Nghiên cứu quy định về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố của Mỹ Những vấn đề cần lưu ý cho các Ngân hàng thương mại Việt Nam.Nghiên cứu quy định về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố của Mỹ Những vấn đề cần lưu ý cho các Ngân hàng thương mại Việt Nam.Nghiên cứu quy định về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố của Mỹ Những vấn đề cần lưu ý cho các Ngân hàng thương mại Việt Nam.Nghiên cứu quy định về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố của Mỹ Những vấn đề cần lưu ý cho các Ngân hàng thương mại Việt Nam.Nghiên cứu quy định về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố của Mỹ Những vấn đề cần lưu ý cho các Ngân hàng thương mại Việt Nam.
TỔNG QUAN VỀ PHÒNG CHỐNG RỬA TIỀN, PHÒNG CHỐNG TÀI TRỢ KHỦNG BỐ VÀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
Tổng quan về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố
Rửa tiền và tài trợ khủng bố là những vấn đề quan trọng trong việc phòng ngừa, phát hiện và truy tố tội phạm trên toàn cầu Hoạt động này ngày càng phức tạp do tội phạm sử dụng các phương pháp công nghệ tinh vi và các kênh tài chính đa dạng để chuyển tiền qua nhiều quốc gia Rửa tiền được hiểu là quá trình che đậy nguồn gốc bất hợp pháp của tiền thu được từ hoạt động tội phạm, trong khi tài trợ khủng bố đề cập đến việc cung cấp hỗ trợ tài chính cho các hoạt động khủng bố hoặc cho những cá nhân liên quan đến việc thực hiện hành vi khủng bố.
1.1.1 Khái niệm về rửa tiền
1.1.1.1 Định nghĩa về rửa tiền
Liên Hợp Quốc (UN) là tổ chức quốc tế tiên phong trong việc chống rửa tiền toàn cầu thông qua việc khởi xướng hiệp định quốc tế về phòng chống buôn bán ma túy và rửa tiền Khái niệm rửa tiền được định nghĩa khác nhau tùy theo luật pháp của từng quốc gia, nhưng hầu hết các nước đều thống nhất và điều chỉnh nội luật theo định nghĩa trong Công ước của Liên Hợp Quốc về chống buôn bán ma túy và các chất hướng thần năm 1988, với sự tham gia của 169 quốc gia.
Công ước Vienna và Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia năm 2000, còn được gọi là Công ước Palermo, đã thu hút sự tham gia của 147 quốc gia ký kết và 82 quốc gia phê chuẩn.
Sự chuyển nhượng tài sản có nguồn gốc từ hành vi phạm tội, như buôn bán ma túy, nhằm mục đích che giấu nguồn gốc bất hợp pháp hoặc hỗ trợ cá nhân liên quan tránh khỏi hậu quả pháp lý là hành vi vi phạm nghiêm trọng.
Việc che giấu hoặc ẩn giấu bản chất, nguồn gốc, địa điểm và quyền sở hữu của tài sản, khi biết rằng tài sản đó có được từ hành vi phạm tội, là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng.
Việc sở hữu hoặc sử dụng tài sản ngay khi tiếp nhận phải được xem xét kỹ lưỡng, đặc biệt nếu tài sản đó có nguồn gốc từ hành vi phạm tội hoặc liên quan đến các hoạt động phạm pháp.
Công ước Vienna, ra đời hơn 30 năm trước, chỉ quy định tội buôn bán bất hợp pháp chất ma túy là tội phạm nguồn của tội rửa tiền, không bao gồm các hành vi như tham nhũng hay lừa đảo Tuy nhiên, với sự phát triển của tội phạm ngày càng tinh vi, định nghĩa về tội rửa tiền đã được mở rộng trong Công ước Palermo, yêu cầu các thành viên áp dụng giới hạn rộng nhất cho các tội phạm nguồn liên quan đến rửa tiền.
Theo định nghĩa của Lực lượng đặc nhiệm tài chính về chống rửa tiền (FATF), rửa tiền là các hoạt động nhằm hợp pháp hóa tiền và tài sản có nguồn gốc từ hành vi phạm tội Điều này diễn ra bên cạnh các quy định của Liên Hợp Quốc về vấn đề này.
Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) định nghĩa rửa tiền là quá trình chuyển đổi tài sản qua nhiều giai đoạn nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của chúng, phù hợp với các quy định và khuyến nghị của các tổ chức quốc tế.
1 Công ước Vienna (Điều 3) quy định tôi phạm nguồn trong phạm vi buôn bán bất hợp pháp chất ma túy
Theo Điều 3 của Công ước Vienna và Điều 6 của Công ước Palermo, việc chuyển đổi tiền kiếm được từ hoạt động bất hợp pháp hoặc tội phạm thành nguồn thu hợp pháp là một hành vi vi phạm pháp luật.
Rửa tiền được hiểu là một tội ác thứ hai trong hoạt động tội phạm, nơi mà người phạm tội tổ chức và có kế hoạch hợp pháp hóa tiền từ các hoạt động bất hợp pháp vào hệ thống tài chính Đối mặt với nguy cơ bị thu hồi tài sản từ các hành vi phạm pháp như buôn bán ma túy, vũ khí, tham nhũng và lừa đảo, tội phạm buộc phải tìm cách hợp pháp hóa số tiền bẩn Hành vi này được coi là tội phạm phái sinh, với mục đích "tẩy rửa" nguồn gốc bất hợp pháp của các khoản thu từ tội phạm.
