Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Sản phẩm và dịch vụ thông tin trong thư viện đã thu hút sự quan tâm của các chuyên gia và cán bộ thư viện trong nhiều năm qua Nhiều nghiên cứu, bài báo trên các tạp chí khoa học và luận văn đã đề cập đến chủ đề này, tiêu biểu như công trình của tác giả Trần Mạnh Tuấn về sự phát triển các sản phẩm và dịch vụ thông tin, đăng trên tạp chí Thông tin.
Trong bài viết này, chúng tôi đề cập đến một số tài liệu quan trọng liên quan đến chính sách phát triển sản phẩm và dịch vụ thông tin tại Việt Nam Đặc biệt, tác phẩm của Nguyễn Hữu Hùng đăng trên tạp chí Thông tin và Tư liệu năm 2008 đã nêu rõ các vấn đề cần giải quyết trong lĩnh vực này Bên cạnh đó, nghiên cứu của Trần Mạnh Chí, xuất hiện trong Tạp chí Thông tin Khoa học Xã hội năm 2003, cũng đã phân tích thực trạng và các vấn đề hiện tại của sản phẩm và dịch vụ thông tin Những tài liệu này đóng góp quan trọng vào việc hiểu biết sâu hơn về sự phát triển của ngành thông tin tại Việt Nam.
Nghiên cứu về sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện đã thu hút nhiều đề tài, nổi bật trong số đó là luận văn của Trần Thị, tập trung vào việc hoàn thiện hệ thống sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông.
Ngọc Diệp (2011) [3]; Luận văn “Phát triển sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại trừng Đại học Ngoại thương Hà Nội” của tác giả Thạch Lương
Giang (2012) [4]; Đề tài “Phát triển sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Đại học FPT” của tác giả Giáp Thị Quỳnh Nga (2014) [8] Khóa luận tốt
Bài viết "Tìm hiểu sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại thư viện Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn" của tác giả Nguyễn Thị Phương Thảo khám phá các sản phẩm và dịch vụ thông tin tại thư viện, nhấn mạnh vai trò quan trọng của thư viện trong việc hỗ trợ nghiên cứu và phát triển nông nghiệp Tác giả cũng phân tích các nguồn tài liệu phong phú và dịch vụ mà thư viện cung cấp, giúp người dùng tiếp cận thông tin một cách hiệu quả Thông qua bài viết, độc giả sẽ hiểu rõ hơn về giá trị và chức năng của thư viện trong bối cảnh phát triển nông thôn hiện nay.
Mặc dù có nhiều nghiên cứu về sản phẩm và dịch vụ thông tin tại các cơ quan thư viện trên toàn quốc, đề tài "Phát triển sản phẩm và dịch vụ thông tin thư viện tại Trung tâm Lưu trữ và Thư viện Học viện Cảnh sát nhân dân, Hà Nội" vẫn chưa được khai thác Do đó, tôi đã chọn đề tài này cho khóa luận của mình với mong muốn ứng dụng kiến thức đã học và quan sát thực tế để làm rõ thực trạng các sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Trung tâm Từ đó, tôi sẽ đề xuất các phương hướng nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện trong thời gian tới.
Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu các sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Trung tâm Lưu trữ và Thư viện Học viện CSND sẽ cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn, giúp xác định các hạn chế hiện có Từ đó, các giải pháp sẽ được đề xuất nhằm phát triển các sản phẩm và dịch vụ này, đáp ứng tối đa nhu cầu tra cứu và tìm kiếm thông tin của viên chức, giảng viên và học viên, qua đó nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực cho đất nước.
- Tìm hiểu khái quát về Trung tâm Lưu trữ và Thư viện Học viện CSND
Nghiên cứu về sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện, cùng với đặc điểm và vai trò của chúng, là rất quan trọng đối với Trung tâm Lưu trữ và Thư viện của Học viện CSND Các sản phẩm và dịch vụ này không chỉ cung cấp thông tin cần thiết mà còn hỗ trợ quá trình học tập và nghiên cứu của sinh viên, giảng viên Việc hiểu rõ những vấn đề chung liên quan đến sản phẩm và dịch vụ thông tin sẽ giúp nâng cao hiệu quả hoạt động của thư viện, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dùng.
- Khảo sát thực trạng các sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Trung tâm Lưu trữ và Thư viện trường Học viện CSND
- Đề xuất những giải pháp phát triển, nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Trung tâm LT&TV Học viện CSND.
