hơn trong việc đối phó với các loại tội phạm có tính chất quốc tế.
Nhóm 1 tập trung nghiên cứu các vấn đề lý luận chung liên quan đến tội phạm xuyên quốc gia và hợp tác quốc tế trong việc phòng, chống loại tội phạm này.
- Nhóm 2: Nhóm công trình nghiên cứu vấn đề hợp tác phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia trong ASEAN
- Nhóm 3: Nhóm các công trình nghiên cứu hệ thống Pháp luật Cộng đồng ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia
- Nhóm 4: Nhóm công trình nghiên cứu việc thực hiện Pháp luật Cộng đồng ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia của Việt Nam
1.1.1 Nhóm công trình nghiên cứu những vấn đề lí luận về tội phạm xuyên quốc gia và hợp tác quốc tế phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia
Hiện nay, tại Việt Nam, có nhiều thuật ngữ liên quan đến tội phạm xuyên quốc gia như tội phạm hình sự quốc tế, tội phạm có tính quốc tế và tội phạm điều ước Năm 2001, cuốn sách "Luật quốc tế - Lí luận và thực tiễn" của TS Trần Văn Thắng và ThS Lê Mai Anh đã được xuất bản bởi nhà xuất bản Giáo dục, cung cấp cái nhìn sâu sắc về vấn đề này.
Năm 2001, tội phạm được chia thành ba nhóm: tội phạm quốc tế, tội phạm hình sự quốc tế và tội phạm thông thường Tội phạm hình sự quốc tế được xác định là những hành vi xâm phạm quyền lợi của các quốc gia, công dân và pháp nhân, đồng thời ảnh hưởng đến mối quan hệ hữu nghị giữa các quốc gia và gây thiệt hại cho hợp tác quốc tế trong các lĩnh vực kinh tế, văn hóa và xã hội Các hành vi này được quy định trong các điều ước quốc tế đã được phê chuẩn hoặc theo pháp luật hình sự quốc gia phù hợp với các điều ước quốc tế liên quan Đặc điểm của tội phạm hình sự quốc tế khác biệt với tội phạm thông thường ở tính chất quốc tế, trong khi tội phạm thông thường không có hoặc chỉ có tính quốc tế mờ nhạt Ngoài ra, tội phạm hình sự quốc tế cũng khác với tội phạm quốc tế, vì tội phạm quốc tế bị truy cứu trách nhiệm dựa trên cơ sở luật quốc tế và thường được xét xử tại các tòa án quốc tế thành lập theo thỏa thuận của cộng đồng quốc tế.
Các tác giả trong công trình: Nguyễn Thị Thuận (chủ biên) (2007), Luật hình sự quốc tế (sách chuyên khảo), Nxb Công an nhân dân, Hà Nội; Đại học
Quốc gia Hà Nội, TS Nguyễn Ngọc Chí (chủ biên) (2011) đã xuất bản cuốn sách "Những vấn đề lý luận và thực tiễn về luật hình sự quốc tế" tại Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội Cuốn sách này cung cấp cái nhìn sâu sắc về các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến luật hình sự quốc tế, góp phần nâng cao nhận thức và hiểu biết về lĩnh vực này.
Giáo trình Luật Hình sự quốc tế do TS Nguyễn Ngọc Chí chủ biên, xuất bản năm 2012 bởi Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, cung cấp kiến thức sâu rộng về lĩnh vực này Tài liệu này là nguồn tham khảo quý giá cho sinh viên và những người nghiên cứu trong ngành luật.
Nguyễn Thị Phương Hoa (2014) trong tác phẩm "Luật hình sự quốc tế với việc đảm bảo quyền con người" đã chỉ ra rằng các tội phạm có tính quốc tế thường thể hiện qua phương thức, hoàn cảnh, địa điểm thực hiện và hậu quả của chúng Cùng với Nguyễn Ngọc Chí, tác giả khẳng định rằng việc đạt được một khái niệm thống nhất trong nghiên cứu luật hình sự quốc tế là khó khăn do sự khác biệt về xã hội, kinh tế, chính trị và văn hóa giữa các quốc gia Điều này dẫn đến việc tồn tại nhiều tên gọi khác nhau cho nhóm tội phạm xuyên quốc gia, trong đó tên gọi "tội phạm xuyên quốc gia" đang ngày càng được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu.
Trong bài viết "Một số vấn đề về tội phạm quốc tế và tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia", tác giả Dương Tuyết Miên chỉ ra rằng Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia không đưa ra định nghĩa cụ thể về tội phạm xuyên quốc gia, mà chỉ nêu các dấu hiệu đặc trưng của hình thức tội phạm này Mặc dù cộng đồng quốc tế chưa có định nghĩa chung, nhiều nhà nghiên cứu đã xác định các đặc điểm của tội phạm xuyên quốc gia Các công trình nghiên cứu như của Nguyễn Phong Hòa (2005) và Trịnh Tiến Việt, Trần Thị Hồng Lê (2012) đã cung cấp cái nhìn sâu sắc về khái niệm và các vấn đề pháp lý liên quan đến tội phạm có tính chất xuyên quốc gia Tác giả Nguyễn Phương Hoa (2014) cũng nhấn mạnh rằng tội phạm xuyên quốc gia bao gồm những hành vi vi phạm pháp luật xảy ra trên phạm vi quốc tế.
Luật hình sự quốc tế đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người và đảm bảo trật tự pháp luật giữa các quốc gia Theo Nguyễn Thị Phương Hoa (2014), những hành vi nguy hiểm và xâm hại trật tự pháp luật được quy định trong các điều ước quốc tế sẽ bị trừng phạt bởi các quốc gia theo các quy định của luật hình sự quốc gia phù hợp với các điều ước này.
Bài viết phân tích khái niệm và đặc trưng của tội phạm xuyên quốc gia, phân biệt với các nhóm tội phạm khác Tác giả cũng nêu ra và phân tích một số tội phạm xuyên quốc gia điển hình trên thế giới và khu vực ASEAN như tội khủng bố, buôn người, tội phạm ma túy, và cướp biển Đặc biệt, nhóm tác giả Dương Minh Hào, Nguyễn Quốc Tuấn, Nguyễn Tiến Đạt đã thực hiện một công trình nghiên cứu chi tiết về các loại tội phạm này trong cuốn sách "Các loại tội phạm xuyên quốc gia" xuất bản năm 2009.
Ngoài các nghiên cứu về lý luận chung liên quan đến tội phạm xuyên quốc gia, còn nhiều công trình nghiên cứu về hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm này Một số tác phẩm tiêu biểu có thể kể đến là bài viết của Vũ Ngọc Bừng (2001) với tiêu đề "Hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm phục vụ sự nghiệp đổi mới và phát triển đất nước," đăng trên Tạp chí CSND, số 1/2001, cùng với các nghiên cứu của Đinh Xuân Nam.
Nguyễn Xuân Hưởng (2009) trong bài viết "Một số vấn đề về hợp tác quốc tế trong đấu tranh phòng, chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia" đăng trên Tạp chí Kiểm sát số 10/2009, đã phân tích các thách thức và giải pháp trong việc tăng cường hợp tác quốc tế nhằm đối phó với tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia Bài viết nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chia sẻ thông tin và tài nguyên giữa các quốc gia để nâng cao hiệu quả trong công tác phòng, chống tội phạm.
Hồ Thế Hoè và Nguyễn Thị Thư (2012) trong bài viết "Tội phạm xuyên quốc gia và những vấn đề đặt ra trong hợp tác quốc tế về phòng, chống tội phạm" đã nhấn mạnh khái niệm hợp tác quốc tế trong việc phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia Bài viết cũng chỉ ra vai trò quan trọng của hợp tác này trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng chống tội phạm trên quy mô toàn cầu.
Các công trình nghiên cứu về tội phạm xuyên quốc gia và hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm tại Việt Nam hiện nay rất phong phú Mặc dù còn có những quan điểm khác nhau, nhưng đa số đều thống nhất rằng các khái niệm như tội phạm điều ước, tội phạm có tính quốc tế, tội phạm hình sự quốc tế và tội phạm xuyên quốc gia đều có nội hàm tương đồng Tội phạm xuyên quốc gia được hiểu là những hành vi nguy hiểm cho xã hội, thuộc thẩm quyền tài phán hình sự quốc gia, do người có năng lực gây ra một cách cố ý, xâm hại các quan hệ xã hội được pháp luật quốc gia và pháp luật quốc tế bảo vệ.
1.1.2 Nhóm công trình nghiên cứu về hợp tác phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia trong ASEAN
Ngoài nước
Các công trình khoa học nước ngoài về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia trong ASEAN được chia thành hai nhóm chính: nhóm nghiên cứu tổng quát về tội phạm xuyên quốc gia và nhóm nghiên cứu về từng loại tội phạm cụ thể trong ASEAN Tuy nhiên, nội dung thực hiện pháp luật cộng đồng ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia của Việt Nam chưa được đề cập trong các công trình nghiên cứu nước ngoài.
1.2.1 Nhóm các công trình nghiên cứu tổng quát về tội phạm xuyên quốc gia và tội phạm xuyên quốc gia trong ASEAN
Nhóm các công trình nghiên cứu về tội phạm xuyên quốc gia trong ASEAN cho thấy tài liệu trong nước còn hạn chế, trong khi tài liệu quốc tế phong phú hơn Các nghiên cứu từ các nhà khoa học nước ngoài đã cung cấp những đánh giá chính xác về tình hình phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia trong khu vực, đồng thời đưa ra nhiều giải pháp khắc phục, đặc biệt là về mặt pháp lý Một số công trình tiêu biểu bao gồm "An Introduction to Transnational Criminal Law" của Neil Boister (2012) và "The Securitization of Transnational Crime in ASEAN" của Ralf Emmers (2002).
Caballero-Anthony (2011) discusses the non-traditional security challenges facing the ASEAN Political-Security Community (APSC) and the importance of regional governance in addressing these issues Additionally, S Pushpanathan, in a paper presented at the 7th ACPF World Conference, emphasizes the need for ASEAN to combat transnational crime effectively Together, these works highlight the critical role of institutional cooperation within ASEAN to enhance regional security and tackle emerging threats.
Conference on Crime Prevention and Criminal Justice, 23-26 November 1999, New Delhi, India)
Các nghiên cứu đã xác định và phân loại các loại tội phạm xuyên quốc gia, đặc biệt là những tội phạm mà ASEAN chú trọng trong công tác phòng, chống Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hợp tác quốc tế trong việc đối phó với các thách thức an ninh toàn cầu.
Trong bối cảnh ASEAN, việc chống lại tội phạm xuyên quốc gia đã trở thành một vấn đề cấp bách, với nhiều văn kiện pháp lý và kế hoạch hành động đã được ban hành Tuy nhiên, nhiều văn bản này thiếu giá trị ràng buộc pháp lý và kết quả thực hiện không đạt như kỳ vọng Ralf Emmers đã chỉ ra rằng các kế hoạch hành động của ASEAN dường như không dẫn đến sự thay đổi chính sách thực sự trong các quốc gia thành viên Sự khác biệt về điều kiện kinh tế - xã hội và vấn đề chủ quyền đã cản trở việc thực hiện các hành động chung Mặc dù vậy, từ năm 2002 đến nay, ASEAN đã có những bước tiến đáng kể trong việc khắc phục những hạn chế này M Caballero-Anthony tin tưởng rằng một Cộng đồng ASEAN sẽ được hình thành và có khả năng phòng, chống hiệu quả các mối đe dọa an ninh phi truyền thống, bao gồm cả tội phạm xuyên quốc gia.
- Ralf Emmers (2003), The threat of transnational crime in southeast asia: drug trafficking, human smuggling and trafficking, and sea piracy,
Institute of Defence and Strategic Studies (IDSS) Singapore
Ralf Emmers cho rằng tội phạm xuyên quốc gia ở Đông Nam Á là vấn đề nghiêm trọng, chủ yếu bao gồm buôn bán ma túy, di cư bất hợp pháp, khủng bố, rửa tiền, buôn bán người, cướp biển, buôn lậu vũ khí, gian lận thẻ tín dụng và tham nhũng Tác giả khẳng định buôn bán ma túy là vấn đề nghiêm trọng nhất trong ASEAN, với các tổ chức tội phạm lớn như Tam hoàng Trung Quốc, Yakuza Nhật Bản và các băng nhóm Việt Nam hoạt động mạnh mẽ Các mạng tội phạm nhỏ hơn cũng phát triển và thiết lập hoạt động xuyên quốc gia, lợi dụng sự tham nhũng của quan chức và các tổ chức chính phủ yếu kém để mở rộng hoạt động và tăng lợi nhuận Công trình này được chia thành ba phần: phần đầu giới thiệu khái niệm về tội phạm xuyên quốc gia, phần hai nghiên cứu vấn đề tội phạm ở Đông Nam Á với trọng tâm vào buôn bán ma túy, buôn người và cướp biển, và phần cuối phân tích các hình thức hợp tác liên quốc gia nhằm giải quyết vấn đề này Tác giả cũng chỉ ra một số nhược điểm về pháp luật và thể chế khu vực, dẫn đến hạn chế trong cuộc chiến chống tội phạm xuyên quốc gia ở Đông Nam Á.
1.2.2 Nhóm các công trình nghiên cứu về từng loại tội phạm cụ thể trong ASEAN
Nhóm nghiên cứu về các loại tội phạm cụ thể trong ASEAN tập trung vào bốn loại tội phạm điển hình: tội khủng bố, tội phạm ma túy, tội buôn bán phụ nữ và trẻ em, cùng với tội cướp biển Các công trình tiêu biểu trong nhóm này đã đóng góp quan trọng vào việc hiểu rõ hơn về tình hình tội phạm trong khu vực.
- Paul J Smith (2004), Terrorism and Violence in Southeast Asia: Transnational Challenges to States and Regional Stability, Me Sharpe Inc,
Tác giả đã phân tích quy mô, nguyên nhân và nguồn gốc của chủ nghĩa khủng bố tại Đông Nam Á, đặc biệt là vai trò của tổ chức Al Qaeda trong khu vực Cuốn sách nêu bật mối liên hệ giữa chủ nghĩa khủng bố và các vấn đề an ninh như nhập cư bất hợp pháp, buôn bán ma túy và các hoạt động tội phạm khác Đồng thời, tác giả cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác quốc tế giữa các nước trong cuộc chiến chống tội phạm Tuy nhiên, cuốn sách chỉ mới đề cập khái quát một số vấn đề chung về tội phạm khủng bố ở Đông Nam Á.
- Ong Yen Nee (2002), International Responses to Terrorism: The Limits and Possibilities of Legal Control of Terrorism by Regional Arrangement with Particular Reference to Asean, Nanyang Technological University
Trong bối cảnh cộng đồng quốc tế chưa thống nhất được công ước chung về chống khủng bố, việc định nghĩa tội phạm khủng bố vẫn gặp nhiều khó khăn do các quốc gia thường xây dựng định nghĩa này theo xu hướng chính trị riêng Mối đe dọa từ khủng bố ngày càng hiện hữu, nhưng thiếu một công ước quốc tế hiệu quả, việc xây dựng định nghĩa khủng bố chung trong khu vực là rất cần thiết Tác giả nghiên cứu nhấn mạnh rằng Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) cần hợp tác để xây dựng định nghĩa khủng bố chung trong một điều ước quốc tế khu vực nhằm nâng cao hiệu quả trong cuộc chiến chống tội phạm này.
- Phil Marshall (2001), Globalization, Migration and Trafficking: Some
Thoughts from the South-East Asian Region, Paper to the Globalization
Workshop in Kuala Lumpur, 8-10 May 2001
- Susan Kneebone and Julie Debeljak (2012), Transnational Crime and
Human Rights: Responses to human Trafficking in the Greater Mekong Subregion, Routledge 8/2012
Các công trình nghiên cứu đã đánh giá cách đối phó với tội phạm buôn bán người xuyên quốc gia, đặc biệt là quản lý vấn đề này tại các quốc gia thuộc tiểu vùng sông Mê Kông như Campuchia, Lào, Trung Quốc, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam Cuốn sách phân tích khung chính sách pháp lý trong nước và quốc tế, cùng với vai trò của Chính phủ và các tổ chức phi chính phủ trong việc xử lý vấn đề buôn bán người ở từng quốc gia trong khu vực.
- Cheah Wuiling (2006), Assessing Criminal Justice and Human Rights
Models in the Fight against Sex Trafficking: A Case Study of the ASEAN Region, Essex Human Rights Review Vol 3 No.1;
Tác giả công trình này phân tích phản ứng của ASEAN trong cuộc chiến chống buôn người và tình dục cưỡng bức, mại dâm Ông đánh giá hiệu quả của các khuôn khổ khu vực và quốc gia trong việc giải quyết vấn đề này Tác giả nhận định rằng ASEAN chưa bảo vệ đầy đủ các nạn nhân bị buôn bán và chưa phá vỡ hiệu quả các đường dây buôn người trong khu vực Từ đó, tác giả đưa ra một số khuyến nghị cần thiết để cải thiện tình hình.
Malaysia và Philippines đã triển khai các chiến lược phòng, chống buôn bán người thông qua mô hình pháp luật hình sự nghiêm ngặt Cả hai quốc gia này đã thích ứng với sự phát triển quốc tế, áp dụng cách tiếp cận đa ngành và đặt nạn nhân làm trung tâm trong công tác chống buôn bán người và tình dục cưỡng bức, mại dâm Các công trình nghiên cứu đánh giá hiệu quả của các biện pháp này, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát lao động di cư để ngăn chặn nạn buôn bán người.
- Robert C Beckman (2002), Combatting piracy and armed robbery against ships in Southeast Asia: the way forward, Ocean Development &
- Robert C Beckman and J.Ashley Roach (2012), Piracy and International Maritiime Crimes in ASEAN: Prospects for Cooperation, Edward
Báo cáo thường niên của Cục Hàng hải quốc tế chỉ ra rằng nạn cướp biển và cướp có vũ trang tại khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là ở eo biển Malacca và vùng biển Indonesia, đã gia tăng đáng kể Tài liệu cung cấp đánh giá chi tiết về pháp luật và chính sách hiện tại cũng như những thách thức trong việc phòng chống cướp biển Các tác giả phân tích các thủ đoạn nổi bật của cướp biển và tội phạm hàng hải khác trong khu vực ASEAN Từ đó, báo cáo gợi ý rằng ASEAN có thể thiết lập một khuôn khổ pháp lý hiệu quả để đối phó với tội phạm trên biển.
- Sheng Lijun, China-ASEAN Cooperation against illicit drugs from the golden triangle, Asian Perspective Vol 30, No 2 (2006), pp 97-126
Bài viết này phân tích các cơ chế hợp tác giữa Trung Quốc và ASEAN trong việc kiểm soát buôn bán ma túy tại khu vực Tam giác vàng, diễn ra trong ba khuôn khổ chính: ASEAN + 1 (Trung Quốc) và ASEAN + 3 (Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc), tiểu vùng mở rộng (GMS) hợp tác sông Mekong, và giữa các chính quyền địa phương của Trung Quốc với Myanmar, Lào và Việt Nam Bài viết cũng đánh giá thực trạng hợp tác, nhấn mạnh những hạn chế làm giảm hiệu quả và đề xuất các giải pháp khắc phục nhằm nâng cao tính hiệu quả của các chương trình hợp tác này.
Báo cáo của UNODC (2008) mang tiêu đề "Drug-Free ASEAN 2015: Status and Recommendations" do Trung tâm khu vực của Văn phòng Liên hợp quốc về Ma túy và Tội phạm tại Đông Á và Thái Bình Dương phát hành, nhằm thực hiện mục tiêu lớn của Cộng đồng ASEAN là xây dựng một khu vực ASEAN không ma túy Báo cáo đã đánh giá tình hình thực hiện mục tiêu này trong ASEAN và đưa ra một số khuyến nghị để thực hiện hiệu quả mục tiêu này.
Những vấn đề đề tài cần tiếp tục nghiên cứu
Đề tài này không chỉ tập trung vào việc kế thừa, tổng hợp và phát triển các kết quả nghiên cứu từ những công trình trước, mà còn cần làm rõ một số nội dung quan trọng khác.
Thứ nhất, làm rõ về mặt lí luận Pháp luật Cộng đồng ASEAN về tội phạm xuyên quốc gia
Các nghiên cứu hiện có chưa cung cấp một cái nhìn toàn diện về Pháp luật Cộng đồng ASEAN trong việc phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia, mà chủ yếu chỉ liệt kê văn bản hoặc đi sâu vào một số khía cạnh cụ thể Tác giả cần làm rõ khái niệm, đặc điểm và nguồn gốc của Pháp luật Cộng đồng ASEAN về vấn đề này, từ đó tìm kiếm các giải pháp khắc phục hạn chế và nâng cao hiệu quả của hệ thống pháp luật trong khu vực.