1.1.1.2 Các giai đoạn của rửa tiền
Quy trình rửa tiền gồm có 3 giai đoạn chính theo thứ tự như sau: Sắp xếp (Placememt) – Phân tán (Layering) – Quy tụ (Integration)
Giai đoạn sắp xếp là quá trình mà các đối tượng phạm tội chuyển đổi các khoản tiền phi pháp vào các hệ thống tài chính, chứng khoán, bảo hiểm và casino Trong giai đoạn này, các khoản tiền thường được chia nhỏ để giảm thiểu sự nghi ngờ và dễ dàng hơn trong việc hợp thức hóa nguồn gốc.
Giai đoạn phân tán là quá trình chuyển đổi các khoản tiền, chứng khoán và hợp đồng bảo hiểm đã được bố trí trước đó sang các tổ chức khác Điều này thường được thực hiện thông qua các hợp đồng ma, giao dịch chuyển tiền và tài trợ thương mại, nhằm che giấu nguồn gốc ban đầu của số tiền có được từ hoạt động phạm tội.
Giai đoạn quy tụ là giai đoạn tập hợp các khoản tiền từ hai giai đoạn trước, nhằm chuyển giao cho đối tượng phạm tội để đầu tư vào chứng khoán hoặc mua các tài sản có giá trị lớn hơn, từ đó đưa tiền vào nền kinh tế chính thống.
1.1.2 Khái niệm về tài trợ khủng bố
1.1.2.1 Định nghĩa khủng bố và tài trợ khủng bố
Năm 1999, trước thềm vụ tấn công ngày 11 tháng 9 năm 2001 tại Mỹ, Liên Hợp Quốc đã thông qua Công ước quốc tế về chống tài trợ khủng bố.
Tổng quan về Ngân hàng thương mại
1.2.1 Định nghĩa Ngân hàng thương mại
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia, với các nhiệm vụ và chức năng đa dạng Những dịch vụ mà NHTM cung cấp không chỉ hỗ trợ hoạt động tài chính mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế.
Theo Luật Bang California, hệ thống ngân hàng được phân chia thành ba loại: ngân hàng thương mại, ngân hàng công nghiệp và công ty tín thác Ngân hàng thương mại thực hiện các hoạt động như nhận tiền gửi, cho vay, chiết khấu giấy tờ thương mại và giao dịch liên quan đến hoạt động thương mại Ngân hàng công nghiệp chuyên cho vay và nhận tiền gửi với giấy chứng nhận đầu tư hoặc tiết kiệm, không bao gồm tiền gửi không kỳ hạn Công ty tín thác là doanh nghiệp thực hiện quản trị và bảo quản tài sản, chuyển nhượng và ủy thác theo chỉ định của tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền.
Theo Luật nước CHND Trung Hoa, ngân hàng thương mại là pháp nhân được thành lập theo quy định pháp luật, thực hiện các hoạt động như nhận tiền gửi, cho vay, chiết khấu công cụ chuyển nhượng, phát hành trái phiếu, đại lý trái phiếu chính phủ, mua bán ngoại hối, cung cấp dịch vụ tín dụng và bảo lãnh, đại lý bảo hiểm, dịch vụ két an toàn, cùng các nghiệp vụ khác được Hội đồng nhà nước cho phép.
Theo luật Việt Nam, ngân hàng là tổ chức tín dụng thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo quy định Các loại hình ngân hàng bao gồm ngân hàng thương mại, ngân hàng chính sách và ngân hàng hợp tác xã Trong đó, ngân hàng thương mại thực hiện toàn bộ các hoạt động ngân hàng cùng với các hoạt động kinh doanh khác.
6 Luật Ngân hàng thương mại nước CHND Trung Hoa năm 1995, sửa đổi bổ sung năm 2003
Luật các Tổ chức tín dụng 2010 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định rằng các ngân hàng thương mại hoạt động với mục tiêu lợi nhuận, thực hiện các giao dịch như nhận tiền gửi, phát hành chứng chỉ tiền gửi, và cấp tín dụng Các dịch vụ của ngân hàng bao gồm mở tài khoản thanh toán và cung cấp dịch vụ thanh toán như séc, lệnh chi, và thẻ ngân hàng, tùy thuộc vào quy định của Ngân hàng Nhà nước Mặc dù các nghiệp vụ ngân hàng có thể khác nhau giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ, nhưng theo tác giả Dương Hữu Hạnh, vai trò chính của ngân hàng thương mại vẫn bao gồm các lĩnh vực cốt lõi trong quản trị ngân hàng trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu.
Ngân hàng thương mại đóng vai trò trung gian quan trọng bằng cách chuyển đổi tiền tiết kiệm từ các hộ gia đình thành tín dụng cho doanh nghiệp và người vay khác Điều này giúp thúc đẩy đầu tư vào xây dựng cao ốc mới, thiết bị và các hàng hóa thiết yếu khác.
Ngân hàng thương mại đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện thanh toán tiền cho hàng hóa và dịch vụ thay mặt khách hàng Họ thực hiện các giao dịch này thông qua việc phát hành và thanh toán séc, chuyển tiền điện tử, cung cấp hướng dẫn thanh toán điện và phân phối tiền mặt.
Người bảo lãnh trong ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng khi đại diện cho khách hàng thanh toán các khoản nợ khi khách hàng không có khả năng chi trả Một ví dụ điển hình là ngân hàng phát hành thư tín dụng trong giao dịch ngoại thương, giúp bảo đảm quyền lợi cho các bên liên quan.
Đại lý của ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và bảo vệ tài sản của khách hàng, đồng thời thực hiện việc phát hành và mua lại cổ phiếu cho họ, thường thông qua phòng tín thác của ngân hàng.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế với nhiều nhiệm vụ đa dạng như tín dụng, tín thác, bảo hiểm, môi giới, đầu tư, bảo lãnh, quản trị tiền mặt, tiết kiệm và thanh toán.
1.2.2 Vai trò của Ngân hàng thương mại trong hoạt động PCRT và PCTTKB
Theo báo cáo năm 2011 của Cơ quan Phòng chống ma túy và tội phạm của Liên hợp quốc, ước tính từ 2-5% GDP toàn cầu, tương đương 800 tỷ - 2 nghìn tỷ đô la Mỹ, bị rửa tiền hàng năm, chủ yếu thông qua hệ thống ngân hàng.
Rửa tiền là một tội ác nghiêm trọng, trong đó tội phạm tìm cách hợp pháp hóa nguồn tiền bất hợp pháp qua hệ thống tài chính Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong quá trình này, cung cấp hệ thống cho việc luân chuyển dòng tiền, bao gồm cả "tiền bẩn" Nhiều tội phạm sử dụng ngân hàng như một bước thiết yếu trong quy trình rửa tiền và tài trợ khủng bố, thông qua việc gửi hoặc rút tiền từ tài khoản ngân hàng, đầu tư vào các công cụ tài chính như séc du lịch hay thẻ ngân hàng, và thực hiện chuyển tiền Do đó, việc phát hiện và ngăn chặn rửa tiền trong các NHTM là rất cần thiết để bảo vệ hệ thống tài chính.
Tiền bẩn và tiền tài trợ khủng bố thường được đưa vào ngân hàng thương mại (NHTM), khiến các NHTM trở thành mắt xích quan trọng trong hoạt động rửa tiền và tài trợ khủng bố.
Ngân hàng thương mại (NHTM) đóng vai trò quan trọng trong việc phòng chống rửa tiền (PCRT) và phòng chống tài trợ khủng bố (PCTTKB) theo quy định pháp luật NHTM có nghĩa vụ thực hiện thẩm định khách hàng, theo dõi giao dịch đáng ngờ và thu thập, lưu trữ dữ liệu liên quan Vai trò của NHTM bao gồm nhận diện nguồn gốc tiền, thực hiện các biện pháp pháp lý cần thiết và cung cấp thông tin về giao dịch đáng ngờ cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền để hỗ trợ truy tố tội phạm.
Trong chương này, tác giả giới thiệu các khái niệm về rửa tiền và tài trợ khủng bố, cùng với những ảnh hưởng của chúng ở cả tầm vĩ mô và vi mô Chương 1 làm rõ vai trò của ngân hàng thương mại trong quy trình rửa tiền và tài trợ khủng bố, đồng thời trả lời câu hỏi “tại sao các ngân hàng thương mại cần PCRT và PCTTKB?”.
QUY ĐỊNH PHÒNG CHỐNG RỬA TIỀN VÀ TÀI TRỢ KHỦNG BỐ CỦA MỸ 27
Khái quát hệ thống pháp luật Mỹ
Mỹ là một quốc gia theo hình thức Liên bang, nơi mỗi bang có hệ thống pháp luật riêng bên cạnh luật Liên bang Luật Liên bang áp dụng cho tất cả các chủ thể trên toàn quốc, trong khi luật của từng bang chỉ áp dụng cho những người sống và làm việc trong khu vực đó Sự phân chia này bắt nguồn từ lịch sử hình thành của Mỹ, khi 13 khu vực thuộc địa độc lập tách khỏi Anh Quốc Hiến pháp Mỹ, được thông qua năm 1787 và phê chuẩn năm 1788, đánh dấu sự chuyển giao quyền lực từ các bang sang nhà nước liên bang, nhưng luật của các tiểu bang vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc áp dụng và thi hành pháp luật Do đó, việc hệ thống hóa và pháp điển hóa pháp luật tại Mỹ rất phức tạp.
Hiện nay, Liên bang Hoa Kỳ có hai bộ pháp điển chính thức: Bộ pháp điển pháp luật Liên bang (United States Codes – U.S.C), tập hợp các luật đang có hiệu lực do Nghị viện ban hành, và Bộ pháp điển pháp quy Liên bang (Code of Federal Regulations – C.F.R), bao gồm tất cả quy định do Chính phủ và các cơ quan hành pháp ban hành.
Luật liên bang Hoa Kỳ được tổ chức theo Bộ Pháp điển pháp luật liên bang (U.S.C), chia thành 53 chuẩn luật (title), thể hiện sự rõ ràng và thống nhất trong hệ thống pháp luật Hiện tại, một nửa trong số 53 chuẩn luật này đã trở thành luật thực định (positive law), cho phép sửa đổi và bổ sung qua Hội đồng sửa đổi luật (Law Revision Council – LRC) Khi một chuẩn luật trở thành luật thực định, nó được coi là chứng cứ pháp lý của luật hiện hành, trong khi các chuẩn luật chưa đạt được trạng thái này chỉ là chứng cứ ban đầu (prima facie) Bộ tập hợp đầy đủ các đạo luật của Hoa Kỳ (U.S Statutes at Large) vẫn giữ quyền tối cao, và trong trường hợp có tranh chấp về tính chính xác của việc pháp điển hóa, các tòa án sẽ tham chiếu lại nội dung của luật gốc do Quốc hội ban hành.
Cơ quan thi hành quy định về PCRT và PCTTKB
Bộ Tư pháp Mỹ truy tố các vi phạm hình sự theo Đạo luật bí mật ngân hàng (BSA) và các luật liên quan đến phòng chống rửa tiền (PCRT) và tài trợ khủng bố (PCTTKB) Cục Điều tra Liên bang (FBI) là cơ quan chủ chốt trong việc điều tra các vi phạm này Kể từ năm 2002, đã có hơn 25 ngân hàng thừa nhận hoặc bị Bộ Tư pháp Mỹ xử phạt hình sự do vi phạm quy định BSA, bao gồm việc không duy trì chương trình PCRT đúng quy định và không thực hiện Báo cáo hoạt động đáng ngờ Ngoài ra, một số ngân hàng có vốn nước ngoài cũng bị phạt vì vi phạm lệnh cấm vận.