Giả thuyết nghiên cứu
Hiện nay, sản phẩm và dịch vụ thông tin-thư viện của Trung tâm LT&TV còn hạn chế, chưa khai thác hết tiềm năng thông tin của thư viện và chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu của người dùng Việc phát triển đa dạng các loại hình sản phẩm và dịch vụ thông tin-thư viện sẽ nâng cao hiệu quả phục vụ thông tin, góp phần cải thiện chất lượng đào tạo và nghiên cứu khoa học của Nhà trường.
Phương pháp nghiên cứu
Khóa luận này được xây dựng dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp với các quan điểm mới của Đảng và Nhà nước về công tác sách báo và hoạt động truyền thông - văn hóa.
6.2 Phương pháp nghiên cứu cụ thể
- Phương pháp thu thập, phân tích và tổng hợp tài liệu
- Phương pháp quan sát, khảo sát thực tế
- Phương pháp điều tra điều tra bằng bảng hỏi
Ý nghĩa khoa học và ứng dụng của đề tài
Khóa luận này đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện lý luận phát triển sản phẩm và dịch vụ tại các trường đại học, cao đẳng, đặc biệt là Học viện Cảnh sát Nhân dân Nó nhấn mạnh sự cần thiết phải cải tiến và phát triển các sản phẩm và dịch vụ trong lĩnh vực đào tạo, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.
TV và hiệu quả của việc sử dụng các SP&DV đó trong thư viện
Khóa luận nghiên cứu và đưa ra các kiến nghị nhằm cải thiện công tác phát triển sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Trung tâm LT&TV Mục tiêu là triển khai các giải pháp để hoàn thiện, mở rộng và nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ thông tin, từ đó nâng cao hiệu quả phục vụ thông tin và tài liệu cho người dùng trong Học viện.
Dự kiến kết quả nghiên cứu
Khóa luận sẽ phản ánh được thực trạng sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Trung tâm Lưu trữ và Thư viện trường Học viện CSND
Khóa luận sẽ đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phát triển sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Trung tâm Lưu trữ và Thư viện Học viện Cảnh sát nhân dân Những giải pháp này sẽ tập trung vào việc cải thiện chất lượng dịch vụ và tối ưu hóa quy trình phục vụ, từ đó đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dùng.
Kết cấu khóa luận
Trong khóa luận này ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, khóa luận gồm 03 chương:
Chương 1 trình bày những vấn đề chung liên quan đến sản phẩm và dịch vụ thông tin trong lĩnh vực thư viện, đồng thời cung cấp cái nhìn tổng quan về Trung tâm Lưu trữ và Thư viện tại Học viện Cảnh sát nhân dân Trung tâm này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ tài liệu mà còn cung cấp các dịch vụ thông tin thiết yếu cho sinh viên và giảng viên, góp phần nâng cao chất lượng học tập và nghiên cứu trong lĩnh vực an ninh.
Chương 2: Thực trạng sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Trung tâm Lưu trữ và Thư viện Học viện Cảnh sát nhân dân
Chương 3 đề xuất các giải pháp nhằm phát triển sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện tại Trung tâm Lưu trữ và Thư viện Học viện Cảnh sát nhân dân Những giải pháp này bao gồm nâng cao chất lượng dịch vụ, mở rộng nguồn tài liệu, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và phục vụ bạn đọc, cũng như tổ chức các hoạt động đào tạo và tuyên truyền về thông tin thư viện Mục tiêu là tạo ra một môi trường học tập hiệu quả, phục vụ tốt nhất nhu cầu của cán bộ, giảng viên và sinh viên trong việc tra cứu và sử dụng tài liệu.
Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ SẢN PHẨM VÀ DỊCH VỤ THÔNG TIN
- THƯ VIỆN VÀ KHÁI QUÁT VỀ TRUNG TÂM LƯU TRỮ VÀ THƯ
VIỆN HỌC VIỆN CẢNH SÁT NHÂN DÂN 1.1 Những vấn đề chung về sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện
1.1.1 Khái niệm về sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện
1.1.1.1 Sản phẩm thông tin - thư viện
Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về sản phẩm:
Sản phẩm được định nghĩa trong Từ điển Bách khoa Việt Nam (2007) là kết quả của các hoạt động hoặc quá trình, có thể là vật chất hoặc phi vật chất, và được tạo ra có chủ định hoặc không chủ định.