Vào thứ hai, nghiên cứu và đánh giá tổng thể nội dung pháp luật cộng đồng ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia, đồng thời kiến nghị giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động này.
Hiện tại, chưa có công trình nghiên cứu nào đề cập đến nội dung tổng thể của Pháp luật Cộng đồng ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia Các nghiên cứu hiện có chỉ tập trung vào một lĩnh vực hợp tác cụ thể, như pháp luật về tương trợ tư pháp hình sự hay phòng, chống buôn người và ma túy Do đó, tác giả cần thực hiện nghiên cứu đánh giá nội dung tổng thể của Pháp luật Cộng đồng ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia, bao gồm các nguyên tắc phòng, chống tội phạm, quy định liên quan đến phòng ngừa tội phạm như hài hòa hóa pháp luật, trao đổi thông tin, kiểm soát vũ khí và biên giới, cũng như xây dựng cơ sở dữ liệu khu vực Bên cạnh đó, cần xem xét các quy định nhằm trừng trị tội phạm, như xác lập quyền tài phán, truy nã tội phạm, tương trợ tư pháp hình sự và dẫn độ tội phạm.
Sau khi làm rõ nội dung tổng thể của Pháp luật Cộng đồng ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia, tác giả sẽ đi sâu vào đánh giá hệ thống pháp luật khu vực liên quan đến vấn đề này Từ những đánh giá đó, tác giả sẽ đưa ra những khuyến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện Pháp luật Cộng đồng ASEAN.
Vào thứ ba, bài viết sẽ làm rõ hệ thống thiết chế phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia trong khu vực, phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của một số thiết chế khu vực Những thiết chế này bao gồm ASEANAPOL và Trung tâm phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia ASEAN, nhằm đối phó hiệu quả với tội phạm xuyên quốc gia.
Hệ thống thiết chế pháp lý của ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia chưa được nghiên cứu một cách toàn diện Mặc dù đã có nhiều tài liệu đề cập đến các cơ chế như Hội nghị bộ trưởng phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia và ASEANAPOL, nhưng nghiên cứu tổng thể về vấn đề này vẫn còn thiếu sót Tác giả sẽ phân tích từng thiết chế pháp lý liên quan và đưa ra đánh giá tổng quan về hiệu quả của chúng Từ đó, tác giả sẽ đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống thiết chế pháp lý phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia trong ASEAN, nâng cao hiệu quả hoạt động trong lĩnh vực này.
Nghiên cứu tổng thể việc thực hiện Pháp luật Cộng đồng ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia của Việt Nam và các giải pháp hoàn thiện pháp luật Việt Nam là một vấn đề chưa được đề cập nhiều trong các công trình nghiên cứu trước đây Tác giả luận án làm rõ quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về tội phạm xuyên quốc gia và nghĩa vụ thành viên của Việt Nam trong ASEAN Bên cạnh đó, tác giả cũng phân tích thực tiễn thực hiện Pháp luật Cộng đồng ASEAN tại Việt Nam, bao gồm việc xây dựng hệ thống pháp luật quốc gia phù hợp và đáp ứng yêu cầu hợp tác của ASEAN, cũng như thiết chế phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia Cuối cùng, tác giả đánh giá việc thực hiện Pháp luật Cộng đồng ASEAN tại Việt Nam và đề xuất các kiến nghị nhằm hoàn thiện cơ chế thực hiện pháp luật này.
Giả thuyết nghiên cứu của luận án
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tội phạm xuyên quốc gia đã trở thành một thách thức lớn đối với an ninh toàn cầu, và khu vực Đông Nam Á không nằm ngoài xu hướng này Tuy nhiên, hiện tại, nghiên cứu về tội phạm xuyên quốc gia và các vấn đề liên quan trong khu vực vẫn còn nhiều hạn chế.
Giả thuyết thứ hai cho rằng pháp luật ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia cung cấp cơ sở pháp lý quan trọng cho hoạt động hợp tác trong khu vực, và đang được hoàn thiện ngày càng tốt hơn.