Bộ Tài chính Mỹ có trách nhiệm ban hành quy định thực thi BSA thông qua hai văn phòng chính: Mạng lưới Thực thi Tội phạm Tài chính (FinCEN) và Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) FinCEN đảm nhận việc ban hành và thực thi các quy định liên quan đến phòng chống tội phạm tài chính và tạo điều kiện chia sẻ thông tin giữa các cơ quan thực thi pháp luật và quản lý tài chính liên bang Trong khi đó, OFAC thực hiện các biện pháp trừng phạt kinh tế và thương mại đối với các quốc gia, chế độ mục tiêu, khủng bố, và các hoạt động liên quan đến buôn bán ma túy và phổ biến vũ khí hủy diệt.
Bộ tập hợp đầy đủ các đạo luật của Hoa Kỳ (U.S Statutes at Large) là tài liệu ghi lại tất cả các luật được ban hành từ năm 1789, được sắp xếp theo thứ tự thời gian Ví dụ, một luật được thông qua năm 1900 sẽ nằm trong tập 31, và nếu có sửa đổi vào năm 1905, nội dung sửa đổi sẽ được cập nhật trong tập của năm đó Để có được văn bản hiện hành đầy đủ của một luật đã qua nhiều lần sửa đổi, cần kiểm tra cả tập chứa luật gốc và các tập sau để tìm các sửa đổi, bổ sung liên quan.
Federal financial regulatory agencies enforce compliance with the Bank Secrecy Act (BSA) among U.S financial institutions These agencies include the Federal Reserve, the Office of the Comptroller of the Currency (OCC), the Federal Deposit Insurance Corporation (FDIC), the Securities and Exchange Commission (SEC), the Financial Crimes Enforcement Network (FinCEN), the Commodity Futures Trading Commission (CFTC), and the National Credit Union Administration (NCUA).
Nguồn luật liên bang về PCRT và PCTTKB của Mỹ
Pháp luật về phòng chống rửa tiền (PCRT) và phòng chống tài trợ khủng bố (PCTTKB) của Mỹ được coi là phát triển hàng đầu thế giới, với hệ thống luật phức tạp ở cả cấp độ bang và liên bang Bài viết này sẽ tập trung vào quy định pháp luật liên bang, đặc biệt là Đạo luật Bí mật ngân hàng (BSA) được ban hành năm 1970, đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn rửa tiền và tài trợ khủng bố BSA yêu cầu các ngân hàng phải thực hiện báo cáo giao dịch tiền tệ (CTRs) và báo cáo hoạt động đáng ngờ (SARs) Đạo luật Kiểm soát rửa tiền (MLCA) được thông qua năm 1986, xác định tội rửa tiền là tội phạm liên bang và quy định các hình phạt cho việc vi phạm BSA, đồng thời yêu cầu ngân hàng thiết lập quy trình tuân thủ các yêu cầu này.
Sau BSA và MLCA, các quy định và luật về PCRT và PCTTKB của Mỹ tiếp tục được mở rộng, đặc biệt là thông qua Đạo luật Ái quốc Mỹ (USA PATRIOT Act) Được thông qua vài tuần sau sự kiện khủng bố ngày 11/9/2001, Đạo luật này nhằm "Đoàn kết và Tăng cường sức mạnh của nước Mỹ bằng cách cung cấp công cụ phù hợp cần thiết để ngăn chặn khủng bố".
Đạo luật PATRIOT nhằm mục đích chống lại các tội phạm tài chính liên quan đến khủng bố và mở rộng phạm vi của Đạo luật BSA Nó đã hình sự hóa việc tài trợ khủng bố, đồng thời cung cấp cho các cơ quan thực thi pháp luật quyền giám sát và điều tra mạnh mẽ hơn Đạo luật này đưa ra các biện pháp kiểm tra, nhận dạng khách hàng nghiêm ngặt và áp dụng hình phạt nặng đối với các cá nhân hoặc tổ chức liên quan đến tài trợ khủng bố Ngoài ra, Đạo luật PATRIOT cũng cấm các tổ chức tài chính hợp tác với các ngân hàng vỏ bọc, nhằm phát hiện và loại bỏ nguồn tài chính cho khủng bố, góp phần làm cạn kiệt nguồn tài chính của những kẻ khủng bố (Andres Rueda 2001, tr.149).
Đạo luật Ái quốc yêu cầu tất cả các tổ chức tài chính phải xây dựng và thực hiện các chính sách kiểm soát rủi ro liên quan đến hoạt động phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố Các ngân hàng phải phản hồi yêu cầu từ cơ quan nhà nước trong vòng 120 giờ và thực hiện đánh giá hồ sơ phòng chống rửa tiền khi tham gia vào các giao dịch sáp nhập hoặc chia tách doanh nghiệp Hàng năm, các cơ quan như ngân hàng liên bang, FinCEN và OFAC phát hành hướng dẫn để đảm bảo việc thực thi và triển khai BSA diễn ra hiệu quả.
Một số văn bản pháp lý quan trọng liên quan đến PCRT và PCTTKB của Mỹ bao gồm: Luật Kiểm soát Rửa tiền năm 1986, Luật Chống Sử dụng Ma túy năm 1988, Luật Chống Rửa tiền Annunzio - Wylie năm 1992, Luật Trấn áp Rửa tiền năm 1994 và Luật về Rửa tiền và Tội phạm Tài chính Những luật này đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và ngăn chặn các hoạt động tài chính phi pháp tại Mỹ.