Sản phẩm được phát triển để đáp ứng nhu cầu thông tin, bao gồm cả việc tra cứu thông tin và nhu cầu về bản thân thông tin Do đó, sản phẩm phải gắn chặt với nhu cầu và sự biến đổi của chúng Giống như các loại sản phẩm khác, sản phẩm thông tin cũng cần phải thích ứng với sự thay đổi của nhu cầu người dùng.
Trong suốt quá trình phát triển, truyền hình cần liên tục cải tiến để phù hợp với nhu cầu của khán giả, cả về nội dung lẫn hình thức.
Trong lĩnh vực hoạt động TT-TV dựa vào tính chất hoạt động trong lĩnh vực cung cấp thông tin khái niệm sản phẩm được định nghĩa “Sản phẩm
TT-TV là sản phẩm của quá trình xử lý thông tin, được thực hiện bởi cá nhân hoặc tập thể nhằm đáp ứng nhu cầu của người dùng.
Sản phẩm TT-TV bao gồm nhiều hình thức đa dạng, từ truyền thống đến hiện đại Các sản phẩm truyền thống như hệ thống mục lục, thư mục và tổng quan vẫn giữ vai trò quan trọng, trong khi các sản phẩm hiện đại, mặc dù ra đời sau, lại phong phú và đa dạng hơn, bao gồm các hình thức điện tử như cơ sở dữ liệu (CSDL) và bản tin điện tử.
1.1.1.2 Dịch vụ thông tin - thư viện
Sự phát triển của hoạt động TT-TV đã dẫn đến sự đa dạng hóa dịch vụ thông tin, nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu khai thác thông tin của nhà đầu tư.
Dịch vụ thông tin bao gồm các hoạt động như chọn lọc, xử lý, lưu trữ và phổ biến thông tin dưới nhiều dạng khác nhau như lời nói, chữ viết, hình ảnh và âm thanh Bản chất của dịch vụ này là cung cấp và phổ biến thông tin, tạo ra sự gắn bó hữu cơ giữa cơ quan thông tin và người cung cấp tin, đồng thời thực hiện dịch vụ với người dùng thông tin (NDT).
Dịch vụ thư viện (Library Service) là thuật ngữ tổng quát chỉ mọi hoạt động và chương trình mà thư viện cung cấp nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của cộng đồng độc giả.
Theo Trần Mạnh Tuấn trong giáo trình “Sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện”, dịch vụ thông tin - thư viện được định nghĩa là các hoạt động nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin và tạo điều kiện trao đổi thông tin cho người dùng tại các cơ quan thông tin thư viện.
Các hoạt động dịch vụ Thư viện - Thông tin bao gồm nhiều dịch vụ hữu ích như mượn tài liệu miễn phí, dịch vụ tài liệu tham khảo có thu phí, tư vấn thông tin, truy cập Internet, phổ biến thông tin có chọn lọc (SDI), phổ biến thông tin hiện đại (CAS), và tổ chức các hoạt động trao đổi thông tin như hội thảo, hội chợ, triển lãm.
1.1.1.3 Phát triển sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện
Trong phép biện chứng duy vật, Ph Ăngghen khẳng định rằng phát triển là quá trình tiến hóa từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp Quá trình này diễn ra vừa dần dần vừa nhảy vọt, dẫn đến sự ra đời của những hiện tượng mới về chất Động lực của sự phát triển xuất phát từ mâu thuẫn giữa các mặt đối lập trong sự vật, hiện tượng, và sự phát triển diễn ra theo hình thức "xoáy ốc", trong đó cái mới thường lặp lại một số yếu tố của cái cũ.
Cái cũ có 8 đặc trưng và đặc tính nổi bật, thể hiện sự phát triển trên nền tảng cao hơn Những đặc trưng này cho thấy tính chất quanh co và phức tạp của sự tiến hóa, đồng thời có thể xuất hiện những bước thụt lùi tương đối trong quá trình phát triển.
Phát triển là một hình thức đặc biệt của vận động, trong đó sự vật và hiện tượng chuyển hóa thành những chất mới, cao hơn và phức tạp hơn Quá trình này không chỉ cải thiện cấu trúc và tổ chức mà còn nâng cao phương thức vận động và chức năng của sự vật Phát triển mang tính khách quan, phổ biến và đa dạng, thể hiện sự tiến bộ không ngừng trong tự nhiên và xã hội.
Từ nguyên lý của sự phát triển, con người rút ra được những quan điểm, nguyên tắc chỉ đạo hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn
❖ Khái niệm về phát triển sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện