NỘI DUNG
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÊ XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ,
CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1 Các khái niệm liên quan đến đề tài
Cán bộ được định nghĩa là công dân Việt Nam, giữ chức vụ trong các cơ quan của Đảng Cộng sản, Nhà nước và tổ chức chính trị - xã hội, được bầu cử hoặc bổ nhiệm theo nhiệm kỳ Cán bộ làm việc tại các cấp từ trung ương đến địa phương, bao gồm tỉnh, huyện và các đơn vị hành chính khác, và nhận lương từ ngân sách nhà nước.
Chủ tịch Hồ Chí Minh định nghĩa cán bộ một cách giản dị và dễ hiểu, nhấn mạnh rằng cán bộ là người truyền đạt chính sách của Đảng và Chính phủ đến người dân, giúp họ hiểu và thực hiện Đồng thời, cán bộ cũng có nhiệm vụ báo cáo tình hình của dân chúng để Đảng và Chính phủ có thể điều chỉnh chính sách cho phù hợp.
Theo Luật Cán bộ, công chức: "Cán bộ, công chức là công dân Việt Nam, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách" [23; tr 9]
"Cán bộ" là thuật ngữ chỉ những cá nhân trong cơ cấu tổ chức nhất định, có trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ theo chức năng được giao bởi tổ chức đó.
Như vậy, có một số cách hiểu về khái niệm cán bộ, nhưng có hai cách hiểu cơ bản:
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC CẤP XÃ
Các khái niệm liên quan đến đề tài
Cán bộ, theo Từ điển tiếng Việt, là người làm việc trong cơ quan nhà nước, giữ chức vụ khác với người bình thường không có chức vụ Luật cán bộ, công chức được Quốc hội khóa XI thông qua ngày 13/11/2008 định nghĩa cán bộ là công dân Việt Nam được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm giữ chức vụ trong các cơ quan của Đảng Cộng sản, Nhà nước và tổ chức chính trị - xã hội ở các cấp khác nhau, từ trung ương đến địa phương, với chế độ biên chế và lương từ ngân sách nhà nước.
Chủ tịch Hồ Chí Minh định nghĩa cán bộ một cách giản dị và dễ hiểu: "Cán bộ là người đem chính sách của Đảng, Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành, đồng thời báo cáo tình hình dân chúng cho Đảng, Chính phủ để điều chỉnh chính sách cho phù hợp."
Theo Luật Cán bộ, công chức: "Cán bộ, công chức là công dân Việt Nam, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách" [23; tr 9]
"Cán bộ" được định nghĩa là những người thuộc cơ cấu tổ chức, có trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ theo chức năng mà tổ chức phân công.
Như vậy, có một số cách hiểu về khái niệm cán bộ, nhưng có hai cách hiểu cơ bản:
Cán bộ là những người làm việc trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, đoàn thể chính trị, xã hội, doanh nghiệp nhà nước và lực lượng vũ trang, từ cấp Trung ương đến cơ sở.
Thứ hai, cán bộ là những người giữ chức vụ trong một cơ quan hay một tổ chức để phân biệt với người không có chức vụ
Từ những cách hiểu như vậy cho thấy, người cán bộ có bốn đặc trưng cơ bản:
Cán bộ được sự ủy nhiệm của Đảng, Nhà nước và các tổ chức khác trong HTCT lấy danh nghĩa của các tổ chức đó để hoạt động;
Cán bộ giữ chức vụ, trọng trách trong một tổ chức của HTCT;
Cán bộ cần trải qua quá trình tuyển chọn hoặc phân công công tác sau khi hoàn thành chương trình đào tạo tại các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề Họ sẽ được bổ nhiệm, đề bạt hoặc bầu cử để đảm nhận các vị trí công việc phù hợp.
Cán bộ được hưởng lương và chính sách đãi ngộ căn cứ vào nội dung, chất lượng hoạt động và thời gian công tác của họ
Cán bộ được hiểu là những người lãnh đạo, quản lý, chuyên môn, nhà khoa học hoặc công chức, viên chức làm việc và nhận lương từ ngân sách nhà nước hoặc các nguồn khác Họ được hình thành thông qua quá trình tuyển dụng, phân công công tác sau khi tốt nghiệp, bổ nhiệm, đề bạt hoặc bầu cử.
