Tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp tại TP HCM thực trạng và giải pháp.Tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp tại TP HCM thực trạng và giải pháp.Tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp tại TP HCM thực trạng và giải pháp.Tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp tại TP HCM thực trạng và giải pháp.Tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp tại TP HCM thực trạng và giải pháp.
TỔNG QUAN VỀ KHỞI NGHIỆP VÀ TÀI TRỢ VỐN CHO
Tổng quan về khởi nghiệp
1.1.1 Định nghĩa khởi nghiệp, doanh nghiệp khởi nghiệp:
Khởi nghiệp trẻ được định nghĩa là việc ứng dụng các phẩm chất doanh nhân như sáng kiến, đổi mới và mạo hiểm trong môi trường làm việc hoặc tự khởi nghiệp, nhằm đạt được thành công trong kinh doanh (Schnurr và Newing, 1997) Theo Ủy ban cộng đồng Châu Âu (2003), khởi nghiệp là tư duy và quá trình tạo ra, phát triển hoạt động kinh tế thông qua việc chấp nhận rủi ro và sáng tạo trong các tổ chức mới hoặc đã tồn tại Oviatt và McDougall (2005) nhấn mạnh rằng khởi nghiệp liên quan đến việc khám phá, thực hiện, đánh giá và khai thác cơ hội để phát triển sản phẩm và dịch vụ trong tương lai.
Khởi nghiệp là quá trình bền bỉ và liên tục, bắt đầu từ việc nhận diện cơ hội, phát triển ý tưởng và thành lập doanh nghiệp mới Theo Global Entrepreneurship Monitor (GEM), doanh nghiệp mới trải qua ba giai đoạn: hình thành, phát triển ý tưởng, và duy trì, phát triển Các nhà nghiên cứu kinh tế lao động cho rằng khởi nghiệp là sự lựa chọn giữa làm thuê và tự tạo việc làm, đồng nghĩa với việc chấp nhận rủi ro để làm chủ và xây dựng doanh nghiệp.
Khởi nghiệp là quá trình mà cá nhân hoặc nhóm người khai thác cơ hội thị trường và năng lực của họ để xây dựng một doanh nghiệp mới Đây là một tổ chức được thiết kế để cung cấp sản phẩm và dịch vụ trong môi trường đầy bất định.
Cần phân biệt rõ giữa khởi nghiệp và lập nghiệp Theo ông Trương Gia Bình, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo khác với lập nghiệp, trong khi lập nghiệp có thể phát triển thành doanh nghiệp lớn, khởi nghiệp lại liên quan đến đỉnh cao của khoa học công nghệ và những điều chưa từng được thực hiện trên thế giới.
Theo Paul Graham (2005), doanh nghiệp khởi nghiệp là doanh nghiệp được thành lập với kỳ vọng tăng trưởng nhanh, trong đó tốc độ tăng trưởng và sự sáng tạo về ý tưởng mới là yếu tố quyết định Các yếu tố phụ trợ như doanh nghiệp mới, lĩnh vực công nghệ, hay sự hỗ trợ từ quỹ đầu tư rủi ro không phải là điều kiện tiên quyết Theo đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”, doanh nghiệp khởi nghiệp được định nghĩa là loại hình doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh thông qua việc khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ và mô hình kinh doanh mới.
Theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, startup là doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, tập trung vào việc phát triển sản phẩm và dịch vụ mới thông qua công nghệ và ý tưởng độc đáo Ông nhấn mạnh rằng cộng đồng này có khả năng tiếp cận thị trường toàn cầu nhờ vào công nghệ thông tin Đồng thời, ông Bùi Thế Duy, Chánh Văn phòng Bộ Khoa học và Công nghệ, khẳng định rằng doanh nghiệp khởi nghiệp cần dựa vào công nghệ mới hoặc hình thức kinh doanh mới để tạo ra sự khác biệt không chỉ trong nước mà còn trên toàn thế giới.