Việt Nam là một thành viên chủ động và tích cực trong ASEAN, thực hiện đầy đủ và hiệu quả các quy định pháp luật của ASEAN về phòng chống tội phạm xuyên quốc gia Tuy nhiên, vẫn còn một số bất cập cần được tiếp tục hoàn thiện.
Câu hỏi nghiên cứu
Nội dung của Luận án sẽ tập trung trả lời các câu hỏi:
Tội phạm xuyên quốc gia là những hành vi phạm tội xảy ra qua nhiều quốc gia, có đặc điểm nổi bật là tính chất phức tạp và khả năng gây ảnh hưởng lớn đến an ninh, trật tự xã hội Trong khu vực Đông Nam Á, sự gia tăng của tội phạm này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia để phòng ngừa và chống lại những mối đe dọa này Việc thiết lập các cơ chế hợp tác, chia sẻ thông tin và tài nguyên là cần thiết nhằm nâng cao hiệu quả trong việc đấu tranh với tội phạm xuyên quốc gia, bảo vệ an ninh khu vực và phát triển bền vững.
Pháp luật ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia bao gồm các khái niệm, đặc điểm và nội dung quan trọng nhằm tăng cường hợp tác giữa các quốc gia thành viên Đánh giá thực trạng cho thấy nhiều thách thức còn tồn tại, bao gồm sự khác biệt trong hệ thống pháp lý và mức độ cam kết của các quốc gia Để hoàn thiện pháp luật ASEAN trong lĩnh vực này, cần tiếp tục cải thiện cơ chế hợp tác, tăng cường chia sẻ thông tin và nâng cao năng lực cho các cơ quan thực thi pháp luật.
Pháp luật Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong việc hoàn thiện hệ thống pháp lý nhằm đáp ứng yêu cầu của pháp luật ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần tiếp tục cải thiện để nâng cao hiệu quả hợp tác khu vực Các lĩnh vực như tăng cường hợp tác quốc tế, hoàn thiện quy định về xử lý tội phạm và nâng cao năng lực cho các cơ quan chức năng cần được chú trọng hơn nữa.
Hướng tiếp cận của Luận án
Để giải thích và chứng minh các giả thuyết của Luận án, cũng như tìm câu trả lời cho các câu hỏi nghiên cứu, Luận án sẽ tiếp cận theo hướng phân tích và tổng hợp các dữ liệu liên quan.
Tiếp cận các điều ước quốc tế khu vực về phòng chống tội phạm xuyên quốc gia và các văn kiện pháp lý khác dưới góc độ một chỉnh thể hoàn chỉnh tạo nên những đặc trưng riêng của Pháp luật ASEAN trong lĩnh vực này Pháp luật ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia bao gồm cả các quy phạm "luật cứng" và "luật mềm", góp phần tăng cường hợp tác và hiệu quả trong việc ngăn chặn tội phạm trên toàn khu vực.
Tiếp cận liên ngành trong luận án bao gồm sự kết hợp tri thức từ nhiều ngành khoa học như chính trị, lịch sử, triết học và luật học, bao gồm luật hình sự, tố tụng hình sự và luật quốc tế.
Trong quá trình nghiên cứu lịch sử, việc đánh giá sự hình thành và phát triển của pháp luật ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia, cũng như pháp luật Việt Nam trong việc thực hiện các quy định này, cần được tiếp cận một cách nhất quán.
Tiếp cận so sánh: Được sử dụng trong quá trình nghiên cứu pháp luật khu vực và quốc gia khác
Nghiên cứu tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến Luận án giúp tác giả có cái nhìn toàn diện về các vấn đề cần kế thừa và hoàn thiện Hiện tại, các công trình nghiên cứu chủ yếu đề cập đến một số nội dung của Pháp luật về tội phạm xuyên quốc gia trong khu vực ASEAN, bao gồm hệ thống văn kiện của ASEAN về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia, các loại tội phạm cụ thể như khủng bố, buôn người, và tội phạm ma túy Tác giả xác định rõ mục đích và phương pháp nghiên cứu nhằm làm rõ các nội dung về Pháp luật Cộng đồng ASEAN trong lĩnh vực này, đánh giá tổng thể nội dung Pháp luật Cộng đồng ASEAN và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia, cũng như nghiên cứu thực hiện Pháp luật Cộng đồng ASEAN tại Việt Nam và các giải pháp hoàn thiện pháp luật Việt Nam liên quan.