Công chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng và bổ nhiệm vào các vị trí trong cơ quan của Đảng Cộng sản, Nhà nước và tổ chức chính trị - xã hội ở các cấp trung ương, tỉnh, huyện Họ làm việc trong các đơn vị thuộc Quân đội và Công an nhân dân, nhưng không phải là sĩ quan hay quân nhân chuyên nghiệp Công chức cũng có thể làm việc trong bộ máy lãnh đạo, quản lý của các đơn vị sự nghiệp công lập, nhận lương từ ngân sách nhà nước Đối với công chức trong các đơn vị này, mức lương được đảm bảo từ quỹ lương theo quy định pháp luật.
Công chức được bổ nhiệm hoặc tuyển dụng và thực hiện nhiệm vụ cho đến khi nghỉ hưu theo quy định của Bộ luật Lao động, không giống như cán bộ làm việc theo nhiệm kỳ Chức vụ của công chức sẽ chấm dứt khi họ đạt đến tuổi nghỉ hưu, cụ thể là nam đủ 60 tuổi và nữ đủ 55 tuổi.
1.1.2 Cán bộ, công chức cấp xã
Cán bộ cấp xã, bao gồm các chức vụ như Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và các vị trí trong Đảng ủy, là công dân Việt Nam được bầu cử theo nhiệm kỳ Công chức cấp xã cũng là công dân Việt Nam, được tuyển dụng vào các vị trí chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, làm việc trong biên chế và nhận lương từ ngân sách nhà nước.
Theo Nghị quyết Hội nghị BCH Trung ương lần thứ 5 (khóa IX), cần đổi mới và nâng cao chất lượng hệ thống chính trị tại các cơ sở xã, phường, thị trấn Điều này được củng cố bởi Nghị định 112/2011/NĐ, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải cách và nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương.
Theo CP ngày 05/12/2011 của Chính phủ về công chức xã, phường, thị trấn, đội ngũ cán bộ của hệ thống chính trị cấp xã hiện nay bao gồm nhiều chức danh quan trọng như Bí thư và Phó Bí thư Đảng ủy xã, Chủ tịch và Phó Chủ tịch HĐND xã, Chủ tịch và Phó Chủ tịch UBND xã, Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc, cùng với các chức danh lãnh đạo khác như Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh, Bí thư Đoàn Thanh niên và Chủ tịch Hội Nông dân Bên cạnh đó, đội ngũ công chức cấp xã cũng bao gồm các vị trí như công chức Văn phòng thống kê, Tài chính kế toán, Tư pháp hộ tịch, Địa chính xây dựng, Văn hóa xã hội, Trưởng Công an và Chỉ huy Trưởng Quân sự.
Vị trí, vai trò và tiêu chuẩn của cán bộ, công chức cấp xã
1.2.1 Vị trí, vai trò của cán bộ, công chức cấp xã
V.I Lênin khẳng định: “Trong lịch sử chưa hề có một giai cấp nào dành được quyền thống trị nếu nó không tạo ra được trong hàng ngũ của mình, những lãnh tụ chính trị, những đại biểu tiền phong có đủ khả năng tổ chức và lãnh đạo phong trào”
Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh vai trò quan trọng của cán bộ trong mọi công việc, khẳng định rằng "cán bộ là cái gốc của mọi công việc" và sự thành công hay thất bại của công việc phụ thuộc vào chất lượng cán bộ Ông cho rằng huấn luyện cán bộ là nhiệm vụ cốt lõi của Đảng, và không có đội ngũ cán bộ tốt thì các chính sách dù đúng đắn cũng khó có thể thành công Cán bộ được xem như "chiếc cầu nối" giữa Đảng, chính phủ và nhân dân, có trách nhiệm truyền tải chính sách của Đảng đến quần chúng để thực hiện hiệu quả các chủ trương, đường lối Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 (khóa VII) khẳng định rằng cán bộ có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm tiến trình đổi mới đất nước, trong đó cán bộ cơ sở đóng vai trò nền tảng, trực tiếp tổ chức thực hiện các chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước Chất lượng và hiệu quả thi hành pháp luật phần lớn phụ thuộc vào sự triển khai tại cấp cơ sở, nơi gắn bó chặt chẽ với quần chúng và xây dựng phong trào cách mạng Sự mạnh yếu của cơ sở xã, phường, thị trấn một phần quan trọng phụ thuộc vào chất lượng đội ngũ cán bộ tại đó.
Cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong quản lý Nhà nước, thực hiện chính sách và thẩm quyền được giao Họ là những người trực tiếp tiếp xúc với người dân hàng ngày, truyền đạt chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước, từ đó biến chúng thành hành động cụ thể trong cuộc sống.
Chất lượng và số lượng của quá trình đào tạo, bồi dưỡng phụ thuộc vào sự chủ động và sáng tạo của từng cá nhân cũng như sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, Chính quyền và Đoàn thể.