1998 (Money Laundering and Financial Crimes Strategy Act), Luật Ngăn ngừa khủng bố và đổi mới hệ thống tình báo năm 2004 (Intelligence Reform and Terrorism Prevention Act)
Nhiều tiểu bang, bao gồm New York và California, đã ban hành và thi hành luật PCTR Cụ thể, Điều 470 của Luật Hình sự New York nghiêm cấm mọi hoạt động rửa tiền.
Trong những năm gần đây, đặc biệt sau vụ rò rỉ Hồ sơ Panama năm 2016, việc sử dụng các công ty vỏ bọc nước ngoài để gian lận thuế và thực hiện các hoạt động bất hợp pháp đã gia tăng Trước tình hình này, nhà chức trách Mỹ đã triển khai nhiều nỗ lực nhằm nâng cao tính minh bạch trong hoạt động ngân hàng và các lĩnh vực khác.
Đối tượng áp dụng quy định PCRT và PCTTKB của Mỹ
BSA áp dụng cho các định chế tài chính như công ty, chi nhánh và văn phòng hoạt động tại Mỹ trong các lĩnh vực ngân hàng, môi giới chứng khoán, dịch vụ tiền tệ MSB, casino, thương nhân hoa hồng tương lai FCM và người môi giới hàng hóa Những tổ chức này cùng với các đối tác, giám đốc, cán bộ và nhân viên có thể phải chịu trách nhiệm nếu vi phạm quy định của BSA.
Hồ sơ Panama (Panama Papers) là một vụ rò rỉ lớn về tài chính từ Mossack Fonseca, công ty luật lớn thứ tư thế giới, tiết lộ các giao dịch chuyển tiền, ngày thành lập công ty và mối liên hệ giữa các cá nhân và doanh nghiệp Vụ rò rỉ này phơi bày cách thức mà khách hàng có thể rửa tiền, né tránh các biện pháp trừng phạt và trốn thuế Đạo luật Ái quốc Mỹ đã mở rộng định nghĩa về các tổ chức tài chính, bao gồm ngân hàng thương mại, công ty tín thác, liên minh tín dụng và các đối tượng khác được Bộ Tài Chính Mỹ xác định có liên quan đến hoạt động tội phạm.
Theo đó, các hiện diện và chi nhánh của các ĐCTC nước ngoài cũng là đối tượng phải tuân theo quy định PCRT và PCTTKB của Mỹ
Tội phạm rửa tiền được quy định trong Chuẩn luật số 18 (luật thực định) 1956-1957 U.S.C, áp dụng cho cả tổ chức và cá nhân Các yêu cầu của Đạo luật BSA được áp dụng cho ngân hàng và các tổ chức tài chính khác như đại lý môi giới và casino.
Tội phạm khủng bố áp dụng cho cá nhân Tổ chức chịu trách nhiệm dân sự đối với hành vi tài trợ khủng bố
Nhiều điều luật PCRT và PCTTKB của Mỹ có hiệu lực ngoài lãnh thổ, áp dụng cho những người thực hiện hoạt động liên quan đến Mỹ, bao gồm cả công dân Mỹ hoạt động ở nước ngoài và giao dịch bằng đô la Mỹ hoặc tiền tệ khác trong hoặc qua Mỹ Cũng như các tổ chức Mỹ, các tổ chức tài chính nước ngoài khi mở tài khoản tại ngân hàng Mỹ phải tuân thủ các quy định pháp luật của Mỹ, bao gồm cả BSA, Đạo luật Ái quốc và chương trình của OFAC.
Pháp luật Mỹ quy định quyền tài phán ngoài lãnh thổ đối với những cá nhân cung cấp hoặc hỗ trợ vật chất cho các tổ chức khủng bố nước ngoài được chỉ định, và danh sách các tổ chức này được xác định bởi OFAC.
Các yêu cầu tuân thủ quy định PCRT và PCTTKB
Quy định PCRT và PCTTKB của Mỹ là một hệ thống phức tạp, không thể tách rời khỏi Đạo luật bí mật ngân hàng (BSA) và các quy định liên quan khác Mỗi loại hình tổ chức tài chính như ngân hàng, đại lý môi giới, casino và ủy ban giao dịch hợp đồng tương lai (FCMs) đều có phạm vi áp dụng và quy định cụ thể khác nhau.
2.5.1 Yêu cầu về Chương trình tuân thủ
Tất cả các ĐCTC Mỹ cần thiết lập và duy trì Chương trình Phòng Chống Rửa Tiền (PCRT) và Phòng Chống Tài Trợ Khủng Bố (PCTTKB) dựa trên rủi ro Chương trình này phải bao gồm bốn trụ cột cơ bản: (i) Hệ thống cơ chế và thủ tục kiểm soát nội bộ để đảm bảo tuân thủ liên tục; (ii) Chỉ định nhân viên hoặc bộ phận có chức năng tuân thủ; (iii) Đào tạo nhân viên về PCRT và PCTTKB; và (iv) Kiểm tra định kỳ việc tuân thủ.
BSA đặt ra yêu cầu nghiêm ngặt hơn cho ngân hàng so với các loại ĐCTC khác như công ty bảo hiểm, casino và người cho vay thế chấp không phải ngân hàng Ngoài việc tuân thủ 4 trụ cột chính, ngân hàng còn phải xây dựng và duy trì 2 trụ cột bổ sung: chương trình nhận dạng khách hàng và chương trình chú ý xác đáng khách hàng.
Chương trình chú ý xác đáng khách hàng (CDD)
Chương trình Chú ý Xác đáng Khách hàng (Customer Due Diligence - CDD) là yêu cầu bắt buộc đối với tất cả ngân hàng Mỹ và các chi nhánh, công ty con của ngân hàng nước ngoài tại Mỹ CDD bao gồm việc nhận dạng và kiểm tra khách hàng, tương tự như trong Chương trình Nhận dạng Khách hàng (CIP) Các ngân hàng cũng cần thu thập thông tin về mục đích và ý đồ của tài khoản, đồng thời thực hiện giám sát liên tục các tài khoản khách hàng Việc xác định thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi cũng là một yêu cầu quan trọng, trong đó chủ sở hữu hưởng lợi là người sở hữu từ 25% vốn của khách hàng doanh nghiệp và có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và quản lý doanh nghiệp.
Chương trình thẩm định tăng cường (EDD)
BSA và Đạo luật Ái quốc Mỹ yêu cầu chú ý đặc biệt đối với các đối tượng có rủi ro cao về rửa tiền và tài trợ khủng bố, bao gồm tài khoản của những nhân vật có ảnh hưởng chính trị nước ngoài và tài khoản ngân hàng.
Theo 31 CFR § 1010.230, các ngân hàng Mỹ và chi nhánh của ngân hàng nước ngoài tại Mỹ phải thực hiện chương trình thẩm định tăng cường (EDD) đối với các tài khoản của những người không mang quốc tịch Mỹ, bao gồm cả nhân vật có ảnh hưởng chính trị nước ngoài Mục đích của EDD là nhằm phát hiện và báo cáo các hoạt động đáng ngờ liên quan đến các đối tượng có rủi ro cao Yêu cầu về chương trình này được quy định tại Mục 312 Đạo luật Ái quốc Mỹ.
Tài khoản ngân hàng đại lý (foreign correspondent accounts) là tài khoản mà một ngân hàng mở và duy trì tại ngân hàng khác, cho phép ngân hàng Mỹ thực hiện giao dịch tài chính như nhận tiền gửi và thanh toán thay mặt cho các định chế tài chính nước ngoài Những tài khoản này rất quan trọng cho thương mại và đầu tư quốc tế, giúp các định chế tài chính nước ngoài và khách hàng của họ thực hiện giao dịch tại Mỹ mà không cần hiện diện trực tiếp Tuy nhiên, giao dịch qua tài khoản đại lý tiềm ẩn rủi ro cao về rửa tiền và tài trợ khủng bố, do đó, ngân hàng Mỹ cần thực hiện chương trình thẩm định nghiêm ngặt hơn khi mở tài khoản cho các định chế tài chính nước ngoài Các thẩm định này bao gồm phân tích hoạt động kinh doanh, mục đích sử dụng tài khoản, và chế độ giám sát của cơ quan chức năng tại nước nơi định chế tài chính đó hoạt động.
Nếu cơ quan có thẩm quyền của Mỹ yêu cầu chấm dứt quan hệ đại lý, ngân hàng Mỹ sẽ phải tuân thủ và chấm dứt mối quan hệ này, nếu không sẽ phải đối mặt với các hình phạt theo quy định.
Theo 12 31 CFR § 1010.610 và 31 CFR § 1010.620, Đạo luật Ái quốc Mỹ cấm ĐCTC Mỹ thiết lập và duy trì tài khoản ngân hàng đại lý cho các ngân hàng vỏ bọc nước ngoài Ngân hàng vỏ bọc được định nghĩa là ngân hàng không có sự hiện diện thực tế, không tiến hành hoạt động ngân hàng và không có địa chỉ cố định tại bất kỳ quốc gia nào.
Mỹ phải đảm bảo rằng tài khoản ngân hàng đại lý không được sử dụng để cung cấp dịch vụ ngân hàng cho ngân hàng vỏ bọc Nếu có giao dịch liên quan đến ngân hàng vỏ bọc diễn ra trên tài khoản ngân hàng đại lý, ĐCTC Mỹ cần phải ngăn chặn giao dịch đó hoặc đóng tài khoản ngân hàng đại lý.
Chương trình nhận dạng khách hàng (CIP)
Tất cả ngân hàng Mỹ và chi nhánh, công ty con của ngân hàng nước ngoài tại
Mỹ cần thiết lập và duy trì Chương trình Nhận dạng Khách hàng (CIP), trong đó bao gồm việc thu thập và lưu giữ thông tin cơ bản của khách hàng như tên, địa chỉ, ngày tháng năm sinh và mã số cá nhân Đồng thời, CIP cũng yêu cầu kiểm tra danh tính khách hàng thông qua các tài liệu và dữ liệu có nguồn gốc đáng tin cậy.
Theo Mục 326 của Đạo Luật Ái quốc Mỹ, các ĐCTC tại Mỹ cần phải xác minh thông tin khách hàng mới với danh sách khủng bố và tổ chức khủng bố do chính phủ cung cấp, bao gồm cả danh sách của OFAC.
2.5.2 Yêu cầu về Báo cáo giao dịch
Báo cáo giao dịch tiền tệ
FinCEN yêu cầu các ngân hàng Mỹ và chi nhánh, công ty con của ngân hàng nước ngoài tại Mỹ nộp Báo cáo giao dịch tiền tệ cho các giao dịch trên 10,000 đô la Mỹ (hoặc ngoại tệ tương đương) thực hiện bởi cùng một người trong cùng một ngày Điều này bao gồm các giao dịch chuyển tiền thực tế giữa các cá nhân như tiền gửi, rút vốn, chuyển tiền hoặc các hình thức thanh toán khác Các giao dịch tiền tệ đơn lẻ sẽ được coi là một giao dịch nếu ngân hàng có cơ sở để biết rằng các giao dịch đó được thực hiện bởi hoặc thay mặt bất kỳ người nào, dẫn đến việc rút hoặc nộp tiền mặt với tổng giá trị trên 10,000 đô la Mỹ.
Theo quy định tại 31 CFR § 1010.220, tất cả các giao dịch tại các chi nhánh ngân hàng sẽ được tổng hợp để xác định loại giao dịch tiền tệ cần báo cáo Ngoài ra, quy định cũng cấm các đối tượng báo cáo sửa đổi hoặc cấu trúc lại giao dịch nhằm chia nhỏ giá trị giao dịch xuống dưới 10,000 đô la Mỹ.
Bộ Tài chính Mỹ yêu cầu các ngân hàng báo cáo hàng năm cho IRS về các tổ chức và cá nhân Mỹ có lợi ích tài chính tại các tài khoản nước ngoài, bao gồm tất cả các khu vực ngoài lãnh thổ Mỹ, Guam, Puerto Rico, Virgin Islands, Northern Mariana Islands, American Samoa và Lãnh thổ ủy thác quần đảo Thái Bình Dương Thời hạn báo cáo là ngày 30 tháng 6 hàng năm theo mẫu được đăng tải trên trang chủ của FinCEN Các tài sản nước ngoài không thuộc đối tượng báo cáo theo quy định BSA bao gồm giá trị cổ phần trực tiếp sở hữu bởi tổ chức và cá nhân Mỹ tại các doanh nghiệp nước ngoài hoặc thông qua tài khoản ngân hàng Mỹ Ngân hàng cũng không cần báo cáo tài khoản nostro của các ngân hàng nội địa.
Báo cáo giao dịch tiền mặt
Các ngân hàng Mỹ và chi nhánh, công ty con của ngân hàng nước ngoài tại
Hậu quả của việc không tuân thủ quy định PCRT và PCTTKB của Mỹ
2.6.1 Hậu quả đối với công dân và tổ chức Mỹ ĐCTC Mỹ và các chi nhánh, công ty con của ĐCTC nước ngoài tại Mỹ cũng như nhân viên, người điều hành của các ĐCTC này có thể nhận án phạt về dân sự và/hoặc hình sự do vi phạm BSA và các quy định, hướng dẫn liên quan Các hình phạt là khác nhau tùy vào mức độ và loại vi phạm Theo Bộ Pháp điển pháp luật liên bang - Chuẩn luật số 18 - Mục 1956, mức phạt hình sự tối đa áp dụng với cá nhân là 250,000 đô la Mỹ cộng thêm 5 năm tù giam cho mội loại vi phạm hoặc phạt tiền 500,000 đô la (hoặc gấp đôi giá trị giao dịch), tùy theo mức nào cao hơn cộng thêm 10 năm tù giam nếu cùng phạm tội hình sự khác trong khoảng thời gian 12 tháng Đối với các vi phạm dân sự thì mức tiền phạt nằm trong phạm vi giá trị tài sản liên quan đến giao dịch nhưng không quá 100,000 đô la Mỹ Ví dụ, đối với việc vi phạm báo cáo giao dịch theo BSA thì số tiền phạt là 25,000 đô la Mỹ hoặc bằng số tiền giao dịch đến tối đa là 100,000 đô la Mỹ 19
Ngân hàng có thể đối mặt với hình phạt tiền hình sự hoặc dân sự lên đến 1 triệu đô la mỗi ngày cho mỗi trụ sở, chi nhánh vi phạm Mức phạt này có thể đạt 1% giá trị tài sản của ngân hàng, tùy theo mức nào cao hơn Các vi phạm phổ biến bao gồm không tuân thủ Báo cáo giao dịch đáng ngờ và vi phạm chương trình tuân thủ Việc thiếu hiệu quả trong chương trình tuân thủ hoặc thiếu một trụ cột cụ thể có thể dẫn đến vi phạm quy tắc của BSA Chương trình tuân thủ không thành công cho thấy ngân hàng thiếu một hoặc nhiều trụ cột cần thiết, như việc không có nhân viên chuyên môn về tuân thủ BSA hoặc không tổ chức đào tạo liên quan đến PCRT và TTKB theo yêu cầu của BSA.
Kể từ năm 2002 đến nay, không dưới 25 ngân hàng đã thừa nhận hoặc bị Bộ
Tư Pháp Mỹ đã tuyên án phạt hình sự đối với những vi phạm quy định của BSA Các hành vi vi phạm này bao gồm việc không duy trì chương trình PCRT theo quy định và không thực hiện Báo cáo hoạt động đáng ngờ theo yêu cầu.
Một trong những vụ việc điển hình về phòng chống rửa tiền (PCRT) và phòng chống tài trợ khủng bố (PCTTKB) tại Mỹ là vụ liên quan đến ngân hàng Wachovia Wachovia, từng là một trong những ngân hàng lớn nhất Hoa Kỳ, đã bị mua lại bởi Wells Fargo trong bối cảnh cuộc khủng hoảng tài chính.
Năm 2008, Wachovia đã phải chịu trách nhiệm cho vụ rửa tiền lớn nhất trong lịch sử, khi trong giai đoạn 2004-2007, ngân hàng này cho phép các cơ sở đổi tiền tại Mexico chuyển 378,4 tỷ đô la đáng ngờ vào các tài khoản của mình Để giải quyết vụ việc, Wachovia đã đạt được thỏa thuận miễn truy tố với Bộ Tư pháp Mỹ và cuối cùng chấp nhận nộp phạt tổng cộng 160 triệu đô la, đồng thời cam kết cải thiện quy trình chống rửa tiền.
Vào năm 2006, một máy bay phản lực DC-9 bị chặn ở Vịnh Mexico và phát hiện chứa 5,7 tấn cocaine, dẫn đến một cuộc điều tra kéo dài 22 tháng của Cơ quan Quản lý Thực thi Ma túy Hoa Kỳ (DEA) Cuộc điều tra này cuối cùng đã chỉ ra mối liên hệ với Ngân hàng Wachovia.