Doanh nghiệp khởi nghiệp, hay còn gọi là startup, là một loại hình doanh nghiệp mới thành lập, tập trung vào việc phát triển mô hình kinh doanh hiệu quả và linh hoạt Các startup có khả năng tăng trưởng nhanh nhờ vào việc khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ và mô hình kinh doanh mới Mặc dù tên gọi "startup" xuất phát từ thời kỳ bong bóng dot-com, hiện nay khái niệm này không chỉ giới hạn ở các công ty công nghệ Ba tính chất quan trọng của một startup bao gồm sự đổi mới sáng tạo, quy mô linh hoạt và khả năng tăng trưởng nhanh.
Doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, hay còn gọi là startup, là loại hình doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh nhờ khai thác tài sản trí tuệ và công nghệ Các startup thường là công ty công nghệ hoặc có ứng dụng công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin Để thành công, một startup cần có ba tính chất quan trọng: sự sáng tạo đổi mới, quy mô linh hoạt và khả năng tăng trưởng nhanh.
Startup là doanh nghiệp nhỏ với mục tiêu trở thành công ty lớn và khác biệt, mang lại giá trị cao cho thị trường Các startup thường thực hiện chiến lược kinh doanh đổi mới nhằm thay đổi cách thức hoạt động của thị trường hiện tại, như trường hợp của Amazon, Uber, Google và Facebook.
Startup là một tổ chức tạm thời, được thành lập nhằm tìm kiếm mô hình kinh doanh và khảo sát mức độ hấp dẫn của sản phẩm hoặc dịch vụ trên thị trường Ngược lại, công ty lớn là một tổ chức đã tồn tại lâu dài, có khả năng đáp ứng tốt nhu cầu thị trường với mô hình kinh doanh rõ ràng và đã được công nhận Công ty lớn đã vượt qua nhiều thử thách, chứng minh tính ổn định và có nguồn khách hàng ổn định, đồng thời hoạt động một cách linh hoạt.
Doanh nghiệp khởi nghiệp, hay còn gọi là startup, được thành lập với mục tiêu đạt tốc độ tăng trưởng nhanh Mặc dù mới ra đời và có thể được hỗ trợ bởi quỹ đầu tư mạo hiểm hoặc có chiến lược tốt, không phải mọi doanh nghiệp công nghệ đều được xem là startup Để được coi là một startup thực thụ, doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều thách thức hơn so với các doanh nghiệp thông thường và cần có ý tưởng độc đáo nhằm thúc đẩy sự tăng trưởng nhanh chóng.
Một startup cần có tiềm năng tăng trưởng lớn trong tương lai, đồng thời phải là tổ chức không có lịch sử hoạt động rõ ràng và không có báo cáo tài chính quá khứ Đặc điểm quan trọng khác là sự phụ thuộc vào vốn tư nhân thay vì vốn chứng khoán, cùng với xác suất sống không cao.
Các công ty khởi nghiệp (startup) có thể có nhiều quy mô và hình thức khác nhau Dù ở dạng nào, các startup cần thực hiện những nhiệm vụ quan trọng, bắt đầu từ việc hình thành một nhóm đồng sáng lập để đảm bảo kỹ năng và nguồn lực cần thiết Mục tiêu là nghiên cứu và phát triển sản phẩm khả dụng tối thiểu (MVP), giúp nhóm thu thập những bài học quý giá từ khách hàng với nguồn lực hạn chế.
Doanh nghiệp khởi nghiệp bắt đầu từ sản phẩm khả dụng tối thiểu để đánh giá và phát triển ý tưởng kinh doanh, nhằm hiểu rõ hơn về tiềm năng thương mại Mô hình kinh doanh của startup có thể được nhận diện qua hai cách tiếp cận: từ dưới lên hoặc từ trên xuống Giai đoạn khởi nghiệp sẽ kết thúc khi doanh nghiệp được thương mại hóa qua IPO, trở thành một đơn vị độc lập thông qua sát nhập hoặc góp vốn, hoặc chấm dứt hoạt động Quy mô và sự phát triển của hệ sinh thái hỗ trợ startup có ảnh hưởng lớn đến thành công của chúng, đặc biệt là trong hoạt động tài trợ vốn.
1.1.2 Các loại hình doanh nghiệp khởi nghiệp
Có 4 loại hình doanh nghiệp khởi nghiệp chính khi nhà sáng lập xem xét lựa chọn loại hình sao cho phù hợp với mô hình khởi nghiệp kinh doanh của doanh nghiệp mình bao gồm: Thuế, trách nhiệm cá nhân, khả năng dễ dàng sang nhượng, bổ sung hoặc thay thế chủ sở hữu mới và kỳ vọng của nhà đầu tư.
Tổng quan về tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp
1.2.1 Khái niệm về tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp
Tài trợ, cấp quỹ và cấp kinh phí là hành động cung cấp tài nguyên, chủ yếu là tiền bạc, hoặc các giá trị khác như tiềm lực và thời gian, cho một dự án, cá nhân, doanh nghiệp, hoặc tổ chức tư nhân và công cộng.
Nguồn tài trợ là vốn cần thiết cho đầu tư, đảm bảo hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra liên tục và hiệu quả.
Tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp là việc cung cấp tài chính để hỗ trợ hoạt động sản xuất, phát triển thị trường và nghiên cứu sản phẩm, nhằm mang lại lợi ích cho công ty, xã hội và các nhà đầu tư.
Các nguồn tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp bao gồm tín dụng, vốn mạo hiểm, quyên góp, viện trợ, tiết kiệm, trợ cấp và thuế.
Theo nghiên cứu của Marmer, Hermann và Berman (2011), tiến trình khởi nghiệp gồm 6 bước:
Giai đoạn đầu tiên trong quá trình phát triển sản phẩm là phát hiện và nghiên cứu mức độ khả thi trên thị trường, kéo dài khoảng 5-7 tháng Tiếp theo, cần đánh giá mức độ quan tâm của nhà đầu tư đối với sản phẩm mẫu trong khoảng thời gian 3-5 tháng Cuối cùng, hiệu quả của sản phẩm sẽ được đánh giá thông qua hoạt động thu hút người tiêu dùng trong vòng 5-6 tháng.
Giai đoạn mở rộng và tăng trưởng của các công ty mới thành lập đánh dấu sự gia tăng số lượng nhân viên, thị phần và thu nhập Đây là thời điểm lý tưởng để xây dựng quỹ tăng trưởng và thu hút các nhà đầu tư tiềm năng có cùng mục tiêu mở rộng doanh nghiệp Đồng thời, giai đoạn này cũng hướng tới việc tối đa hóa lợi nhuận cho công ty.
(vi) Giai đoạn làm mới thông qua đấu giá cổ phần (IPO) ra công chúng.
Nghiên cứu của Cvijanovie và Sruk (2008) chỉ ra rằng vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp trải qua 5 giai đoạn: thử nghiệm, khởi nghiệp, mở rộng, tái cấp vốn và bán một phần doanh nghiệp Giai đoạn đầu thường nhận vốn từ sáng lập viên, bạn bè, gia đình, khoản vay hoặc quỹ đầu tư mạo hiểm Trong giai đoạn mở rộng, vốn chủ yếu đến từ quỹ mạo hiểm và quỹ cho vay, trong khi giai đoạn mua lại lại phụ thuộc nhiều vào vốn cổ phần tư nhân.
Nhu cầu vốn của doanh nghiệp (DN) phụ thuộc vào loại hình và quy mô của DN, trong đó các DN hoạt động trong lĩnh vực chế biến thường có nhu cầu vốn cao hơn so với các lĩnh vực khác.
DN trong lĩnh vực thương mại dịch vụ.
Các doanh nghiệp khởi nghiệp (DNKN) thường huy động vốn từ hai nguồn chính: nguồn vốn bên trong, bao gồm vốn tự có và vốn từ gia đình, bạn bè; và nguồn vốn bên ngoài, thông qua các nhà đầu tư thiên thần, đầu tư mạo hiểm, vay ngân hàng hoặc các nguồn hỗ trợ khác Nghiên cứu của Soderbom và Samuelsson chỉ ra hai cách tiếp cận chính để giải thích cấu trúc vốn tại các DNKN: (i) lý thuyết về trật tự phân hạng và (ii) lý thuyết vòng đời.
Lý thuyết trật tự phân hạng trong lựa chọn cấu trúc vốn, do Myers và Majluf (1984) đề xuất, chỉ ra rằng doanh nghiệp có một thứ tự ưu tiên trong việc chọn nguồn vốn khi đối mặt với thông tin bất cân xứng giữa họ và các nhà tài trợ Sự bất cân xứng này xảy ra khi các nhà điều hành nắm giữ nhiều thông tin hơn về cơ hội đầu tư so với các nhà tài trợ, dẫn đến những rủi ro cho các nhà đầu tư bên ngoài khi quyết định đầu tư vào công ty.
Các nhà tài trợ thường yêu cầu bù đắp cho thông tin không rõ ràng, dẫn đến chi phí vốn đầu tư bên ngoài cao Vì vậy, các nhà quản trị ưu tiên sử dụng nguồn vốn bên trong Chỉ khi nguồn vốn nội bộ không đủ, họ mới xem xét đến vốn bên ngoài, ưu tiên vốn vay vì ít bị ảnh hưởng bởi thông tin bất cân xứng.
Lý thuyết trật tự phân hạng ban đầu được phát triển để giải thích chiến lược huy động vốn của các công ty lớn và lâu năm Tuy nhiên, nghiên cứu của Berger và Udell (1998) cùng với Cassar (2004) chỉ ra rằng lý thuyết này cũng phù hợp với các doanh nghiệp nhỏ mới thành lập.
Một số nghiên cứu cho rằng thứ tự truyền thống trong đầu tư có thể bị đảo ngược đối với doanh nghiệp khởi nghiệp (DNKN) vì hai lý do chính: Thứ nhất, các nhà đầu tư có kinh nghiệm thường hiểu rõ hơn về tiềm năng thương mại hóa của các đổi mới sáng tạo so với các nhà sáng lập Thứ hai, vốn đầu tư từ bên ngoài có thể được ưu tiên hơn nếu nhà đầu tư có khả năng mang lại giá trị phi tiền tệ cho DNKN, điều này thường thấy trong các khoản đầu tư vào DNKN.
Lý thuyết vòng đời, theo Berger và Udell (1998), được sử dụng để phân tích các yếu tố quyết định cấu trúc vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNKN) Lý thuyết này cho rằng nhu cầu tài chính và khả năng tiếp cận nguồn vốn của DNKN thay đổi theo thời gian khi doanh nghiệp phát triển, tích lũy kinh nghiệm và cải thiện tính minh bạch thông tin Đặc biệt, các doanh nghiệp nhỏ và mới thường phụ thuộc vào nguồn tài trợ nội bộ, tín dụng thương mại và vốn đầu tư từ các nhà đầu tư "thiên thần".
Khi doanh nghiệp phát triển, việc tiếp cận nguồn vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm, ngân hàng và các tổ chức tài chính khác sẽ trở nên dễ dàng hơn Nếu doanh nghiệp tiếp tục mở rộng, họ có khả năng huy động vốn từ công chúng thông qua việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO).
Cả hai lý thuyết về nguồn vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp không phải lúc nào cũng chính xác, đặc biệt khi các nguồn tài chính như vốn đầu tư thiên thần hoặc đầu tư mạo hiểm không có sẵn hoặc chỉ cung cấp một phần nhỏ Trong những trường hợp này, doanh nghiệp khởi nghiệp cần tìm kiếm các phương thức huy động vốn từ những nguồn tài chính thay thế khác.
1.2.2 Các nguồn tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp
Kinh nghiệm tài trợ vốn của các địa phương cho doanh nghiệp khởi nghiệp
1.3.1 Kinh nghiệm tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp tại thành phố Hà
Thành phố Hà Nội đã tiến hành nghiên cứu và khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp, đồng thời tham khảo kinh nghiệm quốc tế để xây dựng Đề án Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo.
Đến năm 2020, Hà Nội đặt mục tiêu có 400.000 doanh nghiệp đăng ký hoạt động và phát triển bền vững, với ưu tiên cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo Nhiều hoạt động hỗ trợ, đào tạo và tập huấn đã được triển khai nhằm tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các doanh nghiệp khởi nghiệp.
Hà Nội đã mời chuyên gia từ Israel để tư vấn và xây dựng Cổng thông tin khởi nghiệp sáng tạo StartupCity.vn, nhằm hỗ trợ và kết nối cộng đồng khởi nghiệp sáng tạo tại Hà Nội với các hệ sinh thái khởi nghiệp trong nước và quốc tế Cổng thông tin này cung cấp cơ sở dữ liệu quan trọng cho cộng đồng khởi nghiệp, giúp họ khai thác, hình thành và phát triển ý tưởng StartupCity.vn đã chính thức ra mắt và hiện có sự tham gia của 800 startups, nhà đầu tư và tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo.
Theo chỉ đạo của NHNN Việt Nam và UBND Thành phố, chi nhánh NHNN Hà Nội đã thực hiện chương trình kết nối Ngân hàng - Doanh nghiệp theo Kế hoạch số 105/KH-UBND, giảm lãi suất tín dụng cho các doanh nghiệp tham gia chương trình từ 1-1,5%/năm so với mức lãi suất cho vay thông thường Các tổ chức tín dụng ưu tiên thực hiện chính sách của NHNN nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa.
NHNN chi nhánh TP Hà Nội đã chỉ đạo các Tổ chức tín dụng nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng để đáp ứng nhu cầu đa dạng của nền kinh tế Đặc biệt, cần cải thiện năng lực cung cấp tín dụng cho nền kinh tế, phối hợp với Trung tâm thông tin tín dụng quốc gia Việt Nam (CIC) để thực hiện các giải pháp minh bạch hóa thông tin Điều này nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, cùng các cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế, được tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng một cách bình đẳng và thuận lợi hơn.
Chương trình kết nối Ngân hàng - Doanh nghiệp đã cho vay tài trợ vốn khoảng 398.671 tỷ đồng, với dư nợ cho vay của các TCTD đạt khoảng 368.548 tỷ đồng Lãi suất cho vay trong chương trình này dao động từ 6-6.5%/năm cho các khoản vay ngắn hạn và từ 8-9%/năm cho khoản vay trung và dài hạn Đặc biệt, một số doanh nghiệp thuộc lĩnh vực ưu tiên và có xếp hạng tín dụng tốt có thể được hưởng lãi suất ưu đãi dưới 6%/năm.
Hà Nội đang nỗ lực tạo ra một môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp, khuyến khích các mô hình khởi nghiệp sáng tạo Mặc dù còn nhiều thách thức phía trước, thành phố này đang khởi động với nhiều hy vọng cho sự phát triển doanh nghiệp trong tương lai.
1.3.2 Kinh nghiệm tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp tại thành phố Đà Nẵng
Mục tiêu của Đà Nẵng là trở thành "Điểm đến của khởi nghiệp và sáng tạo" thông qua Đề án "Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đến năm 2020" Đề án này bao gồm việc triển khai đầy đủ các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ, hoàn thiện các chính sách khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của thành phố, xây dựng Cổng thông tin khởi nghiệp đổi mới sáng tạo kết nối với Cổng thông tin quốc gia, và hỗ trợ khoảng 200 dự án khởi nghiệp.
Đà Nẵng đặt mục tiêu hỗ trợ 80 doanh nghiệp khởi nghiệp, trong đó ít nhất 20% sẽ gọi vốn thành công từ nhà đầu tư Thành lập từ 2 đến 3 vườn ươm doanh nghiệp theo hình thức xã hội hóa hoặc đối tác công tư Đến năm tới, phấn đấu có 50% trường phổ thông và trung học chuyên nghiệp có Câu lạc bộ đổi mới sáng tạo, cùng với 100% trường đại học, cao đẳng có chương trình giảng dạy về khởi nghiệp và câu lạc bộ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Đồng thời, thành lập Quỹ hỗ trợ khởi nghiệp tại Đà Nẵng và thu hút 3-5 quỹ đầu tư mạo hiểm đặt văn phòng đại diện tại thành phố.
Dựa trên kinh nghiệm khởi nghiệp của Hà Nội và Đà Nẵng, TP HCM có thể phát triển tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo bằng cách tận dụng nguồn nhân lực và khoa học công nghệ, cùng với vị trí địa lý và tiềm năng kinh tế của mình Thành phố nên mở cửa hợp tác quốc tế với các quốc gia khởi nghiệp hàng đầu để thu hút nguồn lực phát triển, đồng thời phát triển nguồn lực khởi nghiệp nội tại nhằm tự lực phát triển và tìm ra giải pháp mới trong việc thúc đẩy tài trợ vốn cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Hiện tại xu thế hội nhập, hợp tác quốc tế là công việc quan trọng và các thành phố
Hà Nội và Đà Nẵng đang tích cực thu hút nguồn lực hỗ trợ từ quốc tế, trong khi các doanh nghiệp khởi nghiệp tại TP HCM sẽ nhận được không chỉ vốn mà còn kinh nghiệm quản trị, nguồn nhân lực và trí tuệ từ các nhà đầu tư thiên thần và nhà đầu tư mạo hiểm Những nguồn lực này sẽ đóng góp đáng kể vào sự phát triển của các doanh nghiệp khởi nghiệp.
Chương một cung cấp cái nhìn tổng quan về khởi nghiệp và tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp, nhằm xây dựng lý thuyết về khởi nghiệp và các xu hướng, vai trò của nó trong nền kinh tế Khởi nghiệp không chỉ là yếu tố quan trọng cho sự đổi mới và sáng tạo, mà còn là động lực phát triển của một quốc gia Các doanh nghiệp khởi nghiệp thường xuất phát từ những ý tưởng sáng tạo, phục vụ cộng đồng và tối ưu hóa việc sử dụng nguồn tài nguyên.
Tài trợ vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp đang ngày càng phát triển với sự hỗ trợ từ nhà nước và nhiều nguồn khác nhau, tạo ra nguồn tài chính phong phú cho các startup Phong trào khởi nghiệp trong giới trẻ ngày càng mạnh mẽ, tuy nhiên, để thu hút được vốn tài trợ, các doanh nghiệp khởi nghiệp cần chú trọng đến việc phát triển ý tưởng sản phẩm và dịch vụ đổi mới sáng tạo, yếu tố then chốt quyết định thành công trong việc gọi vốn.
Chương một tóm tắt phong trào khởi nghiệp tại Hà Nội và Đà Nẵng, nhấn mạnh sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính quyền trong việc tài trợ vốn Các hoạt động tài trợ đang được mở rộng, khuyến khích phát triển các ý tưởng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Qua đó, TP HCM có thể rút ra nhiều bài học quý giá về kinh nghiệm tài trợ vốn và phát triển phong trào khởi nghiệp.