Cán bộ, công chức đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối Đảng và Nhà nước với nhân dân, quyết định sự thành bại của cách mạng và là yếu tố then chốt trong công tác xây dựng Đảng Bên cạnh những vai trò này, cán bộ, công chức cấp xã còn thể hiện nhiều phương diện quan trọng khác.
Cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong việc tuyên truyền và phổ biến đường lối, chính sách của Đảng cùng pháp luật của Nhà nước đến với nhân dân Họ không chỉ vận động người dân thực hiện tốt các chính sách này trong cuộc sống mà còn là những tấm gương mẫu mực trong việc thực hiện pháp luật và xây dựng gia đình văn hóa tại khu dân cư.
Cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong việc đại diện cho Đảng, Nhà nước và cộng đồng, đồng thời là cầu nối giữa chính quyền và người dân Họ nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của dân để phản ánh lên các cấp chính quyền, từ đó giúp xây dựng chính sách phù hợp Thực tế cho thấy, ở những nơi có cán bộ gần gũi, hiểu dân và kịp thời nắm bắt ý kiến của người dân, chính quyền sẽ đề ra chính sách đúng đắn; ngược lại, nếu cán bộ quan liêu và hách dịch, chính sách sẽ không đáp ứng nhu cầu thực tế.
Cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu biết phong tục tập quán và truyền thống dân tộc của địa phương Họ là những người góp phần xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tại cơ sở, đồng thời phát huy tính tự quản của cộng đồng dân cư.
Cán bộ, công chức cấp xã là người trực tiếp giải quyết những yêu cầu, những thắc mắc về lợi ích chính đáng của nhân dân
Cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì ổn định chính trị và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương Họ góp phần tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân và tạo điều kiện cho sự tự quản của cộng đồng dân cư.
1.2.2 Tiêu chuẩn của cán bộ, công chức cấp xã
Tiêu chuẩn của cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong công tác quản lý nhân sự, là cơ sở để đánh giá, lựa chọn và quy hoạch cán bộ Theo Quyết định 04/2004/QĐ-BNV ngày 16/01/2004 của Bộ Nội vụ, Điều 3 quy định rõ các tiêu chuẩn cần thiết cho cán bộ, công chức cấp xã.
Với tinh thần yêu nước mạnh mẽ, chúng ta kiên định theo đuổi mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội Đồng thời, cần có khả năng tổ chức và vận động nhân dân thực hiện hiệu quả đường lối của Đảng, cũng như các chính sách và pháp luật của Nhà nước tại địa phương.
Cần kiệm liêm chính, chí công vô tư và tận tụy phục vụ nhân dân là những phẩm chất quan trọng của cán bộ Đấu tranh kiên quyết chống tham nhũng và giữ gìn kỷ luật trong công việc là trách nhiệm hàng đầu Trung thực, không cơ hội, và gắn bó mật thiết với nhân dân sẽ giúp xây dựng niềm tin và sự tín nhiệm từ cộng đồng.
Cán bộ, công chức cấp cơ sở cần có trình độ hiểu biết về lý luận chính trị, quan điểm và đường lối của Đảng, cũng như chính sách và pháp luật của Nhà nước Họ phải sở hữu trình độ học vấn, chuyên môn, năng lực và sức khoẻ để làm việc hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao Để xứng đáng là người đại diện và lãnh đạo nhân dân, được nhân dân tín nhiệm và uỷ thác, họ cần không ngừng rèn luyện, tu dưỡng mọi mặt, thống nhất giữa đức và tài, nhằm thực hiện mục tiêu đưa sự nghiệp cách mạng đến thắng lợi cuối cùng.
Trên cơ sở yêu cầu, nhiệm vụ đòi hỏi, cán bộ, công chức cấp cơ sở cần có những tố chất cơ bản sau:
Người lãnh đạo có trách nhiệm quan trọng trong việc điều hành và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ được giao, đồng thời phải chịu trách nhiệm trước tập thể và cấp trên về kết quả thực hiện nhiệm vụ đó.
Là người có trách nhiệm tiếp nhận các chủ trương chính sách và sự lãnh đạo từ cấp trên
Người giữ vị trí quan trọng trong việc cụ thể hóa đường lối và chính sách của Đảng, chính quyền cấp trên, có nhiệm vụ chủ trì hoạch định chiến lược, mục tiêu và phương hướng Họ đề ra các chủ trương, chính sách nhằm động viên và tổ chức nhân dân thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, ổn định đời sống nhân dân tại địa bàn cấp cơ sở.