Vào năm 2004, Wachovia bắt đầu hợp tác với casas de cambio (CDCs) tại Mexico, nơi cho phép khách hàng đổi tiền mặt và gửi vào tài khoản ngân hàng Mặc dù các tổ chức tài chính khác coi CDCs là rủi ro do khả năng rửa tiền, Wachovia lại mở rộng hoạt động với các cơ sở này Cuộc điều tra sau đó phát hiện rằng các tổ chức buôn lậu ma túy từ Mexico và Colombia đã chuyển lợi nhuận từ việc buôn bán ma túy ở Mỹ về Mexico thông qua CDCs, mà không có sự kiểm tra nguồn gốc tiền từ các ngân hàng Mexico Tiền này sau đó được chuyển đến tài khoản đô la tại Wachovia, nơi ngân hàng cũng không kiểm tra nguồn gốc Cuối cùng, số tiền bẩn từ buôn lậu ma túy trở thành “tiền sạch”, mặc dù Wachovia đã nhận nhiều cảnh báo về các giao dịch đáng ngờ này Năm 2005, Martin Woods, một nhân viên báo cáo rửa tiền của Wachovia, phát hiện ra những giao dịch đáng ngờ đang diễn ra qua CDCs.
Năm 2006, Woods đã nộp nhiều báo cáo hoạt động đáng ngờ (SARs) cho Ban lãnh đạo của Wachovia, nghi ngờ về thiếu sót trong thông tin nhận biết khách hàng (KYC) và hoạt động buôn bán ma túy của Mexico qua các CDCs Dù Woods đã nhiều lần báo cáo giao dịch đáng ngờ, Wachovia đã bỏ qua và yêu cầu ông ngừng tra soát, thậm chí còn bị kỷ luật vì vượt quyền truy cập dữ liệu Cuối cùng, Wachovia đã phải nộp phạt 160 triệu USD từ chính phủ Mỹ, tuy nhiên con số này chỉ chiếm 2% trong tổng lợi nhuận 12,3 tỉ USD của ngân hàng trong năm 2009.
2.6.2 Hậu quả đối với nước ngoài
Quốc gia và tổ chức, cá nhân nước ngoài có thể bị phạt theo luật PCRT và PCTTKB của Mỹ khi vi phạm các quy định về cấm vận Các biện pháp này, bao gồm án phạt tiền dân sự, chấm dứt quan hệ ngân hàng đại lý và các lệnh trừng phạt khác, nhằm ngăn chặn hoạt động rửa tiền và tài trợ khủng bố qua hệ thống tài chính Mỹ Thông tin chi tiết đã được đề cập trong Mục 2.5.4 và Mục 2.5.5 liên quan đến biện pháp đặc biệt và yêu cầu tuân thủ chính sách cấm vận.
Ngân hàng Thương mại Ả Rập Anh (British Arab Commercial Bank PLC) hiện đứng thứ 58 tại Anh về tổng tài sản Ngân hàng này đã đồng ý chịu phạt 4 triệu đô la Mỹ do vi phạm lệnh cấm vận của Mỹ đối với Sudan, liên quan đến việc thực hiện thanh toán hàng triệu đô la cho khách hàng Sudan Ngoài ra, ngân hàng còn thiết lập các cuộc dàn xếp từ năm 2010 đến 2014 nhằm phá vỡ lệnh trừng phạt của Mỹ.
Một trong những vụ rửa tiền điển hình tại Mỹ liên quan đến quốc đảo Nauru, quốc đảo nhỏ nhất thế giới với quá khứ và hiện tại đầy bí ẩn Nauru, nằm ở phía đông bắc Australia, đã chịu ảnh hưởng nặng nề từ việc khai thác phốt phát trong thế kỷ XX, dẫn đến sự tàn phá môi trường và kinh tế.
Sau khi giành độc lập từ Đế quốc Anh, Nauru nhận được khoản thanh toán lớn từ Úc do lợi nhuận khai thác, biến Nauru thành một trong những quốc gia giàu có nhất thế giới.
Vào thập niên 1990, Nauru đã trở thành một thiên đường thuế thu hút sự chú ý của Nga và al-Qaeda, mặc dù điều này không mang lại lợi ích lâu dài cho quốc gia Nauru không thiết lập quy trình xác minh thông tin khách hàng hay các thủ tục kiểm tra khác, dẫn đến những lo ngại về tính minh bạch và an ninh tài chính.
Bộ Tài chính Mỹ đã chỉ định Nauru là quốc gia rửa tiền liên quan đến hoạt động rửa tiền và tài trợ khủng bố cho Iraq, đồng thời áp dụng các biện pháp trừng phạt nghiêm ngặt Cụ thể, vào năm 2003, Bộ Tài chính cùng với Mạng lưới thực thi tội phạm tài chính (FinCEN) đã phát đi thông báo yêu cầu các tổ chức tài chính của Hoa Kỳ phải tăng cường giám sát và báo cáo các giao dịch liên quan đến Nauru.
Nauru đã chính thức chấm dứt các tài khoản đại lý liên quan đến các tổ chức tài chính nhằm tăng cường nỗ lực chống rửa tiền và giảm thiểu tài trợ khủng bố toàn cầu Đến năm 2005, quốc gia này đã thông qua luật chống rửa tiền (AML) và luật thiên đường thuế, nhờ sự hỗ trợ từ Lực lượng đặc nhiệm hành động tài chính (FATF).
Gần đây nhất, ngày 28/5/2020, Bộ Tư pháp Mỹ đã công bố Bản cáo trạng dài