Tính tất yếu xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định “cán bộ là cái gốc của công việc”,
“Cán bộ là yếu tố quyết định thành bại của phong trào và công việc.” Thực tế cho thấy, nơi nào có đội ngũ cán bộ, công chức có năng lực, trình độ, uy tín, nhiệt tình và tâm huyết thì tổ chức sẽ phát triển và phong trào sẽ được nâng cao Để chủ nghĩa xã hội thành công, cần phải có những con người xã hội chủ nghĩa, tức là những cán bộ, công chức đủ sức và tài năng để gánh vác trọng trách của đất nước.
Qua hơn 30 năm đổi mới, Đảng ta luôn chú trọng đến công tác cán bộ và đào tạo đội ngũ cán bộ, đặc biệt là bồi dưỡng và bố trí cán bộ chủ chốt Kinh nghiệm cho thấy, việc đề ra đường lối, chính sách đúng đắn phụ thuộc vào công tác đào tạo cán bộ Do đó, Đảng khẳng định rằng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ là khâu then chốt trong phát triển đất nước Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3, khóa VII nhấn mạnh vai trò quan trọng của cán bộ trong tiến trình đổi mới Tại Đại hội XI, XII, Đảng tiếp tục xác định phát triển chất lượng nguồn nhân lực là yếu tố quyết định cho sự phát triển nhanh, bền vững của đất nước, đồng thời Nghị quyết Đại hội XII cũng đề ra mục tiêu xây dựng đội ngũ cán bộ cho giai đoạn 2011-2020.
Năm 2020, mục tiêu đặt ra là xây dựng một đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức với phẩm chất đạo đức tốt, bản lĩnh chính trị vững vàng, năng lực chuyên môn cao và tính chuyên nghiệp trong công việc, nhằm phục vụ nhân dân một cách tận tụy.
Nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã là yêu cầu tất yếu vì:
Cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước đến người dân Họ là những người trực tiếp tổ chức và quản lý việc thực hiện các quy định này tại địa phương Qua đó, Nhà nước thực hiện chức năng lãnh đạo và quản lý thông qua việc chuyển tải thông tin từ cấp Trung ương xuống cấp xã, giúp người dân chấp hành đúng quy định.
Cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong việc đại diện cho cơ quan hành pháp nhà nước trước nhân dân Họ là những người trực tiếp tiếp xúc và làm việc với cộng đồng, thực hiện nhiệm vụ phục vụ nhân dân, đồng thời góp phần duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội.
Cán bộ, công chức cấp xã, với vai trò tiếp xúc trực tiếp với người dân, là những người nắm bắt tình hình địa phương trên các lĩnh vực chính trị, văn hóa và xã hội Họ cung cấp thông tin quan trọng cho chính quyền cấp trên, làm cơ sở cho việc hoạch định chính sách, quy hoạch và các biện pháp nhằm duy trì ổn định và thúc đẩy sự phát triển của địa phương.
Cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn và đồng hành cùng nhân dân thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước, nhằm đảm bảo quyền lợi của nhân dân Họ không chỉ truyền đạt thông tin mà còn cùng nhân dân tuân thủ và thực hiện các định hướng, đồng thời thực hiện nhiệm vụ quản lý và giám sát trong quá trình thực hiện của cộng đồng.
Thứ năm, Cán bộ, công chức cấp xã là tấm gương sáng để người dân noi theo tạo ra nếp sống văn hóa cho địa phương
Cán bộ, công chức cấp xã cần được đào tạo và bồi dưỡng nâng cao về chuyên môn, lý luận chính trị và nghiệp vụ để đáp ứng yêu cầu công tác hiện tại.
Đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã đóng vai trò quan trọng trong lãnh đạo, giám sát và quản lý các nhiệm vụ địa phương, nhằm xây dựng tổ chức cơ sở Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh Việc nâng cao chất lượng đội ngũ này là yêu cầu khách quan và cấp thiết trong giai đoạn hiện nay, bao gồm cải thiện năng lực tư duy lý luận, hoạt động thực tiễn, đoàn kết và quyết đoán Sự năng động, sáng tạo và gần gũi với nhân dân của cán bộ, công chức cấp cơ sở sẽ góp phần nâng cao chất lượng công tác và đáp ứng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ chính trị Vai trò và nhiệm vụ của đội ngũ này ngày càng trở nên rõ nét trong cả lý luận và thực tiễn, vì vậy, nghiên cứu cơ sở lý luận về việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức cấp cơ sở sẽ giúp hiểu rõ hơn thực trạng của họ tại các địa phương cụ thể.